جۇمىس ىڭعايىنا وراي ارقانىڭ توسىندەگى اسەم قالا استاناعا قونىس اۋداردىم. ەندى الماتىعا جولىم تۇسكەندە كەڭسايدا جاتقان  زيالىلارىمىزدىڭ ارۋاقتارىنا تاعزىم ەتىپ بولعان سوڭ، قالانىڭ ورتاسىنداعى ساياباقتاعى مۇقاعاليدىڭ ەسكەرتكىشىنە سوعىپ، اقىننىڭ رۋحىمەن سىرلاسىپ قايتۋدى داستۇرگە اينالدىردىم. بىراق ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا ءىلتيپات تانىتىپ، ونىڭ ۇشىپ كەتكىسى كەلگەن قىرانداي قومدانىپ وتىرعان تاۋداي ەسكەرتكىشىنە سالەم بەرمەس بۇرىن، سول ساياباقتا سىڭسىپ ءوسىپ تۇرعان اعاشتاردىڭ اراسىنان مۇقاعاليدىڭ قايىڭىن تاۋىپ الۋعا تىرىسامىن.

سالقىن كۇزدە بۇرسەڭدەپ، سول قايىڭدى تاعى ءبىر كورۋگە ىنتىعىپ، عاشىعىن ساعىنعان جىگىتتەي ساياباققا قاراي اسىعىپ كەلەمىن. كۇننىڭ جاۋاتىنان حابار بەرىپ ەسكەرتكەندەي بولىپ تۇنەرگەن اسپانعا  كوز قيىعىمدى دا سالمايمىن. كوڭىلسىزدىكتىڭ جاۋلىعىن جامىلعان كۇيىمدى جاپىراعى تونالىپ جاتقان مۇقاعاليدىڭ قايىڭى عانا ءتۇسىنىپ، ماعان اياۋشىلىقپەن قارايدى.

جۇمىس ىڭعايىنا وراي ارقانىڭ توسىندەگى اسەم قالا استاناعا قونىس اۋداردىم. ەندى الماتىعا جولىم تۇسكەندە كەڭسايدا جاتقان  زيالىلارىمىزدىڭ ارۋاقتارىنا تاعزىم ەتىپ بولعان سوڭ، قالانىڭ ورتاسىنداعى ساياباقتاعى مۇقاعاليدىڭ ەسكەرتكىشىنە سوعىپ، اقىننىڭ رۋحىمەن سىرلاسىپ قايتۋدى داستۇرگە اينالدىردىم. بىراق ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا ءىلتيپات تانىتىپ، ونىڭ ۇشىپ كەتكىسى كەلگەن قىرانداي قومدانىپ وتىرعان تاۋداي ەسكەرتكىشىنە سالەم بەرمەس بۇرىن، سول ساياباقتا سىڭسىپ ءوسىپ تۇرعان اعاشتاردىڭ اراسىنان مۇقاعاليدىڭ قايىڭىن تاۋىپ الۋعا تىرىسامىن.

سالقىن كۇزدە بۇرسەڭدەپ، سول قايىڭدى تاعى ءبىر كورۋگە ىنتىعىپ، عاشىعىن ساعىنعان جىگىتتەي ساياباققا قاراي اسىعىپ كەلەمىن. كۇننىڭ جاۋاتىنان حابار بەرىپ ەسكەرتكەندەي بولىپ تۇنەرگەن اسپانعا  كوز قيىعىمدى دا سالمايمىن. كوڭىلسىزدىكتىڭ جاۋلىعىن جامىلعان كۇيىمدى جاپىراعى تونالىپ جاتقان مۇقاعاليدىڭ قايىڭى عانا ءتۇسىنىپ، ماعان اياۋشىلىقپەن قارايدى.

بۇل جولى دا ول ەرتەگىدەي باستالىپ، قايعىلى اياقتالعان بوزبالا داۋرەن شاعىمداعى العاشقى ماحابباتىمدى ەسىمە ءتۇسىرىپ، مەنى مۇڭايىپ قارسى الدى. قۇداي-اۋ، سودان بەرى جيىرما بەس جىل زاۋلاپ وتە شىقسا دا سول كۇندەردىڭ قاس-قاعىم ءساتى دە ۇمىتىلماي، ەلەسى ءالى كۇنگە مەنى مازالاپ، قىر سوڭىمنان قالار ەمەس. ەكەۋمىز تالاي قىدىرعان، قول ۇستاسىپ ءجۇرىپ ارمانداعان، ەڭ العاش رەت ساعان مۇقاعاليدىڭ ولەڭىن وقىپ بەرگەن وسى ساياباقتا بىرنەشە جىلدان سوڭ، اياۋلى مەنىڭ ماحابباتىمنىڭ بەلگىسىندەي بولىپ ۇلى اقىننىڭ ەسكەرتكىشىنىڭ ورناتىلاتىنىن كىم بىلگەن؟

سەنىڭ وپات بولعانىڭا دا جيىرما بەس جىل تولىپتى. بوزبالا كوڭىل-كۇيدىڭ جەلىگىمەن ماقتانىپ، كەلەشەكتە ءوزىڭ تۋرالى رومان جازامىن دەپ ساعان ۋادە بەرگەنىمە دە جيىرما بەس جىلدان اسىپتى. كىم بىلەدى، ارماننىڭ اپپاق سوقپاعىنداي بولىپ اسپانعا قاراي  تارتىلعان  قايىڭنىڭ قاسىندا ءوزىڭدى تاعاتسىزدانا كۇتىپ تۇراتىن بوزبالا كەزىمدەگىدەي، سەنىڭ دە و دۇنيەدەگى جانىڭ وزىڭە ارنالاتىن سول  عاجايىپ شىعارمانىڭ جازىلۋىن ساعىنا كۇتىپ جۇرگەن شىعار. نەگە جاۋاپ بەرمەيسىڭ، ماحاببات ەكەۋمىزدىڭ تالاي سىرىمىزدىڭ كۋاسى بولعان مۇقاعاليدىڭ قايىڭى؟ الدە سەنى ىزدەپ  ساياباققا كەلمەي كەتكەنىم ءۇشىن وكپەلەيسىڭ بە ماعان؟ الدە سول كۇندەردى ۇمىتتى دەپ ويلايسىڭ با، اياۋلىم؟

سەن مەنى ءتۇسىنشى، ماحاببات! ەندى مەنى ساعىنىپ، الىستان قولىڭدى بۇلعاپ قايتا-قايتا وزىڭە شاقىرا بەرمەشى. ۇمىتشى مەنى. قيال قاناتىمەن ءومىردىڭ بيىك اسپانىندا سامعاعان جانى سۇتتەي اپپاق، جۇرەگى شىقتاي تازا - ول باسقا بالا بولاتىن. باسقا... پەندەلىك تىرلىكتىڭ شاڭ-توزاڭىنا كومىلىپ، جانى ءشارشاپ، جۇرەگى توزىپ، ماحاببات تابا الماي ءومىردىڭ بورانىندا اداسقان - مەن مۇلدە باسقا اداممىن. باسقا...

سول ءۇشىن جازعىرماشى، وكپەلەمەشى ماعان. قايتا اناۋ اق قايىڭنىڭ جانىنداعى ورىندىقتا ەكەۋمىز عانا قالعان قوڭىر كۇزدىڭ سالقىن كەشىندەگىدەي كەۋدەمە تىعىلىپ، تاعدىردىڭ ايازى توڭدىرعان جانىمدى جىلىتشى. جىلاتا بەرمەي، اياشى مەنى! سەن دە ويناق سالىپ، قايتا-قايتا كەۋدەمدى سوعىپ مازالاي بەرمەي، سابىرلىق ساقتاشى جۇرەگىم. قولىمنان كەلمەگەندىكتەن ەمەس، سول جارانىڭ ورنىن قايتا تىرناۋ جانىمدى سىزداتىپ اۋىرتاتىندىقتان ول ۋادەنى ورىنداي الماي جۇرگەن جوقپىن با. ەگەر سونى تۇسىنسەڭ كوكىرەگىمدى وكسىككە تولتىرا بەرمەي، قايتا جۇرەگىمنىڭ ماڭدايىنان سيپاپ، ماحاببات، مەنى جۇباتشى!

سابىرلىق ساقتاۋعا قانشا تىرىسسام دا بۇل جولى ءوزىمدى ۇستاي الماي سەنەن ماڭگىلىككە ايىرىلعان كۇنگىدەي اق قايىڭدى قۇشاقتاي الدىم، كوڭىلىمنىڭ بۇلتى سوگىلىپ، كوزىمنەن جاس پارلاپ قويا بەردى.  اق قايىڭ دا وتكەن كۇندەرىن ساعىنىپ ماحابباتقا اينالىپ ماعان قوسىلىپ جىلاپ جىبەرگەندەي بولدى.

 

جاپىراق -جۇرەك جاس قايىڭ!

جانىمدى ايىرباستايىن.

سەن ادام بولا باستاساڭ

مەن قايىڭ بولا باستايىن.

كەلىسەسىڭ بە، جاس قايىڭ؟

 

جيىرما بەس جىل بۇرىن، مۇقاعاليدىڭ وسى ولەڭىن ساعان وقىپ بەرگەنىمدە قايعىعا ەمەس، قايتا كەرىسىنشە جانىم راحاتقا باتىپ ەدى. سەن سوندا مۇنداي مۇڭلى ولەڭدى ەندى قايتىپ وقىماۋىمدى ءوتىنىپ، بۇرتيىپ، وكپەلەگەنسىڭ. ەندى قايىڭ كورگەن سايىن سەنىڭ سول وكپەلەپ تۇرعان بەينەڭ كوز الدىما ەلەستەپ، بەيمالىم مۇڭ، كەۋدەمە باسىلعان وتتىڭ شوعىنداي جۇرەگىمدى كۇيدىرىپ، جانىمدى قويارعا جەر تاپقىزبايدى.

ءدال وسى ساتتە جاڭبىر سىركىرەپ، جەل ۇشىرىپ اكەتپەگەن جاپىراقتان سىرعاناعان ءمولدىر مونشاقتار مەنىڭ قولىما تامشىلادى. جانىم ودان بەتەر كۇيزەلىپ، جۇرەگىم تابانىمنىڭ استىندا جانشىلعان جاپىرىقتارداي ەزىلىپ كەتتى.

و، ماحاببات! سەنىڭ رۋحىڭ مەنى ۇمىتا الماي، جاپىراعىڭ تونالعان كۇزدەردە سول جىلداردى ساعىنىپ ءالى كۇنگە جىلايدى ەكەنسىڭ عوي، جارىعىم!

بىراق سەن مەنىڭ جەتىمسىرەگەن جانىمدى اۋىرتىپ، ەندىگارى  بۇلاي جىلاماشى. جيىرما بەس كوكتەم، جيىرما بەس جاز، جيىرما بەس كۇز بەن جيىرما بەس قىس بويى جىلاپ كەلگەنىڭ دە جەتەر. ەندى سەن ادامعا، ال مەن قايىڭعا اينالىپ، سەنىڭ ورنىڭا  - مەن جىلايىن. قايىڭ بولىپ - مەن كۇڭىرەنەيىن.

 

(كورىنەر، مۇمكىن كىمگە ەرسى.)

ءومىرىڭدى ماعان ءبىر بەرشى!

دۇربەلەڭ مىنا دۇنيەنى

ادام كوزىمەن ءبىر كورشى.

قايىڭ بوپ مەن دە باعايىن،

ورماننان ورنىم تابايىن.

بەيمالىم ماعان ومىرگە،

قايىڭ كوزىمەن قارايىن.

سەن-داعى جەردەن ءنار الدىڭ،

مەن-داعى جەردەن ءنار الدىم.

بىرەۋدەن سەن دە جارالدىڭ،

بىرەۋدەن مەن دە جارالدىم.

ءتىلىڭ جوق، جاندى قايىڭ سەن،

ايىرماشىلىعىم - اداممىن.

 

و، عاجاپ! جاڭبىردىڭ سىركىرەۋى ساپ تىيىلدى دا، كۇننىڭ كوزىن تۇمشالاعان بۇلتتى جەل قۋىپ اكەتىپ، التىن ساۋلەسى قايتادان جارقىراپ، دۇنيەنى  نۇرعا بولەدى. تابيعات سياقتى مەن دە جاڭارىپ، قايعىلى ويلاردان ارىلىپ، ساياباقتان كەتىپ قالعىم كەلدى.

اۋىر كۇرسىنىپ، ورنىمنان تۇرا بەرگەنىمدە جولدىڭ جيەگىنە جەڭىل كولىك توقتاي قالدى دا، ودان ءبىر جاس جىگىت اتىپ شىعىپ، دۇڭگىرشەككە قاراي جۇگىرىپ كەتتى. ەسىگى اشىق قالعان كولىكتىڭ ىشىنەن داڭعىرلاپ شىققان «مۇزارت» توبىنىڭ ورىنداۋىنداعى مۇقاعاليدىڭ سوزىنە جازىلعان «سەنىڭ كوزىڭ..» ءانى قۇلاعىما شالىنىپ، ەسكى جارانىڭ ورنىن تىرناپ جىبەردى. قۇلاعىمنان كەتپەي قويعان ءاننىڭ سيقىرلى اۋەنى مەنى جىبەرمەي، وتىرعان ورنىما تاستاي قىلىپ قايتادان بايلاپ تاستادى.

ماحابباتقا قالاي عاشىق بولعانىم.. جۇرەگىن قالاي جاۋلاپ العانىم.. ءوزىم شىعارعانداي بولىپ، وسى ولەڭدى وعان قالاي وقىپ بەرگەنىم.. ونىڭ قازا تاپقانى.. ءبارى-ءبارى ەسىمە ءتۇسىپ، جاڭا عانا جاۋا الماي كەتكەن بۇلتتار، ەندى مەنىڭ كۇزدەي تۇنجىراعان كوڭىلىمدە كۇركىرەپ، قۇيىپ قويا بەرگەندەي بولدى...

 

ححح

 

سول جىلى قىس الماتىعا كەشەۋىلدەتىپ كەلدى. ءتۇنى بويى قار جاۋىپ، تاڭەرتەڭ تۇرىپ، تەرەزەدەن قاراسام اينالانىڭ ءبارى كورپەسىن قىمتانىپ، كوشەنىڭ بويىنداعى ساپ تۇزەگەن اعاشتار اق بوكەبايىن جامىلىپ  الىپتى. كۇننىڭ سۋىعىندا ساباققا بارعىم كەلمەي توسەكتە كەرىلىپ-سوزىلىپ ءبىراز جاتتىم.

كەشە ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىنا شەيىن ويناپ، ءۇي تاپسىرماسىن دا ورىنداۋدى ۇمىتىپ كەتىپپىن. مەكتەپكە بارسام، قاتارىنان بىرنەشە ەكى الاتىنىمدى انىق بىلەمىن. ساباققا بارماۋدىڭ ءبىر-اق جولى بار. ول- اۋرۋ. بىراق دەنىم ساۋ، ەش جەرىم اۋىرىپ تۇرعان جوق.  ءبىر كەزدە تۇپكى بولمەدەن «قانا، تەز تۇرىڭدار، ساباققا كەشىگەسىڭدەر» دەگەن اكەمنىڭ قاتقىل داۋىسى ەستىلدى. ءدال وسى ءساتتى پايدالانىپ، ءىشىمدى قولىممەن ۇستاپ، اۋىرعان ادامداي بۇك ءتۇسىپ جاتىپ الدىم.  بولمەگە اكەم كىرىپ كەلدى دە، مەنىڭ بۇل جاتىسىمدى كورىپ:

- نە بولدى ساعان؟ - دەپ سۇرادى.

- ءىشىم، ءىشىم قاتتى اۋىرىپ تۇر.

بالانىڭ باسقا قۋلىعىنا اسا ءمان بەرمەيتىن كەز-كەلگەن اتا-انانىڭ اۋرۋ دەسە زارە-قۇتى قالمايتىن ادەتى. مەنىڭ اكەم مەن شەشەم دە ەت پەن سۇيەكتەن جاراتىلعان ادام بالاسى. ءشارۋانىڭ ءبارىن ۇمىتىپ، نە ءىشىپ، نە جەگەنىمدى سۇراپ استى-ۇستىمە ءتۇسىپ بايەك بولا قالدى. بايەك قاعۋلارى كوڭىلىمە جاعىپ، ودان سايىن اۋىرعان ادامنىڭ كەيپىنە بار جان-تانىممەن بەرىلىپ ەنە تۇسەمىن. شىنىمەن دە اۋىرىپ قالعانىما باسقالار تۇگىل ەندى ءوزىم يلانا باستاعاندايمىن.

قويشى، سونىمەن نە كەرەك، امالىن تاۋىپ ساباقتان قالىپ قويدىم. ءبىر ساعاتتان سوڭ دارىگەر كەلدى. ول مەنى  تىڭداپ كوردى دە، ەمحاناعا بارىپ قارالۋ كەرەگىن ايتىپ، قاعاز جازىپ بەرىپ، كەتىپ قالدى. اكەم دە جۇمىسىنا كەتتى.

ۇيدە جالعىز قالدىم. تەلەۆيزوردى قوسىپ كينو كوردىم. كينو بىتكەن سوڭ ءىشىم پىسا باستادى. بالكونعا شىقسام، كورشى ۇيدە  تۇراتىن مارات اۋلادا ويناپ ءجۇر ەكەن. مەنى كورىپ قۋانىپ كەتتى. مەن دە ونى ۇزاق كۇتكىزبەي، اۋرۋ ەكەنىمدى ۇمىتىپ، تەز-تەز كيىنىپ، ويناقتاپ، دالاعا اتىپ شىقتىم.

راحاتقا باتىپ، ەكەۋمىز ۇزاق وينادىق. ءبىر كەزدە ويىننان دا جالىعا باستادىق. ەندى نە ىستەۋگە بولادى؟ ءتۇس ۋاقىتى بولىپ قالدى. كەنەتتەن مارات ءبىر بۇزاقىلىق ويلاپ تاپتى. ەكەۋمىز اۋلاداعى ەلەكتر قالقانىنىڭ تاساسىندا تۇرىپ، مەكتەپتەن قايتىپ كەلە جاتقان قىزدارعا قار لاقتىرىپ، مەرگەندىگىمىزدى تەكسەرمەك بولدىق.

ءبىرىنشى كەزەك ماعان ءتيدى. باسىندا ادەمى قۇندىز بوركى بار ءبىر قىز مايىسىپ ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ جانىنان ءوتىپ بارادى. نىسانامدى كوزدەپ، قۇلاشتاپ تۇرىپ، قولىمداعى قاردان جاسالعان وعىمدى وعان قاراي بار پارمەنىممەن اتىپ قالدىم. ءدال وسىنداي مەرگەن بولارمىن با؟ وعىم قىزدىڭ تۋرا بوركىنە ءتيىپ، ۇشىرىپ ءتۇسىردى.

مارات ەكەۋمىز قارق-قارق كۇلىپ، ءماز-ءمايرام  بولىپ جاتىرمىز. ال، قىز بولسا جالت بۇرىلىپ، وكپەلەگەن كەيىپپەن، قاباعى ءتۇيىلىپ، ماعان بۇرتيىپ قارادى. نە ىستەرىن بىلمەي كوزى جىپىلىقتاپ ءبىراز اڭتارىلىپ تۇردى دا، سوسىن جەردە جاتقان باس كيىمىن الىپ، قارىن قاعىپ بولعان سوڭ «بالبەس» دەدى دە، باسقا ەشتەڭە ايتپاي جونىمەن كەتە باردى.

توبەمنەن جاي تۇسكەندەي مەن ءبىر ورنىمدا سىلەيىپ تۇرىپ قالدىم. ومىردە مۇنداي دا سۇلۋ قىزدار بولادى ەكەن-اۋ! قاسى جىڭىشكە ايعا ۇقسايدى.  جانارى جاس بوتانىڭ كوزىندەي سۇيكىمدى، ءارى مويىلداي قاپ-قارا. جىپىلىق-جىپىلىق ەتكەن ۇزىن كىرپىكتەرى ادەمى ءجۇزىن ودان سايىن شىرايلاندىرىپ تۇر. قاباعىنىڭ تۇيىلگەنى، بۇرتيعانى دا وزىنە ءايبات جاراسادى. مەن ءبىر كورگەننەن-اق وعان عاشىق بولىپ قالعانىمدى ۇقتىم. ويىندى ءارى جالعاستىرعىم كەلمەي، ۇيگە قايتتىم.

بولمەمدە جالعىز جاتىرمىن. تاماق ىشۋگە دە، تەلەۆيزور كورۋگە دە، دالاعا شىعىپ ويناۋعا دا زاۋقىم سوقپايدى. ىشىمە ءتۇسىپ كەتكەن وتتىڭ شوعى، جالىنعا اينالىپ، ەندى تۇلا-بويىمدى ورتەپ  بارادى. بۇرىن-سوڭدى مۇنداي سەزىم ەركىمدى بيلەپ كورگەن ەمەس.

بىرتە-بىرتە ەركىمدى بيلەپ العانى دا از بولعانداي ول سەزىم ەندى مەنىڭ وي-ساناما ۇستەمدىك ەتە باستادى. جاتسام دا، تۇرسام دا ونىڭ بۇرتيىپ قاراعان كەلبەتى كوز-الدىمنان كەتپەي قويدى.  اينانىڭ الدىنا كەلىپ ۇسقىنىما قاراسام، شىنىندا دا مىنا ءتۇرىم ادامنان گورى، «بالبەسكە» كوبىرەك ۇقسايتىن سياقتى. مەندەي «بالبەستىڭ» ونداي اي دەسە اۋزى، كۇن دەسە كوزى بار ارۋعا كەرەگى قانشا؟

ححح

سۇراستىرىپ ءجۇرىپ، مەن ونىڭ ۇيىمىزگە جاقىن ورنالاسقان ورىس مەكتەبىندە وقيتىنىن انىقتادىم. ۇزىن بۇرىمى بار، كوزدەرى ىلعي دا كۇلىمدەپ تۇراتىن پەرىشتەدەي سۇلۋ  قىزدىڭ اتى - ماحاببات ەكەن. اسىرەسە، جىميعان كەزدە ونىڭ بەتى  بال-بۇل جايناپ، ەرەكشە قۇلپىرىپ كەتەتىن.

عاشىقتىق دەرتى ومىرىمە وزگەرىس ەنگىزىپ، از ۋاقىتتىڭ ىشىندە ەسەيتىپ جىبەردى. بۇرىنعىداي ەمەس، ەندى ەرەسەك جىگىتتەردەي كيىم كيىسىمە ەرەكشە ءمان بەرەتىن بولدىم. ادەمى ءشاش قويىپ، ونى دۇرىستاپ تاراپ، ءۇستى-باسىما اكەمنىڭ ءيىسسۋىن سەۋىپ، ەڭ جاقسى كيىمدەرىمدى كيىپ، ماحابباتقا قىرىنداي باستادىم. ازىرشە ءجۇزىن ءبىر كورگىم كەلىپ اڭساپ، وتىرىك بىرەۋدى كۇتكەندەي بولىپ ونى توسىپ، جولىندا تۇرعاننان باسقا ارەكەتكە بارا قويعانىم شامالى.

بىراق ماحاببات تۇك كورمەگەندەي ماڭعازدانىپ اياعىن نىق-نىق باسىپ قاسىمنان وتە شىعادى. و، توبا! ەڭ بولماعاندا مەن جاققا كوزىنىڭ قيىعىن دا سالمايدى. ونىڭ وسى ءبىر مىنەزى مەنىڭ دىڭكەمدى قۇرتىپ، شارشاپ، ءتىپتى، جۇدەپ كەتتىم. ۇيدە جۇرسەم دە، تۇزدە جۇرسەم دە تەك ماحابباتتى ويلاپ، ىشكەن اسىم بويىما سىڭبەيدى.

ونىڭ ۇستىنە سوڭعى كەزدەرى ماحابباتتى ۇيىنە شىعارىپ سالاتىن بوزبالالار دا تابىلىپ، ىشىمدە الاي-دۇلەي بوران سوققانداي بولىپ، جانىم كۇيزەلدى. نە ىستەرىمدى بىلمەي، كۇندىز-ءتۇنى نەشە ءتۇرلى ويدىڭ قامساۋىندا قالىپ، قيالعا باتامىن...

ماحابباتقا ەمەكسىپ ءجۇرىپ جىل دا وتە شىقتى. توعىزىنشى سىنىپقا كوشەتىن جىلى مەن وعان «ەكەۋمىز دوس بولايىق» دەگەن ماعىنادا حات جازدىم. ءبىر اپتا ەمەس، ءبىر اي وتسە دە ماحابباتتان جاۋاپ كەلمەدى. مەنىڭ ساباقتان كەيىنگى شارۋالارىمنىڭ ءبىرى - مەكتەپتەن ۇيىنە قايتاتىن كەزدە سول قىزدى تورۋىلداۋ بولدى.

ءبىر كۇنى مەن اۋلامىزدا تۇراتىن ماحابباتتىڭ جاقىن قۇربىسىنان ونىڭ پوەزيا كىتاپتارىن ەرەكشە ءسۇيىپ وقيتىنىن ەستىپ-ءبىلدىم. مەن بۇل جاڭالىققا جەردىڭ تارتىلىس زاڭىن اشقان نيۋتوننان دا بەتەر قۋانعان شىعارمىن. ۋرا! ەۆريكا! تاپتىم! ماحابباتتىڭ جۇرەگىن جاۋلاپ الۋعا بولاتىن ءبىر-اق جول بار. ول - پوەزيا.

پوەزيانى سۇيەتىن قىزداردىڭ اقىنعا عاشىق بولماۋى مۇمكىن ەمەس. مەن تەز ارادا اقىن بولۋىم كەرەك. وسىلايشا، مەن ماحابباتتى سۇيەتىنىمدى ولەڭ ارقىلى ءبىلدىرىپ، حات جازۋدى ۇيعاردىم. ماحاببات قازاقشانى اسا جاقسى بىلمەيتىن شىعار، سوندىقتان مىندەتتى تۇردە ولەڭ-حاتتى وعان ورىسشا جازۋىم كەرەك. جانە دۇنيەدە ەشبىر اقىن شىعارا الماعان تەڭدەسسىز ولەڭ جازۋعا ءتيىسپىن. ايتۋعا جەڭىل بولعانىمەن، شىن مانىسىندە بۇل وڭاي شارۋا ەمەس ەدى.

ورىسشانى ءبىر ادامداي جەتىك بىلسەم دە، قانشا تىرىسسام دا وزگە ءبىر ەلدىڭ تىلىندە ولەڭ جازۋ ماشاقات جۇمىس بولىپ شىقتى. دۇنيەدە ولەڭ جازۋدان وتكەن ماشاقات جۇمىس جوق پا دەپ قالدىم. كوڭىلىڭدە سايراعان ويلارىڭنىڭ ءبارى قاعاز بەتىنە تۇسكەندە، ءمان-ماعىناسى جوق بىلجىراعان ءبىر تاقپاققا اينالادى.

ماحاببات سەكىلدى ولەڭنىڭ قادىر-قاسيەتىن بىلەتىن قىز مەنىڭ ونداي ولەڭىمە كۇلىپ، ءتىپتى مازاق قىلسا شە؟ مۇندايدى كورمەك تۇگىلى، ويىما الۋدىڭ ءوزى ماعان اۋىر. شىركىن-اي، ماحاببات تۋرالى شابىتتانىپ جىر جازعان پۋشكين قانداي باقىتتى ەدى. «يا ۆاس ليۋبيل» سەكىلدى ولەڭدى قىزداردىڭ پاديشاسىنا وقىساڭ دا تالىپ تۇسەتىن شىعار. الدە پۋشكين، لەرمونتوۆ نەمەسە ەسەنيننىڭ ولەڭدەرىنىڭ ءبىرىن ءوزىم جازعانداي ەتىپ جولداپ جىبەرەيىن بە؟ ۇلى اقىنداردىڭ جازعان ولەڭى ماعان ءبىر قىزمەت جاساسا - ونىڭ نەسى ايىپ؟ جوق، ولاي ىستەۋگە دە بولمايدى. ءبىلىپ قويسا، ۇرلىعىمنىڭ ۇستىنەن ءتۇسىپ، ماسقارام شىعادى.

سول جىلدارى مەنىڭ كىتاپحانامدا قالانىڭ سىرتىنداعى بازاردان، ەۆرەي كەمپىرىنەن ساتىپ العان، ماشينكامەن باسىلىپ، كىتاپشا سياقتى ەتىپ شىعارىلعان، سوۆەت ۇكىمەتىنە قارسى بولعانى ءۇشىن سوتتالىپ، لاگەردە قازا تاپقان ورىس اقىنى وسيپ ماندەلشتامنىڭ ولەڭدەر جيناعى بار ەدى.

ماندەلشتامنىڭ ماحاببات تۋرالى جازعان ءبىر ولەڭى ماعان قاتتى ۇنايتىن. ونىڭ ۇستىنە ول اقىننىڭ ولەڭدەرى تۇگىلى، ءوزىن دە، ونەر ادامدارى عانا بولماسا، قاراپايىم حالىق بىلمەيدى. ەشبىر وقۋلىقتا ونىڭ ەسىمى اتالمايدى. اقىننىڭ ولەڭىن ادەمىلەپ كوشىرىپ، ەڭ جاقىن قۇربىسى ارقىلى ماحابباتقا بەرىپ جىبەردىم.

 

يا ناراۆنە س درۋگيمي

حوچۋ تەبە سلۋجيت،

وت رەۆنوستي سۋحيمي

گۋبامي ۆوروجيت.

نە ۋتولياەت سلوۆو

منە پەرەسوحشيح ۋست،

ي بەز تەبيا منە سنوۆا

درەمۋچي ۆوزدۋح پۋست.

 

يا بولشە نە رەۆنۋيۋ،

نو يا تەبيا حوچۋ،

ي سام سەبيا نەسۋ يا،

كاك جەرتۆۋ پالاچۋ.

تەبيا نە نازوۆۋ يا

ني رادوست، ني ليۋبوۆ.

نا ديكۋيۋ، چۋجۋيۋ

منە پودمەنيلي كروۆ.

 

ەششە ودنو مگنوۆەنە،

ي يا سكاجۋ تەبە،

نە رادوست، ا مۋچەنە

يا ناحوجۋ ۆ تەبە.

ي، سلوۆنو پرەستۋپلەنە،

مەنيا ك تەبە ۆلەچەت

يسكۋساننىي ۆ سمياتەني

ۆيشنەۆىي نەجنىي روت.

 

ۆەرنيس كو منە سكورەە،

منە ستراشنو بەز تەبيا،

يا نيكوگدا سيلنەە

نە چۋۆستۆوۆال تەبيا،

ي ۆسە، چەگو حوچۋ يا،

يا ۆيجۋ ناياۆۋ.

يا بولشە نە رەۆنۋيۋ،

نو يا تەبيا زوۆۋ.

كەلەسى كۇنى ول ەڭ جاقىن قۇربىسى ارقىلى ماعان حات بەرىپ جىبەرىپتى. ءوز حاتىندا مەنى ەرەكشە ادامداردىڭ ءبىرى سانايتىنىن ايتىپ، دوس بولۋعا كەلىسىم بەرىپتى.

 

ححح

حاتىما بەرگەن ماحابباتتىڭ جاۋابىن العان سوڭ، باقىتتان باسىم اينالدى. ۇزاق كۇتتىرمەي ونى كينوعا شاقىردىم. ول كەلىستى. ساباقتان كەيىن ەكەۋمىز كينوعا باردىق. كينودا وتىرعاندا ءبىر ادەمى سەزىم تۇلا بويىمدى ەرىتىپ، ماحابباتقا قاراپ ەلەگزي بەرەمىن. اقىرىن عانا قولىنان ۇستاپ، سۇيرىكتەي ادەمى ساۋساقتارىن قىسىپ قويدىم. ول ماعان كوزىنىڭ استىمەن كۇلىمدەپ ءبىر قارادى دا، كينونى كورىپ وتىرا بەردى.

كينودان شىققاننان كەيىن بالمۇزداق ساتىپ اپەردىم. ەكەۋمىز «ارمان» كينوتەاترىنىڭ ارتىنداعى ساياباقتاعى ورىندىقتاردىڭ بىرىنە وتىرىپ، اڭگىمە سوعۋعا كىرىستىك. ماعان ول جازعان ولەڭىمدى قاتتى ۇناتىپ قالعانىن ايتىپ بەردى. تاعى نە جازىپ جۇرگەنىمدى سۇرادى. وسى ساتتە مەنى ءبىر سايتان ازعىرىپ، ماقتانشاقتىعىم ۇستاپ:

- مەنىڭ جازعان پوۆەسىم دە بار، - دەپ وتىرىكتى سوعىپ جىبەرمەيمىن بە...

- ماعان وقۋعا بەرشى، - دەپ ول جابىسا كەتتى.

ابدەن ساسىپ قالعان مەن نە ايتارىمدى بىلمەي ابدىراپ:

- كورسەتپەي-اق قويايىنشى، ۇيالامىن، - دەدىم.

- وقۋعا بەرشى، ايتپەسە، رەنجيمىن، - دەپ ول ونان سايىن قيىلدى. جاعدايىم اۋىرلاي باستادى. ماڭدايىمنان اششى تەرىم بۇرق ەتە قالدى.

- جارايدى، كورسەتەيىن، بىراق سەن دە مەنىڭ ءبىر ءوتىنىشىمدى ورىندايسىڭ!

- ول قانداي ءوتىنىش؟

- سەن دە مەنى جاقسى كورەتىنىڭدى ايتاسىڭ. سوسىن بەتىڭنەن ءبىر سۇيگىزەسىڭ.

- مەن سەنىمەن ەندى....

ماحاببات ماعان رەنجىپ، كەتۋگە ىڭعايلاندى. ءىسىم ناسىرعا شابا باستادى. ونى بىلەگىنەن ۇستاي الدىم دا:

- وكپەلەمەشى، جاي، ازىلدەگەنىم عوي. دۇيسەنبى كۇنى مەكتەبىڭە اكەلىپ بەرەمىن. كەلىستىك پە؟ - دەدىم مەن ءبارىن جۋىپ-شايۋعا تىرىسىپ.

- كەلىستىك.

ارينە، ماعان ءوزىم جاقسى تانيتىن، كوپ ادامعا بەيمالىم جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارىنىڭ ءبىرىن كوشىرىپ اپارۋعا بولاتىن ەدى. بىراق مەن بۇل جولى وتىرىك ايتۋعا ۇيالدىم. جانە ماحابباتتى شىن سۇيەتىنىمدى دالەلدەۋ ءۇشىن پوۆەست جازۋعا بەل بۋدىم. وسىلايشا، ەكى كۇن بويى ۇيىقتاماي «كوگدا ۋلەتايۋت لاستوچكي» دەگەن ورىسشا پوۆەست جازىپ شىقتىم.

بۇل حيكايادا سوعىستا ءجۇرىپ قازا تاباتىن قازاق سولداتىنىڭ ەلىمەن، جەرىمەن قوشتاساتىن ءساتى ونىڭ ارتىندا قالعان بالاسىنىڭ كوزىمەن بەينەلەنەدى. جازعان پوۆەسىمدى تور كوز داپتەرگە مارجانداي قىلىپ كوشىرىپ، ماحابباتقا اپارىپ بەردىم. ول وقىپ بولعان سوڭ شىعارمامدى تەز قايتاردى. ۇيگە كەلگەننەن كەيىن داپتەردىڭ ىشىنەن حات تاۋىپ الدىم.

- مەن دە سەنى جاقسى كورەمىن، - دەپ جازىلعان بولاتىن ول حاتتا...

 

ححح

مەكتەپ جايىنا قالىپ، ساباقتان قاشىپ ەندى ەكەۋمىز ءجيى-ءجيى كينوعا باراتىن بولدىق. ەكى ايدان سوڭ ماحابباتتىڭ اكە-شەشەسى «قازاقستان» كينوتەاترىنا جاقىن جەردەن ءۇي الىپ، كوشىپ كەتتى. ەندى بۇرىنعىداي كۇندە بولماسا دا، ءار جەكسەنبىدە كەزدەسىپ تۇرۋعا ۋاعدالاستىق. ەكەۋمىز دە اپتانىڭ سوڭىن تاعاتىمىز تاۋسىلىپ كۇتۋشى ەدىك. سيرەك كەزدەسۋ ءبىر-بىرىمىزگە دەگەن ىنتىزارلىعىمىزدى ودان سايىن ارتتىرا ءتۇستى. ءسال كەشىگىپ قالسام ماحاببات بۇرتيىپ، ماعان وكپەلەپ قالاتىن. بۇرتيعاندا بەتىندە بولماشى ءبىر شۇڭقىر پايدا بولىپ، ونىسى بەت-الپەتىنە ادەمى كورىك بەرەتىن.

جەكسەنبى سايىن ماحابباتتىڭ ءۇيىنىڭ جانىنداعى «قازاقستان» كينوتەاترىنا كينوعا بارۋ ۇيرەنشىكتى ادەتىمىزگە اينالدى. جانە قانداي كينو ەكەنى ەكەۋمىزگە  دە ءبارىبىر ەدى. ءۇندى كينوسى ما، باتىستىڭ كينوسى ما..، تالعامايمىز. كينو تەك سىلتاۋ عانا. شىندىعىندا ءبىر-ءبىرىمىزدى كورۋ ءۇشىن عانا وعان كىرىپ جۇرگەنىمىزدى ەكەۋمىز دە ءۇنسىز تۇسىنەمىز. «قازاقستان» كينوتەاترىندا بولاتىن فيلمدەردىڭ بيلەتى دە اسا قىمبات ەمەس. بار-جوعى 20 تيىن. ەكى سەريالى كينوعا كىرسەك ماحاببات ەكەۋمىزگە 80 تيىن عانا كەتەدى. ونىڭ ۇستىنە سول جىلدارى مەن تورعاي وبلىسى، جانگەلدين اۋدانىنىڭ «جاڭا ءومىر» گازەتىنە اڭگىمە جىبەرىپ تۇراتىنمىن. گازەتتەن كەيدە ماعان 10-15 سومداي قالاماقى كەلەدى. مۇنداي اقشا ماحابباتتى قالاي قىدىرتسام دا ەمىن-ەركىن جەتەدى. نە دەپ بارا جاتىرمىن مەن، ءدال وسىنداي باقىت قۇشاعىندا جۇرگەنىمدە، تيىن-تەبەن دەگەن دە ءتايىرى ءسوز بولىپ پا.

كينودان شىققان سوڭ پاستەر (بۇگىنگى ماقاتاەۆ) كوشەسىنە جاقىن جەردەگى ساياباققا بارىپ، قىدىرىپ، كۇن باتقانشا اڭگىمە سوعامىز. اڭگىمەمىز دە تاۋسىلماۋشى ەدى-اۋ! ماحاببات ورىس مەكتەبىندە وقىعانىمەن قازاقشانى دا جەتىك بىلەدى ەكەن. سوندىقتان ەكەۋمىز كەيدە ورىسشا، كەيدە قازاقشا، كەيدە ورىسشا مەن قازاقشانى ارالاستىرىپ سويلەسە بەرەمىز. بىراق قاي تىلدە سويلەسكەنىمىز ءبىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى دا ەمەس ەدى. ءبىز ءبىر-ءبىرىمىزدى ءتىلسىز-اق تۇسىنەتىنبىز. سۇيەم-كۇيەم دەگەن سوزدەردى ايتپاساق تا، ءبىر-بىرىمىزگە دەگەن ىنتىزارلىعىمىزدى كوزىمىزبەن-اق ۇقتىراتىنبىز.

بۇگىن تاعى دا كينودان شىعا سالىسىمەن ساياباققا قاراي اياڭداپ كەلەمىز. و، ۇلى جاراتۋشى!  ومىردە دە عاجايىپ ەرتەگىلەردەگىدەي كۇندەر بولادى ەكەن-اۋ! كۇنى كەشە عانا ماحاببات ماعان قاراماي قويعاندا قينالىپ، سۇيىكتى اقىنىم مۇقاعاليدىڭ:

 

عاشىقپىن!

شىن عاشىقپىن سول ادامعا!

مەن بولماسام بولمايىن. سول امان با؟

و، ءتاڭىرىم! نەتكەن جان قايىرىلمايتىن!

جۇرەگى ەتتەن بە، الدە قولادان با؟

-  دەگەن ولەڭ جولدارىن وقىپ، جۇرەگىمدى جۇباتقان ايلارىمنىڭ ءبارى ارتتا قالىپ قويدى. ەندى ماحابباتتىڭ بالداي شارابىنا ماس بولىپ، باسىم اينالىپ، لۇپىلدەگەن جۇرەگىم جارىلىپ كەتە جازداپ، شاتتىقتىڭ، قۋانىشتىڭ ءانىن شىرقاپ كەلەدى.

ارتىنان جۇگىرگەن تالاي بوزبالانىڭ بىرىنە دە قاراماي قويعان، كوركىنە اقىلى ساي، الەمدەگى ەڭ سۇلۋ ماحاببات مەنىڭ جانىمدا وتىر. جانە ءجاي عانا ەمەس، سۋىقتان توڭىپ، اعاشتىڭ بۇتاعىنان پانا ىزدەگەن تورعايداي قوينىما تىعىلا تۇسەدى. و، جاراتقان! سەنەيىن بە، سەنبەيىن بە بۇعان؟ ءتۇسىم ەمەس پە بۇل؟

اياق استىنان كۇن سۋىتىپ، جاۋراپ قالعان ماحابباتتىڭ ماعان جابىسا تۇسكەنى ءۇشىن تابيعاتقا دەگەن ريزاشىلىعىم دا شەكسىز ەدى. «كۇن سۋىپ كەتتى، ۇيگە قايتايىق» دەگەن ءسوزدى ايتۋدىڭ ورنىنا قايتا كەرىسىنشە قۇدايدان كۇننىڭ ودان بەتەر سۋىتىپ، ماحابباتتىڭ ماعان ونان سايىن جابىسا تۇسكەنىن تىلەيمىن. ونىڭ قاسىمدا ۇزاعىراق بولۋى ءۇشىن بار-ونەرىمدى سالىپ، قۇبىلتىپ، نەشە ءتۇرلى اڭگىمە ايتىپ كوڭىلىن اۋلاۋعا تىرىسامىن. اۋلاداعى، مەكتەپتەگى وقيعالار تۋرالى اڭگىمەلەرىم تۇگەسىلگەندە  ماحاببات ءسۇيىپ تىڭدايتىن ادەبيەت تاقىرىبىنا ويىستىم.

سول كۇنى مەن وعان مۇقاعالي تۋرالى ايتىپ بەردىم. اسەرلىرەك شىعۋ ءۇشىن، اڭگىمەمنىڭ كەي تۇستارىن قويۋلاتىپ، مۇقاعاليدىڭ ومىرىندە بولماعان وقيعالاردى دا ويدان شىعارىپ، ونىڭ وقىستان قازا تاپقانى تۋرالى وتىرىكتى دە قوسىڭقىراپ جىبەردىم. شىندىعىندا ولەڭدەرىن ءسۇيسىنىپ وقىعانىم بولماسا اقىننىڭ قالاي دۇنيە سالعانىن بىلمەۋشى ەدىم.  ءدال وسى ۋاقىتتا جانارىن مۇڭنىڭ ساۋلەسى شالعان ماحابباتتىڭ:

سوندا ول، قالاي وپات بولعان؟ -  دەپ سۇراپ قالماسى بار ما؟

تابان استىندا وتىرىك ويلاپ شىعارۋدىڭ مۇنداي شەبەرى بولارمىن با.

- بىرەۋلەر تۇندە كوشەدە كەلە جاتقاندا پىشاقتاپ كەتىپتى. ولەرىنەن ەكى كۇن بۇرىن سونىڭ ءبارىن سەزگەندەي بولىپ، ومىرگە بازىناسىن ايتىپ،  قايىڭعا ارناپ ولەڭ شىعارىپتى - دەدىم مەن بەتىم شىمىرىكپەستەن. وتكەن جولى مەن وعان ەسەنيننىڭ تامىرىن الماسپەن قيىپ، سوڭعى ولەڭىن قانىمەن قالاي جازىپ كەتكەنىن اڭگىمەلەپ بەرگەنىمدە ماحابباتتىڭ كوزىنە مولتىلدەپ جاس كەلگەن. سونىسىن قاتتى ۇناتىپ قالعاندىقتان، مۇقاعالي تۋرالى اڭگىمەمنىڭ دە بوياۋىن قولىمنان كەلگەنشە قالىڭداتىپ جاتىرمىن. سەنىمدىرەك بولۋ ءۇشىن مۇقاعاليدىڭ ولەرىنىڭ الدىندا جازعان ولەڭى دەپ «جاپىراق جۇرەك جاس قايىڭىن» بار ونەرىمدى سالىپ وقي جونەلدىم.  بىراق ماحاببات ولەڭدى سوڭىنا شەيىن وقىتقىزباي سۇيرىكتەي ادەمى ساۋساقتارىمەن مەنىڭ اۋزىمدى باسا قالدى.

- ەندىگارى، مۇنداي ولەڭدەردى وقىماشى.

- نەگە؟

- قايعىلى ولەڭدەردى ۇناتپايمىن.

كەش ءتۇسىپ، دۇنيەنى جان-جاقتان تونگەن قاراڭعىلىقتىڭ قويۋ تۇمانى بيلەي باستادى.  ساياباقتا قۇلاققا ۇرعان تاناداي تىنىشتىق ورنادى. بۇل حيكايانىڭ جالعاسىن مەن بىلەمىن دەگەندەي ەكەۋمىز وتىرعان ورىندىقتىڭ جانىندا ءوسىپ تۇرعان اق قايىڭ عانا ءۇنسىز تۇنجىرايدى. سەزدىرمەۋگە تىرىسسا دا، ماحابباتتىڭ قاتتى جاۋراي باستاعانىن بايقادىم. كۋرتكامدى شەشىپ، ونىڭ دەنەسىنە جاۋىپ، قىمتاي بەرگەنىمدە، رابايدا قولىم ونىڭ انارىنا ءتيىپ كەتتى. ماحاببات سەلك ەتە قالدى. ۇيالعاننان ءتىپتى، قۇلاعىنا دەيىن  قىزارىپ كەتتى. ال، مەنىڭ بويىمدا ءبىر ءتاتتى ءدىرىل ءجۇرىپ ءوتتى. ءۇزىلىپ قالعان ۇنسىزدىكتى ماحاببات جالعادى.

-وسكەندە كىم بولاسىڭ، جازۋشى ما، الدە اقىن با؟

- جازۋشى بولامىن. ساعان ارناپ ءبىر ۇلكەن رومان جازامىن.

- كلاسنو! -دەپ قولىن شاپالاقتادى. - بىراق وعان دەيىن سەن ماعان ارناپ ءبىر ولەڭ شىعارشى. پو-ججا -لۋيستا!

- وندا سەن دە مەنىڭ ءبىر تىلەگىمدى ورىندايسىڭ. ەرنىڭنەن ءبىر سۇيگىزەسىڭ؟ جاراي ما؟

جاۋاپ بەرۋدىڭ ورنىنا ماحاببات سىقىلىقتاپ كۇلدى.

- سەن نەمەنە، قىزداردىڭ ەرنىنەن سۇيمەسەڭ جۇرە المايتىن «مانياكسىڭ» با؟ ءوزىڭدى جاقسى كورەتىنىمدى بىلەسىڭ عوي. سول جەتكىلىكتى ەمەس پە؟

- جەتكىلىكتى عوي. بىراق سۇيىسكەن كەزدە ادامنىڭ قانداي سەزىمدى باسىنان كەشەتىنىن بىلگىم كەلەدى.

ماحاببات ۇندەمەدى. ۇندەمەۋىن مەن ىشىمنەن كەلىستىگە سانادىم. سولاي ەكەنىنە ءتىپتى ەش كۇمانىم دا بولعان جوق.

 

ححح

مەن ءۇشىن تاعى دا ازاپتى كۇندەر باستالدى. ورىسشا ولەڭ جازۋ قانداي ماشاقات جۇمىس بولسا، قازاق تىلىندە ولەڭ شىعارۋدىڭ ازابى ودان كەم ەمەس ەكەن. جازعاندارىم، كوڭىلىمنەن شىقپاي ونداعان ولەڭ جىرتىلدى. وقۋدى مۇلدە ۇمىتتىم. ەسىل-دەرتىم - ماحابباتقا ارناپ ولەڭ شىعارۋ. ماحابباتى ەسىنەن تاندىرىپ جىبەرە جازدايتىن تاڭعاجايىپ ولەڭدى وقىپ بەرىپ، ونىڭ ەرنىنەن سۇيگەن ءساتىمدى ەلەستەتكەنىمدە، جۇرەگىم بايگەدە شاپقان اتتاردىڭ تۇياعىنداي دۇرسىلدەپ، سول ءتاتتى ۋدىڭ ءدامىن ساعىنا كۇتىپ، ءتۇنى بويى ۇيىقتاتپاي قويادى.

الايدا، ءبىر كۇن ءوتتى. ولەڭىم جازىلعان جوق. ەكى كۇن ءوتتى. تاعى دا سول جاعداي. ءۇش كۇن ءوتتى. ساباق جايىنا قالدى. مەكتەپتەگى ۇستازدارىم ەسكەرتۋ جاسادى.  ءتورت كۇن ءوتتى. فيزيكا، حيميا پانىنەن ەكى الدىم. بىراق  ماحابباتقا ارنالعان تاڭعاجايىپ ولەڭ تۋمادى. وي شارشاتىپ، جانىم جۇدەپ كەتتى.  بەسىنشى كۇنى ماحابباتتى تاڭ قالدىراتىن ولەڭ جازا المايتىنىما كوزىم جەتىپ، اقىندىقتان ءبىرجولاتا كۇدەرىمدى ءۇزدىم.

تاعى دا ۇيرەنشىكتى ادەتىمە باسىپ، جۇرتتىڭ كوبىسى بىلە بەرمەيتىن اقىنداردان جاقسى ولەڭ ىزدەپ، جيەندىك جاساۋعا كىرىستىم. ۇيالۋدىڭ ورنىنا بەردىبەك سوقپاقباەۆتىڭ قوجاسىنداي «اقىننىڭ ءبىر ولەڭىن العانىمنان، ونىڭ پوەزياسى قۋارىپ قالماس» دەگەن ماعىناداعى سوزدەرمەن قايتا ءوزىمدى قورعاپ، ار-ۇياتىمنىڭ الدىندا اقتالعانداي بولامىن.

سونىمەن نە كەرەك، قازاق جانە ورىس تىلىندە جازىلعان تالاي جىر جيناقتارىن اقتارىپ، مەن سول ماحاببات جىرىن مۇقاعاليدان تاپتىم. اقىننىڭ «سەنىڭ كوزىڭ..» دەگەن ولەڭىن وقىعانىمدا، قۋانعاننان توبەم كوككە ءسال-اق جەتپەگەندەي بولدى. جەتۋى ءۇشىن ونى تەك ماحابباتقا وقىپ بەرۋ عانا قالدى.

ولەڭنىڭ ىرعاعى، مۋزىكاسىنىڭ سىڭعىرى، سەزىمنىڭ تاسقىنى مەنىڭ كوڭىل-كۇيىمنىڭ   تابيعاتىن اينا-قاتەسىز قالايشا ءدال جەتكىزگەن. مۇنداي ولەڭدى قۇداي نەگە مۇقاعاليعا جازعىزعان؟  ماحابباتقا ارنالىپ مەنىڭ، تەك مەنىڭ عانا جۇرەگىمدە تۋعا ءتيىس ولەڭ ەمەس پە بۇل! گارمونيانىڭ ۇيلەسۋىن ايتپاعاندا،  ولەڭنىڭ ءار جولىنداعى تەڭەۋلەردىڭ ءبارى ماحابباتتىڭ تابيعي جاراتىلىسىن ءدال سۋرەتتەپ تۇرعان جوق پا؟ الدە بۇرىن-سوڭدى دا مىنا دۇنيەدە ءدال ماحابباتتاي پەرىشتە ءومىر سۇرگەن بە؟ مۇمكىن ەمەس. سەنە المايمىن وعان. بالكىم مۇقاعالي بۇل ولەڭدى ماحاببات سياقتى قىزدى كەزدەستىرگىسى كەلىپ ارمانداپ جازعان بولار. ەگەر ول ونداي ارۋدى ومىرىندە ءبىر رەت كورگەن بولسا:

 

مەن ناعىز ماحابباتتى ارماندايمىن،

(ونى مەن جوعالتىپ تا العاندايمىن..)

اق قازدار اراسىندا اققۋىمدى

اجىراتا بىلمەگەن سورماڭدايمىن.

دەگەن سىڭايداعى  ولەڭدەردى جازۋى قالايشا مۇمكىن بولماق. مۇمكىن، قاتال تۇرمىستىڭ يلەۋىندە جۇرگەن اقىننىڭ ايتىپ وتىرعانى باسقا ماحاببات پا؟ بىراق مەن ءارى قاراي ول تۋرالى ويلاعىم كەلمەدى. جاستىقتى قوينىما قىسىپ قۇشاقتاپ،  ەرتەڭ ماحابباتقا بۇل ولەڭدى قالاي وقىپ بەرەتىنىمدى ويلاپ، بالبىراپ، ءتاتتى ۇيقىعا كەتتىم.

 

ححح

ءتوزىمىم تاۋسىلىپ، ساعاتىما قايتا-قايتا قاراپ، ەكەۋمىز كەزدەسۋگە ۋاعدالاسقان ساياباقتاعى جولدىڭ جيەگىنە جاقىن جەردەگى اق قايىڭنىڭ جانىنداعى ورىندىقتا ونى تاعى دا تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىرمىن. كوڭىلىم قوبالجىپ، جۇرەگىم ورەكپىپ ماحابباتتىڭ كەلەتىن جاعىنا قايتا-قايتا قارايمىن...

الىستان تانىدىم.  اۆتوبۋستان سەكىرىپ ءتۇسىپ، جولداعى شوپتەرگە سۇرىنە-قابىنا ول ماعان قاراي ەنەسىن ساعىنعان ەلىكتىڭ لاعىنداي جۇگىرىپ كەلەدى. ۇستىندەگى سوڭعى ءسان ۇلگىسىمەن تىگىلگەن كوك كويلەگىنىڭ ەتەگى جەلمەن جەلپ-جەلپ ەتەدى. قولىندا كىشى-گىرىم دورباسى بار.

- كەشىرشى، ساياجايدان كەلە جاتقانىمىزدا اياق استىنان پاپامنىڭ كولىگى سىنىپ قالىپ، ۇيگە ارەڭ جەتتىك. مىناۋ ساعان. ءدامى سونداي ءتاتتى.

دوربانىڭ اۋزىن اشىپ قالعانىمدا، مۇرنىمدى جارىپ جىبەرە جازداعان اپپورتتىڭ قىشقىلتىم حوش ءيىسى اڭقىپ قويا بەردى. ۇلكەندىگى كىشكەنتاي بالانىڭ باسىنداي، ۇقىپتى قولمەن جۋىلعان بەس-التى المانىڭ ءوزى دوربانىڭ قارنىن قامپيتىپ تاستاپتى. بىرەۋىن الىپ، تاۋىسا المايتىنىمدى سەزىپ، ورتاسىنان ءبولىپ جارتسىن ماحابباتقا بەردىم.

سول كۇنى «قازاقستاندا» ءۇندىنىڭ ءفيلمى كورسەتىلىپ، بيلەتتەر الدىن-الا ساتىلىپ كەتىپتى. كينوعا كىرە المادىق. بىراق سىرتىمىزبەن ۋايىمداعان ادامنىڭ سىڭايىن تانىتقانىمىزبەن، ىشىمىزدەن بيلەتتىڭ تاۋسىلىپ كەتىپ، ۇزاعىراق سويلەسۋىمىزگە مۇمكىندىك تۋعانىنا ەكەۋمىز دە قۋانىپ تۇرمىز. قۇددى وسى كينوعا بىرەۋ ءبىزدى زورلاپ كىرگىزىپ اڭگىمەلەستىرمەي جۇرگەندەي ءتىپتى، بويىمىز جەڭىلدەپ قالدى.

مۇندايدا ۋاقىت تا زىمىرايدى ەكەن. بالقىعان تەمىردەي قىزارعان كۇننىڭ ۇياسىنا قالاي باتىپ قالعانىن دا بايقاماي قالىپپىن. تىرشىلىكتىڭ شۋلاعان جەلىگىنەن سايابىرسىعان كەش ساياباقتا جايقالعان اعاشتاردى دا ماۋجىراتىپ جىبەرگەندەي. بىرەۋىسىنەن باسقاسى جەلىنبەگەن ءبىر دوربا الما سول قالپىندا «مەنى ۇمىتىپ كەتتىڭدەر مە؟» دەگەندەي ورىندىقتا تۇر. كولىكتەردىڭ دە ءجۇرىسى ساپ تىيىلا قالدى. الدەقايدا شىرىلداعان شەگىرتكەنىڭ ءۇنى عانا تىنىشتىقتى بۇزعانداي.

ءتۇنى بويى جوسپارلاعان ءىس-ارەكەتىمدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. ەندى كەشتەتۋگە بولمايدى. تاۋەكەل!

- ماحاببات، ساعان ارناپ جازعان ولەڭىمدى وقىپ بەرەيىن بە؟ - دەدىم كەنەتتەن. قاتتى قوبالجىعاندىقتان داۋىسىمدا ءدىرىل پايدا بولدى.

- شىنىمەن ماعان ارناپ ولەڭ شىعاردىڭ با؟ كاكوي تى مولودەتس!

جۇرەگىمنىڭ دۇرسىلدەۋىنىڭ، داۋىسىمداعى ءدىرىلدىڭ ءسال دە بولسا دا باسىلعانىن كۇتىپ تىنىسىمدى الدىم. ماحابباتقا قارادىم. قوبالجىپ كەتەتىن كەزدەگىدەي ونىڭ كوزدەرى جىپىلىقتاي بەردى. ماعان قاراعان جانارىندا ءبىر تاڭدانىس بار. مۇنداي تاڭدانعان جاناردىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرماۋعا قالاي ءداتىڭ شىدايدى؟

بويىمداعى بۋىرقانعان سەزىمنىڭ ەكپىنىمەن ونىڭ جانارىنىڭ تۇڭعيىعىنا كوزىم تويماي قارادىم، ءالى دە ءدىرىلى باسىلماعان داۋىسىممەن، اسىقپاي، ءار ءسوزىمدى شەگەلەپ مۇقاعاليدىڭ ولەڭىن وقي جونەلدىم.

 

سەنىڭ كوزىڭ ءتۇپسىز تەرەڭ تۇڭعيىقتان جارالعان،

سوندا جاتىر مەندە جۇرگەن ورىندالماس بار ارمان.

سەنىڭ ءجۇزىڭ كوكتە كۇننەن، جەردە گۇلدەن ءنار العان.

شاشىڭ سەنىڭ - جان باسپاعان جاپانداعى قارا ورمان.

 

وتىرىك كورمەگەنسىپ ماحابباتتىڭ ولەڭدى تىڭداپ جاتقان ساتىندەگى قيمىلىنىڭ ءبىرىن دە نازارىمنان تىس قالدىرماي قىراعى ساقشىداي باقىلاپ وتىرمىن. بوتاداي جاۋدىرەگەن كوزدەرىنەن ماعان دەگەن بۇرىنعىدان دا كۇشتى ىنتىزارلىقتىڭ ۇشقىنىن بايقاپ قالدىم. مۇقاعالي پوەزياسىنىڭ قۇدىرەتىمەن قىزدىڭ مىسىن باسىپ، مەن جەڭىپ، ول جەڭىلىپ بارادى. سونى سەزىپ، رينگتە جەڭىپ بارا جاتقانىن تۇسىنگەن بوكسشىلارداي ەندى ونى ءبىرجولاتا قۇلاتقىم كەلىپ، بار ونەرىمدى سالا ءتۇستىم.

 

قاس-كىرپىگىڭ قارلىعاشتىڭ قاناتىنداي قاپ-قارا،

ۇلبىرەگەن ءجۇزىڭ سەنىڭ اق جىبەك پە، ماقتا ما؟!

اسەم باسىڭ ءاپ-ادەمى، مۇسىنىڭە شاق قانا،

شيەدەيىن ەرىندەرىڭ قىزارىپ تۇر شوقتانا.

 

كەشە كۇنى بويى اينانىڭ الدىندا تۇرىپ دايىندالعانىمنىڭ پايداسى ءتيدى، بىلەم. ولەڭ وقۋ شەبەرلىگىممەن ماحاباتتىڭ تالداي بويىن ۇيىتىپ جىبەرگەنىمدى انىق سەزدىم. انە كوردىڭىز بە، ولەڭنىڭ كەلەسى شۋماعى وقىلعاندا ول بۇرىنعىدان دا كۇشتى سۇيىسپەنشىلىكپەن ماعان جابىسىپ، سۇيرىكتەي ساۋساقتارىمەن مەنىڭ قولىمدى قاتتى-قاتتى قىسا ءتۇستى.

 

تولىقسىعان تۇلا بويىڭ شىبىق پا ەكەن، تال ما ەكەن،

بەينەڭ سەنىڭ باياۋ اتقان جازعى شۇعىلا تاڭ با ەكەن،

كۇلكىڭ سەنىڭ شاشىلعان نۇر، سەزىڭ كاۋسار، بال ما ەكەن،

بۇل عالامدا سەنەن ارتقان، ءسىرا، بىرەۋ بار ما ەكەن!؟

 

بۇل عالامدا سەنەن ارتقان جان بار دەۋگە سەنبەيمىن،

سەن سولايسىڭ، ءلايلىم مەنىڭ، سەنبە ماعان، سەن مەيلىڭ.

بۇل عالامدا سەنەن ارتقان ءبىر جان بولسا ەگەردە،

ءوز كوزىمدى ءوزىم ويام، ونى ماڭگى كورمەيمىن.

 

ولەڭنىڭ بۇل جولدارى ءتىپتى، ەكەۋمىزدىڭ ورتامىزداعى نازىك ءجىپتى ءۇزىپ تاستاپ، ماحاببات سارايىنىڭ قاقپاسىن اشىپ جىبەرگەندەي بولدى. ماحابباتتىڭ باسى ەرىكسىزدەن مەنىڭ يىعىما قۇلادى. ول -جەڭىلدى، مەن -جەڭدىم. ويلانىپ-تولعاناتىن نە بار، ەندى؟ وسى ءساتتى پايدالانىپ، «ايتقانىڭدى نەگە ورىندامايسىڭ؟» دەگەندەي سۇرانىپ تۇرعان ونىڭ شيەدەي ەرنىنەن ءسۇيدىم. ماحاببات قارسىلاسقان جوق. ابايسىزدا قولىم دورباعا ءتيىپ كەتىپ، جەرگە قۇلاپ قالعان ءبىر-ەكى الما ساكىنىڭ الدىنداعى جولعا ءتۇسىپ الىپ، سەكىرىپ بيلەپ، تومەن قاراي دومالاي جونەلدى...

 

ححح

اسپانداعى اي مەن كۇنگە قولىم ەركىن جەتىپ، جۇرەگىم شەكسىز باقىتقا كەنەلگەن، بىرىنەن-ءبىرى اسىپ تۇسەتىن قىزىعى تاۋسىلمايتىن كۇندەر زىمىراپ وتە بەردى. مەن ءومىرىمنىڭ بيىك اسپانىندا جارقىراعان باقىت ساۋلەسىنىڭ ەندى ماڭگى سونبەيتىنىنە سەنىمدى ەدىم. بىراق  تاجال اجال مەنى ماحابباتتان ءبىر-اق كۇندە ماڭگىلىككە ايىردى.

ال، ەندى قۇرمەتتى وقىرمان، ماحابباتتىڭ قالاي قازا تاپقانى تۋرالى اڭگىمەنى ازىرشە ايتپاي -اق قويۋعا رۇقسات ەت. ونى ايتىپ بەرۋدىڭ ماعان قانشالىقتى اۋىر ەكەنىن  ءوزىڭ دە جاقسى ءتۇسىنىپ وتىرعان شىعارسىڭ. مەن بۇل اڭگىمەمدە اۋىر وپەراتسيا جاساۋعا كىرىسكەن دارىگەردىكىندەي ۇقىپتى قولمەن جيىرما بەس جىل بويى جانىمدى سىزداتىپ اۋىرتسا دا تيىسپەي كەلگەن جارامنىڭ مۇقاعالي اقىنعا بايلانىستى جەرىن عانا ۇستاپ كورۋگە تاۋەكەل ەتتىم. قۇداي قۋات بەرسە بۇل ماحاببات حيكاياسىن كەلەشەكتە، جازىلىپ جاتقان («ماحاببات، مەنى جۇباتشى») رومانىمنان  وقىرسىڭدار. دەگەنمەن ماحاببات قازا تاپقان كۇنگى كوڭىل-كۇيىمدەگى الاساپىراندى ايتپاي كەتۋگە ءداتىم شىداماي تۇر.

ححح

 

ماحابباتتىڭ قازا تاپقانىن ەستىگەنىمدە، ويلاماعان جەردەن بىرەۋ كەۋدەمە ءبىز سۇعىپ العانداي سەلك ەتە ءتۇستىم. اياق استىنان مىنا دۇنيەنىڭ نە بولىپ كەتكەنىن دە، قانداي ارەكەت جاساۋ كەرەك ەكەنىن دە تۇسىنە الماي ميىم ىستەمەي قالدى.  اقىل-ويىنان اداسقان عارىپتەي بىرەسە وتىرىپ، بىرەسە تۇرىپ، جىلاي بەرەمىن. جالعىز دوسىم جۇرەگىم عانا سەرىگىنەن ماڭگىلىككە ايىرىلعانىن بىردەن ءتۇسىنىپ، بۇزىپ شىققىسى كەلگەندەي بولىپ توقتاماي دۇرسىلدەپ، كوتەرىلىس جاساپ، بار كۇشىمەن كەۋدەمدى قايتا-قايتا سوعا جونەلدى.

كوشەگە شىعىپ تاكسي ۇستادىم.

- سەيفۋللين مەن پاستەر كوشەسىنە دەيىن اپارىپ تاستاڭىشى، اعاتاي!

- ءۇش سوم.

- جاقسى.

تاكسي جۇرگىزۋشى اۋزى جابىلماي سويلەي بەرەتىن كىسى ەكەن. كوزىمنىڭ بۇلاۋداي بولىپ ءىسىپ كەتكەنىن كورىپ، نە بولعانىن، نەگە جىلاعانىمدى قويماي سۇراپ جاتىر. ال، مەنىڭ ءدال وسىنداي حالدە ونىمەن سويلەسۋگە مۇلدە كوڭىلىم سوعىپ تۇرعان جوق. بەس مينۋتتا زاۋلاتىپ الىپ كەلدى. قالتامنان ون سوم الىپ بەردىم دە، ارتىنان جاۋ قۋىپ كەلە جاتقان ادامداي تاكسيدەن اتىپ شىعىپ، ماحابباتتىڭ ۇيىنە قاراي جۇگىرە جونەلدىم. «ارتىق اقشاڭىزدى الىڭىز» دەپ سوڭىمنان ايعايلاعان داۋىسقا بۇرىلىپ تا قارامادىم. ەندى ونىڭ ماعان قاجەتى قانشا؟

ماحابباتتىڭ ءۇيىنىڭ جانىنا ەداۋىر ادام جينالىپ قالىپتى. بىرەۋلەر اۋلادا كيىز ءۇي تىگىپ جاتىر. ءۇشىنشى قاباتقا كوتەرىلىپ پاتەرىنە كىردىم. قاپتاعان كىسى. ەشقايسىسىن تانىمايمىن. قايعىدان جانشىلعان جۇرەگىمدى ونان سايىن ەزىپ جىبەرگەن ماحابباتتى جوقتاپ جىلاپ-سىقتاعان اششى داۋىستار ەستىلەدى. مەنى كورىپ، ەسىركەگەن ءبىر ادام جوق. كوڭىل ايتۋعا كىرىپ شىققان سىنىپتاستارىنىڭ ءبىرى دەپ ويلاپ جاتقان شىعار.

ولار ماحابباتتان ماڭگىلىككە ايىرىلۋدىڭ مەن ءۇشىن قانداي اۋىر قايعى ەكەنىن قايدان ءبىلسىن؟ ولار ماحابباتتىڭ مەنىڭ ءومىرىمدى نۇرلاندىرىپ تۇرعان عاجايىپ كۇن بولعانىن قايدان ءبىلسىن؟  ولار سول جارىق كۇننەن ايىرىلعان مەنىڭ جانىمنىڭ    ەندى قارا تۇنەككە اينالعانىن قايدان ءبىلسىن؟ ولار قاتال تاعدىردىڭ جۇرەگىمە ءوسىپ شىققان ادەمى گۇلىمدى جۇلىپ اكەتكەنىن قايدان ءبىلسىن؟  ولار...

ءبىر ۋاقىتتا تورگى بولمەدەن ماحابباتتىڭ اناسىنىڭ قۇلىنىن جوقتاپ، بوتاداي بوزداعان اششى داۋىسى ەستىلدى.  قازاقشا جوقتاۋ ايتىپ جاتىر. اناسىنىڭ زارلى جوقتاۋى ساي-سۇيەگىمدى سىرقىراتتى.

 

مىنگەندە اتى كەر مە ەكەن،

ماڭدايدان اققان تەر مە ەكەن؟

اششى ءبىر داۋىسىم شىعارسام،

انامنىڭ داۋىسى دەر مە ەكەن؟!

 

قۇدايىم-اۋ، قازاق ءسوز سۇيەكتەن وتەدى دەۋشى ەدى! مىنا اششى سوزدەر سۇيەگىمنەن وتپەك تۇگىل، ونى ۇگىتىپ جىبەرگەندەي بولىپ بۋىن-بۋىنىم بوساپ، سىلق ەتىپ ديۆانعا وتىرا كەتتىم دە، كوزىمنىڭ جاسىن توقتاتا الماي، ەگىلىپ جىلادىم.

تورگى بولمەدەن تۇڭعىش رەت ماحابباتتىڭ اناسىن كوردىم. و، ءتاڭىرىم! تابيعات-انانىڭ مۇنداي دا شەبەرلىگى بولادى ەكەن-اۋ! سويىپ قاپتاپ قويعانداي ماحاببات اناسىنان اۋماي قالعان ەكەن. قۇددى ماحاببات ولمەگەندەي، مۇڭلىق پەن زارلىق ءبىر-بىرىمىزبەن كورىسىپ جوقتاسىپ، مەن - بوساعادا، ول بولسا - بولمەنىڭ تورىندە جىلاپ وتىرعاندايمىز. قابىرعادا قارالى لەنتاسى بار ماحابباتتىڭ بارىمىزگە بۇرتيىپ قاراعان سۋرەتى ءىلىنىپ تۇر. ماعان وكپەلەگەندە ءدال وسىلاي بۇرتيىپ قاراۋشى ەدى.

ءارى قاراي مىنا كورىنىسكە قاراۋعا ءداتىم شىداماي دالاعا شىعىپ كەتتىم. كوڭىلىمدەگى بۇلتتار ونان سايىن نوسەرلەتىپ، كوزىمنىڭ جاسى تيىلماي قويدى. بۇل نە دەگەن تاۋسىلمايتىن كوزدىڭ جاسى ەدى، اسپان تەسىلىپ كەتكەندەي بولىپ، كەيدە قاتارىنان بىرنەشە كۇن بويى جاۋاتىن الماتىنىڭ ساركىل جاڭبىرىنداي اعىل-تەگىل  جىلاسام دا توقتايتىن ەمەس. جانىما داۋا ىزدەپ، دۇكەننەن تەمەكى ساتىپ الىپ، قويىپ كەتكەن شىلىمىمنىڭ ۋلى ءتۇتىنىن قايتا-قايتا تويماي سوردىم.

ەرتەڭىنە جۇرت ماحابباتتى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالدى. مەن بۇل قايعىلى كورىنىستىڭ ءبارىن اۋلادا وسكەن اعاشتىڭ جانىندا تۇرىپ باقىلاپ، ماحابباتتان ماڭگىلىككە ايىرىلعانىما ءالى سەنە الماي، ماڭگىرەپ بارامىن.

انە، ونىڭ سۇيەگى سالىنعان قارالى تابىتتى ۇلارداي ۇلاپ-شۋلاعان جۇرت جىلاپ-سىقتاپ كولىككە سالىپ جاتىر. زارلاپ جوقتاعان ايەلدەردىڭ ءبارى قالىپ قويىپ، زيرات باسىنا باراتىن ەركەكتەر اسىعىپ، ءۇيدىڭ جانىنداعى اۆتوبۋستارعا قاراي كەتىپ بارادى.

نەگە مىنا جۇرت سونشاما ماحاباتتى قارا جەردىڭ قوينىنا تاپسىرۋعا اسىعادى؟ قالايشا سەندەر كوزدەرىڭ قيىپ الەمدەگى ەڭ سۇلۋ پەرىشتەنى ءوز قولدارىڭمەن تامۇقتىڭ تۇنەگىنە تاستاي سالاسىڭدار؟ نەتكەن بەزبۇيرەك، قاتال ەدىڭدەر ادامدار!

مەن زيرات باسىنا بارماي، قالىپ قويدىم. قالاي بارام؟ جۇرەگىمدى نۇرلاندىرعان ساۋلەنىڭ قابىرگە قويىلىپ، قارا توپىراقپەن كومىلگەنىن قالاي كورەم؟ قالاي شىدايدى وعان جۇرەگىم؟

بارا الماعانىم ءۇشىن كەشىر مەنى ماحاببات؟ مەن ول جاققا سەنىمەن ماڭگىلىككە قوشتاسقىم كەلمەگەندىكتەن بارمادىم. ويتكەنى سەنە المايمىن سەنىڭ ولگەنىڭە. مەنى بار جان-تانىمەن جۇرەگى ەلجىرەپ سۇيگەن جاننىڭ ءدال وسىلاي اياق استىنان  ءبىر كۇندە عايىپ بولۋى قالايشا مۇمكىن بولماق؟  سەنى جۇرت زيراتقا ەمەس، باسقا جاققا الىپ كەتتى. باسقا...

تاعدىر وتكىر قانجارىمەن جۇرەگىمدى وسىپ ءوتتى. ەندى ودان اققان قاندى قالاي توقتاتارىمدى بىلمەي، زيراتقا ەمەس، جارامدى ەمدەۋ ءۇشىن ماحاببات ەكەۋمىز تالاي قىدىرعان ساياباققا باردىم. اقىل-ەسىن جوعالتقان جىندى ادامداي كەشكە دەيىن  ساياباقتا ءجۇردىم دە قويدىم. نە ءۇشىن ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيتىن ماعىناسىز ءجۇرىس.

جاز ورتاسى. تامىلجىعان تابيعات، بۇرىنعىسىنان دا ەرەكشە قۇلپىرىپ، ساندەنە ءتۇسىپتى. دالادا باياۋ ەسكەن بويىڭدى سەرگىتەتىن ءبىر ادەمى قوڭىر-سالقىن جەل بار.  كۇن  تاۋدان اسىپ، قىزىل تورعىنداي تولقىندانىپ باتىپ بارادى.  ساياباقتاعى كوزىڭدى قۋانتىپ جايناعان گۇلدەر، ءبىر-بىرىمەن سىرلاسىپ، تەڭسەلىپ، جاپىراقتارى جەتىلىپ، جازعى جاسىل كيىمىمەن قۇلپىرعان اعاشتار، سايراعان قۇستاردىڭ ءانى ادامنىڭ ەسىن الىپ، قوڭىراۋلاتىپ قىزىق دۋمانعا شاقىرىپ تۇرعانداي. بىراق بۇگىنگى كوز الدىمداعى جازدىڭ ءجايلى كەشىندەگى ادەمى سۋرەتتىڭ ءبارى جاراقات العان جۇرەگىمنىڭ جاراسىن ەمدەۋدىڭ ورنىنا، قايتا ونان سايىن اۋىرتىپ، كەرىسىنشە وعان بۇرىنعىدان دا قالىڭ قايعى جاماپ بەرىپ جاتىر.

كۇن باتىپ، دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان تونگەن قاراڭعىلىق كوزدى بايلاعاندا جۇرتتان جاسىرىنعانداي ۇرلانىپ ماحاببات ەكەۋمىزدىڭ تالاي سىرىمىزدىڭ كۋاسى بولعان مۇقاعاليدىڭ قايىڭىنىڭ قاسىنا كەلدىم.  و، عاجاپ! بۇرىن-سوڭدى  كەلگەنىمدە ىلعي دا جارقىراپ قارسى الاتىن اق قايىڭ، بۇل جولى قايعىما ورتاقتاسىپ، جىلاپ تۇر.

كۇزدىڭ سالقىن كەشىندە ماحابباتتى ايمالاعانداي ونى قۇشاقتاپ، ىشىمدەگى اۋىر تولقىن جۇرەگىمنىڭ جاعالاۋىن ۇرعاندا كوزىمنەن جاس توقتاماي پارلادى. كەۋدەمنىڭ استىندا ءبىر زات  سولقىلداپ جىلاعانداي بولادى. جۇرەك. كىمنىڭ جۇرەگى؟ مەنىكى مە، الدە قايىڭدىكى ما؟

 

بار جوعى مەندە ءبىر جۇرەك،

ول ولسە ماڭگى كەتكەنىم.

سەندەگى سەمسە مىڭ جۇرەك،

كەلگەندە جاسىل كوكتەمىڭ،

تىرىلەر قايتا دۇركىرەپ.

 

جاپىراق-جۇرەك جاس قايىڭ!

جانىمىزدى ايىرباستايىق؟

ادام بوپ جۇرسەڭ قاسقايىپ،

قايىڭ بوپ تۇرام قاسقايىپ،

تاۋەكەل، ايىرباستايىق!

 

ومىرگە-ءومىر جالعاسىپ،

انامىز جەرگە جارماسىپ،

بىردە ادام، بىردە قايىڭ بوپ،

سۇرەيىك ءومىر الماسىپ....

(جالعاسى بار)

ABAI.KZ