Global FirePower 2023 جىلعا ارنالعان الەم ەلدەرىنىڭ اسكەري كۇشى بويىنشا رەيتينگىن جاريالادى. تىزىمدە 145 مەملەكەت بار.

اسكەري كۇشتىڭ يندەكسى 60 ءتۇرلى فاكتور بويىنشا ەسەپتەلگەن: قارۋلى كۇشتەردىڭ سانى، قورعانىس شىعىندارى، اسكەري تەحنيكانىڭ كولەمى، رەسۋرستارعا قول جەتىمدىلىك جانە باسقالارى.

اقش، رەسەي جانە قىتاي وتكەن جىلعىداي كوشباسشىلىق ورنىنان تۇسپەگەن.

ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىندا وزبەكستان ءتىزىمنىڭ الدىڭعى قاتارىنان كورىنىس تاپقان – 62-ءشى ورىندا. ەكىنشى قازاقستان – 63 ورىندا، تۇرىكمەنستان - 82 ورىن، قىرعىزستان-107 ورىن، تاجىكستان - 120 ورىندا تۇر.

رەسەي اسكەرىنىڭ ۋكرايناعا اشىق سوعىس اشۋى كوپتەگەن ەلدەردى قورعانىس سالاسىنا قايتا قاراۋعا ءماجبۇر ەتتى. الەمدەگى گەوساياسي احۋال ناشارلاپ، مەملەكەتتەر قايتا ميليتاريستىك كوزقاراستى ۇستانۋعا كوشكەندەي. اقش باستاپ، باتىس قوستاپ، الەم ەلدەرى قورعانىس سالاسىنىڭ بيۋدجەتىن ەسەلەيتىنىن ايتتى. سونىڭ ىشىندە ءبىز دە بارمىز.

وسى رەتتە قازاقستان ءوزىنىڭ اسكەري تەحنيكاسىن 2030 جىلعا دەيىن جاڭالايتىنى حابارلانعان.

«ارميانى قارۋ-جاراقپەن جانە اسكەري تەحنيكامەن جاراقتاندىرۋ اسكەرلەردىڭ جاۋىنگەرلىك ازىرلىگىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى جۇكتەلگەن مىندەتتەرگە سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى»،-دەدى قازاقستان قورعانىس ءمينيسترى رۋسلان جاقسىلىقوۆ.

قازاقستان قورعانىس مينيسترلىگى بۇل ماسەلەدە ماڭىزدى ءرول قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنىنە (قوك) جۇكتەلگەنىن ايتتى.

«دامىعان وتاندىق قوك مەملەكەتتىڭ اسكەري-ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىگىنىڭ نەگىزگى قۇرامداس بولىگى بولىپ تابىلاتىنى انىق. مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ جۇيەسىنە سايكەس ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىراتىن نەگىزگى قۇجات ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ستراتەگياسى بولىپ تابىلادى»، - دەدى مينيستر.

جاقسىلىقوۆتىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ 2021 جىلعى 20 تامىزداعى جارلىعىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىن، باسقا دا اسكەرلەرى مەن اسكەري قۇرالىمدارىن سالۋ جانە دامىتۋ تۇجىرىمداماسىنىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى جاڭا رەداكتسياسى بەكىتىلگەن.

تۇجىرىمداما، ونىڭ ىشىندە قارۋلى كۇشتەردىڭ تەحنيكالىق جابدىقتالۋىن ارتتىرۋ ءۇشىن ناقتى مىندەتتەر مەن كورسەتكىشتەردى ىسكە اسىرۋ كەزەڭدەرىن قامتيدى.

سونداي-اق پرەزيدەنتتىڭ 2018 جىلعى 28 مامىرداعى جارلىعىمەن بەكىتىلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىن، باسقا دا اسكەرلەرى مەن اسكەري قۇرالىمدارىن قايتا جاراقتاندىرۋ جانە قورعانىس-ونەركاسىپ كەشەنىن 2030 جىلعا دەيىن دامىتۋ تۇجىرىمداماسى قولدانىلادى.

«تۇجىرىمدامادا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىن، باسقا دا اسكەرلەرى مەن اسكەري قۇرالىمدارىن قايتا جاراقتاندىرۋ مۇددەسىندە قوك دامۋىنىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى، نەگىزگى باعىتتارى مەن كەزەڭدەرى ايقىندالعان»، - دەپ حابارلاعان ەدى مينيستر.

بيىل اسكەرلەردى وزىق قارۋ-جاراقپەن جانە باسقارۋ جۇيەلەرىمەن جاراقتاندىرۋ بويىنشا جوسپارلى جۇمىس جالعاسىن تاپقان.

نەگىزگى باسىم باعىتتار پيلوتسىز ۇشۋ اپپاراتتارى، اتىس قارۋى، جوعارى دالدىكتەگى قارۋ-جاراق پەن وق-دارىلەر، اسكەري تەحنيكا جانە ارنايى وپەراتسيالار كۇشتەرىنە ارنالعان قارۋ-جاراقتاردى ساتىپ الۋ.

«قورعانىس مينيسترلىگى ءۇشىن قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكانى ساتىپ الۋ يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى ارقىلى مەملەكەتتىك قورعانىس تاپسىرىسى شەڭبەرىندە جۇرگىزىلەدى. اعىمداعى جىلى 110 بىرلىكتەن استام اسكەري تەحنيكا ساتىپ الىنىپ، اسكەرگە ءتۇستى. اۋە قورعانىسى كۇشتەرى 4-ءشى بۋىننىڭ زاماناۋي كوپفۋنكتسيونالدى، سوقپالى جانە كولىكتىك-جاۋىنگەرلىك تىكۇشاقتارمەن، اسكەري-كولىكتىك ۇشاقتارمەن جانە وقۋ-جاتتىعۋ ۇشاقتارىمەن جاراقتاندىرىلادى. تاياۋ مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا يسپاندىق Airbus military كومپانياسى شىعارعان ا400م اسكەري-كولىك ۇشاقتارى جەتكىزىلمەك. ورتا كلاستى اسكەري-كولىك ۇشاقتارىنىڭ جەلىسىن ساتىپ الۋ جالعاسۋدا. 2023 جىلى وسى كومپانيانىڭ كەزەكتى س295م ۇشاعى جەتكىزىلەدى»،-دەگەن بولاتىن قر قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى سۇلتان كامالەدينوۆ.

وسىلايشا اسكەري قارۋ-جاراقتى جاڭالاۋ، ساتىپ الۋ جۇمىستارى قارقىندى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. تۇتاستاي العاندا، قازاقستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرى قارۋ-جاراقتىڭ، اسكەري تەحنيكانىڭ جانە باسقا دا ماتەريالدىق قۇرالداردىڭ نەگىزگى تۇرلەرىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. ۇلتتىق جانە وڭىرلىك قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ مۇددەسىندە باسقا مەملەكەتتەرمەن اسكەري جانە اسكەري-تەحنيكالىق ىنتىماقتاستىق اياسى كەڭەيۋدە.

Global Firepower رەيتينگىنىڭ تالداۋى بويىنشا بۇگىنگى تاڭدا قر اۆياتسياسىندا 237 ۇشۋ اپپاراتى، قۇرلىق اسكەرلەرىندە 300 تانك، 5,2 مىڭ جاۋىنگەرلىك بروندى ماشينالار، 246 وزدىگىنەن جۇرەتىن ارتيللەريالىق قوندىرعىلار، 456 بىرلىك سۇيرەتىلەتىن ارتيللەريا جانە 407 رەاكتيۆتى جۇيەلەر بار.  اسكەري پەرسونالدىڭ جالپى سانى 77 مىڭ ادامدى قۇرايدى.

رەيتينگ ارينە ماڭىزدى. بۇل كەم-كەتىگىڭدى تۇزەپ، العا جىلجۋعا قاجەتتىنى انىقتاۋ ءۇشىن كەرەك. الايدا رەيتينگ اسكەردىڭ جاعدايىن ناقتى سيپاتتامايدى. رەيتينگتى جاساقتاۋ ساتىندە كوپتەگەن مەملەكەتتەر ساياسي قۋلىققا باسادى. ءبىرى قارۋ دەڭگەيىن ازايتىپ كورسەتسە، ەندى ءبىرى ۇلعايتىپ كورسەتەدى. اسكەري بيۋدجەت پەن اسكەر سانىنا دا قاتىستى ءدال سولاي. اسكەردىڭ شىنايى كەلبەتىن سوعىس جاعدايى عانا كورسەتە الادى. مىسالى رەيتينگتە 2-ءشى ورىندا تۇرعان رەسەي اسكەرى، رەيتينگتە 15-ءشى ورىندا تۇرعان اسكەردى ۇرىس دالاسىندا تىزە بۇكتىرە الماي كەلەدى.

«سوعىس – كىمدىكى دۇرىس ەكەنىن انىقتامايدى. سوعىس – كىمنىڭ امان قالاتىنىن انىقتايدى»، - دەيدى ويشىل بەرتران راسسەل. سوندىقتان، اسكەري بيۋدجەتتى ۇلعايتۋ ماڭىزدى ەكەنى انىق. قارۋ-جاراقتى قازىردەن قامداۋ كەرەك. بىزگە زاماناۋي قارۋ-جاراق كەرەك. بىلتىر قابىلدانعان اسكەري دوكترينانىڭ قالاي بولاتىنىن الداعى ۋاقىتتا كورە جاتارمىز. دەسە دە، قازاقستاننىڭ ۇرىس جاعدايىندا جاڭا قارۋ ساتىپ الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى، الەمنىڭ بىرقاتار ەلدەرىمەن قورعانىس سالاسىندا كەلىسىم جاساي الۋى، قازاق ساربازدارىن وزگە ەلدەرگە وقىتۋ جانە تاجىريبە الماسۋعا جىبەرۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولۋى، حالىقارالىق دارەجەدە ءيميدجىنىڭ جوعارى بولۋى جانە ديپلوماتيالىق بەدەلگە يە بولۋ. وسى ارتىقشىلىقتار قازاقستان اسكەرىن قۋاتتى ەتە تۇسەدى.

Abai.kz