ايگىلى جازۋشىلار مۇحتار ماعاۋين مەن دۋلات يسابەكوۆ اعالارىمىز پرەزيدەنت سايلاۋىنا بەرگىسىز پىكىر تالاس كورىگىن قىزدىرۋدا. «داۋدىڭ باسى دايرابايدىڭ كوك سيىرى» دەگەندەي اڭگىمە باسىنان داۋ ارىلمايتىن مەملەكەتتىك سىيلىقتان شىققان.

Nege.kz سايتىنا سۇحبات بەرگەن دۋلات يسابەكوۆ تىلشىنىڭ: «اتاق دەگەننەن شىعادى، وتكەندە عانا مەملەكەتتىك سىيلىققا قاتىستى داۋ بولدى. ءتىپتى، سوناۋ شەتەلدەن جازۋشى مۇحتار ماعاۋيننىڭ ءوزى پرەزيدەنتكە حات جازىپ، تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆقا اراشا ءتۇسىپ ەدى. وسى كەزدە سىزگە قانداي وي كەلدى؟ ...مۇحتار ماعاۋين لايىقتى دەپ باعالاعان تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆتىڭ شىعارماسى كوڭىلىڭىزدەن شىقتى ما؟» دەگەن سۇراعىنا وراي:

«وسى جولى اقىن عالىم جايلىبايدىڭ، جازۋشى كادىربەك سەگىزباەۆتىڭ ۇسىنعان شىعارماسى دۇرىس بولدى دەپ ويلايمىن.

مۇحتار ماعاۋينننىڭ الىستا جاتىپ ارالاسۋىنىڭ تۇككە قاجەتى جوق ەدى. ونىڭ مىنا جاقتاعى جايتقا تورەلىك ايتقانى ماعان ۇنامادى. كەرىسىنشە، قارسىلىق تۋدىردى.

جالپى، مۇحتار ماعاۋيننىڭ بۇكىل پوزيتسياسى ماعان ۇنامايدى. شەتەلدە جاتىپ الىپ، وسى جاقتىڭ تىرلىگىنە ارالاسىپ وتىر. وزىنشە ءبىر سولجەنيتسىنگە ۇقساعىسى كەلەتىن بولۋى كەرەك»، - دەپ پىكىر بىلدىرگەن ەكەن.

وعان مۇحتار ماعاۋين «ورالحاندى دا، قۇدايىڭدى دا ۇمىتقان ەكەنسىڭ...ياعني، د.يسابەكوۆتى تاۋباعا ءتۇسىرۋ ءراسىمى» دەگەن اتاۋمەن تويتارىس جاۋاپ جازىپ، الەۋمەتتىك جەلىدە تاراتۋعا رۇقساتىن بەرىپتى. «ءداپ وسى اتاۋلى سىيلىققا د.يسابەكوۆتىڭ ءوزى قالاي جەتىپ ەدى؟ ءيا، بۇدان تۋرا وتىز جىل بۇرىن. بۇگىنگى عالامات تۇلعاعا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعىن الىپ بەرگەن – ورالحان بوكەەۆ بولاتىن. باسقالار ۇمىتسا دا، د.يسابەكوۆتىڭ ءوزى ۇمىتپاۋعا ءتيىس ەدى. ەندى امالسىز ەسكە تۇسىرەيىك.

مەن «جۇلدىزدامىن». كابينەتىمدە رىمعالي نۇرعاليەۆ وتىر ەدى. كەلەر مەزەتتە ۇستىمىزگە ورالحان كىردى. ر-ەكەڭنىڭ كولەڭكەسىن شالىپ، ەكى اعامنىڭ باسى قوسىلعان ەكەن، ارنايى كەلىپ تۇرمىن، دەگەن. ۇزىن ءسوزدىڭ قىسقاسى، ءبىز – مەمسىيلىق بايگەسىنە ۇمتىلعان دۋلات يسابەكوۆكە داۋىس بەرۋىمىز كەرەك. ول – شامالى عانا پروزاشى عوي، دەپ ەدىم. رىمعالي ارتىن باعىپ، ءۇنسىز قالدى. ەندى ورالحان ءىنىمىز بىزگە سالماق سالا سويلەگەن. ءتۇسىپ جاتقان باسقا جۇرتتان كەم ەمەس، ونىڭ ۇستىنە مەنىڭ دوسىم، جاقسى جىگىت. ەكى اعاڭنىڭ داۋىسىن اپەر دەپ ءوتىندى. ال ءداپ سولاي كەلسەم، مەنىڭ وزىمە داۋىس بەرەر مە ەدىڭىزدەر؟ وتكەندە داۋىس بەرگەمىز، دەدى رىمعالي. سوندىقتان دا تۋعان اعالارىم رەتىندە ەكەۋىڭىزگە قاتارىنان مىندەت ارتىپ تۇرمىن، دەگەن ورالحان. ەندى امال جوق. اۋەلى مەن ءيىلدىم، سودان سوڭ ازعانا ۇگىتتەپ، رىمعاليدى دا كوندىردىك.

بۇل كەزدە مەمسىيلىق تاعدىرى اتاۋلى سەكتسيالاردا شەشىلەدى، اقىرعى، جالپى داۋىستان ءوتۋى – شارتتى ءراسىم عانا. ۋاقىتى جاقىنداپ قالعان ەكەن، اسسا بىرەر اپتا عانا. اتاۋلى كۇندە شەشۋشى ماجىلىسىمىزگە جينالدىق. ادەبيەت سەكتسياسىندا ون جەتى مۇشە بار ەدى. ون ءتورتى عانا قاتىستى. جابىق داۋىسقا سالىپ جىبەرگەندە، بۇگىنگى ءدۇر يسابەكوۆ نەبارى توعىز داۋىس الدى. قاجەتتى ۇشتەن ەكىگە جارتى ولشەمنەن استامى جەتپەي تۇر. الايدا، مۇنداي جاعدايدا بولشەك – بۇتىنگە سانالۋعا ءتيىس قاعيدا بار. سونىمەن، توعىز داۋىس بۇل شارتقا سايكەسىپ، د.يسابەكوۆ قيعىلىقتى مارەدەن وتە شىقتى. اۋپىرىممەن دەسەك تە. ورالحاننىڭ ارالاسۋى، قيسىنسىز، توبەدەن تۇسكەن ەكى اعا – رىمعالي نۇرعاليەۆ پەن مۇحتار ماعاۋيننىڭ شەشۋشى داۋىستارى ناتيجەسىندە. ەگەر ەكەۋىمىزدىڭ ءبىرىمىز ورالحاننىڭ تىلەگىن ەسكەرمەي، قالىس قالساق، د.يسابەكوۆ كۇنى بۇگىنگە دەيىن مەملەكەتتىك سىيلىقتان ۇمىتكەرلەر قاتارىندا ءجۇرىپ، بالكىم ءداپ وسى جولى كادىربەك سەگىزباەۆپەن تايتالاسقا تۇسەر ەدى. تۇسپەس تە ەدى. ويتكەنى، سوڭعى وتىز جىلدا جاڭا ءبىر شىعارما جازعان جوق»، - دەپ ويىن بۇكپەسىز جەتكىزىپتى.

دۋلات يسابەكوۆتىڭڭ جوعارداعى سۇحباتىندا ايتقان «اقش-تا جاتىپ، ءوزىن تۋعان ەلىنەن قۋعىن كورگەندەي كورسەتەدى. ول ەشقانداي دا قۋعىن كورگەن جوق. وسى ەلدەن الاتىننىڭ ءبارىن تۇگەل الىپ الدى. مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى اتاندى، حالىق جازۋشىسى بولدى. «جۇلدىز» جۋرنالىن 20 جىلداي باسقاردى. بۇل باسىلىمعا ەڭ ۇزاق رەداكتور بولعان دا ءوزى. ءتىپتى، «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ ءار سانىن ءوز پايداسىنا عانا ارناپ، شىعارىپ وتىردى.

جۇرتتىڭ پىكىرىنە قارسى «مەن» دەگەن رومان جازىپ، جاريالادى. كەيبىرەۋلەر «مەن» ەمەس، نەگە «ول» دەگەن رومان جازبايدى؟» دەپ پىكىر قالدىرىپ ەدى، ولارعا باس سالدى. وزىنەن باسقا جازۋشى جوق ەكەنىن انىق، اشىق ايتتى. اناۋ مۇحتار اۋەزوۆتى دە، باسقاسىنىڭ ءبارىن ىسىرىپ قويىپ، جالعىز ءوزىن جازۋشى ەتىپ كورسەتتى. قالعانىنىڭ ءبارى ودان الدەقايدا تومەن. ەشقايسىمىز، ءولىمىز دە، ءتىرىمىز دە امان قالعان جوقپىز. وسىنداي دا پوزيتسيا بولا ما ەكەن؟!»، - دەگەن سوزدەرى قازاقتىڭ قابىرعالى قالامگەرى مۇحتار ماعاۋيندى قاتتى قاپالاندىرسا كەرەك.

ءسوز باققان جۇرت قازاقتىڭ ماڭداي الدى ەكى جازۋشىسىنىڭ ءوزارا قاقتىعىسىن «ەكى قوشقاردىڭ باسى ءبىر قازانعا سىيمايدى» دەپ اتام قازاق بەكەر ايتپاعان ەكەن-اۋ دەپ قويا سالماي، قىزۋ تالقىعا سالۋدا. مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ بيىلعى يەگەرى تۇرىسبەك ساۋكەتاەۆ اتالمىش سايتقا بەرگەن سۇحباتىندا ەكى كلاسسيك جازۋشىنىڭ ءوزارا ارازدىعىنىڭ توركىنىن: «جۇلدىز» جۋرنالىندا جۇمىس ىستەگەنىمدە يسابەكوۆ «شەرحان مۇرتازانىڭ كەزىندە تيراجى 300 مىڭ بولعان «جۇلدىزدى» قازىر ادام وقىمايتىن بولدى» دەپ شىققان. سودان كەيىن مۇحاڭ وعان قارسى ماقالا جازدى. ارالارىندا وسىنداي-وسىنداي كيكىلجىڭ، رەنىش ءجۇر عوي»، - دەپ ءتۇسىندىرىپتى.

ساياساتكەر ەرمۇرات باپي: «ەجەلگى «قازاقي قاقتىعىس!» ەل بولمايتىن ەلدىڭ ەرەگەسى! قوس قاريا دالەلسىز، دايەكسىز قىجىلدى سۋداي ساپىرعان ەكەن! وكىنىشتى جاعدايات!»، - دەپ پىكىر قالدىرسا، پۋبليتسيست جازۋشى سەرىك ابىكەنۇلى: «مەن ەس توقتاتقالى قازاق زيالىلارى قىرقىسىپ كەلەدى. باسىندا اقيقات ءۇشىن الىسىپ جاتقان شىعار دەپ ەلەڭ ەتە قالاتىنمىن، جازعاندارىن وقيتىنمىن. 2000-جىلدارى ءسان ەدى عوي، قاي گازەتتى اشساڭ دا قايقى قىلىشتاي قيعىلاسقان ءتىل، وت شاشقان ءسوز. كەيىن سول «وتتان» قازاققا تۇك جىلۋ جوعىن ءتۇسىنىپ، وقىمايتىن، پىكىرىمدى ايتپايتىن بولدىم»، - دەيدى. جاڭا بۋىننىڭ وكىلى، اقىن ۇلاربەك دالەي دە: «مۇحتار ماعاۋين مەن دۋلات يسابەكتى دىمىن قالدىرماي وقىپ-وقىپ، اقىرى ەكەۋىنە دە سەكتانت بولىپ كەتكەنمىن...داۋ جوق، ەكەۋى دە ۇلى جازۋشىلار، ناعىز كلاسسيكتەر. سىزدەر ەندى، ءبىرى-بىرىڭىزگە بازىنا ايتىپ، وكپە-ناز بىلدىرە بەرسەڭىزدەر، جاراسادى عوي. بىراق، ەلگە بىلدىرمەي، جەكە حات جازىسىپ تۇرساڭىزدار.

امىريكا مەن الماتى اراسىندا، كادىمگى سارعىش پاراققا، بولاتۇشتى قالاممەن سالەم مەن بازىنا جازىسىپ، قازىرگى كۇنى مۇلدە ولگەن پوشتالىق حات ۇلگىسىن ءبىر ءتىرىلتىپ بەرسەڭىزدەر. ىشتەرىڭىز دە بوساپ، تاتۋلاسىپ، قاۋقىلداسىپ قالار ەدىڭىزدەر. كەيىن، 100 جىلدان سوڭ ۇلكەن تاريح ءھام عاجاپ مۇرا بولار ەدى»، - دەپ كوڭىلگە قونىمدى ءوتىنىشىن جەتكىزىپتى.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz