ء(ازىل اڭگىمە)

- ۇلتتىق پارتيا قۇرىلىپتى.
بۇل ءسوز ءوزارا وتىرعان ەركەكتەردى تۇگەل ەلەڭ ەتكىزدى.
- قۇرىلدى ما اقىرى، قۇرىلعان ەكەن عوي، -دەسىپ جاتتى.
- ءيا، قۇرىلىپتى،-دەدى وسى حاباردى ايتۋشى.
- كىم ەكەن جەتەكشىسى؟
ەركەكتەردىڭ ءبارىنىڭ كوكەيىندە وسى ساۋال تۇر ەدى.بىراق ايتۋشىنىڭ جاۋابىنان كەيىن ءبىر-بىرىنە قاراستى،بارلىعىنىڭ جۇزىندە دە "ول كىم؟"-دەگەن سۇراق تۇر. ويتكەنى بۇل اتالعان ەسىم ساياسات الەمىندە مۇلدە بەيتانىس ەسىم ەدى.
- جاس جىگىت پە ءوزى نەمەنە؟-دەپ سۇرادى بىرەۋ.
- جاس دەيتىندەي جاس ەمەس، كەمەلىنە كەلگەن، اقىلى تولىسقان جان كورىنەدى - بۇل ايتۋشىنىڭ جاۋابى ەدى.
- قاي جاقتىڭ جىگىتى بولدى ەكەن؟ بۇل ساۋالدى ەركەكتەردىڭ ءبارى بىردەي،ءبىر اۋىزدان قويعان ەدى. مۇنىڭ ار جاعىندا "قاي رۋدىڭ جىگىتى بولدى ەكەن؟"- دەگەن ساۋال دا كولدەنەڭدەپ تۇر ەدى. دەگەنمەن "اۋەلى وبلىسىن ءبىلىپ الايىقشى، سونان سوڭ رۋى دا ءوز-وزىنەن ايقىندالا جاتار" - دەگەن وي بار ەدى. بىراق ايتۋشىنىڭ جاۋابى ەركەكتەردىڭ كوڭiلiنەن شىقپادى:
- ونى ەشكىم بىلمەيدى.وزىنەن سۇراعان ەكەن: "قازاق جەرىنىڭ ءار پۇشپاعى - مەنىڭ تۋعان جەرىم"-دەپ جاۋاپ بەرىپتى. ەركەكتەر "وسىنداي دا جاۋاپ بولا ما ەكەن؟"-دەگەندەي ىشتەي قوڭىلتاقسىپ قالدى. سونان سوڭ "ە،قۇرىلسا بولدى، ايتەۋىر" - دەپ ءۇيدى-ۇيىنە تاراسىپ كەتىپ ەدى.
ەركەكتەردىڭ اس ۇستىندە ايەلىنە ايتقان العاشقى جاڭالىعى دا وسى بولدى:
- ۇلتتىق پارتيا قۇرىلىپتى.

ء(ازىل اڭگىمە)

- ۇلتتىق پارتيا قۇرىلىپتى.
بۇل ءسوز ءوزارا وتىرعان ەركەكتەردى تۇگەل ەلەڭ ەتكىزدى.
- قۇرىلدى ما اقىرى، قۇرىلعان ەكەن عوي، -دەسىپ جاتتى.
- ءيا، قۇرىلىپتى،-دەدى وسى حاباردى ايتۋشى.
- كىم ەكەن جەتەكشىسى؟
ەركەكتەردىڭ ءبارىنىڭ كوكەيىندە وسى ساۋال تۇر ەدى.بىراق ايتۋشىنىڭ جاۋابىنان كەيىن ءبىر-بىرىنە قاراستى،بارلىعىنىڭ جۇزىندە دە "ول كىم؟"-دەگەن سۇراق تۇر. ويتكەنى بۇل اتالعان ەسىم ساياسات الەمىندە مۇلدە بەيتانىس ەسىم ەدى.
- جاس جىگىت پە ءوزى نەمەنە؟-دەپ سۇرادى بىرەۋ.
- جاس دەيتىندەي جاس ەمەس، كەمەلىنە كەلگەن، اقىلى تولىسقان جان كورىنەدى - بۇل ايتۋشىنىڭ جاۋابى ەدى.
- قاي جاقتىڭ جىگىتى بولدى ەكەن؟ بۇل ساۋالدى ەركەكتەردىڭ ءبارى بىردەي،ءبىر اۋىزدان قويعان ەدى. مۇنىڭ ار جاعىندا "قاي رۋدىڭ جىگىتى بولدى ەكەن؟"- دەگەن ساۋال دا كولدەنەڭدەپ تۇر ەدى. دەگەنمەن "اۋەلى وبلىسىن ءبىلىپ الايىقشى، سونان سوڭ رۋى دا ءوز-وزىنەن ايقىندالا جاتار" - دەگەن وي بار ەدى. بىراق ايتۋشىنىڭ جاۋابى ەركەكتەردىڭ كوڭiلiنەن شىقپادى:
- ونى ەشكىم بىلمەيدى.وزىنەن سۇراعان ەكەن: "قازاق جەرىنىڭ ءار پۇشپاعى - مەنىڭ تۋعان جەرىم"-دەپ جاۋاپ بەرىپتى. ەركەكتەر "وسىنداي دا جاۋاپ بولا ما ەكەن؟"-دەگەندەي ىشتەي قوڭىلتاقسىپ قالدى. سونان سوڭ "ە،قۇرىلسا بولدى، ايتەۋىر" - دەپ ءۇيدى-ۇيىنە تاراسىپ كەتىپ ەدى.
ەركەكتەردىڭ اس ۇستىندە ايەلىنە ايتقان العاشقى جاڭالىعى دا وسى بولدى:
- ۇلتتىق پارتيا قۇرىلىپتى.

ەركەكتەر وسى ءسوزدى ءبارى بىردەي،ءبىر اۋىزدان ايتقان ەدى.تەك ونى ءار ۇيدە بولەك-بولەك وتىرعاسىن وزدەرى بايقاعان جوق. ايەلدەردىڭ دە جاۋابى ءبىر اۋىزدان، بىردەي شىقتى:
- قۇداي-اي، قۇرىلسا قايتەيىن، وسى ەلدە پارتيادان كوپ نارسە جوق ەمەس پە، سول دا تاڭسىق دۇنيە بولىپ پا؟

ەركەكتەر بۇل جاۋاپقا تومسىرايىسىپ قالدى. الدىنداعى تاماعىن دا ىشپەستەن وكپەلەگەن بالاداي داستارقاننان شەگىنىسىپ-شەگىنىسىپ كەتتى. بىراق ايەلدەر جاعى بۇعان قىڭعان جوق.
- ىشپەسەڭ ىشپە، مەن ءۇشىن ىشەسىڭ بە تاماقتى، قايداعى ءبىر پارتياعا بولا قىرسىققانى نەسى؟- دەپ تاماقتى اكەلگەن جاعىنا قاراي الىپ كەتىپ ەدى. ەركەكتەر تاماق كەتىپ بارا جاتقان جاققا قاراي مويىندارىن سوزىپ-سوزىپ قاراسقانىمەن، ەركەكتىك نامىستارى ۇستاپ، سىر بەرمەي قالدى.
ەرتەڭىنە ەركەكتەر تاعى دا القا-قوتان جينالىسىپ وتىردى.
- ءاي، كەشەگى جىگىتتىڭ قاي جاقتان ەكەنىن بىلدىڭدەر مە؟

ساۋال قويۋشىنىڭ وسى سۇراعى ءبارىنىڭ دە كوكەيىندە تۇر ەدى، ايتۋشىعا اڭتارىلا قاراستى. بىراق جاۋاپ تا كەشەگىدەن وزگەرمەگەن ەدى: «قازاق جەرىنىڭ ءار پۇشپاعى-مەنىڭ تۋعان جەرىم».
- رۋى كىم ەكەن ءوزىنىڭ؟

ەركەكتەر بۇو سۇراقتى دا ءبارى ءبىر اۋىزدان، بىردەي قويىپ قالعاندارىن بايقامادى. بىراق ايتۋشىنىڭ جاۋابى تاعى دا ويلاعانداي بولمادى:
- الگى جىگىتتىڭ ءوزى «رۋىم دا، ۇلتىم دا - قازاق» - دەپتى. ەركەكتەر بۇل جاۋاپقا تاعى دا قاناعاتتانباعانداي سىڭايدا تانىتتى.
ەرتەڭىنە ايتۋشى ءوزدى-ءوزى وتىرعان ەركەكتەرگە تىڭ جاڭالىق ايتتى:
- ۇلتتىق پارتيا سايلاۋعا تۇسەتىن بولىپتى.
- ا، تۇسەتىن بولىپپ پا،تۇسەتىن بولعان ەكەن عوي،-دەسىپ ەركەكتەر بۇعان ەلەڭدەسىپ قالدى.
- ءيا،تۇسەتىن بوپتى،"نە باق شابار، نە باپ شابار" - دەپتى الگى جىگىت.
ەركەكتەردىڭ بۇگىنگى تاماق ۇستىندە دە ايەلدەرىنە ايتقان العاشقى جاڭالىعى وسى ەدى:
- ۇلتتىق پارتيا سايلاۋعا تۇسەتىن بوپتى.

بىراق ايەلدەردىڭ دە جاۋابى تاعى دا ءبىراۋىزدان شىقتى:
- قۇداي-اي، تۇسسە قايتەيىن، سايلاۋ كورمەي جۇرگەن جانداي سويلەمەشى وسى، ءوتىپ جاتقان جوق پا نە ءبىر سايلاۋ.
ەركەكتەر بۇل جولى ءۇن-ءتۇنسىز وتىرىپ تاماعىن ءىشتى.ءسويتتى دە ءبىر تال شىلىمدى ەرىنگە قىستىرىپ، ايەلدەرىنە جونارقاسىن كورسەتكەن كۇيى شىعىپ كەتىسىپ ەدى...
قىزىق وقيعا وسىدان بىرنەشە كۇن وتكەسىن بولدى. ايەلدەردىڭ ءبارى دە الدەقانداي ءبىر مەكەمەدە جۇمىس ىستەيتىن ەدى جانە جۇمىستارىن بۇگىنگىنىڭ زاماناۋي قۇرىلعىسى - كومپيۋتەرمەن جاساۋشى ەدى. سول ايەلدەر جۇمىس جاساپ وتىرعان كومپيۋتەردىڭ بەتىنە كەنەتتەن ءبىر سۋرەت شىعا كەلسىن. ايەلدەر الگى سۋرەتتى كورگەندە "اح" دەستى، ەندى ءبىرى "وح" دەستى، ەندى ءبىرى "ەح" دەستى. سۋرەتتە حانزادا كەلبەتتى، نۇر ديدارلى، سىمباتىنا ءسانى كەلىسكەن، تەك ەرتەگىلەردەگى عاجايىپ كەيىپكەرلەردە عانا بولاتىن بولمىس-ءبىتىمدى جىگىت كۇلىمسىرەپ قاراپ تۇر ەدى. ايەلدەردى "اح" دەگىزگەندە،"وح" دەگىزگەندە،"ەح" دەگىزگەندە وسى جىگىتتىڭ عاجايىپ، وزگەلەرگە ۇقساماس كوركى مەن سىمباتى ەدى. ايەلدەر ىلە-شالا سۋرەتتىڭ استىنداعى جازۋلارعا نازار اۋدارا باستادى: «ۇلتتىق پارتيانىڭ جەتەكشىسى. پارتياسىن سايلاۋ دوداسىنا سالماق. سول ءۇشىن ورتالىق الاڭدا حالىقپەن جۇزدەسەدى».
"اح" دەگەندەر جيىرمانىڭ ىشىندەگى كەلىنشەكتەر ەد. "وح" دەپ قالعاندار وتىزدى ورتالاپ قالعان كەلىنشەكتەر، ال "ەح" دەسكەندەر قىرىقتىڭ ۇستىنە شىققان، وزدەرىنىڭ الدەبىر وتىرىستارىندا سىرتتان قوڭىراۋ شالعان الدەكىمگە "قىزدار بولىپ ءوزارا وتىر ەك قوي" دەگەندى كوبىرەك ايتىپ قالۋعا تىرىساتىن جاندار ەدى. بۇلاردىڭ ءبارى دە كەزىندە ءدۇريا-داۋرەن بويجەتكەن شاقتى باستان وتكىزگەن، سامال جەلمەن سىرلاسقان، جاۋىن تامشىسىنىڭ ۇنىنەن الدەبىر اسەم ءان تىڭداعانداي كۇيگە تۇسكەن، البىرت جۇرەكتەرى اساۋ اعىستى ارماندارعا قۇلاش ۇرعان، ءسال نارسەگە قۋانعان، ءسال نارسەگە جۇبانعان، ءسال نارسەگە مۇڭايعان، سىرشىلدىق تانىتقان جاندار ەدى. سول سىرشىلدىق ساتتەرىندە كوز الدارىنا ارمان ەلەسiندەي بولىپ الدەبىر حانزادا كەيىپتەس جىگىت بەينەسى دوڭگەلەنىپ كەلە قالۋشى ەدى، سىرعا تولى قىز جانىن وزگە ەشكىم ەمەس،تەك سول عانا ۇعاتىنداي قيال حانزاداسىنا "كەلسەڭشى ەندى ۇزدىكتىرمەي"-دەپ نازدانا قاراۋشى ەدى. سونان سوڭ تىرشىلىك-دۇنيەنىڭ تولاسسىز اعىنىندا حانزاداعا وكپەلەگەندەي كۇي كەشىپ، تۇرمىس تولقىنىنىڭ يىرىمىندە كەتە بارعان ەدى. ءتىپتى بىرتە-بىرتە حانزادا بەينەسى كومەسكى تارتا باستاعان-دى...
ەندى مىنا جىگىتتىڭ اجارى مەن ءساندى سىمباتى "قۇداي-اي، ءبىر مارتە بولسا دا كورسەم عوي" - دەپ كەزىندە قيال كەمەسىنە مىنگىزگەن سول حانزاداعا كوبىرەك ۇقساپ تۇردى. ايەلدەر ىلە-شالا ء"وزىم "اح" دەگىم كەلدى، وندا تۇرعان نە بار ەكەن؟", " جاي عانا "وح" دەگىم كەلدى،"ەح" دەگىم كەلدى" - دەسىپ اقتالىسىپ جاتتى. ال قىزدار جاعى مۇلدە ءتىلسىز قاپتى دەسەدى.
ۇزىلىستە ايەلدەردىڭ اڭگىمەسى ۇلتتىق پارتيانىڭ قۇرىلعاندىعى جايىندا بولعان ەدى. بىراق بىردە-ءبىرى پارتيانىڭ كوشباسشىسى تۋرالى ءسوز قوزعاعان جوق، وعان ءتىپتى ءمان بەرمەگەندەي سىڭاي تانىتتى.
قىزىق وقيعا تاعى دا وسىدان بىرنەشە كۇن وتكەسىن بولىپ ەدى. ەركەكتەر تاڭەرتەن، ەلەڭ-الاڭنان ۇستىندەگى كورپەلەرىن الدەكىمنىڭ جۇلىپ-جۇلىپ العانىنان ويانعان-دى. اۋەلدە ء"وز ۇيىمدە، ءوز شاڭىراعىمدا جاتقانىمدا كورپەمدى ۇستىمنەن جۇلىپ الاتىن بۇل قانداي باتىر، مەن ونداي باتىرعا ءبىر كوزىمدى اشىپ-اق قارامايمىن با؟"-دەسىپ، ءبىر كوزىن اشىپ، سىعىرايا قاراعاندا، ءوز ايەلىن كوردى.
كوردى دە دۇرسە قويا بەردى:
- قۇلقىنسارىدەن كورپەمدى جۇلىپ الىپ نە بالە كورىندى، الدە تاڭەرتەڭنەن كۇيىڭ كەلىپ بارا ما؟ - دەدى.ايەلدەر بۇل سوزگە پىسقىرعان دا جوق.
- تۇر، تۇر! سەن سودان باسقا نە بىلەسىڭ؟ بۇگىن ۇلتتىق پارتيانىڭ جيىنى وتەتىن كۇن ەمەس پە؟ تۇر، تۇر! - دەدى. ەركەكتەر مىنا ءسوزدى ەستىگەندە كادىمگىدەي اۋزىن اشىپ، تاڭدانىسىپ قالدى. سول اشىلعان اۋىزبەن بىرگە جۇمۋلى ەكىنشى كوزدەرى دە قوسىلا اشىلىپ ەدى. ەركەكتەر ەندى توسەك ۇستىندە شوقيىسىپ وتىردى.
-ءاي، سەن قاشاننان بەرى ساياسات تۋرالى اڭگىمە ايتاتىن بولعانسىڭ؟

بىراق ايەلدەر جاعى بۇل سۇراقتى جاۋاپسىز قالدىردى:
- تۇر،تۇر! تاڭعى اسىڭدى ازىرلەپ قويدىم، مەن جۋىنىپ، تارانىپ، كيىنىپ العانشا تاماعىڭدى ءىشىپ ال.
ەركەكتەر ەندى تەلەفون تۇتقاسىنا جۇگىرىسىپ، ءبىر-بىرىنە قوڭىراۋلاتتى:
- سەندەردە دە سولاي بولىپ جاتىر ما؟ ءبىزدىڭ ۇيدە دە تاڭەرتەڭنەن "تۇر،تۇرلاسىپ" جاتىر. بۇل "تۇر،تۇردىڭ" جانىندا مىرجاقىپتىڭ "ويانى" اينالايىن با دەپ قالدىم. قوي، تاڭعى اسىمىزدى ءىشىپ الايىق، - دەسىپ تۇتقانى ورنىنا قويىپ جاتتى.
ەركەكتەر تاڭعى اسىن ءىشىپ، ءبىر-ءبىر شىلىمنىڭ باسىنا سۋ قۇيىپ تاستاعان ساتتە ايەلدەر دە دايىن تۇر ەدى. كۇيەۋلەرىن قولتىقتاعان كۇيى كوشە-كوشەگە شىعا-شىعا كەلدى. سول-اق ەكەن كوشەنىڭ ءبارى قىزىلدى-جاسىلدى بولىپ قۇلپىرسىن دا كەتسىن. انا ۇيدەن دە كۇيەۋىن قولتىقتاعان كۇيى شىعىپ كەلە جاتقن ايەل، مىنا ۇيدەن دە كۇيەۋىن قولتىقتپ شىعىپ كەلە جاتقان ايەل.
ەگەر ءدال وسى ساتتە الدەقانداي شەتەلدىڭ ۇشاعى اۋەمەن ءوتىپ بارا جاتسا،ونىڭ ۇشقىشىنىڭ مىنا كورىنىسكە اۋزى اشىلىپ،تاڭدانىپ قالار ەدى: "ويباي، مىنالاردا نە مەرەكە ءوزى، الدە كەڭەس وكىمەتى قايتا ورناپ كەتكەن بە، بۇلاردىڭ سول كەزدە ءبىرىنشى مامىردا وسىنداي قىزىلدى-جاسىلدى بولىپ، شەرۋگە شىعاتىنى بار ەدى. الدە ازاتتىق العان كۇندەرى مە ەكەن، ولاي بولسا نەگە اياز اتالار مەنەن شىرشالار جوق؟"
ەگەر وسى كورىنىستى كوشەدە تاماشالاپ تۇرعان ادام بولسا، ەركەكتەردىڭ مىنا ءسوزىن ەستىر ەدى:
- كوگەرشىنىم-اۋ، جاي ءجۇرشى، قازداڭداپ جەتكىزەر ەمەسسىڭ عوي ءتىپتى. اشەيىندە "جاڭا العان تۋفليىم اياعىمدى قاجادى"- دەپ، ىڭىرسىپ، ەركەلەيتىنىڭ بار ەدى. بۇعان ايەلدەرى بىلاي دەيدى:
- ءجۇر، ءجۇر، باسساڭشى اياعىڭدى! قۇداي-اۋ، ءبىر قازاقتىڭ ەركەگى قۇساپ قاشان كەۋدەلەرىڭدى كوتەرىپ، اياقتارىڭدى الشاڭ-الشاڭ باسادى ەكەنسىڭدەر. قاشان كورسە دە بۇگەجەكتەيسىڭدەر دە جۇرەسىڭدەر. ءجۇر،ءجۇر!
ەگەر وسى ءبىر كەلە جاتقان جۇپتاردىڭ الدىنان الدەبىر قولىندا مىلتىعى بار ادام شىعا كەلىپ:
- توقتا! قايت كەيىن! ايتپەسە اتىپ جىبەرەمىن، - دەسە،ايەلدەر كىرپىگىن دە قاقپاستان "كەت، ارمەن قيالىمدا بولعان حانزادامنىڭ اسەم اجارىنا ۇقساس كەلەتىن جىگىتتىڭ ءجۇزىن ءبىر كورمەي كەيىن قايتقانشا، وققا ۇشىپ ولگەنىم ارتىق" - دەپ ىلگەرى ۇمتىلار ەدى. ونىڭ ۇستىنە ء"جۇر، جۇرلەپ" كۇيەۋىن دە جەتەكتەي كەتەر ەدى. ءتىپتى الگى مىلتىقتى ادامنىڭ ءوزى دە "ويباي، مىنا قاتىنداردى مىلتىقتىڭ ۇڭىرەيگەن وقپانىنان دا قايمىقتىرماي تۇرعان قانداي كۇش ءوزى؟" - دەپ تاڭدانىسىپ قالار ەدى.
سول جيىندا ۇلتتىق پارتيا كوسەمىنىڭ جەتەكشىسىنەن پارتيالاس سەرىكتەرىنىڭ ءبىرى بىلاي دەپ سۇراپتى دەسەدى:
- مىرزا، ءبىز وسى جىلدار ىشىندە ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان قانشاما ماسەلەلەر كوتەردىك، بىراق وسىنشاما حالىقتىڭ جينالىپ تۇرعانىن كورگەنىم وسى؟

سوندا ۇلتتىق پارتيانىڭ جەتەكشىسى جىميىپ تۇرىپ بىلاي دەپتى:
- ساياساتتىڭ اتى ساياسات ارينە، بىراق ساياساتتان دا مىقتى نارسە بار، ول-ماحاببات. ساياساتپەن اينالىسۋ ءۇشىن دە ەڭ الدىمەن وزىڭە دەگەن حالىقتىڭ ماحابباتىن وياتىپ الۋىڭ كەرەك.

بۇل ءسوزدى بىرەۋلەر قويىن داپتەرىنە جازىپ قويىسىپ جاتتى دەسەدى. كىم بىلەدى، بالكىم،ۇلتتىق پارتيانىڭ جەتەكشىسى ءبىر قىردىڭ باسىنا شىعىپ جاتسا، ء"سوزىڭىزدى مەن ءبىرىنشى جازىپ قويىپ ەدىم" - دەۋگە كەرەك تە شىعار-اۋ.

ABAI.KZ