ۇكىمەت قولدانىستاعى قاپتاعان باعدارلامالارعا رەۆيزيا جاساماقشى. كەشە ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى ەربولات دوساەۆ زاڭ اكتىلەرىن قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىمەن سايكەستەندىرۋدى قامتيتىن قۇجاتتى ماجىلىسكە ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلداتتى.

ۇكىمەت قولدانىستاعى قاپتاعان باعدارلامالارعا رەۆيزيا جاساماقشى. كەشە ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى ەربولات دوساەۆ زاڭ اكتىلەرىن قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىمەن سايكەستەندىرۋدى قامتيتىن قۇجاتتى ماجىلىسكە ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلداتتى.

بۇعان دەيىن قاپتاعان، ءبىرىن-ءبىرى قايتالايتىن باع­دارلامالاردى سىنعا الىپ، ەلباسى ۇكىمەتكە «وسىلاردىڭ وڭتايلىسىن قالدىر، وزگەسىن بىردەڭە قىل» دەپ قاتاڭ تاپسىرىپ ەدى. سوعان وراي، قول­دا­نىستا جۇرگەن ستراتەگيالىق، باعدارلامالىق، سالا­لىق قۇجاتتاردىڭ ءبارىن ساراپتاپ، ساپىرىپ شىققان ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ ءمينيسترى بىرقاتار جايتقا قانىعىپتى. «قولدانىستا ىشىندەگى نورمالارى ءبىرىن-ءبىرى قايتالايتىن باعدارلامالار كوپ-اق. سولاردىڭ ءبارىن سارالاپ، ءبىرتۇتاس باعدار­لا­مالاردى قالدىرىپ، قالعانىن، كەرەكسىزىن سىلىپ تاس­تاعالى وتىرمىز»، - دەيدى ەربولات دو­ساەۆ مىرزا. ونىڭ ايتۋىنشا، ەندىگىدە ۇلكەن اۋ­قىم­داعى باعدارلامالار عانا قولدانىستا قالىپ، سا­لا­لىق قۇجاتتار ءبىر-بىرىمەن ۇيلەسەدى، سوسىن ءبارى سترا­تەگيانىڭ توڭىرەگىنە توپتاسادى. بۇدان بولەك، «قا­­زاقستان-2020» باعدارلاماسىن قايتا قاراپ، ون­داعى ورىندالعان مەجەنىڭ ءبارىن سىلىپ تاستاۋ كوز­دەلەدى، سوسىن قالعان قۇجاتتار «قازاقستان-2050»-گە قاراپ بوي تۇزەيتىن بولادى. ءبىر سوزبەن ايت­قاندا، 2020-عا دەيىنگى ستراتەگيالىق جوس­پار­لاردىڭ بارلىعى تۇتاستاي وزگەرىسكە ۇشىرايدى. مۇنى ماجىلىسمەندەر دە قۇپتايدى. الايدا الداعى قادامنىڭ بارىنشا ساۋاتتىلىعىنا نازار اۋدارۋدىڭ قاپەردە ۇستالعانىن سۇرايدى.

«باعدارلاماداعى ماقساتتاردىڭ بارىنە بىردەي قول جەتىپ جاتقان جوق. الايدا بۇعان قايعىراتىن ادام دا جوق، ەشكىم جاۋاپ تا بەرمەيدى. ءتىپتى كەيبىر مي­نيسترلىك مىندەتتەردىڭ ورىندالماۋ سە­بە­بىنە دە ۇڭىلمەيتىن سەكىلدى. ولاي دەيتىن سەبەبىم، ءبىر باعدارلاما اياقتالماي جاتىپ، ەكى-ءۇش جىلدا جا­ڭاسى قابىلدانادى، سوسىن تاعى سول ءجۇرىس قاي­تالانادى. ناتيجەسىندە ءبارى شالا، ناتيجە جارتى»، - دەيدى دەپۋتات ورال مۇحامەدجانوۆ. ماجىلىسمەن بۇل ارادا وبلىس پەن اۋداندارداعى شارالاردىڭ بۇدان بەتەر بىلىققا باتىپ جاتقانىن دا العا تارتادى. ماسەلەن، دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، وڭىرگە جا­ڭا كەلگەن اكىم بۇرىننان قولدانىلىپ كەلە جات­قان باعدارلامانى بۇرىنعى باسشىسىمەن بىرگە ار­حيۆ­كە اتتاندىرىپ، ءوز ءداۋىرىن جاڭا باعدارلامامەن باستاۋدى ادەتكە، ماقتانعا اينالدىرعان. «ءسويتىپ، ءبىر اكىم - جول جيەگىن جاڭالاۋدى، ەكىنشىسى - اعاشتىڭ بالاعىن اقتاۋدى، ءۇشىنشىسى ءۇيدىڭ كوشەگە قارايتىن تۇسىن بوياۋدى ەرمەك قىلادى. ناتيجەسىندە ەشبىرى ءتۇ­بەگەيلى ورىندالمايدى. مۇندايعا قازاق «با­رىمەن - بازار» دەپ قاراۋعا ابدەن ۇيرەنگەن ءتارىزدى»، - دەيدى ورال بايعونىسۇلى.  ماجىلىسمەننىڭ ءما­سە­لەسىن مينيستر دە مويىندادى. ەندەشە، ماقۇلدانعان قۇ­جات تا سونداي ولقىلىقتىڭ بولماۋىنا قارسى تۇر­سا يگى.

سىناقتار مەن كەمشىلىكتەرگە سۇيەنىپ العا جىلجۋ بۇل ءتيىمدى جول ەمەس

ايتپاقشى، ەكونوميست مينيستر ەربو­لات اسقاربەكۇلى  ماجىلىسمەندەر الدىنا ءجا­نە ءبىر زاڭ جوباسىن ۇسىنىپ، ول بويىنشا مەملەكەتتىك جەكەمەنشىك ارىپتەستىكتىڭ جاڭا نىساندارىنا قاتىستى وزگەرىستەرمەن تا­نىس­تىرعان ەدى. قۇجاتتىڭ استىن ۇستىنە ءتوڭ­كە­رىپ، 45 مينۋت بويى تالقىلاعان قا­لاۋ­لىلار اۋپىرىمدەپ وتىرىپ، مۇنى دا ءبىرىنشى وقى­لىمدا ماقۇلدادى. «اۋپىرىمدەپ» دەي­تى­نىمىز،  مينيسترلىكتەن شيكىلەۋ كەلگەن زاڭ جو­باسىنا قىزدى-قىزدىمەن  ايدار تاق­قان­دار دا بولدى. «ءومىر اعىسى ءبىزدىڭ زاڭ جوبالارىمىزدى شاڭ قاپتىرىپ كەلەدى. سو­نىڭ سالدارىنان شىعار، كەيدە ءبىز سال­ماقتى ءارى ومىرشەڭ زاڭدارمەن ءبىر جارىم اي عانا جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر بولىپ جا­تىرمىز. مەنىڭ ويىمشا، بۇل زاڭ جوباسى ەل­باسىنىڭ بيزنەستىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپ­كەر­شىلىگىنە قاتىستى جۇكتەگەن مىندەتىن موي­نىمەن كوتەرۋگە ءتيىس ەدى. ال مىنا جوبا سو­عان جاۋاپ بەرە مە؟ جوق. تەك وسىلاي بو­لۋى مۇمكىن دەگەندى عانا اڭعارتادى. وكى­نىش­كە قاراي، زاڭ جوباسى كاسىپكەرلەر مەن بيز­نەستىڭ باستاماسىن، مۇددەسىن ەش قا­راستىرمايدى»، - دەدى ۆلاديسلاۆ كوسارەۆ. سو­سىن كوممۋنيستەر باسشىسى ارىپتەستەرىن اسىق­پاۋعا ۇندەپ، زاڭ جوباسىن ما­قۇل­دا­ماي، كەرى قايتارۋعا شاقىرعان ەدى. «جە­تىل­مەگەن زاڭدى جەتەكتەپ بولماس. ءومىر ءال­دە­قايدا العا وزىپ كەتتى. سول ءۇشىن مىناداي «قۇ­­بىجىق»  قۇجاتتى قابىلداعانشا، اسىق­­پاي كۇتە تۇرايىق»، - دەپ سالدى ۆلا­دي­س­لاۆ بوريسوۆيچ. الايدا ءوزىنىڭ ءماجى­لىس­كە ماپەلەپ اكەلگەن زاڭ جوباسىنىڭ «قۇ­بى­جىق» اتالۋىنا مينيستر ەربولات دوساەۆ قار­سىلىق تانىتتى. «قولدانىستاعى كون­تسەس­سيا تۋرالى زاڭمەن وتىرساق وتىرا بە­رە­مىز، تۇكتى دە جۇزەگە اسىرا المايمىز. سول ءۇشىن جاڭا زاڭ رەداكتسياسىن ءازىر­لە­گەن­شە ىسكە كىرىسە بەرۋگە ءتيىسپىز. مەملەكەتتىك جە­­كەمەنشىك ارىپتەستىكتى دامىتۋدى قول­داي­مىز دەسەڭىزدەر، زاڭ جوباسىن دا قول­داڭىزدار»، - دەپ ماسەلەنى توتەسىنەن قوي­دى مينيستر ەربولات اسقاربەكۇلى. سوسىن مينيستر «جەتىلمەگەن جەرلەرىن كەلەشەكتە جەتىلدىرۋگە» ۋادە بەردى.

وسىنداي ۇزىن سونار تالقىلاۋدان سوڭ كوم­مۋنيستەردىڭ «قايتارۋ كەرەك» دەگەن تالابىن داۋىسقا سالماس بۇرىن سوزگە سپي­كەر نۇرلان نىعماتۋلليننىڭ ءوزى دە ارالاسىپ كەتكەن بولاتىن. «جالپى، كەز كەلگەن مەملەكەتتە ەكونوميكانى دامىتۋ كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇزەگە اساتىنى بەلگىلى. 90-شى جىلدىڭ ءوز قيىندىعى بولدى، ءتىپتى ەلىمىزدىڭ قاراپايىم قارجى جۇيەسىن قا­لىپتاستىرۋ مىندەتىن شەشۋ كۇن تارتىبىندە تۇر­دى. سوسىن بارىپ بارلىق بيۋدجەت قىز­مەتكەرلەرىن جالاقىمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى كولدەنەڭدەدى، دامۋ، ءوندىرىستى ءارتاراپتاندىرۋ كەزەڭى دە بولدى. ەندىگى كۇنى جاڭا ساتى - مەم­لەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك فورماسى الدىدا تۇر. مۇندا ءارىپ­تەستىك ماسەلەسى عانا ەمەس، ونى كەڭەيتۋ دە وزەكتى. ەندەشە، مۇنداي اۋقىمدى جۇ­مىستا ارنايى زاڭ قابىلداماي، قۇر قايتالانعان سىناقتار پەن كەمشىلىكتەرگە سۇيەنىپ العا جىلجۋ بۇل ەڭ ءتيىمدى جول ەمەس»، - دەدى ءماجىلىس توراعاسى. سوسىن زاڭ جوباسىن ءالى دە پى­سىق­تاي ءتۇسۋ تۋراسىندا اي­تىلعان پىكىرگە سپي­كەر تولىق قولداۋ ءبىل­دىردى. دەي­تۇرعانمەن، نۇرلان زاي­رول­لاۇلى ءالى كۇنگە دەيىن جاقسى جازىلعان زاڭداردىڭ كە­يىننەن دۇرىس زاڭ اكتىلەرىنىڭ بول­ما­ۋى­نان، ونى ورىنداۋعا جاۋاپ­تى­لىق­تىڭ جوق­تى­عىنان «اقساپ» قالاتىنىنا كە­يىس­تىك ءبىل­دىر­دى. «بۇل رەتتە بىزگە ەڭ الدىمەن مەم­­لەكەتتىك جەكەمەنشىك ارىپتەستىك فور­ما­سىنا كوبىرەك ءۇڭىلۋ قاجەت شىعار. وسى ءۇشىن بيزنەس-قاۋىمداستىقتى تارتا وتى­رىپ، زاڭ جو­باسىن ەكىنشى وقىلىمدا كە­ڭىنەن تال­قى­لاۋعا بولادى. ءبىز بۇعان دا­يىنبىز. زاڭ­دى شىنايى ومىرگە بارىنشا جا­قىن­داتۋعا ءتيىس­پىز، ويتكەنى مۇنىمەن مە­م­لە­كەت­تىك ينس­تي­تۋتتار عانا ەمەس، ەڭ باستىسى، بيز­نەس-قاۋىمداستىق جۇمىس ىستەيتىن بولادى»، - دەدى سپيكەر.

اۆتور: قانات قازى، استانا

"ايقىن" گازەتى