قالاسى ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە جازۋشى، عالىم، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى تۇرلىبەك مامەسەيىتتىڭ «تاۋدان مەن جاراتىلعام» اتتى جاڭا كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى.

تاۋ - اقيىق اقىن مۇقاعالي پوەزيادا جىرلاعان تاقىرىپ بولسا، پروزادا تۇرلىبەك مامەسەيىتتىڭ سۋرەتتەۋى بولەك. توپىراق پەن تاستىڭ ۇگىندىسى عانا ەمەس، جانى بار، قوزعالىستا بولاتىن ءتىرى ادامداي ەتىپ بەينەلەيتىن تاۋ سۋرەتى جازۋشى قالامىنان تۇرلەنىپ شىعادى. وسىناۋ الىپ اسقاردىڭ تورىندەگى شەت قونىپ، قيىر جايلاعان ەلدىڭ تىنىس-تىرشىلىگى، شەكارا بويىندا بولعان وقيعالار تىزبەگى، ارعى-بەرگى تاريحتىڭ جۇلگەسى، كەشەگى-بۇگىنگى تاقىرىپتى قوزعايتىن اڭگىمەلەر مەن حيكاياتتار جيناعى وسى جىلى الماتىداعى «ان-ارىس» باسپاسىنان شىقتى.

قالاسى ل. گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە جازۋشى، عالىم، حالىقارالىق «الاش» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى تۇرلىبەك مامەسەيىتتىڭ «تاۋدان مەن جاراتىلعام» اتتى جاڭا كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى.

تاۋ - اقيىق اقىن مۇقاعالي پوەزيادا جىرلاعان تاقىرىپ بولسا، پروزادا تۇرلىبەك مامەسەيىتتىڭ سۋرەتتەۋى بولەك. توپىراق پەن تاستىڭ ۇگىندىسى عانا ەمەس، جانى بار، قوزعالىستا بولاتىن ءتىرى ادامداي ەتىپ بەينەلەيتىن تاۋ سۋرەتى جازۋشى قالامىنان تۇرلەنىپ شىعادى. وسىناۋ الىپ اسقاردىڭ تورىندەگى شەت قونىپ، قيىر جايلاعان ەلدىڭ تىنىس-تىرشىلىگى، شەكارا بويىندا بولعان وقيعالار تىزبەگى، ارعى-بەرگى تاريحتىڭ جۇلگەسى، كەشەگى-بۇگىنگى تاقىرىپتى قوزعايتىن اڭگىمەلەر مەن حيكاياتتار جيناعى وسى جىلى الماتىداعى «ان-ارىس» باسپاسىنان شىقتى.

قالامگەر ءوزىنىڭ كىندىگى تاۋعا بايلانىپ تۋعانىن، سول تاۋدان جارالعانىن تۇيسىنگەنىن، مىنا جارىق دۇنيەگە كەلۋىنىڭ تراگەديالىق جايىن ارقاۋ ەتكەن «حان-ءتاڭىرى باۋرايىندا جالعىز شىرشا» اتتى ساعىنىشقا تولى حيكاياتىندا: «تاۋدى كوپ ادام تۇسىنبەيدى، ءتىلسىز دۇلەي، قاتتى دەپ ويلايدى. ولاي ەمەس. تاۋ جۇمساق، مەيىرىمدى، «كوڭىلى» نازىك. تاۋ ءتىلسىز ەمەس، ول - اۋەندەر جيىنتىعى. تاۋ ءان سالادى. تاۋ كۇڭىرەنەدى. تاۋ جىلايدى... تاۋ تىنىستاپ، كۇرسىنەدى... تاۋ مەن تاستىڭ ءوز ءومىرى، ءوز ءتىلى بار. ونى سول تاۋدا تۋىپ، تاۋدا وسكەندەر عانا ۇعىنادى»، - دەيدى. نە نارسە تۇسكە ەنسە، وندا ول ادامدى سول نارسە ەرىكسىز بيلەگەن، بويىن العان، جانىنا جەتكەن دەپ بىلەمىز. «تۇسىمە تاۋ كىرەدى» دەپ جازعان جازۋشىنىڭ تۇسىنە تاۋدىڭ ەنۋى كۇندەلىكتى تەلەديداردان كينو كورۋ ەمەس، وڭدەگى اڭساعان اڭساردىڭ، ساعىنعان ساعىنىشتىڭ الپىس ەكى تامىردا تۋلاعان، جالعىز ءامىرشى ەت-جۇرەكتە ەرىكتەن تىس بيلەگەنى ەمەس پە.

...كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمىن اكادەميك، قازاق ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى سەيىت قاسقاباسوۆ جۇرگىزىپ وتىردى. العاشقى بولىپ بايانداما جاساعان پروفەسسور راقىمجان تۇرىسبەك قالامگەر زامانداسىنىڭ قالامگەرلىك لابوروتورياسىنا ءبىرشاما شولۋ جاساسا، جاقىندا عانا مەملەكەتتىك سىيلىققا يە بولعان اقىن نەسىپبەك ايت جازۋشىنىڭ ەلدىك مۇراتى جايىنداعى وي-تولعامدارى، كوزقاراستارى حاقىندا ءسوز ءوربىتتى. قاي شىعارمادان بولسىن شەشەن ءسوز، كەستەلى ءتىل، كوركەم وبرازدى ىزدەپ، ايتىپ جۇرەتىن پروفەسسور سەرىك نەگيموۆ جاڭا كىتاپتىڭ تىلىنە قاتىستى پىكىرلەر، جىلى لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. شىعارماشىلىق كەش بارىسىندا ديدار ايمۇقانوۆ، شىمكەنتباي سەكىلدى دارىندى ستۋدەنتتەر وقىعان شىعارما ۇزىندىلەرى كوپشىلىكتىڭ قوشەمەتىنە يە بولدى. ال، جازۋشى، «نۇر-استانا» گازەتى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى قۋانىش جيەنباي ءوزىنىڭ تاقىرىبى تەڭىز بولسا دا، تاۋ تاقىرىبىن تەرەڭىرەك جازعان، كوبىرەك قاۋزاعان تۇرلىبەكتەي ارىپتەسىنە ريزاشىلىق سەزىمىن جەتكىزدى. فاكۋلتەت دەكانى، پروفەسسور شولپان جارقىنبەكوۆا جازۋشى شىعارماشىلىعىن جەتىستىككە بالاپ، الداعى ەڭبەكتەرىنە تابىس تىلەسە، پروفەسسور، «وتىرار كىتاپحاناسى» عزو ديرەكتورى تۇرسىن جۇرتبايدىڭ ءسوزى دە اسەرلى شىقتى. تۇرلىبەكتەي تۇرعىلاسىنىڭ رەداكتورلىق، عىلىم جولىنداعى قىزمەتتەرىن ءسوز ەتكەن عالىم «جالپى كوركەم شىعارمالاردىڭ كوركەم شىعارما بولىپ شىعۋىنا كومەكتەسەتىن ادامدار -رەداكتورلار، جاي عانا رەداكتورلار ەمەس، ۇلى رەداكتورلار. ەگەر ءبىز ايتقان ۇلى رەداكتورلار بولماسا، ۇلتتىق ادەبيەتتەگى «اباي جولى»، «كوشپەندىلەر» ءبىز وقىپ، تامسانىپ، تاڭدانىپ جۇرگەندەي شىقپاس ەدى. وسى جولدا قىزمەت ەتىپ تەر توككەن تۇرلىبەكتىڭ ەڭبەگى ەرەسەن»، - دەپ اتاپ ءوتتى.

ادام مەن قاسقىر بايلانىسى ارعى-بەرگى ادەبيەتتە جازىلعان تاقىرىپ، كوپ جىرلانعان تاقىرىپ بولسا دا، بۇل ماسەلەگە تۇرلىبەك مامەسەيىت باسقاشا كەلەدى. بۇرىنعى شىعارمالاردا (دج. لوندون، م. اۋەزوۆ، ش. ايتماتوۆ، د. رامازان، ت.ب.). قاسقىر جىرقىشتىق سيمۆولى رەتىندە كورىنسە، جازۋشى تۋىندىسىندا قاسقىر ادام بالاسىن جىرتقىش قۇستىڭ تىرناعىنان قۇتقارىپ قالادى. وقيعانىڭ دامۋ، ءوربۋ قيسىنىنا، سيۋجەتتىڭ شىنايىلىعىنا قالامگەردىڭ قاپىسىز سەندىرۋىنىڭ سەبەبى - تاۋدا ءوسىپ، تابيعات قۇبىلىستارىن، اڭ مەن قۇس تىرشىلىگىن جاقسى بىلەتىن جازۋشى دۇنيەتانىمىنىڭ كەڭدىگى دەگەن بولار ەدىك.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، جازۋشىنىڭ بۇعان دەيىن تازا كوركەم پروزا سالاسىندا «بەتورامال»، «تۇسىمە تاۋ كىرەدى»، «بەسىك پەن نەسىپ»، «اۋليەشوقى»، «تەكتىنىڭ كەگى»، «تاۋ»، «قارقارا كوتەرىلىسى»، «جاسىن تۇسكەن ماۋسىم» تۋىندىلارى، ادەبي سىن جانرىندا «توعىسقان تولقىن»، «زەردەلىلىك ايناسى»، «ديدار» كىتاپتارى، ال، عىلىم سالاسىندا «ەگىز ەلدىڭ اۋەيى»، «شەرحان مۇرتازا» اتتى زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى جارىق كورگەن. ەندى مىنە، بۇل شىعارمالاردىڭ قاتارىنا «تاۋدان مەن جاراتىلعام» تۋىندىسى قوسىلدى، وسىلايشا پايعامبار جاسىنا جەتكەن ساقا جازۋشىنىڭ حالقىنا بەرەرى مول، جازارى كوپ بولسىن دەگەن تىلەكتەستىك تانىتتىق.

زاڭعار كارىمحان

«Abai.kz»