جۇما, 22 قاراشا 2024
جاڭالىقتار 6230 0 پىكىر 23 اقپان, 2013 ساعات 16:55

شەرۋباي قۇرمانبايۇلى. جۇسىپبەك ايماۋىتۇلى جانە تەرمينولوگيا ماسەلەلەرى

جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ تەرمينولوگيا تۋرالى ويلارى مەن ونى قالىپتاستىرۋ تۋرالى نەگىزگى ۇسىنىستارى ونىڭ «اق جول» گازەتىنىڭ  1925 جىلعى 1 مامىرداعى سانىندا جاريالانعان «ءپان سوزدەرى قالاي تابىلادى؟» دەپ اتالاتىن ماقالاسىندا ايتىلادى.

جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ تەرمينولوگيالىق كوزقاراسىن ءسوز ەتپەس بۇرىن مىنا ماسەلەگە نازار اۋدارعان ءجون. 1924 جىلى «قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزىندە» ەلدەس ومارۇلىنىڭ بايانداماسى نەگىزىندە تەرمينولوگيانى دامىتۋدىڭ قاعيداتتارى رەسمي بەكتىلدى.  الاش زيالىلارى، وسى القالى جيىنعا قاتىسقاندار باياندامانى قىزۋ تالقىلاي وتىرىپ، ورتاق پىكىرگە، ءبىر پاتۋاعا كەلدى. سەز قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن قاعيداتتاردىڭ قولدانىسقا ەنگەنىنە ءبىر جىل دا تولماي جاتىپ جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ قايتا ماسەلە كوتەرىپ، رەسمي بەلگىلەنگەن قاعيداتتاردان ەرەكشەلەنەتىن، وزگەشەلەۋ جول ۇسىنىپ وتىرۋى نازار اۋدارتادى.       ج.ايماۋىتۇلىنىڭ اتالعان ماقالاسى احمەت، ەلدەس، حالەل سىندى ءتىل ءبىلىمپازدارى ماقۇلداعان قاعيداتتاردان بولەك جول ۇسىنۋىنىڭ ءوزى ونىڭ پىكىرىنە ەرەكشە ءمان بەرۋدى تالاپ ەتەدى. سونىمەن تەرمينولوگيانى قالىپتاسترىۋدىڭ وزىندىك جولىن جۇرتشىلىق تالقىسىنا ۇسىنعان وسى ماقالاعا رەتىمەن توقتالىپ كورەلىك.

جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ تەرمينولوگيا تۋرالى ويلارى مەن ونى قالىپتاستىرۋ تۋرالى نەگىزگى ۇسىنىستارى ونىڭ «اق جول» گازەتىنىڭ  1925 جىلعى 1 مامىرداعى سانىندا جاريالانعان «ءپان سوزدەرى قالاي تابىلادى؟» دەپ اتالاتىن ماقالاسىندا ايتىلادى.

جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ تەرمينولوگيالىق كوزقاراسىن ءسوز ەتپەس بۇرىن مىنا ماسەلەگە نازار اۋدارعان ءجون. 1924 جىلى «قازاق ءبىلىمپازدارىنىڭ تۇڭعىش سەزىندە» ەلدەس ومارۇلىنىڭ بايانداماسى نەگىزىندە تەرمينولوگيانى دامىتۋدىڭ قاعيداتتارى رەسمي بەكتىلدى.  الاش زيالىلارى، وسى القالى جيىنعا قاتىسقاندار باياندامانى قىزۋ تالقىلاي وتىرىپ، ورتاق پىكىرگە، ءبىر پاتۋاعا كەلدى. سەز قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن قاعيداتتاردىڭ قولدانىسقا ەنگەنىنە ءبىر جىل دا تولماي جاتىپ جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ قايتا ماسەلە كوتەرىپ، رەسمي بەلگىلەنگەن قاعيداتتاردان ەرەكشەلەنەتىن، وزگەشەلەۋ جول ۇسىنىپ وتىرۋى نازار اۋدارتادى.       ج.ايماۋىتۇلىنىڭ اتالعان ماقالاسى احمەت، ەلدەس، حالەل سىندى ءتىل ءبىلىمپازدارى ماقۇلداعان قاعيداتتاردان بولەك جول ۇسىنۋىنىڭ ءوزى ونىڭ پىكىرىنە ەرەكشە ءمان بەرۋدى تالاپ ەتەدى. سونىمەن تەرمينولوگيانى قالىپتاسترىۋدىڭ وزىندىك جولىن جۇرتشىلىق تالقىسىنا ۇسىنعان وسى ماقالاعا رەتىمەن توقتالىپ كورەلىك.

اۆتور ماقالاسىن بىلاي باستايدى: «قازاق تىلىندە كىتاپ كوبەيگەن سايىن، ءپان سوزدەرى دە مولايىپ كەلەدى. بارلىق پانگە كەرەكتى سوزدەردى ويلاپ تاۋىپ، جەتكىزەمىز دەپ ءبىلىم كەڭەستەرى اۋرە بولىپ جاتىر. ءتاۋىر، ۇعىمسىز-قولايسىز سوزدەر دە كوپ، قولدانىلىپ جۇرگەن سوزدەر دە كوپ. سونىمەن جۇرتتىڭ ءبىرسىپىراسى ءپان سوزدەرىنە جارىماي ءجۇر. بۇل  اڭگىمە بىلتىر ءبىلىمپازدار كەڭەسىندە دە ءسوز بولىپ ەدى. الدە بولسا ءسوز بولۋ كەرەك كورىنەدى. سوندىقتان ءپان سوزدەرىن قالاي تابۋ تۋرالى پىكىر ۇسىنىپ، ويشىلداردىڭ الدىنا سالماقپىز» دەيدى.

اۆتور تەرمينولوگيالىق جۇمىستاردى نەلىكتەن ولاي ۇيىمداستىرۋعا بولمايتىندىعىنىڭ سەبەپتەرىنە توقتالىپ، ولاردى سانامالاپ كورسەتەدى. ول ءبىرىنشى سەبەپ رەتىندە مىنانى ايتادى:

1. «ءتىل» دەگەن نارسە بىلىممەن بىرگە وسەتىن، ءوربيتىن جاندى نارسە. ءتىلدىڭ ءوسىپ، وركەندەۋى دە تابيعي جول بولۋى كەرەك. جاندى نارسە ءوز اعىنىمەن، ءوز ەركىمەن، قىسىلماي، زورلىق كورمەي، ءوسىپ جەتىلمەك. مادەنيەتىمىز كۇشەيسە، ءتىلىمىز وزىنەن-ءوزى كۇشەيەدى. قالاي كۇشەيەدى؟ جاڭا سوزدەردى قايدان الادى؟ بايقاپ وتىرساق، جات ۇعىم جات ءسوزدى ءوزى كىرگىزەتىن كورىنەدى. توڭكەرىستەن بەرى ەرىكسىز كىرىپ كەتكەن جات سوزدەر بار. ولاردى حالىق ءسىڭىرىپ الىپ قويدى. جۇرتتىڭ ميىنا ورناپ قالدى. ەندى ولاردىڭ ورنىنا جاڭادان قازاق ءسوزىن تاۋىپ كىرگىزىپ، جات ءتىلدى قۋىپ شىعامىز دەپ تالپىنعانمەن بولمايدى. بويعا ءسىڭىپ كەتكەن استى قايتا قۇسۋعا بولا ما؟ سول ءتارىزدى، سونداي بويعا تاراپ كەتكەن سوزدەرگە مىسال مىنالار: اپتونوميا، رەسپۋبليكا، سابەت، كامەنەس، ىسپولكوم، سايوز، ماندات، اگەنت، ميليسيا، اترەد، نالوك، كاپەراتسيا، مەتەڭگى، سابرانيە، ءارىستابايت، كۋنپەسكەبايت، پۇرابا، كونتر،  پۇرتوكول، ىستاج، بۇدجەت، كاتەگەريە ت.ب.

... بۇل سوزدەردى ەش ءبىلىمدار ويلاپ تاۋىپ كىرگىزگەن جوق. ءومىر كىرگىزىپ وتىر. ءومىر كىرگىزگەن جاڭالىقتى جاۋىپ تاستاۋعا بولمايدى. سوندىقتان جات تىلدەن قاشامىز دەسەك تە قاشا المايمىز».

بۇل ج.ايماۋىتۇلىنىڭ ءبىلىمپازدار قۇرىلتايىندا بەكىتىلگەن قاعيداتتارعا قارسى كەلتىرىپ وتىرعان ءبىرىنشى دالەلى. مۇنى ونىڭ تەرمينولوگيالىق قوردى قالىپتاستىرۋدا باسشىلىققا الىپ وتىرعان ەڭ باستى ۇستانىمى دەپ تە تانۋىمىز كەرەك.

ارينە، وزگە تىلدەردەن ءسوز المايتىن ءتىل بولمايتىنى بەلگىلى. بىراق اۆتوردىڭ ءتىلدىڭ وركەندەۋىن ەركىنە جىبەرىپ، تابيعي جولمەن دامۋىنا مۇمكىندىك بەرۋ كەرەك دەگەن پىكىرىنىڭ عىلىمي نەگىز بەرىك دەۋگە بولمايدى. ۇلتتىڭ ءتىلى عىلىم مەن تەحنيكانىڭ، ءبىلىمنىڭ ءتىلى رەتىندە قارقىندى دامۋ كەزەڭىن باسىنان كەشپەگەن ۋاقىتتا ونىڭ تابيعي جولمەن قالىپتى تۇردە وركەندەۋى مۇمكىن.  ال تىلدەردىڭ ءوزارا بايلانىسى كۇشەيىپ، مادەنيەتتەردىڭ ءبىر-بىرىنە ىقپالى ارتقان، ۇلتتىڭ عىلىم مەن تەحنيكانى يگەرۋگە ءوز تىلىندە ارالاسىپ، تەرميندەر تاسقىنى، اقپاراتتار اعىنى كەلە باستاعان مەزگىلدە ءتىلدىڭ ءوز بەتىنشە دامۋىنا جول بەرۋ قاجەت دەگەن پىكىرگە قوسىلۋ قيىن. سەبەبى، تەرمينولوگيانىڭ دامۋىن ىرقىنا جىبەرگەن جاعدايدا، ءبىز كوپتەگەن قيىندىقتارعا، پروبلەمالارعا تاپ بولاتىنىمىز انىق. تەرمينولوگياداعى جۇيەسىزدىك، سەمانتيكالىق سايكەسسىزدىك، جارىسپالىلىق، تەرميندەردىڭ ۇندەسىمسىزدىگى، تەرمينولوگيالىق بەيبەرەكەتتىك سياقتى كەمشىلىكتەر ءدال وسى تەرمينولوگيانىڭ دامۋىن قاداعالاماۋدان، ۇيلەستىرمەۋدەن تۋىندايدى. مىنە سوندىقتان دا تەرمينولوگيانىڭ دامۋىن ءوز اعىمىنا جىبەرۋ كەرەك دەگەن تۇجىرىمنىڭ نەگىزى بار دەي المايمىز. بۇل ورايدا جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ  زامانداستارى احمەت بايتۇرسىنۇلى مەن ەلدەس ومارۇلى، حالەل دوسمۇحامەدۇلدارى ۇستانعان جولدىڭ دۇرىستىعىنا كۇمان كەلتىرۋگە بولمايدى. ولاردىڭ بەلگىلەگەن قاعيداتتارىنىڭ دۇرىستىعى سوندا ولار تەرمينولوگيانىڭ دامۋىن ءوز اعىمىنا، ىرقىنا جىبەرۋدى ەمەس، ونى رەتتەپ، ۇلت ءتىلىنىڭ زاڭدىلىقتارى مەن مۇددەسىنە سايكەس جۇيەلەپ وتىرۋدى كوزدەدى. قازىرگى تەرمينتانۋ عىلىمىندا تەرمينولوگيانى دامىتۋدى قاداعالاپ، جوسپارلاپ، ۇيلەستىرىپ وتىرۋ قاجەتتىلىگى دالەلدەندى.

ماقالاداعى جۇرتتىڭ ساناسىنا ءسىڭىپ كەتكەن كىرمە سوزدەردى قۋىپ شىعۋعا بولمايدى دەۋىندە بەلگىلى دارەجەدە شىندىق بار. اسىرەسە كىرمە سوزدەر تىم كوبەيىپ كەتسە، ولاردىڭ ءبارىن ۇلت ءتىلىنىڭ ءوز سوزىمەن الماستىرۋ وتە قيىنعا سوعاتىنى راس. وعان بۇگىنگى قازاق تەرمينولوگياسىنداعى مىڭداعان كىرمە تەرميندەر  ناقتى مىسال بولا الادى. الايدا تىلگە كىرگەن جات سوزدەردەن مۇلدە ارىلۋعا بولمايدى دەپ كەسىپ ايتۋدىڭ دا نەگىزى بار دەي المايمىز. مۇنداي پىكىردە بىرجاقتىلىق بار ەكەندىگىن ايتۋ كەرەك. الەمنىڭ كوپتەگەن تىلدەرىندە ۇزاق جىلدار بويى قولدانىستا بولعان جۇزدەگەن وزگە تىلدىك اتاۋلاردى ءتول سوزدەرىمەن الماستىرىلعانىن دالەلدەيتىن دەرەكتەر از ەمەس. ءتىپتى الىسقا بارماي-اق ماقالا اۆتورىنىڭ ءوزى مىسالعا كەلتىرىپ وتىرعان سوزدەرىن الىپ  قاراساق تا وعان كوز جەتكىزۋگە بولادى. ونىڭ بويىمىزعا تاراپ كەتتى، ەندى ولاردى وزگەرتۋگە بولمايدى دەپ مىسالعا كەلتىرگەن جوعارىداعى سوزدەرىنىڭ كوپشىلىگىن ءبىز بۇگىن وزگەرتىپ، قازاقشا نۇسقاسىندا قولدانىپ ءجۇرمىز. ماسەلەن، مىنا اتاۋلار: كەڭەس (سوۆەت), اتقارۋ كوميتەتى (يسپولكوم), وداق (سويۋز), جاساق (وترياد), سالىق (نالوگ), جينالىس (سوبرانيە), تۇتقىنداۋ (ارەستوۆات), تاركىلەۋ (كونفەسكاتسيا), قۇقىق (پراۆو), حاتتاما (پروتوكول), سانات (كاتەگوريا). بۇلاردىڭ ءبىرى ەرتە، ءبىرى كەش تىلگە ءسىڭىپ، رەسمي بەكىتىلگەن، جۇرتشىلىق قابىلداعان سوزدەر قاتارىنا ەندى. مۇنداي مىسالداردى ءالى كوپتەپ كەلتىرە بەرۋگە بولادى.  سول سەبەپتەن دە قازاقتىڭ اسا كورنەكتى قالامگەرى، كوركەم ءسوزدىڭ حاس شەبەرى جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ ءبىلىم-پاراساتىن قۇرمەتتەي وتىرا، ونىڭ تەرمينولوگيانى دامىتۋعا قاتىستى بۇل ۇستانىمىنىڭ عىلىمي-لينگۆيستيكالىق نەگىزى بەرىك دەي الماساق كەرەك.

جۇسىپبەك ايماۋىتۇلى ەكىنشى سەبەپ رەتىندە مىنانى اتاپ كورسەتەدى:

«جاڭادان جاسالعان سوزدەر كۇشپەن ءتىل بولا المايدى. ءتىلدىڭ قولايلىسى، ۇعىمعا جايلىسى الىنادى. قولايسىزى شىعىپ قالىپ وتىرادى. تىرشىلىك تارتىسىندا قانداي تالعاۋ تاڭداۋ بولسا، ءتىل دە سونداي تاڭداۋ ىزدەيدى. «اۋحالتەر» (اۋداندىق حالىق تەرگەۋشىسى), «كەك» (كەسىپشىلەر كەڭەسى), «حان ءبولباس» (حانشىلىك ءبولىمى باستىعى), «سارسەندەمە» (گيمناستيكا) دەگەن سوزدەر وتپەيدى. بۇلاردى ءتىل قىلامىز دەسەك زورلىق بولادى. ەل «اتكوم»-نان «ىسپولكوم»-دى جاقسى بىلەدى. «وداق»-تان «سايوز»-دى ارتىق كورەدى: «سايوز»-دان نارسە الادى، «سايوز» ۇيىمنان پايدالانادى. «اۋىلدىق كەڭەس» دەگەننەن «اۋىلناي سابەت» دەگەندى جەڭىل كورەدى. «ينتەرناتسيونال»-دى ولاي اۋدارىپ، بىلاي اۋدارىپ، قازاقتان قولايلى ءسوز تابا الماي قويدى. بۇل نە؟ ءتىل ورىنسىز بۇرمالاۋدى كوتەرمەيدى ەكەن».

الدىڭعى تارماقتا اۆتور قازاق تىلىنە وزگە تىلدەردەن ەنگەن كىرمە اتاۋلاردى جاتسىنباۋ كەرەك، ولار تىلگە ءسىڭىپ كەتتى دەسە، ەكىنشى تاراماقتا ول جاڭا سوزدەردى كۇشتەپ تىلگە ەنگىزۋدىڭ قاجەتى جوق دەيدى. مۇندا دا ول نەگىزىنەن ءتىلدىڭ دامۋىن ەركىنە جىبەرۋ كەرەك دەگەن باستاپقى ويىن جالعاستىرىپ، ساباقتاي تۇسەدى. جالپى العاندا جازۋشى كىرمە سوزدەردى اۋدارىپ ءوز اتاۋلارىمىزدى جاساۋعا اسا ىنتالىلىق تانىتا قويمايدى. ايتقان ويى دا، كەلتىرگەن مىسالدارى دا سونى اڭعارتادى. ونىڭ جوعارىدا ايتقان ءسوزدىڭ قولايلىسى، ۇعىمعا جايلىسى الىنادى دەگەنى دۇرىس. بىراق سول قولايلىنى، جايلىنى انىقتاپ، ىرىكتەپ، سارالاپ وتىرۋدى جالپى حالىققا جۇكتەپ قويۋدىڭ رەتى جوق. ونداي ىسپەن ماماندار، ءتىلدىڭ زاڭدىلىقتارىن، سوزگە، تەرمينگە قويىلاتىن تالاپتاردى بىلەتىندەر اينالىسۋى ءتيىس. تىلگە ءساتسىز جاسالعان، تىلدىك نورمالارعا جاۋاپ بەرمەيتىن سوزدەردىڭ دە ەنىپ كەتىپ، ورنىعىپ قالعاننان كەيىن سولاردان ارىلا الماي جاتاتىن جاعدايلارىمىز دا از ەمەس. بۇل ءتيىستى سارالاۋ جۇمىستارىنىڭ ۋاقىتىندا ءوز دەڭگەيىندە جۇرگىزىلمەگەندىگىنەن، ءىستىڭ كاسىبيلىكپەن اتقارىلماعاندىعىنان ورىن الاتىن كەمشىلىكتەر. اۆتوردىڭ ەكىنشى پۋنكتتە حالىق «جاقسى بىلەدى»، «جەڭىل كورەدى» دەپ اتاپ كورسەتكەن، قولداعان سوزدەرىنىڭ بىرقاتارى ۋاقىت وتە كەلە قولدانىستان شىعىپ قالدى. كەرىسىنشە، «ىسپولكوم» ورنىنا ول سىناعان - اتقارۋ كوميتەتى, «سايوز» ورنىنا - وداق, «اۋىلناي سابەت» ورنىنا - اۋىلدىق كەڭەس ورنىقتى. مۇنى ۋاقىت سىنى دەيتىن بولساق، سول كەزەڭدە وسى سوزدەردى جاساپ، قولدانىسقا ەنگىزگەن زيالىلاردى تىلگە زورلىق جاسادى دەي الماساق كەرەك.

ماقالا اۆتورى ءۇشىنشى سەبەپ رەتىندە مىنا ماسەلەلەرگە توقتالادى:

«مەكتەپتەردىڭ ءپان سوزدەرىن كەڭسەدە جاساۋ دۇرىس ەمەس. ءپان ءسوزىن ءپان مامانى، كىتاپ جازۋشى شىعارۋ كەرەك. ەشبىر عالىم ءپان سوزدەرىن كەڭسەدە شەشكىزىپ، جاسامايدى. كىتاپ جازۋشى ءوزى تابادى. ءبىر عالىمنىڭ شىعارعان كىتابىندا كەيبىر سوزدەر قولايسىز بولسا، ەكىنشى جازۋشى ول سوزدەرىن تۇزەپ، وزگەرتىپ، جاڭا ءسوز كىرگىزەدى. ءسوزدى ءپان يەسى عانا شىعارماسا، بوگدە كىسىلەردىڭ شىعارۋى مۇمكىن ەمەس، ويتكەنى ءار پانگە جەتىك ادامدار ءبىلىم كەڭەسىندە بولمايدى. ءپان يەسى كوپ ويلانىپ، كوپ ەڭبەكتەنىپ تاپسا، كەڭەس سوزگە كوپ ويلانىپ وتىرا المايدى. ءبىلىم كەڭەستەرىنىڭ جيىلىسىندا بولعانىمىز بار، وندا سوزدەر جەتە تەكسەرىلمەي ءۇستىرت قارالاتىندىعى، كوپ وتىرسا، جالىعىپ، قولايسىز سوزدەردى دە الا سالاتىنى بايقالادى.

ءبىلىم كەڭەستەرىنىڭ ءسوز تابۋى عىلىمعا نەگىزدەلگەن (اكدەميچەسكي) جول ەمەس، بۇتاق (كۋستارني) جول. ءىلىم نەگىزىمەن شەشۋ ءۇشىن ءپان سوزدەرىن جاساۋشىلار ءار ءتىلدى (اراب، پارسى، تۇرىك، ەۆروپا تىلدەرىن) بىلەتىن (فيلولوگ) ادامدار بولۋ كەرەك. سوندىقتان ءتىل قاراستىرۋ جۇمىسى بىلىمگە نەگىزدەلمەي، جورامالداۋمەن، سيپاتتاۋمەن «وسىناۋ قالاي بولار ەكەن؟»-مەن شەشىلىپ ءجۇر».

ج.ايماۋىتۇلى بۇل جەردە «تەرميندەردى كىم جاساۋى كەرەك؟»، «تەرمين شىعارماشىلىعىمەن كىمدەر اينالىسۋى ءتيىس؟» دەگەن ماسەلەلەرگە ءوز پىكىرىن ايتادى. اۆتوردىڭ اتىپ وتىرعان ويى ورىندى. ءار سالانىڭ تەرميندەرىن سول سالانىڭ ماماندارى، وقۋلىق، كىتاپ جازۋشى اۆتورلار جاساۋى كەرەك. ويتكەنى ولار سول ءوزى ماماندانعان سالاسىنىڭ ۇعىمدارىن، ولاردىڭ ءوزارا بايلانىسى مەن ەرەكشەلىكتەرىن جاقسى بىلەدى. بىراق مۇندا ماسەلەنىڭ ەكىنشى قىرى بار. سالا ماماندارىنىڭ ءبارى بىردەي ءتىلدى، ونىڭ زاڭدىلىقتارىن، تەرمينگە قويىلاتىن تالاپتاردى جاقسى بىلە بەرمەيدى. سوندىقتان دا اۆتور بۇل ماسەلەنى عىلىمي تۇرعىدان دۇرىس شەشۋ ءۇشىن «ءار ءتىلدى بىلەتىن فيلولوگ ادامدار» شەشۋى كەرەك دەپ تۇيىندەيدى. ياعني ول بۇل تۇستا ماسەلەنىڭ ەكىنشى قىرىن دا دۇرىس بايقاي بىلگەن. جەكەلەگەن تەرمينولوگيالىق جۇمىستاردى سالا ماماندارىنىڭ اتقاراتىندىعىنا قاراماستان، جالپى قازىرگى ۋاقىتتا الەم حالىقتارىنىڭ تەرمينولوگيالىق جۇيەسىن جەتىلدىرۋمەن، جۇيەلۋمەن جانە تەرمينتانۋدى عىلىم رەتىندە زەرتتەپ، ءپان رەتىندە وقىتۋمەن اينالىسۋشىلار نەگىزىنەن لينگۆيستەر بولىپ وتىر. بۇل تەرميننىڭ ءسوز، ءسوز تىركەسى رەتىندە ءتىل ءبىلىمىنىڭ زەرتتەۋ نىسانى بولعاندىعىنان بولسا كەرەك.

جۇسىپبەك ايماۋىتۇلىنىڭ ءبىلىم كەڭەسىنىڭ جۇمىسىنا سىن ايتۋىنا كەلەر بولساق، ونىڭ سوناۋ حح عاسىر باسىندا ايتقان پىكىرى بۇگىنگى كۇن ءۇشىن دە ماڭىزدى بولىپ وتىر. ونىڭ «ءبىلىم كەڭەستەرىنىڭ جيىلىسىندا بولعانىمىز بار، وندا سوزدەر جەتە تەكسەرىلمەي ءۇستىرت قارالاتىندىعى، كوپ وتىرسا، جالىعىپ، قولايسىز سوزدەردى دە الا سالاتىنى بايقالادى» دەگەن ءسوزى ءدال بۇگىنگى ءبىزدىڭ مەمتەرمينكومعا قاتىستى ايتىلعانداي.

جازۋشىنىڭ ءباسپاسوز بەتىندەگى تەرمين قولدانىسىن رەتتەۋگە قاتىستى ايتقان پىكىرلەرىنىڭ بىرقاتارى ءالى دە قۇنىن جويعان جوق. ولاردى ەسكەرسەك، قازىرگى باسپاسوزدەگى تەرمين قولدانىسىندا ورىن الىپ جاتاتىن كەيبىر كەمشىلىكتەرگە جول بەرىلمەۋىنە سەپتىگى تيەر ەدى.

شەرۋباي قۇرمانبايۇلى

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى،

پروفەسسور

Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

سىني-ەسسە

«تالاسبەك سىيلىعى»: تالقاندالعان تالعام...

اباي ماۋقاراۇلى 1464
بىلگەنگە مارجان

«شىعىس تۇركىستان مەملەكەتى بەيبىت تۇردە جوعالدى»

ءالىمجان ءاشىمۇلى 3231
ءبىرتۋار

شوقاننىڭ ءازىل-سىقاقتارى

باعدات اقىلبەكوۆ 5329