كەشە كۇللى الەم ءدۇر سىلكىندى. رەسەي اسكەرىنىڭ قىلمىسىنان، رەسەي ساربازدارىنىڭ جاۋىزدىعىنان ۋكراينا ەسەڭگىرەپ قالدى. بۋچا، يرپەن، گوستومەل قالالارىن ازات ەتكەننەن كەيىن، ۋكراينا جاساقتارى سۇمدىق كورىنىستىڭ كۋاسى بولدى. قالا كوشەلەرىندە بەيبىت حالىق قىرىلىپ جاتتى. 

24-اقپان كۇنى رەسەي ۋكرايناعا قارسى باسقىنشىلىق سوعىسىن باستادى. سوعىستى جىلدام اياقتاۋ ماقساتىندا رەسەي باسشىلىعى كيەۆ ماڭىنداعى كىشى قالالارعا ارنايى جاساق جەتكىزىپ، سول ارقىلى ەل استاناسىن جان-جاقتان قىسپاققا الماق بولدى. سوندىقتان كيەۆكە جاقىن ورنالاسقان بۋچا قالاسىنا شابۋىل جاساپ، 25-اقپاندا دەسانتتىق كۇشتەرىن جەتكىزۋگە تىرىستى. قالا كوشەلەرىندە قيان-كەسكى شايقاس باستالدى. قالا ۋكراينا جاساقتارى مەن رەسەي باسقىنشى كۇشتەرىنىڭ اراسىندا بىرنەشە مارتە باسىپ الۋ جانە ازات ەتۋدى كوردى. الايدا ناۋرىز ايىنىڭ ورتاسىنان باستاپ قالا رەسەيلىك كۇشتەردىڭ قولىنا ءوتتى.

ناۋرىز ايىنىڭ سوڭىندا رەسەي اسكەرى كيەۆ وبلىسىنان شەگىنە باستادى. ۇزاق ۋاقىت قورعانىستا تۇرعان كيەۆ ماڭىنداعى ۋكراينا جاساقتارى قارسى شابۋىلعا شىعىپ، رەسەي اسكەرىن ىعىستىردى. رەسەي اسكەري جاساقتارى قالالاردان شەگىنە وتىرىپ، عيماراتتار مەن ماڭىزدى نىسانداردى مينالادى. ارتيللەريالىق سوققىنىڭ استىندا قالعان باسقىنشى جاساقتارى 1-ساۋىردە كيەۆ وبلىسىنان تولىق ىعىستىرىلدى، ال 2-ءساۋىر كۇنى ۋكراينا جاساقتارى كيەۆ ماڭىنداعى يرپەن، بۋچا، گوستومەل سىندى قالالارعا كىردى. مىنە، وسى ساتتە ۋكراينا جاساقتارى سۇمدىق قىلمىستى ءوز كوزدەرىمەن كوردى. بۋچا قالاسىندا جۇزدەگەن بەيبىت تۇرعىننىڭ اتىلعانى، ازاپتالعانى انىقتالدى. قولدارى بايلانىپ، جەلكەسىنەن اتقان بالالار، انالار مەن قاريالاردىڭ مۇردەلەرى قالا كوشەلەرىندە شاشىلىپ جاتىر. كەيبىرىن تانكپەن تاپتاپ كەتكەنى دە ايتىلۋدا. جيىنتىعى بۋچا قالاسىندا 280 بەيبىت تۇرعىننىڭ ولتىرىلگەنى ناقتىلاندى. جالپى كيەۆ وبلىسى بويىنشا ازات ەتىلگەن اۋدانداردان 410 بەيبىت تۇرعىننىڭ دەنەسى تابىلدى.

ۋكراينا تاراپى رەسەيدى گەنوتسيد جاسادى دەپ ايىپتاۋدا. حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ەۋروپا ەلدەرى رەسەي اسكەرىنىڭ قىلمىسىنا قاتىستى بۇلتارتپاس ايعاقتار بارىن ايتادى. ول سۋرەتتەر، ۆيدەولار جانە تۇرعىنداردىڭ بەرگەن تۇسىنىكتەمەلەرىنەن تۇرادى. Human Rights Watch گەنوتسيد جاسالعانىن دالەلدەيتىن مالىمەتتەر جەتكىلىكتى دەپ وتىر. The Guardian گازەتى قايعىلى وقيعانى "گەنوتسيد" دەپ اتادى.

الەم باسشىلارى بۋچا قىرعىنىنان كەيىن رەسەيگە سالىناتىن سانكتسيانى كۇشەيتىپ، ونى وقشاۋلاۋدى جىلدامداتىپ، كيەۆكە كومەكتى ەسەلەۋ كەرەكتىگىن ايتۋدا.

"يرپەن مەن بۋچاداعى رەسەي اسكەرىنىڭ قانقۇيلى شابۋىلى پۋتين مەن ونىڭ اسكەرىنىڭ ۋكراينادا اسكەري قىلمىس جاساپ جاتقانىنىڭ ايقىن دالەلى. 

كرەملدىڭ بۇل فاكتىلەردى جوققا شىعارۋ مەن جالعان اقپارات تاراتۋى بۇل شىندىقتى بۇركەمەلەي المايدى. پۋتين اشۋلى، ونىڭ جوسپارى ىسكە اسپاۋدا، ال ۋكاينا بۇرىنسوڭدى ءدال قازىرگىدەي بىرلىكتە بولعان ەمەس", - دەدى ۇلىبريتانيا باسشىسى بوريس دجونسون. ول پۋتين اسكەرىنىڭ قىلمىسىن اشكەرەلەۋ ءۇشىن بارىن سالاتىنىن ايتتى.

ال ۇلىبريتانيانىڭ ۋكرايناداعى ەلشىسى ميلاندا سيممونس بولسا رەسەي اسكەرىن بىلاي دەپ ايىپتادى: "زورلىق-زومبىلىق سوعىستىڭ ءبىر قارۋى. ۋكراينادا قانداي دەڭگەيدە زورلاۋ فاكتىلەرى بولعانىن ناقتى بىلمەسەك تە، رەسەي اسكەرىنىڭ ءبىر قارۋى ەكەنىن ءبىلىپ وتىرمىز. ايەلدەردى بالالارىڭ كوزىنشە زورلايدى، قىزداردى وتباسىنىڭ كوزىنشە زورلايدى، وسىلايشا ءوز ۇستەمدىكتەرىن كورسەتكىسى كەلەدى. زورلاۋ اسكەري قىلمىس بولىپ تابىلادى", — سيممونس.

ەو پرەزيدەنتى شارل ميشەل: "كيەۆ وبلىسىنداعى ازات ەتىلگەن اۋدانداردان كەلگەن سۋرەتتەردى كورىپ، ەسەڭگىرەپ قالدىم. ەو ۋكراينا مەن تاۋەلسىز ۇيىمدارعا بۇل سۇمدىق تۋرالى دالەلدەر ىزدەۋگە كومەكتەسەدى جانە حالىقارالىق سوتتارعا جۇگىنۋگە جاردەم بەرەدى. ەو رەسەيگە قۋاتتى سانكتسيالار سالۋ مەن ۋكراينانى ەو-عا الۋ جولىن جالعاستىرادى", - دەدى.

ال گەرمانيانىڭ ءسىم اننالەنا بەربوك بىلاي دەيدى: "بۋچادان كەلگەن سۋرەتتەردى كورۋ وتە اۋىر. ءپۋتيننىڭ قىلمىسى بەيكۇنا وتباسىلاردى جويىپ جاتىر جانە ونىڭ شەگى كورىنبەيدى. بۇل قىلمىسقا قاتىسى بارلار جازالانۋى ءتيىس. ءبىز رەسەيگە قاتىستى سانكتسيانى كۇشەيتىپ، ۋكراينانى قولداۋدى ارتتىرامىز", - دەپ كەسىپ ايتتى.

فرانتسيا باسشىسى بولسا: "كيەۆ ماڭىنداعى بۋچا قالاسىنان كەلگەن سۋرەتتەرگە قاراۋ وتە اۋىر. كوشەدە جۇزدەگەن بەيبىت تۇرعىن ولتىرىلگەن. مەن قازا تاپقانداردىڭ جاقىندارىنا كوڭىل ايتامىن جانە ۋكرايندىقتاردى قولدايتىنىمدى ايتقىم كەلەدى. رەسەي بيلىگى بۇل قىلمىسى ءۇشىن جاۋاپ بەرەدى", - دەيدى ماكرون.

بۋچا جانە يرپەن، گوستومەل ماڭىنداعى رەسەي اسكەرىنىڭ قىرعىنىنان كەيىن الەمدىك ارەنادا رەسەي بيلىگىن وقشاۋلاۋ كۇشەيەتىنى ايتىلۋدا. ال رەسەي بۇل ايىپتاردىڭ بارلىعىن جوققا شىعارىپ، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسىن وتكىزۋگە ۇندەۋ جاسادى. "بۇل ارانداتۋشىلىق، ويدان شىعارىلعان ستسەناري، ءبىزدىڭ بۇل قىرعىنعا ەش قاتىسىمىز جوق" دەپتى ولار...

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz