وتكەن جىلى جەلتوقسان ايىندا ماڭعىستاۋ وڭىرىندە ورىن العان بەلگىلى وقيعالاردان كەيىن بىرقاتار جۇيە بويىنشا باسشىلىق الماستى. سول تولقىننىڭ لەگىندە «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ باس ديرەكتورى بولىپ سالانىڭ ايتۋلى مامانى اليك ايدارباەۆ تاعايىندالدى. سودان بەرى دە جىلعا جۋىق ۋاقىت ءوتتى. وسى ارالىقتا العا قويىلعان مىندەتتەر قالاي جۇزەگە اسىپ جاتىر، الدا تاعى قانداي جاندى جۇمىستار تۇر؟ ءبىزدىڭ كومپانيا باسشىسىمەن جۇرگىزگەن سۇحباتىمىزدا وسى جانە وسىعان قاتىستى باسقا دا جايتتار توڭىرەگىندە ءسوز قوزعالادى.

- اليك سەرىكۇلى، اڭگىمەنىڭ باسىن جاڭاوزەن تاقىرىبىنان باستاعاندى ءجون كورىپ وتىرمىز. بىلتىرعى جىلى وسى قىزمەتكە تاعايىندالاردا سىزگە ەلباسى بۇرىن جۇمىستان شىعارىلعان مۇنايشىلاردى ەڭبەكپەن قامتۋ، جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك ەتۋ جاعدايىن جاقسارتۋ جايىندا ناقتى تاپسىرمالار بەرگەن ەدى عوي. بۇگىنگى تاڭدا ولاردىڭ ورىندالۋ جايى قالاي؟

وتكەن جىلى جەلتوقسان ايىندا ماڭعىستاۋ وڭىرىندە ورىن العان بەلگىلى وقيعالاردان كەيىن بىرقاتار جۇيە بويىنشا باسشىلىق الماستى. سول تولقىننىڭ لەگىندە «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ باس ديرەكتورى بولىپ سالانىڭ ايتۋلى مامانى اليك ايدارباەۆ تاعايىندالدى. سودان بەرى دە جىلعا جۋىق ۋاقىت ءوتتى. وسى ارالىقتا العا قويىلعان مىندەتتەر قالاي جۇزەگە اسىپ جاتىر، الدا تاعى قانداي جاندى جۇمىستار تۇر؟ ءبىزدىڭ كومپانيا باسشىسىمەن جۇرگىزگەن سۇحباتىمىزدا وسى جانە وسىعان قاتىستى باسقا دا جايتتار توڭىرەگىندە ءسوز قوزعالادى.

- اليك سەرىكۇلى، اڭگىمەنىڭ باسىن جاڭاوزەن تاقىرىبىنان باستاعاندى ءجون كورىپ وتىرمىز. بىلتىرعى جىلى وسى قىزمەتكە تاعايىندالاردا سىزگە ەلباسى بۇرىن جۇمىستان شىعارىلعان مۇنايشىلاردى ەڭبەكپەن قامتۋ، جۇمىسشىلاردىڭ ەڭبەك ەتۋ جاعدايىن جاقسارتۋ جايىندا ناقتى تاپسىرمالار بەرگەن ەدى عوي. بۇگىنگى تاڭدا ولاردىڭ ورىندالۋ جايى قالاي؟

- وتكەنگە ورالساق، سول ەرەۋىلدەر كەزىندە، 2011 جىلى 2137 ادام جۇمىستان شىعارىلعان، ولاردىڭ 1074-ءى «وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىنىڭ، ال 1063-ءى «قاراجانباسمۇناي» اق-تىڭ جۇمىسشىلارى ەدى. ءبىز ولاردى قايتادان جۇمىسقا قابىلداي المادىق. سەبەبى، ولار ەرەۋىلدەردە جۇرگەندە ورىندارىنا باسقا ادامدار الىنىپ قويىلعان ەكەن. سوندىقتان بيىلعى جىلدىڭ قاڭتارىندا پرەزيدەنت تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا جاڭاوزەن مەن اقتاۋدا ەكى بىردەي جاڭا قۇرىلىم قۇردىق. ولار «بۇرعىلاۋ جۇمىستارى باسقارماسى» وقب جانە «تەحنولوگيالىق كولىك جانە ۇڭعىلارعا قىزمەت كورسەتۋ» جشس دەپ اتالادى. بۇل كاسىپورىنداردى قۇرۋ مەن جۇمىستى باستاۋعا 20,6 ملرد. تەڭگە قارجى ءبولىندى. بۇگىندە بۇلاردىڭ ەكەۋى دە بەلسەندى جۇمىس جاساپ جاتىر. ولاي بولسا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇل جونىندەگى تاپسىرماسى تولىعىمەن ورىندالدى دەۋىمىزگە بولادى. الايدا، ولاردى ۇدايى جۇمىس كولەمىمەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرۋدا ماسەلەلەر بار. ءبىز الداعى ۋاقىتتا وسى جاعىن شەشۋ باعىتىنداعى جۇمىستارىمىزدى جالعاستىرا بەرەمىز.

- ال ەڭبەك جاعدايىن جاقسارتۋدا قانداي ءىس-شارالار اتقارىلۋدا؟

- جاڭا كومپانيالاردى قۇراردا ءبىزدىڭ الدىمىزدا ولاردى ءتيىمدى جۇمىس ىستەتۋ ءۇشىن الدىمەن، ارنايى تەحنيكامەن قامتاماسىز ەتۋ، وندىرىستىك بازالارى مەن ۆاحتالىق قالاشىقتارىن سالۋ مىندەتتەرى تۇردى. بۇل باعىتتا كومپانيا بارىنشا قارقىندى جۇمىستار جاساپ جاتىر. ناقتى ناتيجەلەر دە جوق ەمەس. مۇنىڭ ءبىر ايعاعى - وسى كۇزدە «تەحنولوگيالىق كولىك جانە ۇڭعىلارعا قىزمەت كورسەتۋ» كومپانياسىنىڭ جۇمىسشىلارى ءۇشىن قاراجانباس جانە قالامقاس كەن ورىندارىندا ەكى ۆاحتالىق قالاشىق سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلدى. ولاردىڭ قۇرىلىستارىن جۇرگىزۋگە جوعارىدا اتالعان باسقارمانىڭ ءوز ماماندىقتارى بويىنشا جۇمىس اتقارا الماي جۇرگەن جۇمىسشىلارى تارتىلدى. جوبالىق قۇنى 3,6 ملرد. تەڭگەدەن اساتىن بۇل قۇرىلىستار وتە قىسقا مەرزىمدە اياقتالدى. بۇعان قوسا ايتا كەتۋىمىز كەرەك، 400 جانە 200 ورىندىق ەكى جاتاقحانا، 300 ورىندىق اسحانا، مونشا-جۋىنۋ كەشەنى مەن سپورتزالدى قامتيتىن ۆاحتالىق قالاشىقتار زاماناۋي تالاپتارعا جاۋاپ بەرەتىندەي دارەجەدە سالىندى. تاعى ءبىر اتاپ وتەرلىگى، بۇل كەن ورىندارىنداعى وندىرىستىك بازانى كوتەرۋ جۇمىستارى ۇستىمىزدەگى جىلعى ناۋرىزدا عانا قولعا الىندى. ولار 250 جانە 100 بىرلىك ارنايى تەحنيكاعا ارنالعان. تەحنيكانىڭ سوڭعى ۇلگىسىمەن جابدىقتالعان بازا اسحانامەن، كەڭسەمەن، ءبوب عيماراتىمەن، اپاتتىق ديزەلدى-گەنەراتورلىق جابدىقپەن، ينجەنەرلىك جەلىمەن، مەديتسينالىق جانە ديسپەتچەرلىك پۋنكتتەرمەن، جوندەۋ-تەحنيكالىق تسەحىمەن، اۆتوكولىكتەر دياگنوستيكاسى تسەحىمەن، قوسىمشا بولشەكتەر قويماسىمەن، تەحنيكاعا ارنالعان جىلى گاراجبەن، ججمس جانە جانار-جاعارماي ماتەريالدارىن ساقتايتىن قويمامەن، اۆتوجۋ ورنىمەن جانە تاعى باسقا دا بىرقاتار نىساندارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. ءبىز قۇرىلىستىڭ ءبىرىنشى كەزەگىن جەلتوقسان ايىندا بىتىرەمىز. ال ەكىنشى كەزەك 2013 جىلى اياقتالادى. ەندى «وزەنمۇنايگاز» اكتسيونەرلىك قوعامىنا قاتىستى ءسوز قوزعار بولساق، مۇندا دا ايتارلىقتاي شارۋانىڭ باسى قايىرىلدى. ايتالىق، الداعى جەلتوقساندا «بۇرعىلاۋ جۇمىستارى» باسقارماسىنا ارنالعان 720 ادامدىق شارۋاشىلىق-تۇرمىستىق كەشەنى، 28 ورىندى گاراج، جابىق تۇراعى بار وندىرىستىك بازا قۇرىلىسىنىڭ ءبىرىنشى بولىگىن پايدالانۋعا بەرۋ مەجەلەنىپ وتىر.

- وندىرىستەگى ەڭبەك قاتىناستارىنىڭ ۇيلەسىمدى دامۋى ءۇشىن قانداي شارالار قولعا الىندى؟

- قازىرگى تاڭدا «وزەنمۇنايگاز» وندىرىسىندە 9700-دەن اسا جۇمىسكەر ەڭبەك ەتەدى. ال سەرۆيستىك كومپانيالاردى قوسا العاندا، ولاردىڭ جالپى سانى 15 000-نان اسادى. بيىلعى جىل ىشىندە ەڭبەك ادامدارىنىڭ بارلىعىمەن ەڭبەك قاتىناستارىن قالىپتاستىرۋدا ايتارلىقتاي اۋقىمدى جۇمىستار جاسالدى. ەڭ الدىمەن، ىشكى كوممۋنيكاتسيانى جاقسارتۋعا كىرىستىك. نەگىزگى كۇشىمىز «وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىنىڭ مەيلىنشە وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتالدى. قىزمەتكەرلەرمەن جۇمىستى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋگە، كومپانيانىڭ ەڭبەك ۇجىمىندا ىشكى  ۇندەستىكتى  قالىپتاستىرۋعا تىرىستىق. الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق ماسەلە بۇگىنگى كۇنى باستى باسىمدىلىقتار قاتارىنا قويىلدى. كومپانيا بارلىق دەڭگەيدەگى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا كۇش سالۋدا. ءبىزدىڭ باستامامىز بويىنشا وسى جىلدىڭ ءساۋىر-مامىر ايلارىندا «وزەنمۇنايگاز» بەن «ەمبىمۇنايگاز» مەكەمەلەرىندە جەتەكشىلىك قۇرامداعى جۇمىسكەرلەر جانە اۋىسىمدار، بازالار، كولوننالار، تسەح باسشىلارى مەن شەبەرلەرى ءۇشىن ترەنينگتەر وتكىزىلدى. ونىڭ باستى ماقساتى - كوماندالىق جۇمىستى جاقسارتۋ، قىزمەتكەرلەر اراسىنداعى ءوزارا قارىم-قاتىناستى نىعايتۋ، ءارتۇرلى جاعدايدا شەشىم قابىلداي بىلۋگە ۇيرەتۋ، داۋلى جاعدايدا ءوزىن ۇستاي بىلۋگە باۋلۋ جانە ۇجىمدىق ماقساتتارعا قول جەتكىزۋگە ىنتالاندىرۋدى كوتەرۋ بولدى. ءبىز كاسىپوداقتار قوزعالىسى جەتەكشىلەرى ءۇشىن ەلىمىزدىڭ ەڭبەك زاڭنامالارىنا ەنگىزىلگەن سوڭعى وزگەرىستەردى تۇسىندىرۋگە ارنالعان تاجىريبەلىك سەمينار-ترەنينگتەردى ۇدايى وتكىزىپ وتىرامىز. ءبىز ءۇشىن مۇنىڭ دا ماڭىزى وتە زور.

«وزەنمۇنايگاز» وندىرىستىك فيليالىنىڭ اكتسيونەرلىك قوعام مارتەبەسىنە يە بولۋىنا بايلانىستى وسى جىلدىڭ ماۋسىمىنان باستاپ وسى ماسەلەگە قاتىستى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. بۇل جاعدايدىڭ كومپانيا جۇمىسكەرى ءۇشىن قانداي كورىنىس تاباتىنى تۋرالى ناقتى تۇسىندىرمە بەرىلدى. سىرتتاي قاراپايىم ءىس بولىپ كورىنگەنىمەن، ارقالاي قابىلداۋعا، قاجەتسىز الىپ-قاشپا اڭگىمەگە جول بەرمەۋ ءۇشىن ناقتى تۇسىندىرمە جۇمىستارىمەن اينالىستىق. جاڭادان قۇرىلعان «وزەنمۇنايگاز» اق-قا ءوتۋ جۇمىستارىن ۇجىمدا اقپاراتتىق توپتار جۇرگىزدى. ونىڭ قۇرامىندا جۇمىس بەرۋشى وكىلدەرىمەن قاتار جاڭاوزەن كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ جەتەكشىلەرى بولدى.

ءبىزدىڭ وندىرىستىك فيليالداردى قايتا قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋىمىزعا سەبەپ بولعان نەگىز قانداي؟ بىرىنشىدەن، بۇل ءوندىرىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ارنالدى. سوڭعى جىلدارداعى تاجىريبە كورسەتكەندەي، ءوندىرىس شەبىندەگىلەردى كاسىپكە قاجەتتى جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىنىڭ شەشىم تابۋىن ۇزاق ۋاقىتتار بويى كۇتۋلەرىنە تۋرا كەلدى، كەنىشتەردى جاڭعىرتۋ، تەحنيكانى جوندەۋ پروبلەمالارى ءتۇيىنىنىڭ تارقاتىلۋى جىلدارعا سوزىلدى. باسقارۋ تەتىكتەرىنىڭ بولماۋى وندىرىستە قويىلعان جوسپارلاردى ورىنداۋعا قول جەتكىزۋگە دەگەن مۇددەلىلىكتى بىرتىندەپ باسەڭدەتتى. ەكىنشىدەن، مۇنداعى ماقساتتاردىڭ ءبىرى جۇمىسشىلاردىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەرىن شەشۋدى كوزدەدى. ولاردى الەۋمەتتىك قولداۋ جەرگىلىكتى جەردە شەشىلەدى. ءبىزدىڭ وندىرىستىك فيليالدار جەر پايدالانۋ قۇقىعىن، دەربەس زاڭدى تۇلعا مارتەبەسىن يەمدەندى.

بۇگىنگى كۇنى جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەرمەن قارىم-قاتىناستا العاشقى وڭ ىلگەرىلەۋشىلىكتەردى بايقاپ وتىرمىز جانە ءوز شەشىمىمىزدىڭ دۇرىستىعىنا كوز جەتكىزدىك. بۇل شەشىمدەر مىڭداعان مۇشەسى بار ۇجىمداردىڭ ىنتىماقتاستىعىنا جانە ءوزارا سىيلاستىققا قۇرىلعان ىشكى كوممۋنيكاتسيانىڭ دامۋىنا جاڭا سەرپىن بەرۋگە ىقپال ەتەدى دەگەن ۇمىتتەمىز. ءبىز ۇجىم ىنتىماقتاستىعىنىڭ دامۋىنا ەرەكشە كوڭىل بولەمىز. ماسەلەن، استانادا سپورتتىڭ 11 ءتۇرى بويىنشا قمگ ءبو كومپانيالارى اراسىندا العاشقى سپارتاكيادا وتكىزىلىپ، وعان ماڭعىستاۋ، اتىراۋ جانە قىزىلوردا وبلىستارىنان 350-دەن اسا مۇنايشى قاتىستى. مۇناي-گاز كەشەنى قىزمەتكەرلەرى كۇنىنە وراي «ۇزدىك مامان-2012» اتتى كاسىبي شەبەرلەر بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازدارى بولعان «وزەنمۇنايگاز» جانە «ەمبىمۇنايگاز» جۇمىسكەرلەرىن سالتاناتتى ماراپاتتاۋ ءراسىمىن وتكىزىپ، ماراپاتتار مەن سىياقىلار تابىستادىق. بۇل شارا اياسىندا، اسىرەسە، قمگ ءبو ونەرپاز جۇمىسكەرلەرى «مۇناي جۇلدىزدارى» بايقاۋى فيناليستەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن گالاكونتسەرت مۇنايشىلاردىڭ كوڭىلىنەن شىقتى.

ءسوز ورايىندا بۇلاردىڭ ءبارى الداعى اۋقىمدى جۇمىستاردىڭ باسى عانا ەكەنىن اتاپ ايتقىم كەلەدى. جاسىراتىنى جوق، جۇمىسشىلارمەن قارىم-قاتىناستاعى بارلىق ماسەلەنىڭ ءتۇيىنى تارقاتىلعان جوق، بۇل باعىتتا اتقارىلاتىن شارۋالار بارشىلىق. ءبىر قۋانىشتىسى، ءبىز بۇل ىستە جالعىز ەمەسپىز. مۇندا بىزگە مۇناي جانە گاز مينيسترلىگى، «سامۇرىق-قازىنا» ءال-اۋقات قورى مەن «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى ءاردايىم جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋدە. شىنى كەرەك، ولاردىڭ كومەگى ءبىز ءۇشىن وتە قۇندى. وسىنىڭ نەگىزىندە قىزمەتكەرلەرمەن قارىم-قاتىناستى جاقسارتۋعا باعىتتالعان شارالارىمىز ءوزىنىڭ وڭ ناتيجەسىن بەرەدى دەگەن ۇمىتتەمىز. قازىرگە دەيىن تىندىرىلعان ءىس از ەمەس، ال الدا اتقارىلۋعا ءتيىستى جۇمىستار ودان دا كوپ.

- كومپانيانىڭ نەگىزگى اكتيۆتەرىندەگى «وزەنمۇنايگاز» جانە «ەمبى­مۇنايگاز» اق كەن ورىندارى بۇگىندە كونەرگەن كەنىشتەرگە اينالدى. بۇل جوبالار ەندى ەكونوميكاعا كەرى اسەر ەتپەي مە؟ ولاردىڭ تيىمدىلىگى تۋرالى نە ايتا الاسىز؟

- ماسەلەنى دۇرىس قويىپ وتىرسىز. بۇگىنگى تاڭدا «ەمبىمۇنايگاز» اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ اتىراۋ وبلىسىندا 40 كەن ورنى بار. مۇناي ءوندىرىسى مۇندا 1911 جىلى باستالعان، ياعني كەنىشتەردىڭ پايدالانىلعانىنا ءجۇز جىلدان اسقان. بىراق، بۇدان قورقاتىن دا ەشتەڭە جوق. ساراپشىلار 2011 جىلعى 31 جەلتوقسانداعى جاعداي بويىنشا مۇنداعى 2ر ساناتىنداعى مۇناي قورىن 433 ملن. باررەلگە باعا­لادى. «وزەنمۇنايگاز» اق يەلىگىندەگى وزەن جانە قاراماندىباس 1963 جىلدان بەرى يگەرىلۋدە. ولارداعى 2ر ساناتىنداعى قور كولەمى  1 228 ملن. باررەلدى قۇرايدى.

ارينە، كەيبىر كەن ورىندارىنداعى تيىمدىلىك تومەندەيدى، جەر قويناۋى سارقىلادى، ءونىم سۋلانادى، ءبىز ءوندىرىپ جاتقان مۇنايدىڭ وزىندىك قۇنى ارتادى. بىراق مۇنىڭ بارلىعى تابيعي پروتسەستەر. بۇل - كەز كەلگەن كەنىشتى يگەرۋدەگى زاڭدىلىق. وسى تۇرعىدان العاندا، وزەن جانە ەمبى باسسەينىندە ءوندىرۋدىڭ شارىقتاۋ كەزەڭى وتكەنى راس. سوناۋ ءبىر 1970 جىلدارى وزەندە مۇناي ءوندىرۋ جىلىنا 16 ميلليون تونناعا جەتكەن. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل كورسەتكىش 5 ميلليون توننا دەڭگەيىندە. «ەمبى­مۇنايگاز» اق جىلىنا 3 ميلليون تونناعا جۋىق مۇناي وندىرەدى.

- ال، جاعدايدى جاقسارتۋ ءۇشىن كومپانيا تاراپىنان قانداي شارالار قابىلدانىپ جاتىر، مۇناي ءوندىرۋدى ۇلعايتۋ ماقساتىندا قانداي جاڭا تەحنولوگيالار ىسكە قوسىلادى؟

- نەگىزى، «ەمبىمۇنايگاز» اق ءوندىرۋ جوسپارىن ورىنداپ كەلەدى. 2009 جىلدان بەرى قمگ ءبو كومپانياسىنىڭ وندىرىستىك قيىنشىلىقتارى وزەن كەنىشىمەن بايلانىستى. مىسالى، بىلتىر «وزەنمۇنايگاز» 2010 جىلداعىمەن سالىستىرعاندا، مۇنايدى 900 مىڭ تونناعا كەم ءوندىردى. بىراق، ءبىز قامسىز وتىرعان جوقپىز. جاقىن ارادا وزەن كەن ورنىنداعى ءوندىرۋ كولەمىن جىلىنا 6-7 ملن. تونناعا جەتكىزۋ جوسپارلانعان. ول ءۇشىن قويناۋقاتتاردىڭ مۇناي بەرۋ مۇمكىندىگىن ارتتىرىپ، مۇناي ءوندىرۋدى قارقىنداتاتىن جاڭا تەحنولوگيالاردى قولدانۋ بويىنشا بىرنەشە باعدارلاما قابىلداندى. مۇناي ءوندىرۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ ءۇشىن ەلىمىزدىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىمەن بىرلەسكەن جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. بيىل كولدەنەڭ ۇڭعى بۇرعىلادىق، ول ۇڭعى تاۋلىگىنە 30-40 توننا مۇناي بەرىپ وتىر.

ەلباسى ءوزىنىڭ «قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك جاڭعىرتىلۋى: جالپىعا ورتاق ەڭبەك قوعامىنا قاراي 20 قادام» اتتى باعدارلامالىق ەڭبەگىندە «ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ مۇمكىندىگىنشە قاتار جۇرگىزىلۋى كەرەك» ەكەنىن اتاپ وتكەن ەدى. ءبىز قازىردىڭ وزىندە كومپانيا وسى باعىتتا جۇمىس ىستەپ جاتىر دەپ ايتا الامىز. بۇعان تاعى ءبىر ايعاق، بيىلدان باستاپ «وزەنمۇنايگاز» بەن «ەمبىمۇنايگاز» كەنىشتەرىندەگى وندىرىستىك نىسانداردى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. ول 2012-2014 جىلداردى قامتيدى. تەحنيكالىق قايتا جابدىقتاۋدىڭ ماقساتى - مۇناي ءوندىرىسىن ارتتىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ ەكونوميكالىق احۋالىن كوتەرۋ. وزەندەگى وندىرىستىك قۋاتتى ارتتىرۋعا باعىتتالعان جوبالار بۇرىن-سوڭدى ىسكە اسىرىلماعان. ولار ءوندىرىس تيىمدىلىگىن كوتەرىپ، قاۋىپسىزدىك پەن ەڭبەكتى قورعاۋ شارتتارىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان. ءوندىرىستى جاڭعىرتۋعا 100 ملرد. تەڭگە نەمەسە 700 ملن. اقش دوللارى كولەمىندە ينۆەستيتسيا قۇيىلادى. ءۇش جىلدىڭ ىشىندە «وزەنمۇناي­گازدا» ۇڭعىلاردى تۇنشىقتىرۋ سۇيىقتىقتارىن دايىنداۋ جونىندەگى تسەح، جەراستى قۇرىلعىلارىن جوندەۋ جانە دياگنوستيكالاۋ جونىندەگى تسەح، مۇناي كاسىپشىلىگى قۇرىلعىلارىنا قىزمەت كورسەتۋ تسەحى، 1000 دانا اۆتوكولىك پەن ارناۋلى كولىككە قىزمەت ەتەتىن ورتالىق سالىنىپ، سۇيىقتىقتى جيناۋ جانە تاسىمالداۋ جۇيەسى مەن قويناۋقاتقا سۋ ايداۋ ستانساسى جوندەلەدى. اتقارىلعان ەڭبەكتىڭ العاشقى ناتيجەسىنە جەلتوقسان ايىندا كۋا بولامىز - جاقىندا تمد ەلدەرىندە بالاماسى جوق جەراستى قۇرىلعىلارىن جوندەۋ جانە دياگنوستيكالاۋ تسەحىن ىسكە قوسامىز.

«ەمبىمۇنايگاز» اق-قا قاراستى «جايىقمۇنايگاز» مگوب پەن «دوسسور­مۇناي­گاز» مگيۋب كەنىشتەرىندە گازدى دايىنداۋ جانە تاسىمالداۋ جۇيەسى كەڭەيتىلەدى، ەندى پرورۆا كەنىشتەرىندە ىلەسپە مۇناي گازىن كۇكىرتتەن تازارتۋ قۇرىلعىسى ورناتىلادى، پرورۆا - تەڭىز مۇناي قۇبىرى قايتا جاڭارتىلادى، اقىنگەن - اققۇدىق - كىسىمباي كەنىشتەرىنەن ۇزىندىعى 61 شاقىرىمدىق جوعارى قىسىمدى گاز قۇبىرى سالىنادى. قازىر اققىستاۋ - بالعىمباەۆ اۆتوجولىنىڭ 12 شاقىرىمدىق ۋچاسكەسى سالىنىپ جاتىر. 2013 جىلى جولداردى جوندەۋ جۇمىستارى جالعاسادى.

- اليك سەرىكۇلى، ءسىز باسقاراتىن اكتسيونەرلىك قوعام بۇعان دەيىن جىلدار بويى ءتۇرلى الەۋمەتتىك جوبالاردى قارجىلاندىرىپ كەلدى عوي. ال قازىر ءوندىرىستى جاڭعىرتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرعانعا ۇقسايسىزدار. بۇل كومپانيانىڭ الەۋمەتتىك ساياساتى وزگەرگەنىن كورسەتە مە؟

- الەۋمەتتىك ساياسات كەز كەلگەن كومپانيانىڭ ەل اراسىنداعى ابىرويىنا اسەر ەتەتىن فاكتور. ءبىز مۇنى ەستەن شىعارمايمىز. سوندىقتان الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك قاشاندا كومپانيا جۇمىسىنداعى باستى باعىتتاردىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. قمگ ءبو قۇرىلعاننان بەرى اتىراۋ مەن ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا تۇرعىن ۇيلەردى، دەنەشىنىقتىرۋساۋىقتىرۋ ورتالىقتارىن، بالا­باقشالارىن، ساۋىقتىرۋ لاگەرلەرىن سالۋعا، اۋرۋحانالار مەن مەكتەپتەردى جاڭارتۋعا ميللياردتاعان تەڭگە قارا­جات ءبولدى. قازىر دە الەۋمەتتىك ساياساتتاعى ستراتەگيامىز بۇرىنعىداي قىزمەت ەتەتىن ايماقتاردى دامىتۋ قالپىندا قالادى. الەۋمەتتىك كومەك جايلى ايتاتىن بولساق، 2004 جىلدان بەرى «قاز­مۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق ماڭعىستاۋ وبلىسىنا عانا 12 ملرد. تەڭگە ينۆەستيتسيا جۇمساپتى. مەنىڭشە، بۇل از قارجى ەمەس.

«وزەنمۇنايگاز» جاڭاوزەندەگى ەڭ ءىرى جۇمىس بەرۋشى جانە قالاداعى نەگىزگى كاسىپورىن ەكەنى دە ايدان انىق نارسە. اكتسيونەرلىك قوعامدا شامامەن 10 مىڭ­داي ادام بار. ولاردىڭ وتباسىلارىن قوسا ەسەپكە الساق، كاسىپورىن توڭىرەگىنە شوعىرلانعان حالىق سانى 60 مىڭعا جەتەدى - بۇل قالا تۇرعىندارىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى. قىزمەتكەرلەرىمىز ءۇشىن وندىرىستەن تىس ءومىردىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن تۇسىنە وتىرىپ، كومپانيا قالاداعى الەۋمەتتىك نىسانداردى جاڭارتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى. سوڭعى ءتورت جىلدىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك سەرىكتەستىك باعدارلاماسى جانە جەر قويناۋىن يگەرۋ كەلىسىم-شارتى بويىنشا مىندەتتەمەلەرىمىزدىڭ شەڭبەرىندە ماڭعىستاۋ وبلىسى بويىنشا ءتۇرلى الەۋمەتتىك نىسانداردى تۇرعىزدىق. ولاردىڭ قاتارىندا جاڭاوزەن قالاسىنداعى 3000 ورىندىق ستاديون مەن دەنەشىنىقتىرۋ- ساۋىقتىرۋ كەشەنى، 10 سپورت الاڭى، 63 اۋلا الاڭقايى، قى­زىلساي اۋىلىنداعى سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرلەرى ءۇيى، كەندىرلى دەمالىس كە­شە­نىندەگى بالالار ساۋىقتىرۋ لاگەرى مەن مەديتسينالىق-قالىپقا كەلتىرۋ ورتالىعى بار. اتالعان جوبالاردىڭ قۇنى 5 ملرد. تەڭگەدەن اسادى.

بيىلعى جىلى جاڭاوزەن قالاسىندا قمگ ءبو قاراجاتىنا 200 پاتەرلى تۇرعىن ءۇي سالىنىپ ءبىتتى. وسى ايماققا ساپارى بارىسىندا پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆ قونىس يەلەرىنە پاتەر كىلتتەرىن تاپسىردى. وسىلايشا، جاڭا پاتەرگە يە بولعاندار ءۇشىن مەرەكەنىڭ ماڭىزى ارتا ءتۇستى. ءبىز بالالار ۇيلەرى مەن مۇگەدەكتەر قاۋىمداستىقتارىنا، سپورت ۇيىمدارى مەن ۇلى وتان سوعىسى ارداگەرلەرىنە ۇزدىكسىز كومەك كورسەتۋدەمىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، جوبالار كوپ جانە ايماققا بولىنەتىن الەۋمەتتىك كومەكتى ازايتۋ جوسپارىمىزدا جوق.

- ءسىزدىڭ سوزىڭىزگە قاراعاندا، بۇگىندە بارلىق كۇش «وزەنمۇنايگاز» بەن جاڭاوزەنگە جۇمسالىپ جاتقان سەكىلدى. «ەمبىمۇنايگازدىڭ» جاعدايى قالاي، سوندا؟

- «ەمبىمۇنايگازدا» دا ءىرى الەۋمەتتىك جوبالار ىسكە اسىرىلىپ جاتىر. ناقتى مىسال كەلتىرەيىن. بيىلعى جىلدىڭ كوكتەمىندە قمگ ءبو ديرەكتورلار كەڭەسى بايشوناس جانە ەسكەنە اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارىن وبلىس ورتالىعىنا كوشىرۋگە 5,4 ملرد. تەڭگە ءبولۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. بۇل ەكەۋى دە «ەمبىمۇنايگازدىڭ» مۇناي كەنىشتەرىنە ورنالاسقان اۋىلدار ەدى. ال وسى كەن ورىندارىنىڭ يگەرىلگەنىنە 80 جىل بولدى، مۇنداعى «قارا التىن» قورى جىلدان-جىلعا سارقىلىپ بارادى. سوندىقتان كەنىشتىڭ تيىمدىلىگى مەن جەرگىلىكتى تۇرعىنداردى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى تۋىندادى. ءوندىرىس كولەمى ازايعان سايىن مۇندا جۇمىسسىزدار سانى ارتتى، اۋىلداردىڭ الەۋمەتتىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمى جارامسىز حالگە جەتتى. تۇرعىن ۇيلەردىڭ 80 پايىزى قيراۋعا شاق قالدى. سۋ قۇبىرى بۇزىلعاندىقتان، ۇيلەرگە سۋ جەتپەيتىن بولدى. مۇنىڭ ءبارىن مەن ءوز كوزىممەن كوردىم، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ قازىرگى تۇرمىس احۋالى جانىما باتتى. مىنە، سوندىقتان بىرنەشە كۇن بۇرىن ەسكەنەلىكتەردى اتىراۋعا كوشىرە باستادىق. ولار جاڭا ۇيلەردەن پاتەرلەر الدى. ەندىگى كەزەك - بايشوناستىقتاردا. قونىس اۋدارۋدىڭ بارىنشا ۇيىمداسقان تۇردە وتۋىنە كۇش سالدىق. اۋىلداعى ۇيلەرىن بۇزىپ الامىن دەۋشىلەرگە ءبىر اي ۋاقىت بەردىك. ودان سوڭ كوممۋنالدىق ۇيلەر بۇزىلادى.

قالاعا قونىس اۋداراتىن حالىقتىڭ ىشىندە سەگىز جۇزدەن اسا بالا مەن ءجاسوسپىرىم بار. وبلىس ورتالىعىندا ولار ءۇشىن ساپالى ءبىلىم بەرەتىن ۇلكەن مەكتەپتەردىڭ، سپورت سەكتسيالارىنىڭ، مۋزىكا مەكتەپتەرىنىڭ، مۇراجاي مەن تەاترلاردىڭ ەسىكتەرى ايقارا اشىلاتىنى كوڭىلىمىزگە مەدەت.

- سiز قازiر استانادان گورi ماڭعىستاۋ مەن اتىراۋدا كوبiرەك بولاتىن سياقتىسىز.

- ونىڭىز راس. مەن وسىندا كەلگەندە ۋاقىتىمنىڭ كوبىن وسى ايماقتاردا وتكiزەمiن. استانادا اسا ماڭىزدى ماسەلەلەر شەشiلەتiنi دە شىندىق. بiر كەزدەرi مۇندا 400 ادامنان تۇراتىن قوماقتى شتات بار ەدi. قازىر ونى 25 پايىزعا قىسقارتتىق. ونىڭ ءوزiن تاعى 50-60 ادامعا قىسقارتۋ ويدا بار. بiزدiڭ استانالىق كەڭسەمiز جىلجىمالى بولۋى كەرەك. سولاي بولدى دا. ۇجىمدى باسقارۋ ساياساتى تۇبiرiنەن وزگەردi. كاسiپورىندارداعى جاعدايدى تۇراقتى تۇردە مونيتورينگتەن وتكiزەمىز. پروبلەما بولدى ما، دەرەۋ شەشەدi, قولدارىنان كەلمەسە بiزدiڭ الدىمىزعا قويادى. مۇندا ماعان 20-30 ادام كومەكتەسەدi. قۇرىلىمدا كوپ نارسە وزگەردi. قازاننان باستاپ ومگ مەن ەمگ قايتا بولەك اكتسيونەرلiك قوعام اتاندى. ونىڭ ءوزi وڭايعا تۇسكەن جوق. ويتكەنi, ولاردىڭ جەكە اكتسيونەرلiك قوعام بولۋىنا كەلiسپەيتiندەر دە جەتكiلiكتi ەدi. بiز بiر ورتالىقتان باسقارۋدى باستان وتكەردiك. نە وزگەردi? ەڭ باستىسى، ول نەگە الىپ كەلدi? قىزمەت بابىن اسىرا پايدالانۋشىلىق پەن شەكتەن شىعۋدىڭ ناتيجەسi كوز الدارىڭىزدا. ارينە، «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندiرۋ» باس اكتسيونەر رەتiندە باقىلاۋدى ۋىستان شىعارمايدى. ونسىز تاعى بولمايدى.

- اليك سەرىكۇلى، جىل باسىنان بەرى قمگ ءبو كاسىپورىندارىندا الەۋمەتتىك جانە وندىرىستىك جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر ەكەن، جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى دە شەشىلىپ جاتىر. مۇنايلى ايماقتاردا قازىر تاعى قانداي وزەكتى ماسەلەلەر بار؟

- مۇناي سالاسىن ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن دامىتاتىن لوكوموتيۆ دەپ بىلەدى كوبى. الايدا، مۇنايشىلاردى ەل-جۇرتتان جاساندى تۇردە بولەجارۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىزدىڭ كومپانيا ەل تىنىسىنان شەت قالعان ەمەس، ءبىز كوپشىلىكپەن بىرگە كۇردەلى ماسەلەلەردى شەشىپ، مەملەكەتىمىزدىڭ جەتىستىكتەرىنە قۋانامىز. بۇگىندە قمگ ءبو مۇنايشىلارى مەن ولاردىڭ وتباسىلارى قازاقستاننىڭ پاريجدەگى جەڭىسىنە ايرىقشا قۋانىپ جاتىر. 2017 جىلى ەكسپو استانادا وتپەك. كومپانيا مۇنايشىلارى اتىنان كۇللى قازاقستان حالقىن، ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتى بۇل تاريحي جەڭىسپەن قۇتتىقتايمىن. حالىقارالىق بەدەلدى كورمە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن دامىتۋعا جاڭا سەرپىن بەرەدى دەپ ويلايمىن. ءبىزدىڭ وتانىمىز مۇنايلى مەملەكەت رەتىندە عانا ەمەس، يننوۆاتسيالىق جەتىستىكتەرگە بەت بۇرعان، جاڭا تەحنولوگيالار مەن ادام كاپيتالىن دامىتۋدى كوزدەگەن ەل رەتىندە الەمگە تانىلاتىنىن ماقتان تۇتامىز. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى كۇنى قارساڭىندا وسى اتاۋلى مەرەكەمەن ەلباسىن جانە بۇكىل قازاقستاندىقتاردى قۇتتىقتايمىن! تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ جەتىستىكتەرىنە حالىق شىنايى قۇرمەتپەن جانە سەنىممەن قارايدى. ەلباسى بارشامىزعا ناقتى باعىت-باعدار بەرىپ، ستراتەگيالىق ماقسات-مىندەتتەر قويادى، وسىنىڭ ارقاسىندا مۇناي-گاز سالاسى عانا ەمەس، بۇكىل ەل دامۋ جولىنا ءتۇستى. مۇنىڭ ءبارى بىزگە تۇراقتى دامۋ مەن ىلگەرىلەۋگە كۇش-قۋات بەرىپ، ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىمىمىزدى ارتتىرادى.

اڭگىمەلەسكەن - سەرىك ءپىرنازار،

«ەگەمەن قازاقستان»