ەكى ەلدىڭ شەكاراسى مىڭداعان شاقىرىمعا سوزىلىپ جاتىر، قۇرلىقپەن دە، تەڭىزبەن دە شەكتەسەدى. ۇزىنا بويى جۇزدەن استام باقىلاۋ-وتكىزۋ پۋنكتتەرى ورنالاسقان. «رەسەيدىڭ قازاقستانمەن قۇرلىق شەكاراسى قالاي رەتتەلەدى؟ ونى قالاي دۇرىس كەسىپ ءوتۋ كەرەك؟ رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ اۋماعىنان شىعۋ كەزىندە قانداي ەرەجەلەردى ەسكەرۋ قاجەت؟» دەگەن سۇراقتاردى ماقالاد قاراستىرايىق.

ەلدەر اراسىنداعى قازىرگى شەكارا 20 عاسىردا قازاق كسر قۇرىلعان كەزدە قالىپتاسا باستادى. ول كەڭەس وداعىنىڭ اكىمشىلىك-اۋماقتىق ءبولىنىسىنىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى ۇنەمى وزگەرىپ وتىردى. مىسالى، 1920 جىلى ورىنبور وبلىسى قازاق اكسر-عا ءوتىپ، شەكارا سولتۇستىككە قاراي جىلجىدى. ورىنبور قازاق اۆتونوگميالىق رەسپۋبليكانىڭ استاناسى بولدى، بىراق 5 جىلدان كەيىن ءبارى بۇرىنعى كۇيىنە قايتا ورالىپ، شەكارا قايتادان وزگەردى.

قازىرگى كەزدەگى ەلدەر اراسىنداعى شەكارا 1991 جىلى كسرو ىدىراعاننان كەيىن پايدا بولدى. بىراق ونى دەليميتاتسيالاۋ (شەكارالاس ەلدەر اراسىنداعى شەكارانىڭ ناقتى ورنىن تالقىلاۋ) 1999 جىلى باستالدى. دەماركاتسيا (جەردەگى تاڭبالاۋ) 2007 جىلى عانا باستالدى.

ەلدەر اراسىنداعى پايدا بولعان شەكارا پەتروپاۆل وبلىسىنداعى ءترانسسىبىر تەمىر جولىن كەسىپ ءوتتى. وسى سەبەپتى ەلدەر بۇل جەردە ءدالىز قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويدى، ول ارقىلى تاۋارلار شەكارادان تەكسەرۋسىز جانە باج سالىعىن تولەمەي وتەدى.

قازاقستان مەن رەسەي تەڭىز جانە قۇرلىق ارقىلى شەكتەسەدى، قۇرلىقتاعى شەكاراسى 7 598,8 شاقىرىمدى قۇرايدى. تەڭىز شەكاراسى وتە قىسقا: 85,8 شاقىرىم. ول رەسەيدىڭ 10 وبلىسى ارقىلى وتەدى.

قازاقستان مەن رەسەيدە بارلىعى 46 باقىلاۋ-وتكىزۋ بەكەتى بار. ونىڭ ءبىرى وزەن (رەسەي مەن قازاقستان شەكاراسى سۋ ارقىلى وتەدى), قالعانى پويىز نەمەسە اۆتوكولىكپەن وتۋگە ارنالعان جولدار.  باقىلاۋ پۋنكتتەرى كەلەسى ايماقتاردا ورنالاسقان:

استراحان وبلىسى

قاراوزەك-قۇرمانعازى (جول)

قاراوزەك-گانيۋشكينو (تەمىر جول)

ۆولگوگراد وبلىسى

پولىن-وردا (اۆتوموبيل)

جوعارعى باسقۇنشاق-سايحين (تەمىر جول)

ەلتون-جانىبەك (جول)

ۆيشنەۆكا-جانىبەك (تەمىر جول)

ساراتوۆ وبلىسى

وزينكي-تاسقالا (جول)

وزينكي-جايىق (تەمىر جول)

ورىنبور وبلىسى

ماشتاكوۆكا-سىرىم (اۆتوموبيل)

تەپلوە-شاعان (اۆتوموبيل)

ەلەك-اقساي (جول)

يلەتسك-1 - شىڭعىرلاۋ (تەمىر جول)

ساعارچين-جايسان (تەمىر جول)

يلەتسك-جايسان (تەمىر جول)

ورسك-قىرعىلدى (تەمىر جول)

ورسك-الىمبەت (جول)

سۆەتلىي-قاراشاتاۋ (جول)

كومسومولسكي-قوندىباي (جول)

چەليابى وبلىسى

مارينسكوە-جەلكۋار (جول)

نيكولاەۆكا-ايات (جول)

قارتالى-بۇسكول (تەمىر جول)

سوقپاق-قايراق (جول)

قورعان وبلىسى

ۆوسكرەسەنوۆكا-اقبالشىق (جول)

زۆەرينوگولوۆسك-ۋباعان (جول)

زاۋرالە-پرەسنوگورەۆكا (تەمىر جول)

پەتۋحوۆو-جاڭاجول (جول)

پەتۋحوۆو-مامليۋتكا (تەمىر جول)

تۇمەن وبلىسى

قازانسكوە-قىزىلجار (جول)

ومبى وبلىسى

ەسىلكول-بۋلاەۆو (تەمىر جول)

ەسىلكول-قاراقوعا (جول)

بەلوستوك-بيدايىق (جول)

ەرىكسىز-امانگەلدى (اۆتوموبيل)

چەرلاك-ەرتىس (وزەن)

ولحوۆكا-ۇرلىتوبە (جول)

ءنوۆوسىابىر وبلىسى

تەرەڭگۇل-مىڭكول (تەمىرجول)

پاۆلوۆكا-قوساق (جول)

التاي ولكەسى

سلاۆگورود-نايزا (جول)

قۇلىندى-شارباقتى (جول)

قۇلىندى-شارباقتى (تەمىر جول)

مالينوۆوە كولى-قوياڭباي (جول)

توپولنوە-بايتانات (جول)

ۆەسەلويارسك-اۋىل (جول)

گورنياك-جەزكەنت (جول)

نەۆياروۆسكايا-جەزكەنت (تەمىر جول)

ميحايلوۆكا-ۋبا (جول)

ترەتياكوۆو-شەمونايحا (تەمىر جول)

رەسەي مەن قازاقستان شەكاراسىنان دولاۋشىلار مەن جۇكتەردىڭ ءوتۋىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن كوپتەگەن كەلىسىمدەرگە قول قويىلدى. بىراق، كەز-كەلگەن شەكاراداعى سياقتى، بىرقاتار شەكتەۋلەر ءالى دە ساقتالادى. رەسەي ازاماتتارىنا قازاقستانعا كىرۋ ءۇشىن ۆيزا قاجەت ەمەس.

بۇل رەسەي-قازاقستان شەكاراسىنان وتكەن بەلارۋس جانە ۋكراينا ازاماتتارىنا دا قاتىستى. ىشكى تولقۇجاتپەن نەمەسە شەتەلدىك تولقۇجاتپەن كىرۋگە بولادى.

قازاقستانعا مىنا زاتتاردى الىپ كىرۋگە رۇحسات ەتىلگەن:

10 000 دوللارعا دەيىنگى قولما-قول اقشا; جالپى قۇنى 25 000 دوللارعا دەيىنگى اسىل مەتالدار مەن زەرگەرلىك بۇيىمدار; 3 ليترگە دەيىن الكوگول 1000 تەمەكى; 10 كيلوگراممعا دەيىن تاعام; 100 ليتردەن اسپايتىن بەنزين;

ال مىنا زاتتاردى الىپ كىرۋگە تىيىم سالىنادى: ەسىرتكى; قارۋ مەن وق-ءدارى; «قىزىل كىتاپقا» ەنگەن وسىمدىكتەر مەن جانۋارلار; جازدا ەت پەن بالىق; كارانتين تىزىمىندەگى تاۋارلار; انتيكۆاريات.

سونداي-اق زورلىق-زومبىلىققا، كسەنوفوبياعا، ناسىلشىلدىككە جانە بيلىكتى قۇلاتۋعا شاقىراتىن ماتەريالداردى اكەلۋگە تىيىم سالىنادى. جولاۋشى تيىم سالىنعان زاتتاردى الىپ كىرەتىن بولسا، تاركىلەنەدى، ايىپپۇل سالىنادى، قارۋ مەن ەسىرتكى الىپ كىرۋ جاعدايىندا تۇرمەگە قامالۋى مۇمكىن.

تەرروريزم، ەكسترەميزم، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرەتىن، ءدىني جانە باسقا دا ارازدىقتى قوزدىرۋمەن اينالىساتىن ازاماتتار قازاقستانعا كىرگىزىلمەۋى مۇمكىن.

10 000 رۋبلدەن ارتىق مەملەكەتكە قارىزى بار، سالىعىن تولەمەگەندەردە دە قازاقستان شەكاراسىنا وتە المايدى.

2022 جىلى كوروناۆيرۋس شەكتەۋلەرى بويىنشا:  بيىلعى جىلدىڭ كوكتەمىنەن باستاپ بارلىق شەكتەۋلەر الىنىپ تاستالدى. شەكارالار اشىق، پتر تەستىن نەمەسە ۆاكتسيناتسيا سەرتيفيكاتتارىن كورسەتۋدىڭ قاجەتى جوق.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ

Abai.kz