قاسىرەتتى قاڭتار وقيعاسى كەزىندە توقاەۆ وتكىزگەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىسقان ءماسىموۆتىڭ ارتىنان تۇتقىندالعانى ءمالىم بولعان. وعان "مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاسادى", "توڭكەرىس جاساماق بولدى", "جەمقورلىقپەن شۇعىلداندى" دەگەن ايىپتار تاعىلعان. 26 قازاندا ۇقك ءباسپاسوز قىزمەتى كارىم ءماسىموۆ پەن ۇقك توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسارلارى ءانۋار سادىقۇلوۆتى قاماۋدى 6 جەلتوقسانعا دەيىن، داۋلەت ەرعوجيندى 13 جەلتوقسانعا دەيىن، مارات ءوسىپوۆتى 22 جەلتوقسانعا دەيىن قاماۋعا شەشىم شىعارعان. ءماسىموۆ پەن ونىڭ ءۇش ورىنباسارىنىڭ ۇستىنەن قوزعالعان قىلمىستىق ءىس قۇپيا جۇرگىزىلىپ جاتىر.

نازارباەۆتىڭ داۋىرىندە ىقپالدى قىزمەتتەردە بولعان ءماسىموۆتىڭ ەرەۋىلدەپ كوشەگە شىققان ازاماتتار سياقتى وڭاي شاعىلاتىن جاڭعاق ەمەس ەكەنى بەلگىلى. ىلە-شالا ونى قولدايتىن، ناقاقتىعىن دالەلدەۋگە بەلسەنە كىرىسكەن ونلاين رەسۋرستار پايدا بولعان. ولار الماتى ۆەلومارافونىنىڭ كورىگىن قىزدىرىپ جۇرگەن ءماسىموۆتىڭ تۇرمەدەگى كۇنى يتكە بەرگىسىز، دەنساۋلىعىنان ايىرىلعان دەپ دابىل قاققان. مىنە ەندى ولار تاعى ءبىر اقپاراتتى جاريا ەتىپ وتىر. ولاردىڭ كەلتىرگەن مالىمەتىنشە ماسىموۆقا اناۋ-مىناۋ ەمەس، الەمدىك بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى اراشا ءتۇسىپتى.

بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ءجونسىز ۇستاۋلار جونىندەگى جۇمىس توبى ادام قۇقىعى بويىنشا جوعارعى كوميسسار باسقارماسى سايتىندا ءماسىموۆ ىسىنە بايلانىستى وزدەرىنىڭ قورتىندىسىن جاريالاپتى. وندا كارىم ءماسىموۆتى بوستاندىعىنان ايىرۋ كەزىندە جالپىعا بىردەي ادام قۇقىعى دەكلاراتسياسىنىڭ 3, 9, 10 جانە 11 باپتارى مەن ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار تۋرالى حالىقارالىق پاكتىنىڭ 9, 14-باپتارىنا قايشى ءىس-ارەكەت جاسالعانى اتاپ كورسەتىلگەن ەكەن.

جۇمىس توبىنىڭ ەسەبىندە ءماسىموۆ ءىسى توڭىرەگىندەگى "قۇپيالىق" تا ءسوز بولىپ: ءماسىموۆتىڭ وتباسىنا ءىس بارىسى تۋرالى اقپارات بەرىلمەگەنى، كەزدەسۋگە دە رۇقسات ەتىلمەگەنى، مۇنان وزگە، ءماسىموۆتى قورعاۋشىلار جۇمىسىنا دا كەدەرگى جاسالعانى دا العا تارتىلىپتى. بۇۇ جۇمىس توبى ء"ماسىموۆتى بوستاندىعىنان ءجون-جوسىقسىز ايىرۋعا بايلانىستى جاعدايدى تولىعىمەن جانە تاۋەلسىز زەرتتەۋگە" جانە ء"ماسىموۆتىڭ قۇقىعىن بۇزۋشىلارعا شارا قولدانۋعا" شاقىرعان. اقوردا «ءماسىموۆتى شۇعىل بوساتىپ، حالىقارالىق قۇقىق ءتارتىبى بويىنشا وتەماقى الۋ قۇقىعىن بەرۋگە ءتيىس» دەپ مالىمدەگەن.

ءبىز بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى كىسىلىك قۇقىق كوميتەتىنىڭ ارەكەتىنە باعا بەرۋدەن اۋلاقپىز. بىراق بۇدان ءسال ۋاقىت بۇرىن قىتايداعى مۇسىلمان ازشىلىق ۇلتتاردىڭ ماسەلەسىن قايتا تالقىعا سالۋ باستاماسى كوتەرىلگەندە ول ۇسىنىس مۇشە ەلدەر تاراپىنان قولداۋ تاپپاي، قىتايدىڭ پايداسىنا شەشىلگەنى بارشاعا ايان. ەندى كەلىپ اتالمىش جۇمىس توبىنىڭ ءماسىموۆ ىسىنە ماي شاممەن ءۇڭىلىپ، جالپىعا بىردەي باپتاردىڭ بۇزىلعانىن شۇيىنشىلەۋى – الا قويدى بولە قىرىققانداي اسەر بەرەدى. ءماسىموۆتى وڭاي شاعىلاتىن جاڭعاق ەمەس دەدىك قوي، ونىڭ نەگىزى مىنادا: كارىم قاجمۇقانۇلى دا پرەزيدەنت توقاەۆ سياقتى قىتايدىڭ جوعارى وقۋ ورنىن ءبىتىرىپ، العاشقى ەڭبەك جولىن كرەملدىڭ قىتايداعى ەلشىلىگىنەن باستاعان. ودان كەيىن الەمنىڭ ماڭداي الدى قارجى ورتالىعىنىڭ ءبىرى سانالاتىن گانكونگتەگى قازاقستاننىڭ ساۋدا وكىلدىگىن باسقارعان. گانكونگتىڭ اقش تىڭ، قالا بەردى الەمنىڭ ساياسي سالاسىنا تىكەلەي ىقپال ەتەتىن نيۋ-يورك قارجى ورتالىعىمەن تىكەلەي الىس-بەرىسى بار ەكەنى بەلگىلى. وسى فاكتىلەردى ەسكەرسەك ءماسىموۆتىڭ امەريكانىڭ قىمبات قالالارىندا ءۇيى بار ەكەنىنە، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ وعان اراشا تۇسۋىنە تاڭدانۋدىڭ قاجەتى شامالى.

Abai.kz