الماتىنىڭ بۇرىنعى اكىمى ۆيكتور حراپۋنوۆ پەن ونىڭ وتباسى شۆەيتساريالىق الپاۋىتتاردىڭ تىزىمىندە بىرتىندەپ جوعارى ورلەپ بارا جاتىر دەگەن جاڭالىق قازاقستاندىق جۋرناليستەردىڭ دە ءبىرازدان بەرى قالامىنىڭ قىشۋىن قاندىرىپ تۇر. «ءبىزدىڭ جىگىتتەر شۆەيتساريادا دا اشتان ءولىپ كوشتەن قالمايدى» دەگەن كەكەسىندى ماقتانىشتى ساراپشىلار مەن شولۋشىلار جان-جاقتان جامىراي جازىپ جاتىر. ولار مۇنى اسپاننان الىپ تا جازىپ وتىرعان جوق. راسىن ايتقاندا، بۇعان حراپۋنوۆتار اۋلەتىنىڭ ارەكەتتەرى دە تولىق نەگىز بولىپ وتىر. ولار اقشالارىن ولاي دا شاشىپ، بىلاي دا شاشىپ، ويلارىنا كەلگەن، كوزدەرىنە تۇسكەننىڭ ءبارىن ساتىپ الىپ، قانشا باي بولا تۇرسا دا ارنەنى ىنساپپەن جۇمسايتىن شۆەيتساريالىقتاردىڭ وزدەرىن شوشىندىرىپ باعۋدا. قازاقستاننان قاشىپ كەتكەن الاياق الپاۋىت، بۇرىنعى اكىمنىڭ وسىنداي ەرەنسىز تىرلىكتەرىنەن تاڭدايلارىن قاققان ەۋروپالىقتاردىڭ تاڭدانىستارى قازاقستانعا دا جەتىپ جاتىر.

اتىڭ شىقپاسا اقشا ۇرلا

شۆەيتساريالىق ميلليونەرلەردىڭ تىزىمىندە ەندى بۇكىل حراپۋنوۆتار اۋلەتى بار: بۇرىنعى اكىمنىڭ ءوزى دە، ايەلى ءلايلا حراپۋنوۆا دا، ۇلى ءىلياس حراپۋنوۆ تا، قىزى ەلۆيرا حراپۋنوۆا - بەلماداني دا ميلليونەرلەر تىزىمىندە. وسىعان قاراپ وتىرىپ كەزىندە بۇلاردىڭ قازاقستاننان ۇرلاپ اكەتكەن اقشالارى ول جاقتا تولىعىمەن زاڭدى بيزنەسكە ءتۇسىپ، زاڭداستىرىلىپ جاتقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.

الماتىنىڭ بۇرىنعى اكىمى ۆيكتور حراپۋنوۆ پەن ونىڭ وتباسى شۆەيتساريالىق الپاۋىتتاردىڭ تىزىمىندە بىرتىندەپ جوعارى ورلەپ بارا جاتىر دەگەن جاڭالىق قازاقستاندىق جۋرناليستەردىڭ دە ءبىرازدان بەرى قالامىنىڭ قىشۋىن قاندىرىپ تۇر. «ءبىزدىڭ جىگىتتەر شۆەيتساريادا دا اشتان ءولىپ كوشتەن قالمايدى» دەگەن كەكەسىندى ماقتانىشتى ساراپشىلار مەن شولۋشىلار جان-جاقتان جامىراي جازىپ جاتىر. ولار مۇنى اسپاننان الىپ تا جازىپ وتىرعان جوق. راسىن ايتقاندا، بۇعان حراپۋنوۆتار اۋلەتىنىڭ ارەكەتتەرى دە تولىق نەگىز بولىپ وتىر. ولار اقشالارىن ولاي دا شاشىپ، بىلاي دا شاشىپ، ويلارىنا كەلگەن، كوزدەرىنە تۇسكەننىڭ ءبارىن ساتىپ الىپ، قانشا باي بولا تۇرسا دا ارنەنى ىنساپپەن جۇمسايتىن شۆەيتساريالىقتاردىڭ وزدەرىن شوشىندىرىپ باعۋدا. قازاقستاننان قاشىپ كەتكەن الاياق الپاۋىت، بۇرىنعى اكىمنىڭ وسىنداي ەرەنسىز تىرلىكتەرىنەن تاڭدايلارىن قاققان ەۋروپالىقتاردىڭ تاڭدانىستارى قازاقستانعا دا جەتىپ جاتىر.

اتىڭ شىقپاسا اقشا ۇرلا

شۆەيتساريالىق ميلليونەرلەردىڭ تىزىمىندە ەندى بۇكىل حراپۋنوۆتار اۋلەتى بار: بۇرىنعى اكىمنىڭ ءوزى دە، ايەلى ءلايلا حراپۋنوۆا دا، ۇلى ءىلياس حراپۋنوۆ تا، قىزى ەلۆيرا حراپۋنوۆا - بەلماداني دا ميلليونەرلەر تىزىمىندە. وسىعان قاراپ وتىرىپ كەزىندە بۇلاردىڭ قازاقستاننان ۇرلاپ اكەتكەن اقشالارى ول جاقتا تولىعىمەن زاڭدى بيزنەسكە ءتۇسىپ، زاڭداستىرىلىپ جاتقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.

قازاقستاندىق قاشقىننىڭ جەنەۆاعا بارعاننان كەيىن اينالىسىپ جاتقان تىرلىگىنىڭ ونىڭ ۇيرەنشىكتى الماتىسىنداعى ارەكەتتەرىنەن الىس ەمەس، باياعى قۇرىلىس پەن جىلجىمايتىن مۇلىك سالاسى. تەك وعان ەۋروپالىقتار سىبايلاس جەمقورلىقپەن اينالىسىپ، مەملەكەتتىڭ مۇلكىن ۇرلاپ-جىرلاۋعا مۇمكىندىك بەرمەيتىنى بولماسا... 2007-جىلدان الىپ قويعان مۇلىكتەرىنە قوسا حراپۋنوۆ جەنەۆانىڭ ەڭ قىمبات، ەڭ تاڭداۋلى اۋداندارىنىڭ ءبىرى، جوق بىرەگەيى، جەنەۆا كولىنىڭ جاعاسىنداعى كولونيدەن قۇنى اناۋ مىناۋ ەمەس 32 ميلليون شۆەيتساريا فرانك تۇراتىن عاجايىپ ۆيللانى ساتىپ الدى. ونىڭ بارلىق قۇجاتتارى بۇعان دەيىن اتى بەيمالىم بولىپ كەلگەن جاڭا ميلليونەر ەلۆيرا حراپۋنوۆا-بەلمادانيدىڭ اتىنا تىركەلدى.

ال، 2012-جىلدىڭ جازىندا ۆيكتور حراپۋنوۆتىڭ قولىنداعى اقشا اتتى سيقىرلى تاياقشاسى 24 بىردەي تاڭعاجايىپ رەزيدەنتسيادان تۇراتىن Hotel du Park كەشەنىن اشتى. ءسوز رەتى كەلگەندە، وسىناۋ كەرەمەت كەشەندى سالىپ، اشۋ مەرزىمى الاياق الپاۋىتتىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا قازاقستانعا قارسى قىزمەتىن ورىستەتۋىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى.  ساراپشىلار، حراپۋنوۆتىڭ وسىناۋ استارى كۇدىكتى ارەكەتتەرىن ەكى ماسەلەگە بايلانىستىرادى.

بىرىنشىدەن، حراپۋنوۆتىڭ الگى عاجايىپ قۇرىلىستى سالىپ بىتىرۋگە اقشاسى جەتىڭكىرەمەي قالىپ، ونى تاعى ءبىر قازاقستاندىق قاشقىن - وليگارح، ءارى قۇداسى مۇحتار ابىلازوۆتەن قارىزعا العان بولۋى مۇمكىن. ول اقشانى جايدان-جاي بەرە سالاتىن اتىمتاي جومارت ەمەس، قارىمتا رەتىندە قۇداسىنان قازاقستانعا قاراتا ايتىلاتىن جارقىن مالىمدەمەلەر جاساۋىن سۇراۋى مۇمكىن. نەسى بار، ونسىز دا الارىن الىپ قاشىپ كەتىپ، جاماناتتى بولعان ەلى تۋرالى ەكى اۋىز مالىمدەمەنى جاساي سالىپ، كەرەكتى اقشانى تاۋىپ الۋ ەڭ وڭاي شارۋا ەمەس پە؟!

ەكىنشىدەن، حراپۋنوۆتىڭ قارا باسىنا ەلدىڭ نازارىن اۋدارتىپ، قازاقستانعا قارسىلىق ساياساتىنا كىرىسۋىنە باتىستىڭ اقشالى ادامنىڭ اينالاسىنان ءۇيىرىلىپ شىقپايتىن اقىلماندارى ىقپال ەتىپ، كوندىرۋى دە كادىك. ايعاي-شۋ مەن دۇربەلەڭ باتىستىڭ تەگىن جارناما جاساۋداعى ەڭ تاپتىرماس امالى. قۇرىلىسى جاڭادان ءبىتىپ، پايدالانۋعا بەرىلىپ جاتقان نىساننىڭ يەسىنە ەلدىڭ نازارى اۋىپ، كوزى تۇسسە، بۇل كىم دەپ تانۋعا تىرىسسا، ونىڭ وسىنداي دا وسىنداي جەردە جاڭادان بىتكەن كەرەمەت نىسانى بار ەكەنى، حراپۋنوۆتار اۋلەتى ەليتالى دەمالىس ايماعى جوباسىن ىسكە قوسىپ جاتقانى ينتەرنەت بەتىندە-اق ايقايلاپ شىعا كەلمەي مە؟ ءسويتىپ، ول ەكى قوياندى ءبىر وقپەن اتپاي ما؟  حراپۋنوۆتىڭ كوزىمەن قاراساڭ تابىلعان اقىل.

كوزدىڭ قۇرتى - تەگىن كەلەتىن ارزان اقشا

ۆيكتور حراپۋنوۆتىڭ ايگىلى الاياق مۇحتار ءابىلازوۆتىڭ تۋعان قۇداسى ەكەنىن ايتا كەتكەن ءجون.  حراپۋنوۆتىڭ ۇلى ءىلياس ءابىلازوۆتىڭ قىزى مادينانى الىپ وتىر. بارشاعا ءمالىم، ءابىلازوۆ قازاقستاندا ميللياردتاعان دوللاردى ۇرلاپ كەتكەن الاياق رەتىندە ايىپتالۋدا.

2012-جىلدىڭ 16-اقپانىندا مۇحتار ءابىلازوۆتى لوندوننىڭ جوعارعى سوتى سوتتى سىيلاماعانى ءۇشىن 22 ايعا تۇرمەگە كەسكەن. بۇل ۇكىم ونىڭ بتا بانكىنان اقشا ۇرلاۋىنا بايلانىستى قوزعالعان ءىستىڭ اياسىندا شىعارىلعان.

ءابىلازوۆ كوك قاعازداردى ولاي دا بۇلاي بۇلعاقتاتىپ، كەزىندە قازاقستاندا جوعارى لاۋازىمدا بولعان قۇداسىنىڭ كوزىن ابدەن قىزىقتىرعان شىعار. ءابىلازوۆ ءۇشىن حراپۋنوۆتىڭ قازاقستان تۋرالى نە ايتىپ نە قويعانى دا ماڭىزدى ەمەس، وعان ەڭ باستىسى ايعاي-شۋ بولسا بولعانى.

قىزىل اقشانى كورگەندە كوزى قىزارىپ سالا بەرگەن حراپۋنوۆ قىزدى - قىزدىمەن ءوزى جانە سىبايلاستارى الماتىنىڭ قورىق ايماقتارىندا ەليتالى كوتتەدجدەردى قالاي سالعانىن دا ايتىپ سالدى. حراپۋنوۆتىڭ ءوز قولىمەن جازىلعان جالعان سۇحباتىندا ونىڭ ءوزىنىڭ ارتىن اشاتىن قىزىقتى مالىمەتتەر بار.

وسى سۇحباتىندا ەلدەن قىمقىرىپ كەتكەن اقشاسىن ايەلىنىڭ اتىنداعى «Viled» كومپانياسى ارقىلى قالاي تاپقانى تۋرالى ەرتەگى دە، الماتى اۋەجايىنىڭ قۇرىلىسى جونىندەگى ەپوپەيا دا، الماتىداعى جولايرىقتار قۇرىلىسى كەزىندە مەملەكەت اقشاسىن قالاي كەرتىپ جەگەنى جونىندە دە ءتۇرلى مالىمەتتەر كەلتىرىلەدى.

ءوز قىلمىستارىن بۇلاي اشىق مويىنداۋدىڭ قارقىنى قايتپاسا، كوپ ۇزاماي ەۋروپانىڭ وزىندە ونى تەكتەۋ - تەرگەۋ باستالۋى مۇمكىن. ماسەلەنىڭ تاعى ءبىر قىرى - ورىس تىلىندە گويىتىپ وتىرعان كوكەمنىڭ ساندىراعىنا شۆەيتساريانىڭ قۇقىق قورعاۋ ورىندارى بۇلار وتتاي بەرەدى دەگەن ۇستانىممەن اسا ءمان بەرمەۋى دە عاجاپ ەمەس.

قالاي تابىلىپ، جينالعانىنا قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ كۇدىگى مەن كۇمانى باسىم بولىپ وتىرعان حراپۋنوۆتىڭ اقشاسى ەندى باسقا ەلدىڭ ەكونوميكاسىنا قىزمەت ەتۋدە. شۆەيتساريانىڭ جەكەمەنشىك بانكتەرى وزدەرىنە سالىنعان اقشانىڭ قايدان كەلگەنىنە، تازا ما، ەمەس پە دەگەن ماسەلەگە كوپ باستارىن اۋىرتىپ جاتپايتىنى باياعىدان  بەلگىلى. كەزىندە وقۋلىقتاردان وقىعان وقيعالاردى ەسكە الساڭىز دا جەتىپ جاتىر، ءوز زامانىندا بۇل جەردىڭ قارجىلىق قۇرىلىمدارىندا گيتلەرلىك گەرمانيا دا، بولشەۆيكتىك رەسەي دە، وڭتۇستىك امەريكالىق ديكتاتۋرالار دا قارجىلارىن ساقتاعان.

سوندىقتان، حراپۋنوۆتىڭ ارام اقشاسى دا وسىنداي كۇدىكتى ميلليوندار مەن ميللياردتاردىڭ ىشىندە كوزگە قاتتى ءتۇسىپ، تۇرتكى بولماي ەپتەپ قانا ءسىڭىپ كەتىپ جاتۋى كادىك. سول سەبەپتى دە، وعان كوپ ەشكىم باسا نازار اۋدارا قويمايتىن شىعار. تەك اندا-ساندا ەلدى ىشەگىن تارتقىزا تاڭعالدىرىپ قىمبات بىردەڭەنى ساتىپ العاندا اتى اۋىزعا ىلىگەتىنى بولماسا...

«Abai.kz»