الەمدەگى دامىعان مەملەكەتتەر بالا تاربيەسىنە اسا كوڭىل بولەدى. ونى قوعامنىڭ ساپالى مۇشەسى ەتۋگە اتا-اناسىنان باستاپ ۇكىمەتىنە دەيىن جاعداي جاسايدى. بالانىڭ باقىتىن بارىنەن جوعارى ەتىپ قويادى. سوندىقتان بالانىڭ نە كورىپ، نە ەستىپ جۇرگەنىنە وتە ۇلكەن ءمان بەرىلەدى. مىسالى، مامانداردىڭ دەرەگىنشە، بالا ۋاقىتىنىڭ 30 پايىزىن تەلەديدار كورۋمەن وتكىزەدى ەكەن. ەندەشە مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالا ورتا ەسەپپەن 5 مىڭ ساعاتىن تەلەديدارداعى كونتەنتكە بولەدى دەگەن ءسوز.

كوك جاشىككە تەلمىرگەن بالانىڭ ۋاقىتىن شەتەلدەردە پايدالى كونتەنت ءوندىرۋ ارقىلى ءتيىمدى پايدالانادى. بالانىڭ ساناسىن، تۇيسىگىن قالىپتاستىرۋعا قاۋقارلى مۋلتفيلمدەر، باعدارلامالار ۇسىنادى. ينتەرنەتتەگى دەرەككوزدەرگە سۇيەنسەك، بۇلدىرشىندەرگە تانىمدىق باعىتتاعى كونتەنت بەرۋ امەريكا قۇراما شتاتتارىندا جاقسى جولعا قويىلعان. ال جاپونيادا مۋلتفيلمدەر ارقىلى ەلدىڭ سالت-ءداستۇرىن، ادەت عۇرپىن ناسيحاتتايدى، قىتايدا پاتريوتتىق مازمۇنداعى مۋلتفيلمدەر كورسەتىلەدى ەكەن. بۇل جالپى العاندا، بولاشاق ۇرپاقتىڭ قالىپتاسۋ ارناسىن جاساپ بەرەتىن يدەولوگيالىق قۇرال. سوندىقتان ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە ءدال وسىنداي باعىتتا جۇمىس ىستەلگەنى ابزال.

بالا باقىتى بارىنەن دە جوعارى تۇرۋى كەرەك. ولاي بولسا، بۇگىنگى جاس ءبۇلدىرشىن، ەرتەڭگى ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ءۇشىن بارلىق باعىتتا اۋقىمدا شارالار قولعا الىنۋى كەرەك.

قازاقستانداعى وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى رەتىندە – مەملەكەتتىك تىلدەگى بالالار كونتەنتىنىڭ ازدىعى دەسەك بولادى. الەۋمەتتىك پلاتفورمادان ورىس تىلىندە، اعىلشىن تىلىندە مۋلتفيلمدەر كورىپ وسكەن بالانىڭ ءتىلى دە سولاي شىعارى ءسوزسىز. ءوز انا تىلىندە ەمەس وزگە ەلدىڭ تىلىندە بىلدىرلاپ جۇرگەن بالالاردىڭ اتا-انالارىنان «نەگە بالاڭىز قازاقشا سويلەمەيدى؟» دەگەندە، قازاق ءتىلدى بالالار كونتەنتىنىڭ ازدىعىن، ساپاسىنا كوڭىلى تولمايتىندىعىن العا تارتادى. بۇنىمەن كەلىسپەسكە امال جوق. قازىرگى زامان – جاڭا تەحنولوگيالار زامانى. بۇرىنعىداي اجەسىنىڭ ەرتەگىسىن تىڭداپ، اتاسىمەن مازمۇندى سۇقبات قۇرۋدان گورى تەلەديدارداعى مۋلتفيلمدەردى كورۋدى ۇناتاتىن بالا كوپ.وسىنىڭ ناتيجەسىندە ەشكىم ۇيرەتپەسە دە، بالاباقشا بۇلدىرشىندەرى ورىس، اعىلشىن تىلدەرىن مەڭگەرىپ الادى. ال قازاق تىلىنە كەلگەندە سويلەي الماي، ءتىپتى بىلگەنىن ۇمىتىپ قالاتىن بالا سانى ارتىپ كەلەدى. ءبىزدىڭ بولاشاق بالالارىمىزدىڭ ءتىلى قازاقشا شىعۋى ءتيىس. ءدال وسى ميسسيانى كۇشتەۋسىز-اق تەلەارنالار مەن باسقا دا پلاتفورمالار ورىنداپ بەرە الادى. بۇل رەتتە تاربيەلىك، تانىمدىق جانە تىلدىك ماقساتتار كوزدەلگەن قازاقتىلدى كونتەنت ناعىز قاجەتتى رەسۋرس بولماق.

مەملەكەتتىك تىلدەگى انيماتسيالىق فيلمدەر بالانىڭ ءتىلى قازاقشا شىعۋىنا بىردەن-ءبىر تاپتىرماس قۇرال. ونىڭ وسى ەرەكشەلىگىن ەسكەرىپ، سوڭعى جىلدارى قازاق قوعامىندا بارلىق تەلەارنالارداعى بالالار مۋلتفيلمدەرىنىڭ ءتىلىن قازاقشاعا كوشىرەتىن ۋاقىت جەتكەنى تۋرالى قايتا-قايتا ماسەلە كوتەرىلگەنى راس.

ەلىمىزدەگى ەڭ باستى ماسەلە – قازاقتىلدى كونتەنت سانىن، بالالارعا ارنالعان ارنالار مەن باعدارلامالاردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ازىرگە شەتەلدىك ارنالاردى قازاقشالاۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنە ەنگىزىلىپ، بيىل سونىڭ ناتيجەسىن كورۋگە مۇمكىندىك تۋدى. اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى «Nickelodeon» جانە «TiJi» تەلەارنالارىمەن كەلىسسوز جۇرگىزىپ، ىنتىماقتاستىق ورناتتى.

ناتيجەسىندە «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ جانە بالالار كونتەنتىن مەملەكەتتىك تىلدە دامىتۋ اياسىندا بالالار اراسىندا جوعارى سۇرانىسقا يە «TiJi» جانە «Nickelodeon» تەلەارنالارىنىڭ حابارىن بۇلدىرشىندەر قازاق تىلىندە كورە باستادى. بۇل بيىلعى بالالار جىلىنىڭ جاقسى جاڭالىعى بولدى.  «بولاشاق ۇرپاقتىڭ ۇيلەسىمدى دامۋىنا ارقايسىمىز جاۋاپتىمىز. نەگىزى بالالاردىڭ تاربيەسى تىلدەن باستالادى. نەگە «Nickelodeon» جانە «TiJi» كانالدارى تاڭدالدى؟ بۇل قازاق تىلىندە مۋلتيپليكاتسيانى كورسەتەتىن باسەكەلەستىكتى دامىتۋ ماقساتىندا جاسالىپ وتىر. الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەردىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، نەگىزىنەن قازاق تىلىندەگى كونتەنت، بالالارعا ارنالعان مۋلتفيلمدەر كورسەتىلەتىن «بالاپان» ارناسى 1-ورىندا، سودان كەيىن «Nickelodeon» جانە «TiJi»، «Cartoon Network»، «كارۋسەل»، «مالىش» ارنالارى تۇرعانى انىقتالدى. ايتا كەتەيىك، «Nickelodeon» مەن «TiJi» ارنالارى الەمدىك دەڭگەيدەگى باسەكەلەستىككە بەيىمدەلگەن. بۇگىندە «Nickelodeon» ارناسى 180, «TiJi» - 20 ەلدە تاراتىلادى. قازىرگى ۋاقىتتا مۋلتفيلمدەرىڭ 800 جۋىق ساعاتى قازاق تىلىنە اۋدارىلدى»، - دەگەن بولاتىن اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى دانيار قادىروۆ.

سونداي-اق بيىلعى جىلى  بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە ارنالعان قازاق تىلىندەگى تۇڭعىش ÖZINŞE اتتى ستريمينگ-پلاتفورمانىڭ ىسكە قوسىلدى. بۇل ونلاين كينوتەاتردا ءارتۇرلى جاستاعى بالالارعا ارنالعان تولىقمەتراجدى انيماتسيالىق جانە كوركەم فيلمدەر، كوميكستەر، مۋلتحيكايالار، تەلەسەريالدار مەن سيتكومدار توپتاستىرىلعان.

ستريمينگ پلاتفورمانى ىسكە اسىرعان اۆتورلار، بالالار كونتەنتىن جاساۋشى ماماندار ماقپال جۇماباي مەن ساندۋعاش بايماحانقىزىنىڭ ايتۋىنشا، جوبا 2020 جىلدان بەرى قولعا الىنىپ، وسى ۋاقىتقا دەيىن جاسالعان. ÖZINŞE قوسىمشاسىن گادجەتتەرگە جۇكتەپ الىپ، بالاعا قوسىپ بەرۋگە بولادى. ويتكەنى بۇل تەك ونلاين كينوتەاتر ەمەس، بالالارعا انا تىلىندە ساپالى، تاربيەلى كونتەنت ۇسىناتىن سەنىمدى الاڭ بولىپ تابىلادى. ءموبيلدى قوسىمشانى كەز كەلگەن ادام IOS جانە Android ءموبيلدى وپەراتسيالىق جۇيەلەرىندە تەگىن جۇكتەي الادى.

بۇگىندە قوسىمشادا كولەمى 3400 مين قۇرايتىن مۋلتسەريالدار مەن تەلەسەريالداردىڭ ليتسەنزيالىق قۇقىقتارى ساتىپ الىنىپ، جۇكتەلگەن. قازىرگى ۋاقىتتا ÖZINŞE Nickelodeon تەلەارناسىمەن جانە باسقا دا الەمدىك ستۋديا وكىلدەرىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتىر. جوبا اۆتورلارى جۇيەنىڭ جۇيەلى تۇردە جاڭارىپ، تولىقتىرىلىپ وتىراتىنىن جەتكىزدى. سونىمەن بىرگەن، ÖZINŞE ۇجىمى دايىن ونىمدەردى ساتىپ الۋدان بولەك،  وزىندىك جوبالار ءوندىرىسىن دە قولعا العان. مىنەكەي، وسىنداي جوبالار قولعا الىنىپ، بالالار كونتەنتى جولعا قويىلىپ كەلەدى. از دا بولسا، كوڭىل قۋانتادى.

مۋلتفيلم كورۋ ارقىلى بالا قاي ءتىلدى بولسىن تەز قاعىپ الادى. سوندىقتان انيماتسيالىق ونىمدەر بۇلدىرشىندەرگە قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى. وسى جاسالىپ جاتقان شارالاردىڭ پايداعا اسۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

بۇل رەتتە بالاباقشا تاربيەشىلەرى مەن اتا-انا جاۋاپكەرشىلىك الادى.

قازاق بالاباقشاسىندا دا، ورىس بالاباقشاسىندا دا مەملەكەتتىك ءتىل ساياساتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءبىر جولى رەتىندە قاراپ، بالاباقشالارداعى اتا-انا جينالىسىندا «Nickelodeon» جانە «TiJi» ارنالارىنا، قازاقتىلدى پلاتفورمالارعا جارناما جاسالۋى كەرەك.

اتالعان ارنالارداعى ونىمدەر بالا ۇعىمىنا ساي جاتىق تىلمەن اۋدارىلعان. بالانىڭ قابىلداۋىنا قيىندىق كەلتىرمەيدى. ءتىل تۋرالى الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەرىندە

احمەت بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انار فازىلجانوۆا «جۇمساق كۇش» تەرمينىن پايدالانادى. «جۇمساق كۇشتىڭ» جارقىن مىسالى رەتىندە قازاقتىڭ جارىق جۇلدىزى، ءانشى ديماش قۇدايبەرگەننىڭ انشىلىك تالانتىن اتاساق بولادى. ونىڭ داۋىسىنا عاشىق، ءانىن سۇيسىنە تىڭدايتىن الەمدەگى جانكۇيەرلەرى ديماشتىڭ قازاقشا ولەڭدەرىن جاتقا بىلەدى. سول ءۇشىن قازاق ءتىلىن وقىپ، قىزىعۋشىلىق تانىتقان. قازاقتىڭ مادەنيەتىن الەمدىك دەڭگەيدەگى ءانشىمىز ارقىلى تانىپ جاتىر. مىنەكەي، بالانى قازاقشا سويلەتەمىز دەسەك، وسى «جۇمساق كۇشتى» پايدالانىپ، ولاردىڭ ەڭ كوپ تۇتىناتىن كونتەنتى – مۋلتفيلمدەردى قازاق تىلىندە بەرۋ كەرەك. سوندىقتان دا ۇلكەن ەڭبەكپەن جاسالعان دۇنيەنى جارنامالاپ، اتا-اناعا دا، بالاعا دا كورۋىن ءوتىنىپ، ۇسىنىپ وتىرعان دۇرىس.

بالا باستاپقىدا ءتىل بىلمەسە دە، وزىنە ۇناعان فرازالاردى، جەكەلەگەن كەيىپكەرلەردىڭ سوزدەرىن جاتتاپ الادى. كەيىن كەلە قازاقشانى تۇسىنەتىن دەڭگەيگە جەتكەندە جەكەلەگەن سوزدەردىڭ، ودان كەيىن ءسوز تىركەستەرىنىڭ ماعىناسىن ءتۇسىنىپ، سويلەم قۇراي باستايدى.

مۋلتفيلمدەگى كەيىپكەرلەردىڭ ديالوگتارىن، قىزىقتى ەپيزودىن ەستە ساقتاپ، جاتقا ايتۋى مۇمكىن. سوندا اقىرىن عانا قازاقشا ۇيرەنۋ ۇردەرىسى ىسكە قوسىلىپ، ناتيجەسىندە بالانىڭ ءتىلى سىنادى. ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتا باستايدى.

بۇگىنگى جاس ۇرپاق – ەرتەڭگى بولاشاعىمىز. ولاي بولسا، ءتىل ۇيرەتۋ، ءتىل ۇيرەنۋ ۇدەرىسىندە ەشقانداي كۇشتەۋسىز مۋلتفيلمدەردىڭ مىقتى قىزمەت اتقاراتىنىن ەستەن شىعارماي، قازاق بالاسى ءۇشىن دە، وزگە ەتنوس وكىلدەرىنىڭ بالالارى ءۇشىن دە وسى مۇمكىندىكتى بارىنشا پايدالانىپ قالۋعا اسىعۋ كەرەك.

قازاق اقىندارىنىڭ «تىلگە جەڭىل، جۇرەككە جىلى تيەتىن ولەڭ-ەرتەگىلەرىن دە قازىرگى زامانعا ساي ەتىپ ۇسىنا الساق قۇبا-قۇپ.

Abai.kz