قر پرەزيدەنتى ق.ك.توقاەۆقا

اۋعانستان، پاكستان، ساۋد ارابياسى مەن يران قازاقتارىن قولداۋ شارالارى تۋرالى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا قاتىسۋشىلارىنىڭ اتىنان ۇندەۋ

قۇرمەتتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى! 

2022 جىلى 1 شىلدەدە نۇر-سۇلتان قالاسىندا ەلدىڭ قوعام قايراتكەرلەرى مەن قاتىسۋشىلارى جەتى ەلدەن قاتىسقان ونلاين-وفلاين ارالاس فورماتتا وتكەن حالىقارالىق كونفەرەنتسيادا اۋعانستان، پاكستان، ساۋد ارابياسى مەن يرانداعى قازاقتاردىڭ تۇرمىس احۋالى مەن تالاپ-تىلەكتەرى قاراستىرىلدى. كونفەرەنتسياداعى باياندالعان مالىمەتتەرگە قاراعاندا پاكستان، ساۋد ارابياسى مەن ءىشىنارا يرانداعى قازاقتار اۋعانستان يسلام امىرلىگىنەن اۋىپ بارعان قانداستارىمىز ەكەنىنە جانە دە، بۇعان دەيىن رەسمي جاريا بولعان اۋعانستاندا نەبارى 200 قازاق تۇرادى دەگەن اقپاراتتىڭ شىندىققا مۇلدەم سايكەسپەيتىنىنە كوز جەتكىزىلدى.

اۋعانستاندا تۋىپ وسكەن قازاقتاردىڭ ءبىرشاماسى ەلدەگى ورناعان جاڭا رەجيم مەن بيلىك الماسۋ سالدارىنان باسقا ەلدەردى ساعالاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولىپ وتىرعانى ءمالىم بولدى. سونىمەن بىرگە دۇربەلەڭنەن امان قالۋ ماقساتىندا اۋعاندىق قازاقتار سول ەلدەگى وزبەك، تاجىك  تاعى باسقا حالىقتاردىڭ قۇرامىندا ءوزىنىڭ ەتنيكالىق تەگىن جاسىرىپ امالسىز عۇمىر كەشۋگە ءماجبۇر بولىپ كەلگەنى ايان بولدى.

شىن مانىندە، اۋعانستانعا اۋعان قازاقتاردىڭ تاريحى دۇركىن-دۇركىن بولعان: سوناۋ قازاق حاندىعى قۇرىلار تۇستان باستاپ، سوڭعى سىرتقا كوشۋ وتكەن عاسىردىڭ اشارشىلىعى مەن قۋعىن-سۇرگىنى ارالاس دۇربەلەڭى بار 30-جىلدارمەن اياقتالادى. بۇگىنگى اۋعان قازاقتارىنىڭ دەنى وسى دۇربەلەڭگە ۇشىراعاندىقتان، بۇلاردى قازاقستان تاراپىنان ەڭ الدىمەن ساياسي ءارى مورالدىق اراشالاۋ، رەابيليتاتسيالاۋ مەن وتەم تولەۋ مىندەتى كۇتىپ تۇر.

كونفەرەنتسيادا بۇگىنگى تاڭدا اۋعانستاندا شامامەن ءجۇز مىڭنان ءۇش ءجۇز مىڭعا دەيىن قازاقتار بار ەكەندىگى ايتىلدى. بۇلاردىڭ الەۋمەتتىك احۋالى وتە اۋىر، ءبىلىم مەن ساۋات، ماماندىق جوق، تۇرمىستارى تومەن. ونىڭ ۇستىنە ون ۇشكە تولعان قىز بالالاردى باسقا ۇلت وكىلدەرى تاراپىنان ايەلدىككە تارتىپ الۋ قاتەرى مەن جاس جىگىتتەردى ارمياعا اكەتۋ جاعى ءتونىپ وتىرعاندىقتان، ولار ءتۇرلى جولدارمەن تەنتىرۋگە، باس ساۋعالاۋعا كوشكەن.

اۋعان قازاقتارىنىڭ كوپشىلىگىندە جەكە باستى كۋالاندىراتىن قۇجاتتارى جوق جانە ولاردى قازاق رەتىندە تانۋعا رەسمي بيلىك تاراپىنان ارەكەت جوق جانە مۇمكىن ەمەستىگى بايان ەتىلدى. وسىنىڭ كەسىرىنەن قانداستارىمىزدىڭ ادامعا ءتان ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىندىگى بارىنشا تارىلعان.

اۋعانستاننان وسى جاعدايعا بايلانىستى پاكستانعا وتكەن ءۇش جۇزگە تارتا وتباسىنىڭ دا جاعدايى مۇشكىل، ولار اۋعاندىق بوسقىن رەتىندە كۇي كەشۋدە. بۇل قانداستارىمىزدىڭ كوپشىلىگى سول ەلدەردەگى قازاقستان ەلشىلىگىنە ءوز جاعدايلارى بويىنشا جولىققانىمەن، ولاردى قازاق رەتىندە تانۋ مەن مويىنداۋ ماسەلەسى تۋىنداپ وتىر. ءتىپتى، وزدەرىنىڭ قازاق ەكەندىگىن دالەلدەۋ ءۇشىن پاكستاندىق ءبىر توپ قازاقتار دنك ساراپتاماسىن دا تاپسىرىپ، ايلاپ كۇتىپ وتىرعان جايى بار.

اتالمىش ەلدەردەگى ەتنيكالىق قازاقتار جاعدايىن بايانداي وتىرىپ، قازاقستان تاراپىنان بۇل ماسەلەگە بارىنشا بايىپتى كىرىسۋ قاجەتتىگىن باسا ايتامىز. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ شەتەلدەردەگى قانداستاردىڭ تاعدىرىنا ءاتۇستى قاراۋى ەشبىر قيسىنعا جاتپايدى.

بۇل ماسەلەدە استىن سىزىپ ايتاتىن كەمشىلىك: شەتەلدەگى ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ تەگىن تانۋ مەن مويىنداۋدىڭ رەسمي تۇردە جاساقتالعان جۇيەسى مەن ءتارتىبىنىڭ ءالى كۇنگە بولماي وتىرعاندىعى. ءوزىنىڭ اتا-تەگى مەن تاريحىن، جاعدايىن، ءتىلىن ازدى-كوپتى بىلە تۇرا، قازاق ەكەندىگىن دالەلدەۋ اۋعاندىق قانداستار ءۇشىن قاسىرەتكە اينالىپ وتىر! ءتىپتى ناتيجەسى نەعايبىل دنك ساراپتاماسىنا جۇگىنۋدىڭ ءوزى ابەستىك ەكەنىن اتاپ وتەمىز. بۇل جاعدايدىڭ الەمدىك دەڭگەيدەگى گەرمانيا مەن يزرايل ۇلگىسى بولا تۇرىپ، مۇنشالىقتى شىرعالاڭ ماسەلەگە اينالۋى مۇلدەم تۇسىنىكسىز!

كونفەرەنتسيا اتالعان مەملەكەتتەردەگى قانداستارمەن ءۇش باعىت بويىنشا جۇيەلى جۇمىستى قولعا الۋ كەرەك دەپ سانايدى:

- مادەني اعارتۋ – ءتىل ۇيرەتۋ، ساۋات اشۋ;

- گۋمانيتارلىق جاردەم;

- تاريحي اراشالاۋ، ساياسي رەابيليتاتسيا مەن وتەم تولەۋ جانە قانداستاردى قازاقستانعا قايتارۋ بويىنشا جۇمىستار.

قۇرمەتتى پرەزيدەنت!

ەگەمەن ەلىمىزدىڭ الدىندا تۇرعان جاڭا قازاقستان قۇرۋدىڭ بىردەن ءبىر سيپاتى شەتەلدەردە تۇرىپ جاتقان 5 ميلليوننان استام قازاق ۇلتىنىڭ وكىلدەرىن قامقورلىققا الۋ ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، سىزدەن اتالعان مىندەتتى اتقارۋعا قاجەتتى شارالار قابىلداۋدى وتىنەمىز. سونداي-اق، ەلىمىزدە قۇرىلعانىنا ونداعان جىلدار بولعان دۇنيەجۇزىلىك قازاقتار قاۋىمداستىعى مەن «وتانداستار قورىنىڭ» ءوز مىندەتتەرىن تىڭعىلىقتى اتقارۋىن قامشىلايتىن ناقتى شارالار قابىلداۋدى سۇرايمىز.

قۇرمەتپەن:   اۋعانستان، پاكستان، ساۋد ارابياسى مەن يران قازاقتارىن قولداۋ شارالارى تۋرالى ەلارالىق  كونفەرەنتسيا قاتىسۋشىلارى: 

اقپار ايۋبي (دانيا), ابدۋللا, اميدۋللا تاداش (اۋعانستان، قابۋل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى), حاميد (پاكيستان، كاراچي),  احماد قوجاباەۆ (ساۋد ارابيا، مەككە), موحامماد تابىن (اۋعانستان), مەيرام كەنەسارى (يران، گورگان), سەيفوللا (يران، گورگان), جورا تابىن (يران), سەرىك ەرعالي (نۇر-سۇلتان), دوس كوشىم (الماتى), قىدىرالى وراز (ۇلىبريتانيا، لوندون), بەيسەن احمەتۇلى (نۇر-سۇلتان), بۇركىت نۇراسىل (نۇر-سۇلتان), بۋراحان داقانوۆ (سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى), اياتجان احمەتجان (نۇر-سۇلتان), قۇرمەت تالاپقازى (شىمكەنت)  تاعى باسقالار.

Abai.kz