كەشە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ الماتىداعى جاڭا كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىسىمەن تانىسىپ، جاقىندا پايدالانۋعا بەرىلگەن جول ايرىقتارىن كوردى. الماتىداعى LG Electronics كومپانياسىنا سوعىپ، ونىڭ جۇمىسىنا باعا بەردى.

كەشە مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ الماتىداعى جاڭا كولىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىسىمەن تانىسىپ، جاقىندا پايدالانۋعا بەرىلگەن جول ايرىقتارىن كوردى. الماتىداعى LG Electronics كومپانياسىنا سوعىپ، ونىڭ جۇمىسىنا باعا بەردى.

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ال­ماتىداعى ءوزىنىڭ رەزيدەنتسياسىندا قا­لا اكىمى احمەتجان ەسىموۆتى قابىلدا­دى. كەزدەسۋ بارىسىندا قالانى دامىتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى تالقىلاندى. اتاپ ايتقاندا، جاڭا جول ايرىقتارىنىڭ قۇرىلىس بارىسى مەن مەتروپوليتەننىڭ ەكىنشى كەزەڭى تۋرالى ءسوز بولدى. ا.ەسى­موۆ قازاقستان پرەزيدەنتىنە قالانى الەۋمەت­تىك جاڭعىرتۋدىڭ كەلەشەگى مەن بيۋدجەت­تىك قاراجاتتى ءتيىمدى پايدالانۋ جونىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان شارالار تۋرالى باياندادى. مەملەكەت باسشىسى كەزدەسۋ­دىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قالانى ودان ءارى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامىتۋ جانە وزەكتى ماسەلەلەردى شەشۋ جونىندە ناقتى تاپسىرمالار بەردى. 
تۇستەن كەيىن ەلباسى سايىن مەن مۇس­تافين كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى جول ايرىعىن قاراپ شىعىپ، اتقارىلعان جۇمىستارعا جاقسى باعا بەردى. الماتىدا بيىل جازدا ءبىر مەزگىلدە ءىرى التى جول ايرىعىنىڭ قۇرىلىسى باستالعان بو­لاتىن. ولار ءال-فارابي داڭعىلى - رو­زىباكيەۆ كوشەسىنىڭ، ءال-فارابي - دۋلاتي، سايىن - جۇبانوۆ، سايىن - تورايعىروۆ كوشەلەرىنىڭ، رايىمبەك داڭعىلى - مو­مىشۇلى، حاليۋللين - قۇلجا تراكتىسىنىڭ بويلارىنا سالىنىپ جاتىر. 
- الماتى قالاسىنداعى جول قوز­عالىستارىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن مەتروپولي­تەن سالىندى. بىراق مەتروعا ادامدار ءالى ۇيرەنبەي جاتىر. ەكىنشى كەزەكتە كولىك­تەردىڭ كەدەرگىسىز، توقتالماي وتۋىنە جاعداي جاسايتىن جول ايرىقتارى سالىنۋدا. جىلدام سالىنۋدا، ءبىرازى بيىل، قالعانى كەلەسى جىلى بىتەدى. جولدار ءبىرشاما جە­ڭىلدەپ قالاتىن بولدى. الماتىدا 200 اۆتوبۋس گازبەن جۇرەتىن بولدى، جاڭا ترول­لەيبۋستار، ترامۆايلار ساتىپ الىندى. وسىنىڭ ءبارى قالانىڭ ەكولوگيالىق احۋالىن جاقسارتادى. بيىلدىڭ وزىندە قالانىڭ اۋاسى تازارىپ قالعانى بايقا­­لادى. وسىن­داي جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا الماتى­نىڭ جاعدايى كۇننەن-كۇنگە جاق­ساراتىن بولا­دى. ەلىمىزدىڭ ەڭ ۇلكەن، ەڭ ادەمى قالا­سىن­دا حالىقتىڭ تۇرۋىنا جاع­داي جاسالىپ جاتىر. قالانىڭ اۋاسىن تازار­تۋ، جاسىل جەلەكتى كوبەيتۋ ماسەلەسى، كوشە­لەردىڭ كەڭەيتىلۋى بۇدان ءارى جايلى ءومىر سۇرۋگە مۇمكىنشىلىك بەرەدى. سوندىق­تان قالا اكىمشىلىگى ىستەپ جاتقان جۇمىستار­­دىڭ بارلىعىن قولدايمىن. دۇرىس جۇمىس ىستەپ، ماسەلەلەردى شەشىپ جاتىر دەپ سانايمىن، - دەدى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ. 
الماتى قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسا­رى ۆيكتور دولجەنكوۆتىڭ ايتۋىنشا، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 10 قازانىندا سايىن - جۇبانوۆ كوشەلەرى­نىڭ بويىنداعى جول ايرىعى اشىلىپ، كولىك قوزعالىسى قالپىنا كەلدى. بۇگىندە جۇبا­نوۆ جانە سايىن كوشەلەرىنىڭ قيىلى­سىن­دا توننەلدەر جاساۋ جانە ەستاكادا تۇر­عىزۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. 
ەستاكادانىڭ ۇزىندىعى شامامەن 340 مەتر، توننەلدىڭ ۇزىندىعى 1 180 مەتردەن استام. جۇبانوۆ كوشەسى بويىنداعى قا­جەتتى جول ينفراقۇرىلىمدارىن رەتكە كەلتىرۋ ىسكە اسىرىلۋدا.
قازاننىڭ 30-ى كۇنى سايىن-تورايعى­روۆ كوشەلەرىنىڭ بويىنداعى جول ايرى­عىندا كولىك قوزعالىسى اشىلدى. سايىن-توراي­عى­روۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى جول ايرىعىندا قوزعالىستىڭ ۇزىندىعى 660 مەترلىك اشىق توننەلدەن وتەدى. وسىلايشا، ماگيسترالدەردىڭ نەگىزگى ەكى تار­ماعى ىسكە قوسىلدى، قالعان تورتەۋىنىڭ قۇ­رى­­لى­سى كەلەسى جىلى اياقتالادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر. قازىرگى كەزدە بۇلاردا ەلەكترمەن مونتاجداۋ، ينجەنەرلىك جەلىلەردى جۇرگىزۋ، تىرەك قابىرعالارىن ورناتۋ، توننەلدەر، جەر استى جۇرگىنشى جولدارىن سالۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا. 
جول ايرىق قۇرىلىستارىنا ءۇستىمىز­­دەگى جىلى بولىنگەن 23 ملرد تەڭگە تولى­عىمەن يگەرىلدى. ۇكىمەت قۇرىلىستاردى جەدەلدەتىپ اياقتاۋ ءۇشىن قوسىمشا تاعى 6 ملرد تەڭگە قاراجات ءبولدى. بۇگىندە قۇرى­لىسى بىتپەگەن جول ايرىقتارىندا توننەلدى ارلەۋ، ينجەنەرلىك جەلىلەر مەن مو­نوليتتى كوممۋنيكاتسيالىق ارنالار جاساۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە. بارلىق جول ايرىق قۇرىلىستاردىڭ جۇمىستارى 2013 جىلى تولىقتاي اياقتالۋى ءتيىس. بۇل جۇمىستاردان باسقا قوسىمشا جولدار جوندەۋدەن وتكەن. اكىم ورىنباسارىنىڭ ايتۋىنشا، بيىل 222 شاقىرىمنان استام اۆتوجولدار جوندەلىپتى، ال تالعار تراكتى تولىق كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن.
قالا تاريحىندا جول ايرىقتارىن وسىن­داي جوعارى قارقىنمەن سالۋ بۇرىن-سوڭدى بولماعان. قالالىقتاردىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولايلى جاعداي جاساۋ ءۇشىن اۋاسىن تازارتىپ، ەكولوگيانى جاقسارتۋ، كو­لىك كەپتەلىسىن بارىنشا ازايتۋ، مەگاپو­ليستىڭ ينفراقۇرىلىمىن ودان ءارى دا­مى­تۋ­عا قالا باسشىلىعى كۇش سالاتىنىن ايتتى. 
جول ايرىعى قۇرىلىستارىن كور­گەننەن كەيىن پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ الماتىدا 1998 جىلدىڭ مامىر ايىندا اشىلعان LG زاۋىتىنا ات باسىن تىرەدى. LG زاۋىتى ورتالىق ازياداعى ەلەكترونيكا مەن تۇرمىستىق تەحنيكا شى­عاراتىن ەڭ ءىرى كاسىپورىنداردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. كاسىپورىن توڭازىتقىش، مۇزداتقىش، شاڭ سورعىشتار، اۆتوماتتى جانە جارتىلاي اۆتومات كىر جۋعىش ماشينالار، سون­داي-اق ۇساق تۇرمىستىق تەح­نيكالار جا­ساۋ­عا ماماندانعان. ەلباسى مۇندا ءوندىرىس ءۇردىسى كەزىندە قولدانىلاتىن يننوۆا­تسيا­لىق ازىرلەمەلەرمەن تانىسىپ، جابدىق­تاردى قاراپ شىقتى. كومپانيا باسشىلارى پرەزيدەنتكە تمد ەلدەرىندە انالوگى جوق نەگىزگى پلاتالاردى شىعارۋعا ارنالعان اۆتومات­تان­دى­رىلعان لينيانى كورسەتتى. سوڭعى كەز­دەردە زاۋىتتا 420 جا­ڭا جۇمىس ورنى اشىلىپتى، الداعى ۋاقىت­تا تاعى دا قو­سىمشا جۇمىس ورىندارىن اشۋ كوزدە­لۋدە. ەلباسى زاۋىتتىڭ شىعارعان ءونىم­دەرىن كورىپ، كاسىپورىننىڭ اياق الىسىنا وڭ باعا بەردى.

قايىرجان تورەجان

"ايقىن" گازەتى