قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءجۋرناليسىنىڭ ەتيكالىق كودەكسى
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءجۋرناليسىنىڭ ەتيكالىق كودەكسى
سوزباسى
- بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جۇرتشىلىقتى وبەكتيۆتى اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتۋدەگى ماڭىزدى ءرولى مەن ميسسياسىن سەزىنە وتىرىپ،
- جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتار مەن مورالدىق-ەتيكالىق ۇلگى-قالىپتارعا جاقىندىقتى تۇتاستاي بولىسە وتىرىپ،
- ءسوز بوستاندىعى مەن وي-پىكىر ءبىلدىرۋ ءجۋرناليستىڭ اجىراماس قۇقىعى، ەركىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قىزمەتىنىڭ مىندەتتى شارتى ەكەنىن مويىنداي وتىرىپ،
- ادام قۇقىقتارىنىڭ جالپىعا ورتاق دەكلاراتسياسىن، بۇۇ-نىڭ ءباسپاسوز بوستاندىعىنىڭ بۇكىلالەمدىك حارتياسىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى مەن قولدانىستاعى زاڭنامالارىن باسشىلىققا الا وتىرىپ،
قازاقستان جۋرناليستەرى قازاقستاننىڭ جۋرناليستەرى مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ مورالدىق-ەتيكالىق قاعيداتتارى مەن كاسىبي قىزمەتىنىڭ نورمالارىن قالىپتاستىراتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءجۋرناليسىنىڭ ەتيكالىق كودەكسىن (بۇدان ءارى قاراي - كودەكس) قابىلدادى.
كودەكس وزىندىك ءتارتىپ پەن مورالدىق-ەتيكالىق باعداردىڭ قۇرالى بولىپ تابىلادى، جۇرتشىلىق تاراپىنان جۋرناليستەر مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا سەنىم مەن قۇرمەت كورسەتۋگە قول جەتكىزۋگە ىقپال ەتەدى.
1. كاسىبي پارىز
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءجۋرناليسىنىڭ ەتيكالىق كودەكسى
سوزباسى
- بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ جۇرتشىلىقتى وبەكتيۆتى اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتۋدەگى ماڭىزدى ءرولى مەن ميسسياسىن سەزىنە وتىرىپ،
- جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتار مەن مورالدىق-ەتيكالىق ۇلگى-قالىپتارعا جاقىندىقتى تۇتاستاي بولىسە وتىرىپ،
- ءسوز بوستاندىعى مەن وي-پىكىر ءبىلدىرۋ ءجۋرناليستىڭ اجىراماس قۇقىعى، ەركىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قىزمەتىنىڭ مىندەتتى شارتى ەكەنىن مويىنداي وتىرىپ،
- ادام قۇقىقتارىنىڭ جالپىعا ورتاق دەكلاراتسياسىن، بۇۇ-نىڭ ءباسپاسوز بوستاندىعىنىڭ بۇكىلالەمدىك حارتياسىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى مەن قولدانىستاعى زاڭنامالارىن باسشىلىققا الا وتىرىپ،
قازاقستان جۋرناليستەرى قازاقستاننىڭ جۋرناليستەرى مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ مورالدىق-ەتيكالىق قاعيداتتارى مەن كاسىبي قىزمەتىنىڭ نورمالارىن قالىپتاستىراتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءجۋرناليسىنىڭ ەتيكالىق كودەكسىن (بۇدان ءارى قاراي - كودەكس) قابىلدادى.
كودەكس وزىندىك ءتارتىپ پەن مورالدىق-ەتيكالىق باعداردىڭ قۇرالى بولىپ تابىلادى، جۇرتشىلىق تاراپىنان جۋرناليستەر مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا سەنىم مەن قۇرمەت كورسەتۋگە قول جەتكىزۋگە ىقپال ەتەدى.
1. كاسىبي پارىز
1.1. جۋرناليست ءوزىنىڭ قىزمەتىندە كاسىبى، ءسوز بەن اقپارات بوستاندىعى، ىشكى ساياسي تۇراقتىلىقتى، كونفەسسياارالىق، ەتنوسارالىق كەلىسىمدى ساقتاۋ، ۇلتتىق اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك پەن قوعامدىق ادامگەرشىلىك احۋال مۇددەسى ءۇشىن قىزمەت جاسايدى.
1.2. جۋرناليست قولى قويىلعان، بۇركەنشىك نەمەسە ءانونيمدى اتىمەن، بىراق رۇقساتى جانە كەلىسىمى بويىنشا تاراتىلعان كەز كەلگەن حابارلامانىڭ سەنىمدىلىگى ءۇشىن ءوزىنىڭ اتىمەن جانە بەدەلىمەن جاۋاپ بەرەدى.
2. الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك
2.1. جۋرناليست قوعامنىڭ مورالدىق جانە ەتيكالىق قاعيداتتارىنىڭ نىعايۋىنا ىقپال ەتەدى.
2.2. جۋرناليست وزىنە جۇكتەلگەن قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى جانە ونىڭ قىزمەتى قوعامدىق مۇددەگە زالال كەلتىرمەۋىن ۇنەمى قاداعالايدى.
2.3. جۋرناليست قوعامدىق ءتارتىپتىڭ تۇراقسىزدىعىن، الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋدى بولدىرماس ءۇشىن دالەلدەنبەگەن اقپاراتتان، اسىعىس جانە تەكسەرىلمەگەن اقپاراتتى جاريالاۋ مەن تاراتۋدان باس تارتادى نەمەسە اتالعان اقپاراتتىڭ تەكسەرىلمەگەن سيپاتىن كورسەتەدى.
3. ادالدىق جانە قاساقانا ىستەمەۋشىلىك
3.1. جۋرناليست ادالدىق پەن قاساقاناشىلدىق ەمەس قاعيداتتارىن ۇستانادى، كەز-كەلگەن سىرتتان جاسالاتىن قىسىمدى جوققا شىعارادى.
3.2. جۋرناليست كاسىبي مىندەتتەرىن ورىنداۋ بارىسىندا اقپارات الۋدىڭ زاڭدى تاسىلدەرىن قولدانادى، اقپارات كوزىنە قىسىم كورسەتپەيدى.
4. سەنىمدىلىك جانە وبەكتيۆتىلىك
4.1. جۋرناليست وبەكتيۆتىلىك، قاساقانا ەمەس قادام جاساۋ قاعيداتتارىن ۇستانادى.
4.2. جۋرناليست بەلگىلى ءبىر ماسەلەلەر بويىنشا پىكىرلەردىڭ تولىق اۋقىمىن قاپەرگە الادى جانە ءوزى سەنىمدىلىگىنە كوز جەتكىزگەن اقپاراتتى عانا جاريالايدى.
4.3. سەنىمدىلىك، تولىقتىق جانە وبەكتيۆتىلىك ماقساتىندا جۋرناليست اقپاراتتاردى ءتۇرلى كوزدەردەن الۋ ءۇشىن بارىنشا كۇش-جىگەر جۇمسايدى.
4.4. جۋرناليست ءوزىنىڭ قىزمەتىندە دەرەكتەردى، پىكىرلەردى، باعامداردى، بولجامداردى، نۇسقالاردى جانە جورامالداردى جەكە كوزقاراسى تۇرعىسىنان ناقتى ايىرا بىلەدى.
5. دەرەككوزدەر جانە قۇپيالىلىق
5.1. ەگەر دەرەككوزدىڭ كىناسىنەن شىندىقتى سانالى تۇردە بۇرمالاۋشىلىق ورىن العان نەمەسە ونى كورسەتۋ دۇربەلەڭنىڭ، ساياسي نەمەسە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تۇراقتىلىقتىڭ بولماسا جالپىۇلتتىق اۋقىمداعى ماتەريالدىق زياننىڭ الدىن الۋدىڭ جالعىز ءتاسىلى بولىپ تابىلعان جاعدايلاردا جۋرناليست دەرەك كوزىنىڭ اقپاراتىن اشۋ نەمەسە قۇپيالىلىعىن ساقتاۋ تۋرالى شەشىمدى ءوز بەتىنشە قابىلدايدى.
5.2. جۋرناليست قۇپيا اقپاراتتى ءوزىنىڭ كاسىبي قىزمەتىندە جەكە مۇددەسى نەمەسە باسقا ادامداردىڭ مۇددەسى ءۇشىن پايدالانبايدى.
6. جەكە ءومىردى، ار-نامىستى جانە ىسكەرلىك قاسيەتتەردى قۇرمەتتەۋ
6.1. جۋرناليست جەكە ءومىردى، ادامدىق ار-نامىس پەن ىسكەرلىك قاسيەتتى قۇرمەتتەۋ قاعيداتىن باسشىلىققا الادى.
6.2. جۋرناليست ازامات پەن زاڭدى تۇلعانىڭ زاڭنامالىق تۇرعىدا قاراستىرىلعان جاعدايلاردان باسقا كەزدەردە قانداي دا ءبىر اقپاراتتى ۇسىنۋدان باس تارتۋ قۇقىن مويىندايدى.
6.3. جۋرناليست ايرىقشا كىناسىزدىك قاعيداتىن ۇستانادى.
7. باسەكەلەستىك جانە ىنتىماقتاستىق
7.1. جۋرناليست زياتكەرلىك مەنشىكتى، ونىڭ ىشىندە ءوز ارىپتەستەرىنىڭ كاسىبي قىزمەتىنەن تۋىندايتىن زياتكەرلىك مەنشىك قۇقىن قۇرمەتتەيدى.
7.2. جۋرناليست ارىپتەستەرىنىڭ قۇقىعىن قۇرمەتتەيدى جانە ادال باسەكەلەستىك زاڭنامالارىن ۇستانادى.
7.3. جۋرناليستەر كاسىبي پارىزىن ورىنداۋ كەزىندە زارداپ شەككەن ءوزىنىڭ ارىپتەستەرىنە جاردەم كورسەتەدى.
8. قورعاۋ جانە جاۋاپكەرشىلىك
8.1. جۋرناليست زورلىق-زومبىلىق نەمەسە زورلىق-زومبىلىق قاتەرى، ءتىل تيگىزۋ، ماتەريالدىق نەمەسە مورالدىق زارداپ جاعدايىندا قازاقستان زاڭناماسىندا قاراستىرىلعان ءتارتىپ بويىنشا سوت جانە باسقا دا بارلىق قورعانۋ كەپىلدىكتەرىن پايدالانادى.
8.2. جۋرناليست قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قولدانىستاعى زاڭنامالارىن مويىندايدى جانە ونى بۇزعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى. دەگەنمەن، كودەكس ءجۋرناليستى زاڭدى جانە جەكە تۇلعالار تاراپىنان سوت تارتىبىمەن قۋدالاۋعا نەگىز بولمايدى.
8.3. ءجۋرناليستىڭ كودەكس ەرەجەلەرىن بۇزۋى مورالدىق جازعىرۋعا ۇشىرايدى.
قورىتىندى ەرەجەلەر
اتالعان كودەكس جۋرناليستەردىڭ - قازاقستان ازاماتتارىنا جانە قاتىسى بار.
ءجۋرناليستىڭ كودەكسكە قارىم-قاتىناسى - ار-ۇياتىنا بايلانىستى. كودەكستى ۇستانۋعا نەمەسە بۇزۋعا ماجبۇرلەۋگە جول بەرىلمەيدى.
قازاقستان جۋرناليستەر وداعى جانە
باس رەداكتورلار كلۋبى باسقارمالارىنىڭ
بىرلەسكەن وتىرىسىندا قابىلداندى.
2012 جىلعى 30 قازانداعى № 1 حاتتاما.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى، استانا قالاسى
