الەمدە شەتتەگى ءوز قانداستارىن ەلگە شاقىرۋشى ەلدەر ساناۋلى عانا. الەم ەلدەرى اراسىندا ءوز قانداستارىن ەلگە شاقىرىپ قونىستاندىرۋدا  گەرمانيا ، يزرايل جانە قازاقستان   باسقالارعا ۇلگى ەلدەر رەتىندە ايتىلادى. بۇل ۇشەۋى شەتتەگى ءوز وتانداستارىن ەلگە تۇراقتى تۇرۋعا شاقىرسا، ال پولشا، گرەكيا، چەحيا سەكىلدى مەملەكەتتەر شەتەلدەگى ءوز وتانداستارىن ۋاقىتشا تۇرۋعا شاقىراتىن تاجىريبەسى بار. كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن ليتۆا، لاتۆيا جانە ەستونيا سەكىلدى بالتىق جاعالاۋى ەلدەرى، رەسەي جانە قازاقستان ەتنيكالىق كوشى-قون ماسەلەسىن ءوزىنىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ، ىسكە اسىرا باستادى. ەتنيكالىق كوشى-قون ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋشى وسى ەلدەر، شەتتەگى قانداستارىن ەلگە كوشىرۋدى وزدەرىنىڭ باستى ماقساتى جانە مورالدىق بورىشى سانادى. مىسالى، فينليانديا ستالين بۇيرىعىمەن 1944 جىلى دەپورتاتسياعا ۇشىراعان فيندەردى ىزدەستىرۋدى، ەلگە قايتارۋدى ءوزىنىڭ مورالدىق بورىشى ساناسا، پولشا كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن «شىعىستا قالىپ قويعان اعايىندارىن» ىزدەستىرىپ، ولارعا ءبىرىنشى كەزەكتە رۋحاني كومەك كورسەتۋدى ءوزىنىڭ باستى پارىزى سانادى.

الەمدە شەتتەگى ءوز قانداستارىن ەلگە شاقىرۋشى ەلدەر ساناۋلى عانا. الەم ەلدەرى اراسىندا ءوز قانداستارىن ەلگە شاقىرىپ قونىستاندىرۋدا  گەرمانيا ، يزرايل جانە قازاقستان   باسقالارعا ۇلگى ەلدەر رەتىندە ايتىلادى. بۇل ۇشەۋى شەتتەگى ءوز وتانداستارىن ەلگە تۇراقتى تۇرۋعا شاقىرسا، ال پولشا، گرەكيا، چەحيا سەكىلدى مەملەكەتتەر شەتەلدەگى ءوز وتانداستارىن ۋاقىتشا تۇرۋعا شاقىراتىن تاجىريبەسى بار. كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن ليتۆا، لاتۆيا جانە ەستونيا سەكىلدى بالتىق جاعالاۋى ەلدەرى، رەسەي جانە قازاقستان ەتنيكالىق كوشى-قون ماسەلەسىن ءوزىنىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزدى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ، ىسكە اسىرا باستادى. ەتنيكالىق كوشى-قون ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋشى وسى ەلدەر، شەتتەگى قانداستارىن ەلگە كوشىرۋدى وزدەرىنىڭ باستى ماقساتى جانە مورالدىق بورىشى سانادى. مىسالى، فينليانديا ستالين بۇيرىعىمەن 1944 جىلى دەپورتاتسياعا ۇشىراعان فيندەردى ىزدەستىرۋدى، ەلگە قايتارۋدى ءوزىنىڭ مورالدىق بورىشى ساناسا، پولشا كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن «شىعىستا قالىپ قويعان اعايىندارىن» ىزدەستىرىپ، ولارعا ءبىرىنشى كەزەكتە رۋحاني كومەك كورسەتۋدى ءوزىنىڭ باستى پارىزى سانادى.

جاڭادان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان قازاق ەلى دە شەتتەگى قانداستارىن ەلگە شاقىرۋدى، سول ارقىلى ەل كەرەگەسىن كەڭەيتۋدى ءوزىنىڭ باستى ماقساتىنىڭ ءبىرى دەپ تانىدى. بۇعان قازاق ەلى پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆتىڭ ءباسپاسوز ارقىلى شەتتەگى اعايىنعا جولداعان اق تىلەگىن ايتۋعا بولادى. ارينە قازاق ەلى شەتتەگى اعايىنىنا «ەلگە ورالىڭدار» دەپ جاي شاقىرىپ قانا قويماي، ولاردى قونىستاندىرۋ، ازاماتتىق اپەرۋ، ماماندى جۇمىسپەن قامتۋ، ءۇي باسپانالى بولدىرۋ ماسەلەلەرىن شەشەتىن زاڭناما، باعدارلامالاردى قابىلداپ،بۇعان ارناپ ميللياردتاعان تەڭگەنىڭ قاراجاتتارىن بولگەندىكتەن 1991-2011 جىلدارى قازاقستانعا ورالعان قانداستار سانى 1 ميلليوننان اسقان. كوشى-قون سالاسىندا ءالى دە ىستەلەتىن جۇمىستار شاش ەتەكتەن. دەگەنمەن «كوش جۇرە تۇزەلەدى» دەپ اتام قازاق ايتقانىنداي قازاق كوشىنىڭ باعىت باعدارى ايقىن. وسى ورايدا  يزرايل، گەرمانيا، چەحيا سەكىلدى ەلدەردىڭ كوشى-قون سالاسىنداعى كەيبىر تاجىريبەلەرىنە توقتالۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن. بۇل  قازاقستاننىڭ كوشى-قون سالاسىن باسقاراتىن ازاماتتاردىڭ دا نازارىندا بولسا ەكەن دەگەن تىلەگىم بار.

يزرايل. 1948 جىلى ۇلىبريتانيا جانە اقش قولداۋىمەن پالەستينا جەرىندە يزرايل مەملەكەتى قۇرىلدى. وسى كۇنىنەن باستاپ الەمدەگى ءيسى ەۆرەي بارلىق ازاماتىن ەلگە شاقىرۋدى باستى ماقسات ەتكەن جاس مەملەكەت  جەكە مەملەكەت رەتىندەگى تۇعىرىن قاتايتا ءتۇستى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا گيتلەر 6 ملنداي ەۆرەي ازاماتتارىن «ەۆرەي» بولعاندارى ءۇشىن قىرىپ سالعانى تاريحتان بەلگىلى. يزرايل مەملەكەتى الەمدە تارىداي شاشىراعان ەۆرەي ۇلتى وكىلدەرىنىڭ باسىن ءبىر شاڭىراققا جيناۋ- ءوزىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋدىڭ باستى كەپىلى دەپ ءبىلدى. سوندىقتان ەتنيكالىق كوشى-قون ساياساتى مەملەكەت ساياساتى مەن ۇكىمەت باعدارلاماسىنىڭ ەڭ ماڭىزدىسى دەپ ەسەپتەلەدى. يزرايل مەملەكەتى قۇرىلعالى 65 جىل ىشىندە سىرتتان 3 ملنداي ەۆرەي ۇلتىنىڭ وكىلدەرى يزرايلگە قونىس اۋدارىپتى. بۇل از با، كوپ پە، ەگەردە بۇل ساندى 20 جىلدا قازاقستانعا قونىس اۋدارعان قازاقتار سانىمەن سالىستىرار بولساق، ەكەۋى ۇقساس شىعادى.

ءيزرايلدىڭ 1950-شى جىلى قابىلداعان كوشى-قون زاڭى بويىنشا ءوزىنىڭ ەۆرەي ەكەندىگىن دالالدەگەن ءاربىر ازامات ولەحا رەتىندە (oleh-يزرايلگە قونىس اۋدارۋشى ەۆرەي ياعني بىزدەگى ورالمان-قازاق مارتەبەسى سەكىلدى) يزرايل ازاماتتىعىن الادى. وسى زاڭ بويىنشا  ەگەر سەن ناعىز ەۆرەي بولساڭ وندا وتباسى مۇشەلەرىڭمەن بىرگە يزرايلگە كوشىپ كەلۋگە جول اشىق. تىپتەن ءوزىڭنىڭ ەۆرەي تەكتى ەكەنىڭدى نەمەسە اناڭنىڭ ەۆرەي ەكەنىن  دالەلدەي الساڭ وندا دا ساعان جول اشىق. 1970-شى جىلى قابىلدانعان كوشى-قوننىڭ كەڭەيتىلگەن زاڭى بويىنشا ەۆرەي جانۇياسىنداعى ەۆرەي تەكتى ەمەس بالالار، نەمەرەلەر، ايەلدەر سونداي-اق يۋدايزم ءدىنىن قابىلداعان ادامدار يزرايلگە تۇپكىلىكتى قونىس اۋدارا الادى.

يزرايل مەملەكەتىنىڭ كوشى-قون ساياساتىن يمميگرانتتاردى بەيىمدەۋ مينيسترلىگى (بىزدەگى كوشى-قون كوميتەتى) جانە ەۆرەي اگەنتتىگى ىسكە اسىرادى. ەۆرەي اگەنتىگى (بىزدەگى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ۇيىمى سەكىلدى) شەتەلدەردەگى ەۆرەيلەرمەن بايلانىس، قارىم-قاتىناس ورناتىپ، ولاردىڭ يزرايلگە كوشىپ كەلۋىنە كەرەك العاشقى كومەكتى جاسايدى. اتاپ ايتقاندا كوشۋگە قاتىستى قۇجات قاعازداردى دايىنداۋ، يزرايلگە كوشىپ كەلگەن العاشقى كۇندەرى كومەك كورسەتۋ جانە زاڭدىق كەڭەستەر بەرۋمەن اينالىسادى. يميگرانتتاردى بەيىمدەۋ مينيسترلىگى ارنايى قابىلدانعان كوشى-قون باعدارلاماسى بويىنشا ەۆرەيلەردى ەلگە ءبىرجولا قونىستاندىرۋ، ءۇي-باسپانامەن قانىمداۋ، ءبىلىم بەرۋ، جۇمىس تاۋىپ بەرۋ سەكىلدى ناقتى ىستەرمەن اينالىسادى. بۇگىندە اياداي يزرايل جەرىندە جەتى ميلليون ءتورت ءجۇز مىڭ ەۆرەي تەكتى حالىق باقۋاتتى ءومىر سۇرەدى. ۇلت قامىن ويلاعان ەۆرەي وقىعاندارى مەن ءوزىنىڭ جەكە بايلىعىن ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋعا ارناعان كاسىپكەرلەرىنىڭ الدە نەشە ۇرپاعى يزرايل مەملەكەتىن قالىپتاستىرۋ جولىندا ءبىر عاسىرعا جۋىق ازاپتى كۇرەستەر جۇرگىزدى. سونىڭ ارقاسىندا ەۆرەيلەر جوقتان بار ەتىپ، مەملەكەت قۇرىپ شىقتى.

گەرمانيا. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستى باستاعان ەل رەتىندە سوعىستان قيراي جەڭىلىپ، بۇرىنعى ءبىر مەملەكەت ەكىگە، ەكى بولەكشە يدەولوگيالىق جۇيە ۇستانعان باتىس گەرمانيا (گەرمانيا فەدەراتيۆتىك رەسپۋبليكاسى) جانە شىعىس گەرمانيا (گەرمانيا دەموكراتيالىق رەسپۋبليكاسى) دەگەن مەملەكەتتەر بولىپ ءبولىندى. 1980-ءشى جىلداردىڭ سوڭىنداعى كەڭەس وداعىندا باستالعان ساياسي رەفورمالار سالدارىنان ەكى گەرمانيا قايتا قوسىلعانى بەلگىلى. سوعىس زاردابىن كوپ  تارتقان ەل رەتىندە گەرمانيا جىل سايىن 350-400 مىڭ شەتەل يمميگرانتتارىن الۋعا ءماجبۇر جاعدايعا باردى. بۇل كوشى-قون ءۇردىسى 2004 جىلى قابىلدانعان جاڭا كوشى-قون زاڭى بويىنشا رەتتەلەدى.

ال عاسىرلار بويى كەڭەس وداعى، پولشا، چەحوسلوۆاكيا، رۋمىنيا سەكىلدى ەلدەردە ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن ەتنيكالىق نەمىستەردى (اussidler) كوشىرىپ الۋ ءىسىن رەتتەيتىن ارنايى زاڭ شىقتى. وسى زاڭ شەڭبەرىندە 1980-1991 جىلدارى گەرمانياعا 1.6 ملن ەتنيكالىق نەمىس قونىس اۋدارعان بولسا، ودان كەيىنگى جىلدارى جىل سايىن 200 مىڭ ادام گەرمانياعا قونىس اۋدارىپ كەلدى. گەرمانيا زاڭى بويىنشا تەگى نەمىس كىمدە -كىم گەرمانيا ازاماتى بولا الادى. الايدا زاڭدا ءبىر نارسە كورسەتىلگەن ول 1923 جىلدىڭ 31 جەلتوقسانىنان كەيىنگى تۋىلعان ادامدار گەرمانيا ازاماتىنىڭ تىكەلەي ۇرپاعى ەكەندىگىن نە نەمىس ۇلتىنىڭ ۇرپاقتارى ەكەندىكتەرىن قۇجات -قاعاز تۇرىندە دالەلدەۋلەرى كەرەك.  زاڭ بويىنشا وتانداستارىن ورنالاستىرۋ ىسىمەن گەرمانيانىڭ كەلن قالاسىندا ورنالاسقان فەدارالدىق باسقارۋ بيۋروسى اينالىسادى. 1993 جىلدان باستاپ گەرمانيا جىل سايىن 225 مىڭ وتانداسىن قابىلدايدى.

كەڭەس وداعى ىدىراعان سوڭ كەڭەس يمپەرياسىنىڭ قۇرامىندا بولعان رەسەي، قازاقستان، ۋكراينادان نەمىستەر اتاجۇرتى-گەرمانياعا قاراي اعىلدى. تەك قازاقستاننان 1,5 ميلليونداي نەمىس ءوز وتاندارىنا قايتتى. بارعان وتانداستارىنا گەرمانيا ۇكىمەتى كومەك جاردەمىن ايامادى. ەڭ الدىمەن شەتەلدەن قانشا نەمىس ۇلتىنىڭ ادامى كوشىپ كەلگەلى وتىر دەگەندى انىقتاپ الدى. سوعان قاراي جىل سايىن وسى ەلدەن وسىنشا نەمىس ۇلتىنىڭ ازاماتىن وتباسىمەن بىرگە كوشىرىپ الامىز دەگەندى الدىن الا حابارلاپ وتىردى. كوشىپ كەلەتىن نەمىستەردى اۋەلى بەيىمدەۋ ورتالىقتارىندا بولعىزىپ، سول جەردە قۇجات قاعازدارىن، دەنساۋلىقتارىن جاقسىلاپ تەكسەرىپ بولعان سوڭ، ولارعا ءبىرىنشى كەزەكتە نەمىس ءتىلىن ۇيرەتۋ ساباقتارىن جۇرگىزدى. ازداپ ءتىل سىندىرا باستاسىمەن گەرمانيانىڭ تاريحى، ادەبيەتى جانە زاڭىن ءتۇسىندىرۋ ساباقتارى جۇرىلەدى. بۇرىنعى بولعان ەلدەرىندە مىسالى قازاقستان نە رەسەيدە قانداي ءبىر ماماندىق يگەرگەن بولسا سول نەگىزىندە جۇمىس جانە ادام سانىنا قاراي ءۇي باسپانا قاراستىرىلادى. شاماسى 6 ايدان 1 جىل ارالىعىندا الگى بەيىمدەۋ ورتالىقتارىندا بولعان وتانداستارىن ماماندىعى بويىنشا جۇمىس  جانە ءۇي باسپانا تابىلعان ايماققا، اۋدانعا، قالاعا اپارىپ ورنالاستىرادى. قولدارىنا بەيىمدەۋ ورتالىعىندا  گەرمانيا ازاماتتىعى تولقۇجاتى جانە باسقاداي دوكۋمەنتتەر بىردەن تاپسىرىلادى. «ەلىم» دەپ كەلگەن ورالمان قازاقتاردى ەڭ الدىمەن بەيىمدەۋ ورتالىقتارىندا قابىلدايتىن وسى ءيۋىر جاقسى تاجىريبەنى قازاقستاندا ىسكە اسىراتىن كەز جەتتى دەپ ويلايمىن.

چەحيا. 1990-شى جىلداردىڭ باسىندا سلوۆاكيادان بولىنگەن چەحيا ەلى دە ءوزىنىڭ قانداستارىن ەلگە شاقىرا باستادى. ءبىرىنشى كەزەكتە سلوۆاكيادا، پولشادا، رۋمىنيادا جانە ۋكراينادا تۇراتىن ەتنيكالىق چەحتاردىڭ ءوز اتا-جۇرتىنا قونىستانۋ مۇمكىندىكتەرى تۋدى. ول ءۇشىن چەحيا ۇكىمەتى شەتەلدەگى قانداستارىن ەلگە قونىستاندىرۋ جونىندەگى ارنايى باعدارلامانى قابىلدادى. وسى باعدارلاما بويىنشا ەتنيكالىق چەحتاردى ەلگە اكەلۋ، ەلدە قونىستاندىرۋ جۇمىسىمەن چەحيانىڭ ىشىكى ىستەر مينيسترلىگى اينالىستى. سول كەزدەگى چەحيانىڭ ىشكى ىستەر ءمنيسترى يان رۋمل (پرەزيدەنت ۆاسلاۆ حاۆەلدىڭ جاقىن دوسى) كوپ جۇمىستار اتقاردى. ءوزىم سول جىلدارى پراگاداعى چەحيانىڭ تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە دوكتورانتۋرادا وقىپ جۇرگەندىكتەن امبە ءوز وتباسىمدى تاۋەلسىز قازاق ەلىنە كوشىرىپ اكەلگەندىكتەن چەحتاردىڭ ءوز قانداستارىن قالاي كوشىرىپ اكەلىپ جاتقان تاجىريبەسىن چەح ءباسپاسوزى بەتتەرىنەن شولىپ، وسى تاقىرىپتى قىزىعا وقۋشى ەدىم.

وتانداستارىن ەلگە كوشىرۋ ماسەلەسىن چەحيانىڭ «Rude Pravo»، «MF Dnes»، «Noviny» سەكىلدى گازەتتەرى كۇن قۇرعاتپاي جازۋشى ەدى. 1995 جىلدان باستاپ چەحيا ۇكىمەتى قازاقستاندا تۇراتىن ەتنيكالىق چەحتاردى كوشىرۋ جۇمىسىن باستادى. تاعدىر تالكەگىمەن قازاق جەرىنە كەلىپ پانالاعان وسى چەحتاردىڭ سانى ونشا كوپ بولماسا دا ولار ەجەلگى اتا-جۇرتىنا كوشۋگە اسىقتى. بۇعان سەبەپ: چەحيا ۇكىمەتىنىڭ شەتەلدەگى وتانداستارىن ىزدەي باستاۋى جانە وزدەرى تۇرىپ جاتقان قازاق ەلىندەگى سول جىلدارداعى ەكونميكالىق قال-اقۋالدىڭ قيىن بولعانى اسەر ەتسە كەرەك.

تەك قانا اقتوبە وبلىسىنان ونداعان چەح وتباسىلارى ەۋروپاعا، چەحياعا كوشىپ باردى. ۇكىمەت ەڭ اۋەلى ولاردى قايدا قابىلداۋ كەرەكتىگىن انىقتاپ الدى. سوعان بايلانىستى «قازاقتانعان چەحتار» ەلدىڭ باتىس ولكەلەرىنە كوبىرەك قونىستاندى. ءبىر وتباسىنا ءۇي-باسپانا ساتىپ الىنۋى ءۇشىن جانە العاشقى كەزدەگى كومەك اقشا رەتىندە شامامەن 1 ملن كرون (30 مىڭ اقش دوللارىنداي)  اقشا بولىنگەنى ەسىمدە. ءوز وتانداستارىنا بولىنگەن بۇل اقشا ارنايى ەسەپ-شوت ارقىلى، قاتاڭ باقىلاۋ جاعدايىندا ىسكە اسقاندىقتان، جەمقورلىق دەگەن ماسەلە بولعان جوق. مۇندا ءبىر قىزىق جاعدايدى ايتا كەتكەندى ءجون ساناپ وتىرمىن. شەتتەن ورالىپ جاتقان وسى تۋىسقاندارىن جەرگىلىكتى حالىق سونشا ىستىق قارسى الماي جاتقان تۋرالى گازەت بەتتەرىندە ماقالالار ءجيى جاريالانىپ تۇردى. ويتكەنى سالقىن قاندى چەحتاردىڭ ءوز تۋىسقاندارىن ءدال قازاقتاي ىزدەمەيتىندىگىنە كوزىم جەتتى.

بىردە ۋكراينانىڭ ۋجگورود قالاسىنان چەحيانىڭ باتىسىنداعى ءبىر كىشىرەك قالاعا كوشىپ بارعان ەتنيكالىق چەح وتباسى وزدەرىنىڭ ارمانداعان اتا-جۇرتىندا جاعدايلارى جايلاسپاعاندىقتان قايتادان ۋجگورودقا كوشۋگە بەل بايلاعاندارى تۋرالى حاباردى كەشكى تەلەارنا جاڭالىقتارىنان ەستىدىم.ولاردىڭ ايتۋلارىنشا ۇكىمەت ەكى قابات جاقسى، جاڭا ءۇي بەرگەن. ونى ەستىگەن قالا تۇرعىندارى «بۇل قالاي» دەپ شۋ كوتەرىپتى. تىپتەن جەرگىلىكتى قالا تۇرعىندارىنىڭ بالالارى مەكتەپتە وقيتىن چەح ورالمانىنىڭ بالالارىنىڭ جانىنا وتىرعىسى كەلمەيدى ەكەن. سويتسە ولاردىڭ اكە-شەشەلەرى «ۋكراينانىڭ باتىسىنان كوشىپ كەلگەن چەحتاردىڭ دەنەلەرىندە چەرنوبىل اپاتى اسەرىنەن رادياتسيا كوپ بولادى، سودان ساقتانۋ كەرەك» دەگەن كەڭەس بەرگەن ەكەن. مىنە وسى اششى ءسوزدى ەستىگەن سوڭ ولار كەلگەن جاقتارىنا قايتا كوشۋگە بەل بايلاپتى. بۇنداي جاعداي العاشقى جىلدارى «ەلىم» دەپ كەلگەن قازاقتاردىڭ الدىنان دا شىققانى بار. ەڭ دۇرىسى بۇندايدا توزىمدىلىك، سابىرلىلىق كەرەك ەكەنىن ايتۋ ءجون. 1990 جىلدارى قازاقستاننان گەرمانياعا، گرەكياعا، رەسەيگە، ۋكرايناعا، بەلارۋسقا جانە تاعى دا باسقا ەل­دەر­گە كوشكەن جۇرتتىڭ سوڭعى جىلدارى قا­زاق­ستان­عا قايتا ورالا باستاۋى جانە قازاق ەلىنىڭ ازاماتتىعىن قايتا الۋعا قۇشتارلىق ءبىل­دىرۋى دە جاقسى ويلانىپ، شەشۋدى تالاپ ەتەدى. ءبىر كەز قازاقستان جاڭادان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاپ، اياعىنان ەندى ءتاي-ءتاي باسا باستاعان كەزدە ەلدى تاستاپ كەتكەن اعايىندى قۇشاق جايا قارسى الۋ قاجەت پە؟ ولاردا «وتانشىلدىق» قاسيەت بار دەگەنگە كۇمانىم بار. قازىرگى ەۋروپا ەلدەرىندەگى ەكونوميكالىق قيىنشىلىق جاعداي ولاردى قازاقستانعا قاراي بارۋعا جەتەلەر وتىرماسىنا كىم سەنەدى. قازاق ەلى ءۇشىن ەڭ ماڭىزدىسى شەتتەگى قازاقتارىن اتا-جۇرتىنا جەتكىزۋ، ولاردى قونىستاندىرۋ باستى ماقسات بولىپ قالا بەرۋى كەرەك.

«كوش جۇرە تۇزەلەدى» دەگەندەي قازاق كوشىنە دە  «كوش كولىكتى»، «كوش بايسالدى» بولسىن دەيىك اعايىن!

دوسان بايمولدا

ساياساتتانۋشى، كوشى-قون جونىندەگى قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى

«Abai.kz»