شي توراعا قايتا سايلانعان قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى 20-شى كەزەكتى قۇرىلتايىنىڭ اشىلۋ قارساڭىندا، ناقتىلاپ ايتقاندا 13 قازان كۇنى بەيجىڭنىڭ ايگىلى «سىتوڭچياو» ء(تورت توراپتى كوپىرىندە) بەيمالىم ازامات جالعىز ادامدىق بيلىككە قارسى نارازىلىق شاراسىن وتكىزگەن.

كوپىرگە ۇزىنىنان، تىگىنەن بيلىكتىڭ قازىرگى جۇرگىزىپ وتىرعان ساياساتىنا قارسى پلاكاتتار ءىلىپ، قۇرىلتاي كەزىندە قىتاي حالقىن ەرەۋىلگە شاقىرىپ، شي توراعانى ورنىنان كەتىرۋگە شاقىرعان. اناعۇرلىم كوپ ادامنىڭ نازارىن اۋدارۋ ءۇشىن كوپىر ءۇستىن تۇتىندەتىپ، ماقساتىنا جەتكەن. وقيعا ورنىنا جەرگىلىكتى تۇرعىندار عانا ەمەس، شەتەلدىك اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى دە كەلىپ جەتكەن. وسى وقيعادان كەيىن قىتاي استاناسىندا كوپىرلەردى قاداعالايتىن «كوپىر قاراۋىلى» دەگەن جاڭا ماماندىق پايدا بولعان.

قىتاي بيلىگى قاۋىپسىزدىكتى قانشا كۇشەيتكەنىمەن، جۇرت نارازىلىعى تولاستامادى. كەرىسىنشە ءورشي ءتۇستى. ايفون بولشەكتەرىن وندىرەتىن ەلەكترونيكا قالاشىعىنداعى دۇربەلەڭ ءالى تىنشىمادى. 24 قاراشادا كەشكى سەگىزدەردە ۇرىمجىدەگى كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيدە ءورت بولىپ، ۇكىمەتتىڭ بەرگەن مالىمەتى بويىنشا، 10 ادام قازا تاۋىپ، 9 ادامدى كۇيىك شالعان. شەنەۋنىكتەردىڭ، اسىرەسە، 100 كۇننەن بەرى قاتاڭ كارانتيندە جاتقان ادامداردى «قاشۋعا مۇمكىندىگى بولسا دا قاشپادى، ورتتەن قورعانۋ قابىلەتتەرى كەمشىل بولدى»، - دەپ قايتىس بولعان ايەلدەر مەن بابالاردى ايىپتاۋى ورتكە ماي قۇيعانداي اسەر ەتىپ، ەرتەسى ون مىڭنان استام ادام ءۇرىمجى قالالىق ۇكىمەتىنىڭ الدىنا جينالعان. ناتيجەسىندە قالا بيلىگى كارانتيندى الۋعا كەلىسىم بەرگەن.

قىتايدىڭ قاپتاعان ينتەرنەت ساقشىلارى شىندىقتى ايتقانداردىڭ اككاۋنتتارىن ءوشىرىپ، ءىرى ينتەرنەت رەسۋرستارى ۇرىمجىدەگى ءورتتىڭ رەيتنگىسىن تومەندەتۋگە تىرىسقانمەن، كۇللى قىتاي قۇلاقتانىپ، شانحاي باستاپ، ۇلكەن قالالاردا جۇرت ورتتەن قايتىس بولعاندارعا ازا ءبىلدىرۋ ماقساتىندا قارالى جيىنىن وتكىزۋگە توپتاسقان. جاڭا مالىمەت بويىنشا، 50 قالادا، 104 جوعارى وقۋ ورىنىندا ءىرىلى-ۇساقتى وسىنداي شارالار وتكەن. جيىن بارىسىندا ءۇش جىلدان بەرى ەركىن ءجۇرىپ-تۇرۋدان قالعان قىتاي جۇرتى «بىزگە كارانتين ەمەس، ەركىندىك كەرەك»، - دەگەن ۇرانداردان تىس، «كوممۋنيستىك پارتيا كەت»، «شي توراعا كەت»، «بىزگە ديكتاتور ەمەس، ءادىل سايلاۋ كەرەك» دەگەن ۇراندار كوتەرگەن. جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى ستۋدەنتتەردى ساقشىلارعا بەرۋدەن باس تارتسا، قالا جۇرتى ساقشى مەكەمەلەرىن قورشاپ، ءوز ويىن اشىق ايتقان بەلسەندىلەردى بوساتۋدى تالاپ ەتكەن.

قىتايدى 2012 جىلدان بەرى باسقارىپ كەلە جاتقان شي توراعانىڭ پارتيانىڭ كەزەكتى قۇرىلتايىنان كەيىن تاعى دا ءۇشىنشى مەرزىمگە سايلانىپ، كوڭىلى جايلانىپ، حالقارالىق ءىرى جينالىستارعا قاتىسقانى بەلگىلى. ساياسي ساراپشىلار قازىر ول ەكى وتتىڭ ورتاسىندا قالدى دەيدى. «كارانتيدى الايىن دەسە، ءۇش جىلدان بەرى قوعامدى تىنىشتاندىرۋدىڭ قۇرالىنا اينالعان قولايلى تاسىلىنەن باس تارتقىسى جوق، المايىن دەسە، حالىقتىڭ نارازىلىعى كۇشتى. ەكونوميكا مەن سىرتقى ساياساتتىڭ جاراسى جەڭىل، حالىق سەنىمىنەن ايىرىلسا، بىتەن جەرى – سول»، - دەيدى.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz