ءار جىل سايىن قازاقستاندا 5 تامىزدا مەدياتسيا كۇنى اتالىپ وتەدى. بيىل دا مەدياتسيا كۇنىنە وراي ەلىمىزدىڭ دوستىق ۇيلەرىندە ءتۇرلى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلىپ، قورىتىندى شىعارىلدى.

الماتى قالاسىنداعى رەسپۋبليكالىق دوستىق ۇيىندە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ رەسپۋبليكالىق اكتسياسى اياسىندا مەدياتسيا كۇنىنە وراي ازاماتتارعا قۇقىقتىق، قارجىلىق جانە باسقا دا سالالاردا تەگىن كەڭەس بەرىلدى.

شىمكەنت قالاسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى رەسپۋبليكالىق مەدياتسيا كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوتىپ، ەكى نەگىزگى باعىت:  ەتنومەدياتسيا ينستيتۋتىن دامىتۋ جانە اسسامبلەيانىڭ مەدياتورلارىن قۇقىق قورعاۋ سالاسىنا، وتباسى-تۇرمىستىق قاتىناستار سالاسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرىنە، ايەلدەر مەن بالالارعا قارسى قىلمىستاردىڭ الدىن-الۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە تارتۋ باعىتى بويىنشا جوسپارلار بەكىتىلدى.

مەدياتسيا دەپ – جانجالداسقان ەكى تاراپتىڭ ورتاسىنا ءۇشىنشى تاراپ اراعايىندىق جاساپ، داۋدى ەكى جاققا دا ءتيىمدى ەتىپ شەشۋ جولىن ايتامىز. مەدياتسيانىڭ قوعامداعى بارلىق سالالارعا قاتىسى بار. ول كوممەرتسيالىق داۋلاردى، حالىقارالىق جانە كورپوراتيۆىشىلىك داۋلاردى، بانكتىك جانە ساقتاندىرۋ سالالارىنداعى داۋلاردى، جۇمىستاعى داۋلاردى، وتباسىلىق داۋلاردى، اۆتورلىق قۇقىقپەن جانە جەكە مەنشىكپەن بايلانىستى داۋلاردى، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى داۋلاردى جانە مادەنيەت اراسىنداعى داۋلاردى شەشۋدەگى ەڭ وڭتايلى ادىستەردىڭ ءبىرى. وسىلاردىڭ ىشىندە قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانى ەتنومەدياتسيا دەسەك بولادى. ەتنومەدياتسيا اسىرەسە، ءتۇرلى ۇلتتى تۇتاستىرعان قازاقستانعا وتە قاجەت.

مەدياتورلاردىڭ كومەگى ارقىلى ۇلتتار اراسىنداعى جانجالدى بەيبىت تۇردە، سوتقا جەتكىزبەي شەشۋگە بولادى. مەدياتسيانىڭ نەگىزگى ەرەجەسى – ەرىكتىلىك، ەكى تاراپتىڭ تەڭدىگى، قۇپيالىلىق. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ازاماتتىق قوعامداعى بىرلىك پەن كەلىسىمدى نىعايتۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارىپ، ەتنوسارالىق قاتىناستار سالاسىندا بىرەگەي مەدياتور رەتىندە ارەكەت ەتىپ كەلەدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ مەدياتسيا جەلىسى بويىنشا تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ اياسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى مەن ونىڭ قۇرىلىمدارىنىڭ الدىندا ەتنومەدياتسيا ينستيتۋتىن دامىتۋ جانە قۇقىق قورعاۋ قىزمەتىنە قاتىسۋ سياقتى باسىم باعىتتار تۇر.

قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى - قحا حاتشىلىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مارات ءازىلحانوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدە ەتنومەدياتسيا ينستيتۋتىن دامىتۋ ءۇشىن مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن قوعامدىق قۇرىلىمداردىڭ وكىلدەرىن ەتنومەدياتسيالاۋ داعدىلارىنا وقىتۋعا، سونداي-اق وقۋ ورتالىعىن قۇرۋعا باعىتتالعان نەگىزگى شارالار قابىلدانۋدا.

قۇقىق قورعاۋ قىزمەتىنە كەلەتىن بولساق، قحا مەدياتورلارى وسى سالاعا بارىنشا تارتىلىپ، وتباسىلىق-تۇرمىستىق سيپاتتاعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتار، سونداي-اق ايەلدەر مەن بالالارعا قارسى قىلمىستار ماسەلەلەرىن، پروبلەمالارىن شەشۋگە جانە ولاردىڭ الدىن الۋعا بەلسەندى قاتىسۋى ءتيىس، دەپ ەسەپتەيدى مارات ءازىلحانوۆ.

«وسى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن ءتۇرلى ەتنوستار اتىنان وكىلدىك ەتەتىن ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرى بويىنشا ديالوگ الاڭدارىن ۇيىمداستىرۋ قاجەت. دوستىق ۇيلەرىنىڭ بازاسىندا ەتنوسارالىق قاتىناستار سالاسىندا قابىلداۋلار مەن كونسۋلتاتسيالار تۇراقتى نەگىزدە وتكىزۋ. قحا مەدياتورلارى تۇرعىندارعا قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋ جانە ازاماتتاردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋ ءۇشىن اۋىلدارعا بارۋى ءتيىس»،-دەيدى اسسامبلەيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى.

شىمكەنت قالاسىنىڭ اكىمى مۇرات ايتەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا وڭىردە ەتنومەدياتسيانى كەڭىنەن ەنگىزۋ بويىنشا ۇلكەن جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. وسى ماقساتتا مەدياتسيا بويىنشا بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋ سەمينارى جوسپارلانعان، ونىڭ بارىسىندا قاتىسۋشىلار كورشىلەس جامبىل وبلىسى مەن الماتىنىڭ كاسىبي مەدياتورلارىمەن تاجىريبە الماسادى.

سونىمەن قاتار، جامبىل وبلىسىندا اكىمدىكتىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ "قوعامدىق كەلىسىم" مەدياتسيا كابينەتى قحا قوعامدىق قۇرىلىمدارىن جانە قىزمەتى قوعامدىق كەلىسىم مەن جالپىۇلتتىق بىرلىكتى قامتاماسىز ەتۋمەن بايلانىستى مۇددەلى ۋاكىلەتتى تۇلعالاردى توپتاستىرۋ، تاراپتاردىڭ جانجال دەڭگەيىن تومەندەتۋ بويىنشا جۇمىس جۇرگىزۋدە.

تاراز قالاسىنىڭ دوستىق ۇيىندە وتكەن "اشىق ەسىك كۇنى" رەسپۋبليكالىق اكتسياسىنا سۋديالار، ىشكى ىستەر، ادىلەت جانە ادۆوكاتۋرا ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، كاسىبي جانە كاسىبي ەمەس مەدياتورلار، ەتنومادەني بىرلەستىكتەردىڭ، اقساقالدار كەڭەستەرىنىڭ، قوعامدىق كەلىسىم، جامبىل وبلىسى قحا انالارى مەن ارداگەرلەر كەڭەسى جانىنداعى بيلەر وكىلدەرى بەلسەندى قاتىستى.

«كەلىسسوز جۇرگىزۋشىلەر، مەدياتورلار – بۇل پوليەتنوستى ورتاداعى جانجالداردىڭ الدىن الۋ شارالارىن ۋاقتىلى قابىلداۋعا تىرىساتىن ادامدار. ەتنيكالىق قاقتىعىستاردى توقتاتۋ وتە قيىن ەكەنىن جانە ولاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ مەدياتورلار بۇل باعىتتا ۇنەمى جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ءبارىمىز بىلەمىز»،-دەيدى جامبىل وبلىسى اكىمدىگىنىڭ "قوعامدىق كەلىسىم" باسشىسى پاريدا مامەدوۆا

جامبىل وبلىستىق سوتىنىڭ سۋدياسى عالىم كۇلەكەەۆتىڭ پىكىرىنشە، قازاقستاندا جۇرگىزىلىپ جاتقان اكىمشىلىك رەفورمانىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ عانا ەمەس، بيلىكتىڭ الەۋمەتتىك سۇرانىستاردى بارابار جانە ۋاقتىلى شەشۋ قابىلەتى بولىپ تابىلادى.

وتباسىلىق داۋلارداعى مەدياتسيا تۋرالى ايتا وتىرىپ، وسى ءوڭىردىڭ كامەلەتكە تولماعانداردىڭ ىستەرى جونىندەگى مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق سوتىنىڭ سۋدياسى تاحمينا سۇلتانوۆا يۋۆەنالدىق سوت پەن قحا قۇرىلىمدارى اراسىنداعى ناتيجەلى ىنتىماقتاستىقتى اتاپ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قىلمىس جاساعان جاسوسپىرىمدەردى وڭالتۋعا ەتنومادەني بىرلەستىكتەر تارتىلعان.

«ەتنومەدياتسيا قازىر وتە وزەكتى، ءبىز بۇل تۇرعىدا العاشقى قادامدار جاسادىق – "ەتنوسارالىق قاقتىعىستار جانە ولاردىڭ الدىن الۋ", "داعدارىستىق جانە جانجالدى جاعدايلارعا ارەكەت ەتۋ الگوريتمى" سەمينار-ترەنينگتەرى، وعان مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر، كۇش قۇرىلىمدارى مەن ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ وكىلدەرى قاتىستى. الىنعان بازالىق ءبىلىم ەتنوسارالىق قاتىناستاردى ۇيلەستىرۋگە باعىتتالادى جانە قانداي دا ءبىر قاقتىعىستاردى، ەگەر ولار تۋىنداعان بولسا، شەشۋدە شەبەر پايدالانىلادى دەپ ۇمىتتەنەمىز»،-دەيدى جامبىل وبلىسى اكىمدىگىنىڭ "قوعامدىق كەلىسىم" مەدياتسيا كابينەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۆالەنتينا دوسىبيەۆا

مەدياتسيا ۇعىمى ءبىزدىڭ ەلىمىزگە 2008 تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ سۋديالار وداعىنىڭ V سەزىندە سوت تارتىبىمەن قارالۋعا جاتاتىن داۋ-دامايلاردى ازايتۋ ماسەلەسىنە نازار اۋدارىپ، سوتتان تىس رەتتەۋدىڭ بالامالى تەتىكتەرىن، سونىڭ ىشىندە بىتىمگەرشىلىك جانە مەدياتسيا پروتسەدۋرالارىن ەنگىزۋدى تاپسىرعان كەزدە كەلدى.

«سوتتا قاراستىرىلاتىن داۋلاردىڭ سانىن ازايتۋ، ولاردى شەشۋدىڭ بالاما تۇرلەرىن، سونىڭ ىشىندە تاتۋلاستىرۋ راسىمدەرى مەن مەدياتسيانى ەنگىزۋ ماڭىزدى»، — دەگەن بولاتىن نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

وسىعان بايلانىستى 2011 جىلدىڭ 28 قاڭتارىندا «مەدياتسيا» تۋرالى زاڭ قابىلداندى. بۇل قازاقستاننىڭ زاڭ جۇيەسىندەگى كەرەمەت جاڭالىقتىڭ ءبىرى بولدى. ەل تاريحىندا العاش رەت قۇقىقتىق كەڭىستىكتە جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جاڭا ءتۇرى نەمەسە مىندەتتەمەنى قامتاماسىز ەتۋ ءتاسىلى ەمەس، ادام قۇقىقتارىنا، بوستاندىقتارىنا جانە ادامنىڭ وزىنە دەگەن قۇرمەتىن ارتتىرۋعا، وركەنيەتتى ازاماتتىق جانە تۇلعاارالىق قاتىناستاردى قالىپتاستىرۋعا، الەۋمەتتىك جانە وزگە دە جانجالداردى شەشۋگە ارنالعان قوعامدىق سانانى نىعايتۋعا باعىتتالعان جاڭا قۇقىقتىق ينستيتۋت پايدا بولدى.

2018 جىلدىڭ 28 ساۋىرىندە سول كەزدەگى مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ  "قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تۋرالى" قر زاڭىنا تولىقتىرۋلارعا قول قويدى، وعان سايكەس زاڭنىڭ 6-بابىنىڭ 14-1) تارماقشاسىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى قوعامدىق كەلىسىم جانە جالپىۇلتتىق بىرلىك سالاسىنداعى مەدياتسيا ينستيتۋتىن دامىتۋعا جاردەم كورسەتەدى دەلىنگەن. وسىعان سايكەس قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەيدى، بىرلەسكەن ءىس-شارالار وتكىزەدى، قوعامدىق مەدياتورلاردى وقىتادى.

مەدياتسيانى قولدانۋ اياسى تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى "مەدياتسيا تۋرالى" زاڭىنىڭ 1-ءبولىمىنىڭ 1-بابىندا ايقىندالعان.

«مەدياتسيانىڭ قولدانىلۋ سالاسى جەكە جانە (نەمەسە) زاڭدى تۇلعالار، اكىمشىلىك ورگاندار، لاۋازىمدى ادامدار قاتىساتىن ازاماتتىق، ەڭبەك، وتباسىلىق، اكىمشىلىك قۇقىقتىق قاتىناستاردان جانە وزگە دە قوعامدىق قاتىناستاردان تۋىندايتىن، سونداي-اق اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى ىستەر بويىنشا ءىس جۇرگىزۋ بارىسىندا، قىلمىستىق تەرىس قىلىقتار تۋرالى ىستەر بويىنشا قىلمىستىق سوت ءىسىن جۇرگىزۋ بارىسىندا قارالاتىن داۋلار (جانجالدار) بولىپ تابىلادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 68-بابىنىڭ ەكىنشى بولىگىندە كوزدەلگەن جاعدايلاردا، ونشا اۋىر ەمەس جانە اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىستار، سونداي-اق ەگەر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا وزگەشە بەلگىلەنبەسە اۋىر قىلمىستار جانە اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋدى ورىنداۋ كەزىندە تۋىندايتىن قاتىناستاردا قولدانۋ قاراستىرىلعان»،-دەلىنگەن زاڭدا.

مەدياتسيا-قوعامدا قۇقىقتىق مادەنيەت قالىپتاستىراتىن بىردەن-ءبىر جول. ال، بۇل ءوز كەزەگىندە ساپالى ازاماتتىق قوعام قۇرۋعا اسەر ەتەدى.

Abai.kz