گازەتىمىزدىڭ وتكەن ساندارىنىڭ بىرىندە قاۋىپتى سانالاتىن قىرىم قاندى بەزگەك اۋرۋىنىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى جاعدايىنان حاباردار ەتكەن بولاتىنبىز. وندا دەر كەزىندە كورسەتىلگەن دارىگەرلىك كومەكتىڭ ناتيجەسىندە كەنە شاققان ءۇش ادامنىڭ دا امان-ساۋ قالعانىن ايتقان ەدىك. ايتىپ اۋىز جيعانشا بولعان جوق، تۇركىستان قالاسىندا قىرىم قاندى بەزگەگى دەگەن كۇدىكپەن بىرنەشە ازامات كوز جۇمدى.
وبلىستىق پروكۋراتۋرانىڭ بەرگەن مالىمەتىنە جۇگىنسەك، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 24 ماۋسىمىندا تۇركىستان قالاسىنداعى پەرزەنتحانانىڭ اكۋشەرلىك بولىمىنە 23 جاستاعى شاحيدا يسمايلوۆا دەگەن ازاماتشا كەلىپ تۇسەدى. ايەل وسى كۇنى امان-ەسەن بوسانىپ، ءۇش كۇننەن كەيىن ۇيىنە ورالادى. اراعا ەكى كۇن سالىپ، يسمايلوۆا قان كەتۋ سالدارىنان قايتا ايەلدەر بوساناتىن ۇيگە تۇسەدى. الدىن الا دارىگەرلىك زەرتتەۋلەردەن كەيىن اق حالاتتىلار سىرقات ايەلگە 1 شىلدە كۇنى وتا جاسايدى. الايدا قايتا قان كەتۋ سالدارىنان تۇركىستان قالالىق ورتالىق اۋرۋحاناسىنىڭ دارىگەر-حيرۋرگى س.وسكەنباەۆتىڭ قاتىسۋىمەن ەرتەڭىنە تۇستەن كەيىن تاعى وتا جاساۋعا ءماجبۇر بولادى. بىراق بۇل جولعى وتا دا قاندى توقتاتا المادى. ەندى تۇركىستاندىق دارىگەرلەر وبلىس ورتالىعىنان كومەك شاقىرۋعا ءماجبۇر بولادى. سول كۇنى شىمكەنتتەن ز.قابديەۆ كومەككە كەلەدى. الايدا بۇل ارەكەتتىڭ ءبارى سىرقاتتىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالا المادى. ول شىلدە ايىنىڭ 4-ءى كۇنى ءجانتاسىلىم ەتتى. ال ءبىر كۇن بۇرىن دۇنيە ەسىگىن ەندى اشقان نارەستەسى دە شەتىنەپ كەتتى.
بۇل قاۋىپتى اۋرۋ ءبىر عانا شاڭىراققا قايعى اكەلۋمەن شەكتەلگەن جوق. وكىنىشكە قاراي، شىلدەنىڭ 9-ى كۇنى وزگەنىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جانتالاسقان دارىگەر ز.قابديەۆتىڭ ءوزى دە كوز جۇمدى. ەرتەڭىنە تۇركىستاندىق دارىگەر س.وسكەنباەۆ اۋىر جاعدايدا اۋرۋحانا توسەگىنە تاڭىلدى. ارىپتەستەرى قانشا ارەكەتتەنگەنىمەن ونى دا اجالدان اراشالاپ قالۋ مۇمكىن بولمادى. سول اۋرۋحانانىڭ نەونتولوگ-دارىگەرى ش.باقبەرگەنوۆا دا ءدال وسىنداي دياگنوزبەن شىلدەنىڭ 10-ى كۇنى تۇركىستان قالالىق-ورتالىق اۋرۋحاناسىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلار بولىمىنە جاتقىزىلدى. ول دا يسمايلوۆاعا مەديتسينالىق كومەك كورسەتىپ، جاڭا بوسانعان انا مەن نارەستەنىڭ دەنساۋلىعىنا باقىلاۋ جاساعان بولاتىن. بەت قاتتالىپ جاتقاندا 36 جاسار باقبەرگەنوۆانىڭ دا دۇنيەدەن وزعاندىعى جونىندە قايعىلى حابار ءتۇستى.
مارقۇممەن قارىم-قاتىناستا بولعان ازاماتتاردىڭ قاتارى بۇدان دا كوپ. باس-اياعى 10-عا جۋىق. ماسەلەن، سىرقاتتى بىرنەشە رەت قاراعان اكۋشەر-گينەكولوگ 25 جاسار نۇربول وتەپبەرگەن شىلدەنىڭ 10-ى كۇنى جۇقپالى اۋرۋلار بولىمىنە جاتقىزىلسا، بوساناتىن ايەلگە كۇتىم جاساعان مەدبيكە ا.قالىبەكوۆا ءدال وسىنداي دياگنوزبەن شىلدەنىڭ 11-كۇنى تۇنگى ساعات 12.40-تا اۋرۋحاناعا جەتكىزىلدى. سونداي-اق ەسكى يقان سەلوسىنىڭ تۇرعىنى ا.مامادازيم دەگەن ازامات تا قىرىم قاندى بەزگەگى دياگنوزىمەن اۋرۋحاناعا جاتقىزىلىپ، ەرەكشە قاداعالاۋعا الىندى.
جاقىنداعاندى قىناداي قىرعان بۇل قانداي اۋرۋ بولدى؟ دارىگەرلەردىڭ ازىرگە قويىپ وتىرعان دياگنوزى قىرىم قاندى بەزگەگىنىڭ اۋىر ءتۇرى بولىپ تۇر. قاۋىپتى اۋرۋدىڭ بەلەڭ الىپ، ءىستىڭ ناسىرعا شابۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟ وبلىستىق پروكۋراتۋرانىڭ قورىتىندىسىنا سەنسەك، ءبىرىنشى كەزەكتە دارىگەرلەر اۋرۋدىڭ دياگنوزىن ۋاقتىلى، ءارى ءدال قويماعان. ەڭ سوراقىسى، بىرنەشە ادامنىڭ ولىمىنە سەبەپ بولعان قاۋىپتى اۋرۋدى تۋدىرۋشى وشاقتى ءتيىستى ورىندارعا حابارلاۋ، زالالسىزداندىرۋ، جويۋ جونىندە شارالار قولدانىلماعان. ال انۋاربەك مايماقوۆ باسقاراتىن وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى بولسا، وبلىستىق اۋرۋحانانىڭ دارىگەرى قايتىس بولعانىنا قاراماستان اۋرۋدى انىقتاۋدا جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەر بويىنشا شارا كورۋگە جۇرەگى داۋالاماعانعا ۇقسايدى. مۇنىڭ ارتىندا، ارينە جەكە باستى قاۋىپتەن اراشالاپ الۋ ماقساتى تۇرعان سەكىلدى. ويتكەنى باسقارما باسشىلىعى تاراپىنان ورىن العان قايعىلى وقيعانى جاسىرۋعا ارەكەتتەنگەنى اشكەرە بولدى. ءورت شىققان جەردىڭ ءتۇتىنىن جاسىرۋ مۇمكىن بولۋشى ما ەدى؟ ايتپەسە بوسانۋشى ايەل اۋىرعان ۋاقىتتان باستاپ دارىگەر ز.قابديەۆتىڭ كوز جۇمعانىنا دەيىنگى ارالىقتا باقانداي 13 كۇن وتكەن. اۋرۋ دياگنوزى ۋاقتىلى انىقتالىپ، ءتيىستى شارالار دەر كەزىندە قولدانىلعاندا قانشاما ادامنىڭ جانىن اجالدان اراشالاپ قالۋعا ابدەن بولاتىن ەدى. پروكۋراتۋرا ورگانى ماجبۇرلەمەگەندە وبلىستىق سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ مەن وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنان ارنايى توپ اتتانباس تا ما ەدى؟! سوندا قالاي، سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى قاداعالاۋشى جانە ادام دەنساۋلىعىن كۇزەتۋشى ورگاندار ءۇشىن قىزمەت ادام شىعىنىنان دا قىمبات بولعانى ما؟ تىكەلەي مىندەتتەرىنە سالعىرتتىقپەن قارايتىن مۇنداي باسشىلاردىڭ كىمگە، قانشالىقتى قاجەتى بار؟ ءبىر ەمەس، بىرنەشە جاننىڭ ولىمىنە سەبەپكەر بولعان وقيعاعا بايلانىستى ءتيىستى ورگانداردان ماجبۇرلەۋ بولماسا، سەلت ەتپەيتىن باسشىلاردىڭ جۇمىسىن ءارى قاراي جالعاستىرۋى قاراپايىم ادامدار ءۇشىن قورقىنىشتى ەمەس پە؟! كوپشىلىكتىڭ ويى وسىنداي. ال پروكۋراتۋرا تاراپىنان قىزمەتىنە سالعىرت قاراعان لاۋازىم يەلەرىنىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالدى. قازىر ارنايى توپ قۇرىلىپ، تەكسەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.
وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى انۋاربەك مايماقوۆقا قاتىستى پروكۋراتۋرا تاراپىنان ايتىلىپ جاتقان سىننىڭ باسى بۇل ەمەس. بۇعان دەيىن دە بىرنەشە رەت سىن-ەسكەرتپەلەر بولعان. الايدا ناقتى ناتيجە بايقالمايدى. مۇمكىن، بولىنگەن قارجىنى قالاي يگەرسەك دەگەنگە باس قاتىرىپ، نەگىزگى مىندەتى – دەنساۋلىق ساقتاۋعا ۋاقىت تابا الماي جۇرگەن بولار. سوڭعى ءۇش جىل كولەمىندە وبلىستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا بولىنگەن قاراجات ءۇش ەسەگە دەيىن ارتىپ، اۋرۋحانالار سوڭعى ۇلگىدەگى قۇرال-جابدىقتارمەن جابدىقتالۋدا. اسا قاۋىپتى جۇقپالى اۋرۋدان ادام شىعىنى كوبەيىپ جاتسا، مۇنداي جاڭا تەحنولوگيامەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ پايداسى قانشا؟ ال بۇرىنعى ورىنباسارى بولسا تىكەلەي مىندەتىن اتقارۋ ورنىنا جەكە لوتەرەياسىن ماجبۇرلەپ ساتامىن دەپ ءجۇرىپ، قىزمەتىمەن قوشتاسقان بولاتىن. شەكتەن شىققان سالعىرتتىقتىڭ سالدارىنان بالالارعا جۇققان ۆيچ ىندەتىنەن كەيىن وبلىستىڭ دەنساۋلىق سالاسىندا ۇلكەن «توڭكەرىس» بولعان ەدى. سوندا ساپالى جۇمىس ىستەتۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە «توڭكەرىس» ورىن الۋى قاجەت پە؟

شاديار مولدابەك، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى.
“الاش ايناسى” گازەتى 14 شىلدە 2009 جىل