پۋتين ۋكرايناعا سوعىس اشقالى بەرى ورىس اسكەرى ەلدىڭ سۋ جانە اتوم ەلەكتر ستانتسيالارىن بومبالاپ، نەگىزگى ەنەرگيا كوزدەرىن ىستەن شىعارۋدى كوزدەدى. زەلەنسكيگە جاقتاس بولىپ وتىرعان ەۋروپا ەلدەرىنە دە مۇناي مەن گازىن رۋبلمەن ساتاتىنىن ايتىپ، شارتىنا كەلىسپەگەندەرىنە ەسىگىن «تارس» جاپتى.

قىركۇيەكتىڭ 27-كۇنى جارىلىس سالدارىنان پولشاعا تاياۋ ماڭداعى 80 مەتر تەرەڭدىكتەگى «سولتۇستىك اعىن 1»، «سولتۇستىك اعىن 2» قۇبىرلارىنىڭ ىستەن شىققانى ءمالىم بولدى. ءدال سول كۇنى نورۆەگيا گازى دانيا ارقىلى پولشاعا جەتكىزىلگەن ەدى. جارىلىسقا رەسەي مەن اقش ءبىر-ءبىرىن ايىپتاۋدا. شەتىن وقيعادان كەيىن ەۋروپادا گاز باعاسى 20 پايىزعا قىمباتتاپ بارىپ تۇراقتادى. كرەمل ستراتەگتەرى «قىستا گاز بەرمەي قاتىرساق، ەۋروپا حالقى ەرەۋىلدەپ، ۋكرايندارعا كومەك بەرىپ وتىرعان بيلىگىن ورنىنان كەتىرەدى» دەپ ەسەپ قۇرعان ەدى. رەسەيدىڭ ورنىن نورۆەگيا باسقانى، ودان تىس ەۋروپاعا الجيردەن، ازەربايجاننان، ليبيادان، قىتايدان، امەريكادان گاز اعىلىپ جاتقانى، ۋاقىتشا توقتاپ تۇرعان اتوم ەلەكتر ستانتسيالاردىڭ قايتا ىسكە قوسىلعانى بەلگىلى بولدى. ءپۋتيننىڭ ەنەرگيا قارۋى، گاز بوپساسى دا ول كۇتكەندەي ناتيجە بەرمەدى.

لۋگانسكى، دونەتسكى، زاپوروج، حەرسون قاتارلى ءتورت وبلىستا قىركۇيەكتىڭ 23-ءى مەن 27-ءسى ارالىعىندا وتكەن رەفەرەندۋم ناتيجەسىن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى، ەۋرووداق توراعاسى، اق ءۇي باسشىسى قاتاڭ ايىپتادى. ولار قاۋىپتەنگەندەي پۋتين 30-قىركۇيەك كۇنى قۇجاتقا قول قويىپ، اتالمىش ءتورت وبلىستىڭ رەسەي قۇرامىنا وتكەنىن، كەرەك بولسا يادرولىق قارۋ قولدانۋدان تايىنبايتىنىن مالىمدەدى. ماسكەۋدە سالتاناتتى جينالىس ءوتىپ جاتقاندا ۋكراين ساربازدارىنىڭ ليماندى قورشاۋعا العانىن بارشا الەم ءبىلدى. ايتىپ-ايتپاي ءپۋتيننىڭ قولىندا ەندى سوڭعى قارۋى – اتوم قارۋى عانا قالدى.

2000-2004 جىلدار ارالىعىندا ورىس ۇكىمەتىن باسقارعان ميحايل كاسيانوۆ انگليانىڭ «The Sun» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ءپۋتيننىڭ تاعدىرى الداعى ءۇش ايدا، جاڭا جىلعا جەتپەي شەشىلەدى دەپ بولجام جاساپتى. وعان ءۇش ءتۇرلى ءۋاج كەلتىرگەن: «ءبىرىنشىسى ناتو مەن اقش-تىڭ اسكەري كومەگى ۋكراين اسكەرىنىڭ سوعىس قۋاتىن ەسەلەپ ارتتىرعان. ەكىنشىسى ءپۋتيننىڭ موبليزياتسياسى ەل ىشىندە دۇربەلەڭ تۋدىرىپ، وعان كوزسىز تابىنعانداردىڭ سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسكەن. ءۇشىنشىسى باتىس سانكتسياسى سالدارىنان كەرى كەتكەن ەكونوميكا». پۋتين سونى سەزگەندەي باستىستى اتوممەن قورقىتۋدا. الدا-جالدا دۇنيەجۇزىلىك اتوم سوعىسى بولا قالسا اتوم داۋىلى جەر شارىن 10 كۇندە شارلاپ ءوتىپ، پلانەتامىز سۋىق ماتەريككە اينالادى ەكەن.

قازىر الەمدىك اقپارات قۇرالدارى «پۋتين شىنىمەن اتوم قارۋىن قولدانا ما؟» دەگەن ماسەلەنى تالقىلاپ جاتىر. قولدانعان جاعدايدا ءبىرىنشى نۇسقا رەسەيگە قوسىلعان ءتورت وبلىستىڭ اۋە كەڭىستىگىندە جارۋى مۇمكىن، ەكىنشى نۇسقا امەريكانىڭ حروسيماعا اتوم بامباسىن تاستاعانى سياقتى كيەۆتى نىساناعا الماق. «جويقىن جارىلىس سالدارىنان كەم دەگەندە 90 ميلليون ادام مەرت بولۋى مۇمكىن» دەيدى بىلگىشتەر. سەنبى كۇنى ناتو-عا مۇشە ەلدەردىڭ باسقوسۋىنان كەيىن اسكەري ۇيىم حاتشىسى يەنس ستولتەنبەرگ پۋتين اتوم قارۋىن قولدانعان جاعدايدا، قايتارما سوققى بەرىپ، اتوم بازاسىن، قويماسىن ىستەن شىعارىپ، اسكەري الەۋەتىن ءبىر جولاتا كۇيرەتەتىنىن مالىمدەدى.

بايدەننىڭ الدىندا دا ەكى ءتۇرلى جوبا جاتىر ەكەن. ونىڭ ءبىرى اتومعا اتوممەن جاۋاپ بەرۋ، ەكىنشىسى «ءال-قايدا» مەن «يسلام مەملەكەتى» تەرروريستەر ۇيىمىنىڭ اتاماندارىنىڭ كوزىن جويعانداي، پۋتين سوڭعى قادامعا بارعانشا كومانداسىمەن بىرگە كوزىن قۇرتۋ. اسكەري ساراپشىلار اتوم قارۋىن قولدانۋ ەل ويلاعانداي شاماداندى اشىپ، ءبىر تەتىكتى باسۋدان تۇرمايدى دەيدى. پرەزيدەنتتىڭ باسقا دا شەشىمدەرى سياقتى الدىمەن قولى قويىلىپ، بازاعا بۇيرىق ءتۇسىرىلىپ، باعىتى بەلگىلەنىپ، سودان بارىپ ىسكە قوسىلماق. امەريكانىڭ ۇشقىشسىز ۇشاقتارىنا وسى ۋاقىت جەتكىلىكتى ەكەن. ۋكراينانى تەگىن ينتەرنەتپەن قامداعان يلون ماسك تە ءپۋتيننىڭ اتوم بومباسىنا قاتە مالىمەت بەرىپ، جولىنان، باعىتىنان تايدىرىپ ءپۋتيننىڭ ءوزىنىڭ توبەسىنەن تۇسىرەم دەپ وتىر.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz