ءسوز اۋىزدا تۇرعاندا ءبىز وعان ءامىرشىمىز،
ءسوز اۋىزدان شىققان سوڭ ول - بىزگە حاكىم.
حالىق دانالىعى

بۇل جەتىدە دە «حيت-شەرۋدىڭ» جالعاسى. تاعى دا سول قارجى پوليتسياسىنىڭ رەسمي مالىمدەمەسى. تاعى دا بىرەۋ­لەر ۇستالىپ، بالەن ميلليون جەپ قويىپتى. اراسىندا اتا-باباسىنىڭ قيسىق سالتىنا سالىپ، كورشى ەلدەن ءبىر ءۇيىر جىلقىنى ايداپ كەلگەن بارىمتاشى دا ءجۇر. بىراق كوپشىلىكتى ەرىكسىز ەلەڭ ەتكىزگەن تاعى ءبىر دەرەك بار.

- قارجى پوليتسياسى قازاقستان اۋماعىنان شىعىپ كەتكەن اليانس بانكى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى مارعۇلان سەيسەمباەۆقا ەشقانداي ايىپ تاقپايدى، - دەپ مالىمدەدى سارسەنبىدەگى ءداستۇرلى  بريفينگتە ەكونوميكالىق قىل­مىستار مەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس اگەنتتىگىنىڭ رەسمي وكىلى مۇرات جۇمانباي. - ونىڭ ەلدەن نە سەبەپپەن قاشقانىن بىلمەيمىن. سونداي-اق بۇگىنگى كۇنى اليانس بانكى اكتسيونەرلەرىنە قاتىستى قارجى پوليتسياسى ەشقانداي قىلمىستىق ءىس قوزعاعان جوق، تەرگەۋ الدىنداعى تەكسەرۋلەر دە جۇرگىزىلگەن جوق.

ءسوز اۋىزدا تۇرعاندا ءبىز وعان ءامىرشىمىز،
ءسوز اۋىزدان شىققان سوڭ ول - بىزگە حاكىم.
حالىق دانالىعى

بۇل جەتىدە دە «حيت-شەرۋدىڭ» جالعاسى. تاعى دا سول قارجى پوليتسياسىنىڭ رەسمي مالىمدەمەسى. تاعى دا بىرەۋ­لەر ۇستالىپ، بالەن ميلليون جەپ قويىپتى. اراسىندا اتا-باباسىنىڭ قيسىق سالتىنا سالىپ، كورشى ەلدەن ءبىر ءۇيىر جىلقىنى ايداپ كەلگەن بارىمتاشى دا ءجۇر. بىراق كوپشىلىكتى ەرىكسىز ەلەڭ ەتكىزگەن تاعى ءبىر دەرەك بار.

- قارجى پوليتسياسى قازاقستان اۋماعىنان شىعىپ كەتكەن اليانس بانكى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى مارعۇلان سەيسەمباەۆقا ەشقانداي ايىپ تاقپايدى، - دەپ مالىمدەدى سارسەنبىدەگى ءداستۇرلى  بريفينگتە ەكونوميكالىق قىل­مىستار مەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس اگەنتتىگىنىڭ رەسمي وكىلى مۇرات جۇمانباي. - ونىڭ ەلدەن نە سەبەپپەن قاشقانىن بىلمەيمىن. سونداي-اق بۇگىنگى كۇنى اليانس بانكى اكتسيونەرلەرىنە قاتىستى قارجى پوليتسياسى ەشقانداي قىلمىستىق ءىس قوزعاعان جوق، تەرگەۋ الدىنداعى تەكسەرۋلەر دە جۇرگىزىلگەن جوق.

سول كۇنى قارجى پوليتسياسىنىڭ رەسمي مالىمدەمەسىن ەستي سالا اليانس بانكىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى مىناداي اقپار تاراتتى: اليانس بانكىنىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى مارعۇلان سەيسەمباەۆ ماۋسىم ايىندا جازعى دەمالىسىن الىپ، قازاقستان اۋماعىنان شىعىپ كەتتى.
«سەيمار اليانس قارجى كورپوراتسياسى» جۇرتتى ەكى ويلى ەتكەن ەكىۇشتى اڭگىمەگە توسقاۋىل قويماق بولىپ، م.سەيسەمباەۆتىڭ شەتەلگە كەتۋىنىڭ دەمالىستان باسقا سەبەبى جوق ەكەنىن حابارلادى. الايدا بەلگىلى كاسىپكەردىڭ قاشان ورالاتىنى تۋرالى ناقتى اقپار جوق. ورايى كەلگەندە ايتايىق، رەسەيدە بانكيرلەر قارىزدان قۇتىلعانشا، دەمالىسقا شىقپايدى. ۆ.ءپۋتيننىڭ ءامىرى سونداي. بانكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى سارسەنبىدەگى حابارلاماسىندا «سەيمار اليانس قارجى كورپوراتسياسىنىڭ» باسقارما ءتور­اعاسى ساكەن سەيفۋلليننىڭ «ول دەمالىستا جۇرسە دە، تىنىم تاپپاي، ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ شەشىمدەرىنە جانە بانكتىڭ قارىزىن قايتا جۇيەلەۋ ىسىنە بەلسەندى ارالاسۋدا» دەگەن تۇسىنىكتەمەسىن دە كەلتىرىپتى.
سونىمەن... «جەل سوقپاسا، ءشوپ­تىڭ باسى قيمىلدامايدى» دەيمىز بە، الدە بۇل جەر استىنان جىك شىعارۋ سەكىلدى دۇرلىگۋ مە؟ ءبىر انىعى، ءتۇرلى سىبىس ەل اراسىندا گۋلەپ ءجۇر.

الدە جاقىندا عانا ەۋرازيالىق بانك توراعاسى جومارت ەرتاەۆتىڭ قىزمەتىنەن الىنۋى مارعۇلان سەيسەمباەۆقا دا ءبىر تىقىر تايانعانىن سەزدىردى مە ەكەن؟ اياقاستىنان شەتەلگە كەتىپ قالعان بتا بانكتىڭ ەكس-باسقارما توراعاسى رومان سولودچەنكو ءوزىنىڭ بلوگىندا بۇل وقيعاعا بىلاي تۇسىنىكتەمە بەردى: «ەرتاەۆتىڭ قىزمەتىنەن كەتۋى «سەيماردىڭ» اكتسيونەرلەرىنە سۇق ساۋساقتى شوشايتۋ سياقتى. بالكىم، مارعۇلاننىڭ بانك اكتسيالارىنىڭ 75 پايىزىن 100 تەڭگەگە ۇسىنۋى بىرەۋلەرگە جاقپاي قالعان شىعار».
ونىڭ ۇستىنە  سوڭعى  كەزدەرى ۇلتتىق بانك ءتور­اعاسى گريگوري مارچەنكو پايىزدىق مولشەرلەمەنى شامادان تىس ءوسىرىپ جىبەرگەن بىرنەشە بانكتىڭ باسشىلارىنا «ءتىسىن قايراپ» ءجۇر. «بۇل بانكتەردىڭ دەپوزيتتىك سالىمداردىڭ پايىزىن كوتەرگەنى تۇسىنىكسىز. ولاردىڭ بۇل اقشانى قايدا سالاتىنى جانە 20 پايىزدان جوعارى مولشەرلەمەگە كىمدى نەسيەلەيتىنى بەلگىسىز»، - دەي كەلە، ول ءۇش بانكتىڭ باسىنا قارا بۇلت ۇيىرىلەتىنىن استارلاپ جەتكىزدى. «ەگەر بۇلاي جالعاسا بەرسە، ءبىز ولاردىڭ اتتارىن دا جاريالايمىز» دەپ قوسىپ قويدى باس بانكير 10 ماۋسىمدا جۋرناليستەرمەن جۇزدەسۋىندە. بىراق... بىلىققا باتقان قانداي بانكتەر ەكەنىن اشىپ ايتپادى.

كىم كالاي ايتسا دا، اليانس بانكتىڭ بۇگىنگى ءحالى اسا ءماز ەمەس. سىرتقى قارىزىنىڭ كولەمى - شامامەن 4 ملرد دوللار. سونىڭ 560 ملن دوللارىن بيىل جىل سوڭىنا دەيىن قايتارۋى كەرەك. بانك ءوزىنىڭ سىرتقى قارىزدارىن قايتا قۇرىلىمداۋ ءۇشىن قۇرامىنا توعىز حالىقارالىق بانك كىرەتىن نەسيەگەرلەر كوميتەتىمەن ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويدى. قارىزداردى قايتا قۇرىلىمداۋدىڭ بەس ءتۇرلى باعىتىن ۇسىندى. سولاردىڭ ىشىندە نەسيە ەسەبىنەن شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ بانككە اكتسيونەر رەتىندە كىرۋىنە مۇمكىندىك بەرىلەتىن ءبولىم بار. بۇل ۇسىنىستى ءا دەگەننەن-اق بىرقاتار حالىقارالىق بانكتەر قۇپ كورۋدە. «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى اليانس بانكىنە تيەسىلى اكتسيالاردىڭ 66 پايىزىن  ساتىپ الۋعا نيەت ءبىلدىرىپتى.
مىنە، وسىنداي قاربالاس كەزەڭدە سەيسەمباەۆتىڭ دەمالىسقا كەتۋى   قىزىق-اق. ال ءوزى وسى اپتاداعى باستى جاڭالىقتى بىلاي توپشىلايدى. 
بەلگىلى كاسىپكەر مارعۇلان سەيسەمباەۆقا قاتىستى گۋ-گۋ اڭگىمە قىزىپ-اق تۇرعاندا، «ۆرەميا» گازەتىنىڭ تىلشىلەرى ونىڭ وزىمەن تەلەفون ارقىلى تىلدەسىپتى. مىنە، قىزىق! ول شەتەلدە جايباراقات ءجۇرىپ، قارجى پوليتسياسىنىڭ وقىس مالىمدەمەسىن ەستىپ، اڭ-تاڭ بولعان كورىنەدى.
- قارجى پوليتسياسىنىڭ «مەنى ەلدەن قاشىپ كەتتى!» دەگەن مالىمدەمەسى - بارىپ تۇرعان ارانداتۋ! - دەپ تۇسىنىكتەمە بەرىپتى سەيسەمباەۆ مىرزا. - قۇزىرلى ورگاننىڭ سىرتىمنان تون ءپىشىپ، مۇنداي مالىمدەمە جاساۋى مەنى قاتتى قايران قالدىردى. ولاردىڭ ماعان تاعاتىن ەشقانداي ايىبى جوق بولسا، ءوز ەلىمنەن قاشىپ قايدا بارام؟!. مەن تەك جازعى دەمالىسقا  شىعىپ كەتتىم. ونى شەت جەردە وتكىزەتىنىمدى ەشكىمنەن جاسىرعان جوقپىن، بۇل تۋرالى دوستارىمنىڭ بارلىعى بىلەدى. ال ەڭبەك دەمالىسىمنىڭ مەرزىمى - 1 قىركۇيەككە دەيىن. قالتا تەلەفونىم دا، روۋمينگىم دە جەلىگە قوسۋلى تۇر. ەگەر دە قارجى پوليتسەيلەرىنىڭ ماعان قوياتىن سۇراقتارى بولسا، حابارلاسسىن. ايتپاقشى، ءبىز بانكتىڭ سىرتقى قارىزدارىن قايتا قۇرىلىمداۋ جونىندەگى كەلىسىمگە قول قويدىق. مەن بۇل شارالاردىڭ بارلىعىنا تىكەلەي ارالاستىم. بالكىم، بازبىرەۋلەر اليانس بانكىنىڭ اينالاسىنداعى احۋالدىڭ قالىپتى بولعانىن قالامايتىن شىعار.

بۇل - بىلىكتى بانكير، ابىرويلى ازاماتتىڭ اعىنان جارىلىپ تۇرىپ ايتقانى. ول «ۆرەميالىق» ارىپتەستەرىمىزدىڭ «ەڭبەك دەمالىسىڭىز بىتكەن سوڭ ەلگە ورالاسىز با؟» دەگەن ساۋالىنا «قارجى پوليتسياسىنىڭ مىناداي مالىمدەمەسىنەن كەيىن ءتىپتى بىلمەيمىن ...»، - دەپ جاۋاپ بەرىپتى.

«جاس قازاق» گازەتى، №28, 17.07.2009