ەستەتيكالىق كەلبەتى  "قازان جارىس". "كəپىر توق بولسا،  مۇسىلمان تىنىش"  فيلوسوفياسىنىڭ زاردابى.  جويداسىز جومارتتىق. قايسار قاسيەت. قۇدىرەت پەن قاسىرەت. ۇجماق - اناڭنىڭ تابانىندا. قازاق əيەلى قازاق ەركەگىنىڭ كومەگىنە زəرۋ.  قازاق əيەلى تەك قازاق وتباسىنىڭ عانا اسىراۋشىسى،  اناسى، باعبانى ەمەس، قازاق əيەلى - بۇكىل ۇلتتىق تəربيەشىسى، ۇستازى. ءوز باسىم انانى سونداي تۇلعا دەپ تانيمىن. اپلاتون دانادان قالعان مىناداي ءسوز بار: "ۆوسپيتىۆايا مالچيكوۆ، مى ۆوسپيتىۆاەم گوسۋدارستۆەننىح مۋجەي، ۆوسپيتىۆايا دەۆوچەك، مى ۆوسپيتىۆاەم ناتسيۋ". سول ايتقانداي، ءبىز ۇلدى تəربيەلەگەندە ەلگە اقىل ايتار əلەۋمەتتىك قايراتكەر، مەملەكەتتىك قايراتكەر،  دەپۋتات،  باستىق،  مينيستر رەتىندە تəربيەلەيمىز، ال قىزىمىزدى تəربيەلەي وتىرىپ،  ءبىز ۇلتتى تəربيەلەيمىز.

ءومىرىڭ سول انانىڭ الاقانىندا - مايىن جالايسىڭ، ىرىزدىعىن كۇتىرلەتىپ جەيسىڭ،  تəربيە الاسىڭ،  انانىڭ الاقانىنان مامىق توسەككە جاتاسىڭ. قازاقتا وسىعان كەرەعار ايتىلاتىن تاعى ءبىر ءسوز بار: "ۇجماق انانىڭ الاقانىندا ەمەس، ۇجماق - انانىڭ تابانىندا". تəربيە ىلعي جۇمساق بولا بەرسە، بالا كەرى تəربيە الۋى مۇمكىن. ال انا نەعۇرلىم قاتقىل ۇستاعانمەن انانىڭ قولى باتپايدى. انا بالاعا ءوزىنىڭ فيلوسوفيالىق-ەستەتيكالىق تالعامى، كىسىلىك پاراساتى ارقىلى ءىرى تۇلعالىق قاسيەتتەر دارىتادى.

ەستەتيكالىق كەلبەتى  "قازان جارىس". "كəپىر توق بولسا،  مۇسىلمان تىنىش"  فيلوسوفياسىنىڭ زاردابى.  جويداسىز جومارتتىق. قايسار قاسيەت. قۇدىرەت پەن قاسىرەت. ۇجماق - اناڭنىڭ تابانىندا. قازاق əيەلى قازاق ەركەگىنىڭ كومەگىنە زəرۋ.  قازاق əيەلى تەك قازاق وتباسىنىڭ عانا اسىراۋشىسى،  اناسى، باعبانى ەمەس، قازاق əيەلى - بۇكىل ۇلتتىق تəربيەشىسى، ۇستازى. ءوز باسىم انانى سونداي تۇلعا دەپ تانيمىن. اپلاتون دانادان قالعان مىناداي ءسوز بار: "ۆوسپيتىۆايا مالچيكوۆ، مى ۆوسپيتىۆاەم گوسۋدارستۆەننىح مۋجەي، ۆوسپيتىۆايا دەۆوچەك، مى ۆوسپيتىۆاەم ناتسيۋ". سول ايتقانداي، ءبىز ۇلدى تəربيەلەگەندە ەلگە اقىل ايتار əلەۋمەتتىك قايراتكەر، مەملەكەتتىك قايراتكەر،  دەپۋتات،  باستىق،  مينيستر رەتىندە تəربيەلەيمىز، ال قىزىمىزدى تəربيەلەي وتىرىپ،  ءبىز ۇلتتى تəربيەلەيمىز.

ءومىرىڭ سول انانىڭ الاقانىندا - مايىن جالايسىڭ، ىرىزدىعىن كۇتىرلەتىپ جەيسىڭ،  تəربيە الاسىڭ،  انانىڭ الاقانىنان مامىق توسەككە جاتاسىڭ. قازاقتا وسىعان كەرەعار ايتىلاتىن تاعى ءبىر ءسوز بار: "ۇجماق انانىڭ الاقانىندا ەمەس، ۇجماق - انانىڭ تابانىندا". تəربيە ىلعي جۇمساق بولا بەرسە، بالا كەرى تəربيە الۋى مۇمكىن. ال انا نەعۇرلىم قاتقىل ۇستاعانمەن انانىڭ قولى باتپايدى. انا بالاعا ءوزىنىڭ فيلوسوفيالىق-ەستەتيكالىق تالعامى، كىسىلىك پاراساتى ارقىلى ءىرى تۇلعالىق قاسيەتتەر دارىتادى.

قازاق əيەلى بۇرىن ىرگەلى فيلوسوفيالىق كاتەگوريا ەدى، ەندى   - اۋىر تۇرمىستىڭ جۇگىن تارتقان ارباكەشىنە اينالدى. ەرتەدەگى قىپشاق قىزدارى، "تۇراندوت حانشايىمدار"  وزدەرىنىڭ سۇلۋ سىمباتىمەن،  تابيعي تارتىمدىلىعىمەن،  شىعىس قىزدارىنا تəن ەرەكشە سəن-سالتاناتىمەن ەۋروپانىڭ رىتسارلارىن قۇمار ەتكەن.  تۋران -  تۇران  (مەملەكەتتىڭ اتى),  دوتا،  دوتحا لاتىنشا قىز دەگەن ءسوز.  سوندا تۇراندوت - "تۇراننىڭ قىزدارى" دەگەندى بىلدىرەدى. دەسە دەگەندەي-اق، ولار راسىندا دا وتە سۇلۋ، كوزگە تۇسەرلىكتەي بولعان.  وسى كۇنى اۆتوبۋس پەن تروللەيبۋستا بىرىمەن-ءبىرى ورىسشا شۇلدىرلەسىپ،  قازاق ءتىلىن مەنسىنبەي تۇراتىن قىزداردىڭ اپا-əپكەلەرى،  تەگى -  سول تۇراندوتتار دەگەنگە كىمدى سەندىرەمىز؟ ادام بالاسى ازامىن دەسە وپ-وڭاي ەكەن.  كوبىنىڭ ەسىمدەرى دە جاننا،  جانكا. "جاننا" دەگەن  "يۆان" دەگەننەن شىققانىن بىلە مە ەكەن سولار؟ قازاق قىزى، قازاق əيەلى بۇنداي دəرەجەگە قالاي ءتۇستى،  نە وزگەرىسكە ۇشىرادى -  قازاق əيەلىنىڭ بۇگىنگى رۋحاني فيلوسوفيالىق پورترەتى جايلى ايتسام دەپ كوپتەن تولعانعان ەدىم.

قازىرگى قازاق əيەلى كوشەدە شەمىشكە ساتىپ،  əيتەۋىر جانىن ساقتاپ وتىر. سويتسە دە قۇدىرەتىن تومەندەتەر ەمەس، ويتكەنى ول ءوزىنىڭ عانا جانىن ساقتاپ وتىرعان جوق، دəل قازىر بالا-شاعاسىن تاباتىن دا، باعاتىن دا سولار، ەڭ ابزالى سول - اراق ءىشىپ جۇرگەن كۇيەۋىن قوسا اسىرايدى.  الاكول اۋدانىندا  "قامىسقالا"  دەگەن جەر بار ەكەن.  تەلەديداردان سونداعى بالىقشىلاردىڭ ءومىرىن كورسەتتى...  Əۋمەسەر كۇيەۋى بالىق اۋلايمىن دەپ كەتىپ، اق قار، كوك مۇزدىڭ ۇستىندە ءىشىپ قايتاتىن كورىنەدى.  ىشكەن سوڭ توبەلەسەتىن əدەتىمىز تاعى بار،  سولاردىڭ بىرەۋىنىڭ əيەلى بولسا كەرەك، قولىنا ايبالتا ۇستاپ كۇيەۋىن باسقا بىرەۋدەن اجىراتىپ ءجۇر. مىنە، ازعاندا وسىنداي دəرەجەگە دەيىن جەتىپپىز. ءبىز ەركەكتەر، ەڭ اقىرى كۇيەۋ بولۋعا دا جاراماي قالدىق، ازىق تاۋىپ بەرە المايمىز، اباي ايتقانداي، "جالعا دا، جات ەلگە دە كەتە الماي، مال تابا الماي", - جاتىرمىز. ويتكەنى اراق ىشەمىز،  وتىرىك ايتامىز، قولىمىزدان ەشتەڭە كەلمەيدى. كەلەتىن نəرسە - əدەمىلەپ تۇرىپ اراق ءىشۋ، "رازبوركا", سوسىن توبەلەسۋ.

قازىر باسىمىزدان ۇلتتىق اپات وتۋدە.  اپات،  ءولىم-ءجىتىم بارلىق جەردە قازاققا əۋەس.  كوپىردىڭ استىندا قىڭسىلاعان قانشىق سەكىلدى قازاقتىڭ بالالارىنىڭ جارىق دۇنيەگە كەلە الماي شىرقىراعان،  قۇلىنداعان اششى داۋسى ەستىلەدى.  تاستاندى بالالار سانى ستاتيستيكادا - 50000, ال عالىم م. ءتəتىم 80000 دەپ كوزىنە جاس الادى. ءبəرى - قازاق. قازاقتىڭ بولاشاقتاعى حاس جاۋى سولار بولماق. 120000 "كəرى قىز" ورنىن تابا الماي ءجۇر.

ءبىز وسىنداي قاسىرەتكە ۇشىرادىق جəنە ول قاسىرەت ەتنيكالىق، ۇلتتىق سيپات الىپ كەلەدى. "قازاق بولدى بۇل كۇندە ەلدىڭ قۇلى"  دەيدى ادۋىن جاناق اقىن. قۇل ەكەنىمىزدى بىلەمىز،  بىراق كىمنىڭ قۇلى ەكەنىمىزدى عانا بىلمەيمىز.  بۇرىن ورىس دەيتىنبىز. ەندى ورىستان قۇتىلدىق. ەندى قالاي؟ قازاقستانداعى نەمىس پەن ورىستىڭ قاعاناعى قارق، ساعاناعى سارق، نانىن جەپ، ماي شايناپ، ۇلتتىق تاعامى - اراعىن ءىشىپ وتىر. ۇيعىر مەن دۇنگەنى قىتاي مەن قازاقستاننىڭ، قازاقستان پەن رەسەيدىڭ اراسىن بازارعا اينالدىردى.  ەتنيكالىق اپات پەن داعدارىس دەسەك،  تەك قازاقتىڭ عانا باسىنداعى جاعداي. وسى كۇنى  "ۇلتتىق كەلىسىم" - بۇرىنعى سوتسياليستىك ينتەرناتسيوناليزم.  قازاق ىشپەسە،  قازاق جەمەسە، قازاق سۇراماسا - ۇلتتىق كەلىسىم دەگەن سول. باسقالار سۇراپ، كەرەگىن قازاقتىڭ ەسەبىنەن شەشسە -  ۇلتتىق كەلىسىم.  ءوزىمىزدى ءوزىمىزدىڭ كوزىمىز كورمەيدى،  قۇلاعىمىز ەستىمەيدى،  ءتىلىمىز سويلەمەيدى - بۇل دا ۇلتتىق كەلىسىم. ءتىلىمىزدى سۇراي المايمىز - ويتكەنى ول ۇلتتىق كەلىسىمدى شايقالتادى، نان سۇراي المايمىز، ويتكەنى ورىس اشىعىپ قالادى، رەسەيىنە كەتىپ قالادى، پəلە سالادى! مىنە، وسىدان تۋعان اۋىرتپالىقتىڭ ءبəرى ەڭ الدىمەن قازاق əيەلىنىڭ باسىنا تۇسەدى. "تاز اشۋىن تىرنادان الادى" دەگەندەي، تۇقىرتاتىنىمىز سول بەيشارا. سوندا دا ول بəرىنە شىدايدى   -  بالاسى ءۇشىن،  وتباسىنىڭ بەرەكەسى ءۇشىن.  ءتىپتى ءوزىنىڭ شىققان تەگىن دە ۇمىتىپ كەتەتىن سولار: كۇيەۋى نايمان بولسا نايمان، ال شىن بولسا الشىن،  ارعىن بولسا ارعىن بوپ،  ارۋاعىنا ءمىنəجات ەتىپ وتىرادى.  عاسىرلار بويى توزىمدىلىگىنىڭ ارقاسىندا ەركەك كىندىكتىگە اجىرايىپ قاراۋ،  وجار مىنەز تانىتۋ، "əي، سەن!"  دەپ سويلەۋ قازاق əيەلىندە بولماعان. سولك-سولك، سولك-سولك. . . قىلشا بويى تالشا -  بىلەگى كوسەۋ،  شاشى سىبىرتكى،  ۇيگە سۋمەن كىرەدى، كۇلىمەن شىعادى... ىشتەن تىنادى. "شىرىلداعان بالام بار ەدى بەسىكتە،  سول مارقايسىن،  مەن ءوزىمدى ۇمىتايىن"  دەپ ىلعي ءوزىن قۇرباندىققا شالادى.  مىناداي شəكۋə ەسكە ورالادى. ءبىر əيەل بالا-شاعادان، وتباسىنان قالعان-قۇتقاندى ءوزى جەيدى ەكەن. بىردە قىزىنا: - جۇرتتان قالعان تاماقتى توكپەي-اق قوي،  ءوزىم جەي سالام، -  دەپتى.  ونى ەستىپ قالعان قايىناتاسى: - شىراعىم كەلىن-اۋ، ونان دا ءبىر يت اسىرامايسىڭدار ما؟ -  دەپتى. سوندا كەلىنى: - وندا مەن يتتەن قالعاندى جەيتىن بولعانىم با؟ - دەپ بوتاداي بوزداپ، قويا بەرگەن ەكەن. مىنە، قازاق əيەلىنىڭ فيلوسوفيالىق كەلبەتى شامامەن وسىنداي.

ەندى ەستەتيكالىق جاعىنا توقتالايىق. بۇرىن قازاق əيەلى ءəتىر دەگەندى بىلمەگەن، ءيىس ماي، وپا-دالاپتى بەتىنە جاعىپ كورمەگەن.  وزىنىڭ تابيعي سۇلۋلىعى وعان جەتىپ-ارتىلاتىن. سوندىقتان دا قويدىڭ اراسىندا جۇرە بەرەتىن،  قويشى نە كيسە يىعىنا سونى ىلەتىن. ويتكەنى، تابيعات بەرگەن كوركىنە كيىم نە قوسپايتىن دا، نە المايتىن دا. جəنە جارىن تاباتىنىنا، باقىتىن تاباتىنىنا ءوزى سەنەتىن. كوركىنە، كەلبەتىنە، سيپاتىنا مىنەزى ساي ەكەنىنە ءوزى سەنىپ بارىپ ىستەيتىن دە،  قالعانىنىڭ بەرىن əدىرەم سانايتىن. قازاق əيەلىنىڭ ەڭ باستى ەستەتيكالىق باقىتى بوياۋدا ەمەس، "ەتەگىندە"  ەدى. "قۇداي ەتەگىڭنەن جاندىرسىن!"  دەگەن باتا جاس əيەلگە ايتىلاتىن.

مايلىقوجا اقىن:

جاس əيەلگە جاراسار،

ەمشەكتەگى بالاسى، - دەيدى. سول كەزگى əيەلدەر بويانباي-اق،  ءəتىر جاقپاي-اق ءوزىنىڭ سۇلۋ ەكەنىن سەزىنەتىن جəنە ونى بالاسى ارقىلى تولتىراتىن،  بالاسى ارقىلى وتباسىنىڭ مىزعىماس بەرىكتىگىن نىعايتا تۇسەتىن. ال قازىرگى جاستار بۇگىن قوسىلىپ،  ەرتەڭ ايىرىلىسادى،  بۇرسىگۇنى قايتادان قوسىلادى.  بەلدەن ءبىر-اق اتتاپ،  باسقا وتاۋدى قۇرىپ اپ، جۇرە بەرەدى. "كəپىر توق بولسا، مۇسىلمان تىنىش" دەگەن فيلوسوفيا ءبىزدىڭ وزىمىزدەنوزىمىزدىجاتسىنۋىمىزعا، ۇلتتىقاپاتقاۇشىراۋىمىزعا əكەلىپ سوقتىردى. ول ەڭ ءبىرىنشى əيەلدەرىمىزدىڭ، انالارىمىزدىڭ يىعىنا ءتۇسىپ وتىر. "مىناۋ قازاقتىڭ əيەلى ەكەن،  كوپ بالالى əيەلى ەكەن، وسىعان وبال بولدى-اۋ" دەگەندى مەن  "اق وردا", "كوك وردا", كوپ وردالاردىڭ ءبىرىنىڭ اۋزىنان ەستىمەدىم. "اناۋ əيەل سومكەسىن əزەر كوتەرىپ بارا جاتىر-اۋ، مەن كوتەرىسىپ جىبەرەيىن", نە بولماسا، "مəشينەمەن كەتىپ بارام عوي، توقتاپ ءحالىن سۇرايىن، جول-جونەكەي الا كەتەيىن"  دەگەن بىرەۋدى تاعى كەزدەستىرمەدىم. باسقا باسقا-اۋ،  قازاق سەن نەگە سويتەسىڭ دەگىم كەلەدى.  كىمنەن سۇراۋىم كەرەك - قازاق اناسىنىڭ وبالىن، كوز جاسىن؟ "دəل سول əيەلدىڭ قولىنان دəم تاتپاعانىمىزبەن،  سونىڭ اناسىنىڭ،  نە əجەسىنىڭ قولىنان دəم تاتقان شىعارمىز،  سول بولۋى كəدىك دەپ ويلاپ كوردىك پە؟" ون جەردەن ۇستامدى، شىدامدى بولساق تا، ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان ادام بالاسى قاجيدى، پسيحيكالىق جان اۋرۋىنا شالدىعادى. "قىزدىڭ قىرىق جانى بار" دەپ اينالىپ ەتەمىز. تەمىر ەكەش تەمىر دە توزادى، سۋ كەبەدى، وت وشەدى... "تۇز اۋىر ما، قىز اۋىر ما؟" دەيتىن قىزدىڭ سالماعى جەڭىلدەپ جاتىر. اۋىر تىرشىلىكتەن شايلىققان əيەل دەرتكە شالدىعىپ جاتادى.  وندايدى  "كوتەرىلىپ اۋىرادى"  دەيدى قازاق.  قازىر وسىنداي دەرتپەن اۋىراتىن قازاقتىڭ قىز-كەلىنشەكتەرى اۋىلداردا جىرتىلىپ-ايىرىلادى.  ماڭايىندا ءورت شىقسا،  كۇيەسى كىمگە بولسا دا جۇقپاي ما؟  ءتىپتى،  ءوزى ازباعانمەن ماڭايىنداعى ازعىندىققا شىداماي جاپپاي كۇيزەلىسكە ۇشىراۋدا بەيباقتار.

وسى جاعىنان الىپ قاراستىرعاندا ءبىز كەشەگى  "تۇراندوت حانشايىمداردى"  ءۇي شارۋاشىلىعىنىڭ مەردىگەرلەرىنە اينالدىرىپ العان جوقپىز با؟ Əكەم اقاتاي سوعىستا ءولدى. انام باردا مەن دۇنيەدە اۋىرتپالىق بولادى دەپ ويلامايتىنمىن. ويتكەنى، ءۇيدىڭ دە،  ءتۇزدىڭ دە شارۋاسىن،  ءبəرىن انام ءوزى ىستەيتىن.  سودان ەسەيە كەلە، شارۋادان قولىن بوساتتىق. ءبىزدىڭ حالىق əيەلدەرىن ەسەپسىز، بالا-شاعا ورنىنا جۇمسايدى ەكەن، مەن سونى كوزىممەن كوردىم.  بىراق بارلىعى سونداي دەسەم əبەستىك بولار.  اشىنعان ادام نە دەمەيدى! قازاق əيەلى تەك قازاق وتباسىنىڭ عانا اسىراۋشىسى،  اناسى، باعبانى ەمەس، قازاق əيەلى - بۇكىل ۇلتتىڭ تəربيەشىسى، ۇستازى. ءوز باسىم انانى سونداي تۇلعا دەپ تانيمىن.

XVIII  عاسىردا قازاق حالقىنىڭ باسىنا نəۋبەت تۇسكەن تۇستا ءبəرىمىز انانىڭ ەتەگىنە تىعىلعان ەكەنبىز.  مەنىڭ دوسىم م.   ءتəتىم:   - ءبىز قالماقتى باتىرلىعىمىزدان گورى سانىمىزبەن الدىق، -  دەيدى.  مەن ماقاشقا: -  سول كوپتى تاپقان،  تولدەگەن كىم؟ -  دەدىم.  سول ۋاقتا قازاق انالارى قازان جارىستىرادى ەكەن. "قازان جارىستىرۋ"  قازاقتىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان سالتى.  كەلىنشەك تولعاتا باستاعاندا اۋىلداعى قاتىن-قالاش ءبəرى قاۋىمداسىپ،  قازان اسادى.  تولعاتۋ -  ءبəرىنىڭ باسىنا تۇسەتىن جاعداي.  قازاق əيەلدەرىنىڭ قاۋىمشىل كەلەتىنى سوندىقتان.  "قازان بۇرىن پىسە مە،  əلدە مەنىڭ كەلىنىم بۇرىن بوسانار ما ەكەن"  دەگەن تىلەۋ.  قازان قانشا رەت قايناسا دا كەلىنشەك بوسانباي، ول وتتان تۇسىرىلمەيدى. سوندىقتان كوپتىڭ تىلەۋى: "كەلىن تەزىرەك بوcانسا ەكەن،  تاماق ءىشىپ كەتەتىندەي بولساق ەكەن", - دەيدى عوي.  كوپ تىلەۋى كول دەگەن.  بۇرىنىراقتا جاستارى كەلىپ قالعان بəيبىشەلەر دە كەلىندەرىمەن قاتار قازان جارىستىراتىن. كەلىنى تولعاتىپ جاتسا، بəيبىشە دە قوسا تولعاتىپ جاتادى ەكەن. ونداعى ماقسات - سوعىسقا ەر-ازامات كەرەك، سوعان باتىر تابامىز دەگەن وي. باتىر تۋ قازاقتىڭ بəيبىشەلەرى ءۇشىن ۇلكەن مəرتەبە بولعان.  سەبەبى،  باتىر تۋعان انانىڭ مەرەيى ۇستەم بولاتىن.

"گاۋھارتاستا": "اناڭنان سەنى تاپقان اينالايىن"  دەگەن جولدار بار. "گاۋھارتاس" ءəنىن مەن قازاق əيەلىنە سوزبەن سومدالعان ەسكەرتكىش دەر ەدىم.  سويتكەن، "باتىر تابامىز"  دەپ،  قازان جارىستىرعان بəيبىشەلەردىڭ،  ارقاسىندا ءبىز جوڭعاردى سانىمىزبەن باستىق. ءبىزدىڭ نايزامىز دا، قارۋىمىز دا، سəيگۇلىگىمىز دە وسى انالار ەدى. قيىن-قىستاۋ كۇندە دە قازاق əيەلدەرى ۇلكەن كىسىلىك تانىتقان.

كەيىن، 1944 جىلى بۇنى نەمىستەر باسىنان كەشىردى. سوعىسقا شاقىرار ادام قالماعاننان سوڭ نەمىس əيەلدەرىنە گيتلەر  "سەندەر سوعىسقا قاتىسپاڭدار،  əسكەرگە بەرەتىن بالا تابىڭدار، كىمنەن تاپساڭ ونان تاپ،  بىراق نەمىس قىپ شىعارىڭدار"  دەگەن ۇندەۋ تاستادى.  قازاق əيەلىنىڭ تاعى ءبىر جويداسىز قاسيەتى -  ەسەپ دەگەندى، ولشەۋ دەگەندى بىلمەيتىندىگى.  ۇيىنە قوناق كەلسە بار جيعان-تەرگەنىن سونىڭ الدىنا توسادى.  بىردەڭەنى ىركىپ،  قىسىپ قالۋ دەگەن ويىندا بولمايدى. "كەيىنگە كەرەك-اۋ،  ەرتەڭ بالالارىم نە جەيدى"  دەگەندى ويلامايدى،  ءىشىپ-جەپ وتىرعان قوناق بəيبىشەنى ماقتاسا بولدى،  سول ىشكەن-جەگەنىنىڭ تولەمى رەتىندە كەتەدى. ماڭعىستاۋ ءوڭىرىن ارالاپ ءجۇرىپ كوپتەگەن قۇلپىتاستاردا اشىق الاقان بەينەلەنگەنىن اڭعاردىم. كوبىنە مۇنداي بەل قازاق بəيبىشەلەرىنىڭ زيراتتارىندا كەزدەسەدى.  اشىق الاقان قازاق əيەلدەرىنىڭ ەستەتيكالىق جەتى قاسيەتىنىڭ ءتول باسى، قۇتتى تۇياعى.

قازاق əيەلدەرى كوشكە، جولعا شىققاندا ۇستىنە بار جاقسىسىن كيىپ الاتىن. كوشكە بايلانىستىنىڭ بارلىعى - وتاۋ ءۇيدىڭ بار جاساۋلارى،  كەرەگە-ۋىقتارىنىڭ əشەكەيلەرى،  باسقۇرلارىنا دەيىن، ءتىپتى، تۇيەنىڭ جابۋىنا، نوقتاسىنا، بۇيداسىنا شەيىن ءبəرى قازاق əيەلىنىڭ قولىنان شىعاتىنى ءمəلىم. دەمەك، بۇل دا قازاق əيەلىنىڭ سىمباتىن انىقتايدى.

قازاق əيەلى ءۇي ىشىندە جۇرگەن جاي انا، جار، قىز عانا ەمەس،  ۇلكەن عارىشپەن تەڭدەس قۇبىلىس دەسەك قاتەلەسپەيمىز.  شوقانداي حاس تۇلەكتى تəربيەلەگەن ايعانىم پارسى،  اراب،  تۇركى تىلدەرىمەن قاتار ورىس تىلدەرىن دە جاقسى بىلگەن دەسەدى.  مەن سول ايعانىمدى تەك شوقاننىڭ əجەسى دەپ ەسەپتەمەيمىن. ايعانىم - سول كەزدەگى قازاق بəيبىشەلەرىنىڭ جيناقتالعان كەيپى.  قازاقتىڭ ەرتەگىلەرىن، اۋىز əدەبيەتىن ىىىوقان ايعانىمنىڭ اۋزىنان ەستيدى،  تەك شوقان ەستىمەيدى،  ونى جولداسى گ.  ا.  پوتانين دە ەستىپ، جازىپ الادى. ءسويتىپ، ول بۇكىل حالىقتىڭ مۇراسى بوپ قالدى. قازىرگى ەستىپ، تىڭداپ جۇرگەن جىرلار مەن ەرتەگىلەر، سالقار اۋىز əدەبيەتىنىڭ كوپتەگەن نۇسقالارى ايعانىمنىڭ ايتۋى بويىنشا، سول رەداكتسيامەن بىزگە جەتتى. ايعانىمنان كەيىن وعان پوتانين دە، ديۆاەۆ تا قول تيگىزبەگەن. Əرينە، ايعانىمداي تۇلعالار قازىر قازاق اۋىلدارىندا كەزدەسپەيدى دەپ ايتا المايمىن.  اسىلداردىڭ سىنىعى رەتىندە بىزگە جەتكەن ۇلگىلەرى بارشىلىق.  مəسەلەن،  مەن كەشە Əمىرە قاشاۋباەۆ بولدى دەگەنگە سەنبەس ەدىم،  ەگەر جəنىبەك كəرمەنوۆتى ءوز قۇلاعىممەن ەستىمەسەم. وسى سەكىلدى ايعانىم بار دەگەنگە سەنبەس ەدىم، ەگەر ءƏبىش كەكىلباەۆتىڭ جاسى جۇزگە تاقاعان اناسىن كورمەسەم،  ءوز əجەم مəليكەنىڭ تəربيەسىندە بولماسام.

«ZAMAN-قازاقستان». 5 اقپان 1999 جىل