ءبىر تاريحشى قۇرداسىم كەلە جاتقان رەسپۋبليكا كۇنىمەن قۇتتىقتاپ تەلەفون سوقتى. «مەرەكەنىڭ قارساڭىندا جۇرتتىڭ ءبارى مەملەكەتتىك سىيلىق، وردەندەر مەن مەدالدار، توسبەلگىلەر مەن ماقتاۋ قاعازدار الىپ جاتىر ەكەن. وزىڭە دە بىرەۋى بۇيىرعان شىعار. قۇتتى بولسىن! ەستىگەن جوقپىن، ۇيات بولىپ قالماسىن دەپ جاتقانىم عوي»، – دەيدى ەلپەكتەپ. «وي، راقمەت! ماراپات العانداردىڭ ءبارىن دە قۋانىشتارىمەن قۇتتىقتايمىز. ارينە، بيىل رەسپۋبليكا كۇنىن تالاي جىلدان كەيىن العاش رەت تويلاعالى وتىرمىز.

سوعان وراي بولسا كەرەك، ماراپاتتالعاندار كوپ قوي، بىراق، وقاسى جوق، بىزگە ەشتەڭە تيمەي قالدى»، – دەپ قويامىن. «اتتەگەن-اي!» – دەيدى ول وكىنىش ءبىلدىرىپ. «قۇرىسىن! مەندە مەدال دا، وردەن دە، اتاق تا بار عوي، شۇكىر! قولى جەتپەي جۇرگەن جۇرت الا بەرسىن!» – دەپ قويامىن. «كسەروكستەن شىعارعان العىس حات پەن ماراپاتتاۋ قاعازدارىنىڭ قۇنى بەلگىلى عوي، ءبىر مەدال نەمەسە ءبىر وردەن جاساۋعا قانشا قاراجات كەرەك ەكەن؟» – دەيدى ول ويعا باتىپ. «ايتپاقشى، سەن مەملەكەتتىك سىيلىققا لايىقتىسىڭ عوي! قانداي اتاعىڭ بار؟» – دەيدى تاعى دا. «مەنىڭ اتاعىم ودان دا جوعارى!» – دەپ قويامىن ىنتىقتىرىپ. «ايتساڭشى، قانداي اتاعىڭ بار؟» – دەيدى دوسىم تەلەفوننىڭ ارعى جاعىنان ەنتىگىپ. «حالىقارالىق الاش ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتىمىن، الەم حالىقتارى جازۋشىلار وداعىنىڭ ءابۋناسىر ءال-فارابي اتىنداعى حالىقارالىق ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتىمىن، «عالامشار ماقتانىشى – Pride of the Globe» سىيلىعىمەن ماراپاتتالعانمىن. قۇرمەت وردەنىنىڭ يەگەرىمىن». «ويبو-و-وي، سەن اتاقتىڭ دا، اقشانىڭ دا استىندا قالعان ەكەنسىڭ عوي»، – دەيدى ول ەندى تاڭ قالىپ. «قايداعى اقشانى ايتىپ تۇرسىڭ؟ اقشا تەك نوبەل سىيلىعى مەن قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنا عانا بەرىلەدى». «باسە، اقىن-جازۋشىلاردىڭ ءبارى مەملەكەتتىك سىيلىققا نەگە تالاسىپ ءجۇر دەسەم... قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ اقشاسى كوپ پە، نوبەل سىيلىعىنىڭ اقشاسى كوپ پە؟». «ارينە، نوبەل سىيلىعىنىڭ اقشاسى كوپ». «وندا ءبىزدىڭ اقىن-جازۋشىلار نەگە نوبەل سىيلىعىنا تالاسپايدى؟».

وسى ارادا اڭگىمەمىز ءبىراز ءۇزىلىپ قالدى. تاريحشى دوسىم ويعا شومىپ كەتتى-اۋ دەيمىن. كەنەت سوڭعى جىلدارى مەملەكەتتىك سىيلىق كىم كورىنگەننىڭ قولجاۋلىعىنا اينالىپ بارا جاتقانىن ايتىپ، ءوزىنىڭ الدەبىر اقىن-جازۋشىلاردى ول سىيلىققا لايىق ەمەس دەپ تانيتىنىن جەتكىزىپ جاتتى. «مەنىڭ ءبىر ويىم بار، – دەدى ول سودان كەيىن. – اقىن-جازۋشىلاردىڭ بارىنە دە مەملەكەتتىك سىيلىق بەرۋ كەرەك. بىراق ولاردى ەكى كاتەگورياعا ءبولىپ، «دارىندى قالامگەر»، «دارىنسىز قالامگەر» دەگەن سەرتيفيكات تاپسىرىپ، اقشاسىن دا سوعان لايىق ءبولىپ تاراتقان دۇرىس. سوندا تالاس تا، داۋ دا بولمايدى. اركىم ءوزىنىڭ دەڭگەيىن بىلەدى عوي. زاتو ءبارى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى بولادى!». ەكەۋىمىز كۇلىسىپ الدىق...

نوبەل سىيلىعى جايلى ءبارىڭىزدىڭ دە حابارىڭىز بار عوي. ال جىل سايىن قىركۇيەكتىڭ 13-ءى كۇنى تاپسىرىلاتىن شنوبەل سىيلىعىن كوپشىلىگىڭىز بىلە بەرمەيتىن شىعارسىزدار دەپ ويلايمىن. بۇل سىيلىقتىڭ اتاۋى اعىلشىن تىلىندە «Ig Nobel Prize» دەپ اتالادى. ال اعىلشىن تىلىندە «ignoble» ءسوزى «ماسقارا» دەگەن ماعىنا بەرەدى ەكەن. بۇل سىيلىق ەڭ كۇلكىلى جانە ماعىناسىز جاڭالىق اشقان عالىمدارعا بەرىلەتىن كورىنەدى. «Ig Nobel Prize» سىيلىعىنىڭ ارنايى مەدالى، سەرتيفيكاتى بار، وعان قوسا كۇلكىلى قالپاق، كوزىلدىرىك جانە جاپسىرمالى ۇزىن مۇرىن تارتۋ ەتىلەدى. تەك اقشالاي سىيلىعى جوق. ءبىر قىزىعى كەڭەس فيزيگى اندرەي گەيم نوبەل سىيلىعىن دا، شنوبەل سىيلىعىن دا العان جالعىز عالىم ەكەن...

دوسىممەن ۇزاق اڭگىمەدەن كەيىن بىزگە دە شنوبەل سىيلىعى سەكىلدى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ «ماسقارا» لاۋرەاتى دەگەن اتاق بەلگىلەۋ كەرەك-اۋ دەپ ويلادىم...

بايبوتا قوشىم-نوعاي

Abai.kz