ومiربەك جۇبانيازوۆ، سۋرەتشi: ونەردi باعالاۋدا وزبەكتەر بiزدەن وزدى
ومiربەك جۇبانيازوۆ - قازاقستان سۋرەتشiلەر وداعىنىڭ مۇشەسi ءارi بiرiنشi حاتشىسى. بiرشاما ۋاقىتتان بەرi ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا شاكiرت تاربيەلەيدi. بۇل كۇندە ونىڭ شىعارمالارى ءا.قاستەەۆ اتىنداعى ونەر مۇراجايىندا، رف مادەنيەت مينيسترلiگiندە، ۆاتيكاندا، سانكت-پەتەربوردا جانە قىتاي، قاتار مەملەكەتiنiڭ مۇراجايلارىندا، سونداي-اق، ۇلىبريتانيا، گەرمانيا، فرانتسيا، وڭتۇستiك كورەيا سياقتى ەلدەردiڭ جەكە مەنشiك قورلارىندا ساقتاۋلى. ءو.جۇبانيازوۆ - رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق فەستيۆالدەردiڭ لاۋرەاتى. بەلگiلi سۋرەتشiمەن ونىڭ شەبەرحاناسىندا كەزدەسiپ، از-كەم سۇحباتتاستىق.
- "سۋرەتشiلەر ەشقاشان زەينەتكە شىقپايدى" دەپسiز بiر سۇحباتىڭىزدا...
- مەن ءۇشiن سۋرەت سالۋدان ارتىق رۋحاني ءلاززات جوق. ەشكiم سەنiڭ وي-قيالىڭا تەجەۋ سالا المايدى. ەركiندiك دەگەن وسى ەمەس پە؟! سۋرەتشiلەردiڭ زەينەتكە شىقپايتىنى راس. جەر بەسiككە دەيiنگi عۇمىرىندا قولىنان قىلقالامى تۇسپەي كەتكەن ۇلى سۋرەتشiلەر بولعانىن تاريحتان بiلەمiز.
كەيبiر جۇرت دەمالۋ ءۇشiن تەڭiز جاعالاپ، شەتەل اسىپ جاتادى. ال مەن شەبەرحانامدا وتكiزگەن ۋاقىتىمدى دەمالىسقا بالايمىن.
- جەلتوقسان تاقىرىبىنا سۋرەت سالىپ جاتقانىڭىزدى ەستiپ ەدiك. ول شىعارمانى اياقتادىڭىز با؟
ومiربەك جۇبانيازوۆ - قازاقستان سۋرەتشiلەر وداعىنىڭ مۇشەسi ءارi بiرiنشi حاتشىسى. بiرشاما ۋاقىتتان بەرi ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا شاكiرت تاربيەلەيدi. بۇل كۇندە ونىڭ شىعارمالارى ءا.قاستەەۆ اتىنداعى ونەر مۇراجايىندا، رف مادەنيەت مينيسترلiگiندە، ۆاتيكاندا، سانكت-پەتەربوردا جانە قىتاي، قاتار مەملەكەتiنiڭ مۇراجايلارىندا، سونداي-اق، ۇلىبريتانيا، گەرمانيا، فرانتسيا، وڭتۇستiك كورەيا سياقتى ەلدەردiڭ جەكە مەنشiك قورلارىندا ساقتاۋلى. ءو.جۇبانيازوۆ - رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق فەستيۆالدەردiڭ لاۋرەاتى. بەلگiلi سۋرەتشiمەن ونىڭ شەبەرحاناسىندا كەزدەسiپ، از-كەم سۇحباتتاستىق.
- "سۋرەتشiلەر ەشقاشان زەينەتكە شىقپايدى" دەپسiز بiر سۇحباتىڭىزدا...
- مەن ءۇشiن سۋرەت سالۋدان ارتىق رۋحاني ءلاززات جوق. ەشكiم سەنiڭ وي-قيالىڭا تەجەۋ سالا المايدى. ەركiندiك دەگەن وسى ەمەس پە؟! سۋرەتشiلەردiڭ زەينەتكە شىقپايتىنى راس. جەر بەسiككە دەيiنگi عۇمىرىندا قولىنان قىلقالامى تۇسپەي كەتكەن ۇلى سۋرەتشiلەر بولعانىن تاريحتان بiلەمiز.
كەيبiر جۇرت دەمالۋ ءۇشiن تەڭiز جاعالاپ، شەتەل اسىپ جاتادى. ال مەن شەبەرحانامدا وتكiزگەن ۋاقىتىمدى دەمالىسقا بالايمىن.
- جەلتوقسان تاقىرىبىنا سۋرەت سالىپ جاتقانىڭىزدى ەستiپ ەدiك. ول شىعارمانى اياقتادىڭىز با؟
- تاۋەلسiزدiكتiڭ 20 جىلدىعىنا جانە جەلتوقسان كوتەرiلiسiنiڭ 25 جىلدىعىنا ارناپ "قۇرباندىق" دەپ اتالاتىن تۋىندى سالعانمىن. كورمە ۇيىمداستىرعاندار ارنەنi جەلەۋ ەتiپ، شىعارمامدى كورمەگە قاتىستىرمادى. "بيتكە وكپەلەپ، تونىن وتقا جاعاتىنداردىڭ" قاتارىنان ەمەسپiن. ءار نارسەنiڭ ءوز ۋاقىتى بولادى.
شوۆينيستiك زاماننىڭ سالقىنى بiزگە دە تيدi. الماتىعا 1987 جىلى كەلدiم. 1986 جىلى جەلتوقسان كوتەرiلiسiنە قاتىسپاساق تا، ىزعارىن جان-ءتانiمiزبەن سەزدiك. بۇل - سول زاماننان بەرi كوكiرەكتە پiسiپ جاتقان يدەيا ەدi.
"قۇرباندىق" شىعارماسىنداعى بويجەتكەن - ءوزiمنiڭ قىزىم عايني. 1986 جىلى تۋعان. قىزىمدى بەينەلەۋ ارقىلى قاھارمان قايراتتار كورگەن زامان مەن بۇگiنگi ۇرپاقتىڭ زامانىن سالىستىرىپ كورسەتتiم. الدەكiمدەر ايتقانداي، مۇنى "ساياسي ساۋاتسىز" جۇمىس دەپ ەسەپتەمەيمiن. ونىڭ باعاسىن حالىق بەرەدi ءالi.
قىزىم جەلتوقساننىڭ قۇرداسى بولسا، ۇلىم مۇراتبەك - تاۋەلسiزدiكتiڭ قۇرداسى. ءتاۋەلسiزدiگiمiزگە 18 جىل تولعاندا مۇراتبەك كامەلەتتiك جاسقا تولدى. سول كەزدە "كامەلەت" دەپ اتالاتىن كارتينا سالدىم.
- "كەزدەسۋ" دەپ اتالاتىن كارتيناڭىزدى 2002 جىلى مەملەكەت باسشىسى ن.نازارباەۆ ريم پاپاسى II يوانن پاۆەلگە سىيلادى. كارتينانى ءوزiڭiز ۇسىندىڭىز با؟
- جوق، بۇل كارتينامدى پرەزيدەنتتiڭ ريم پاپاسىنا سىيلاعانىن ستۋدەنتتەرiمنەن ەستiدiم. 2002 جىلى قىركۇيەكتە ەدi, بiر ستۋدەنتiم حابارلاستى: "اعاي، سiزدiڭ سۋرەتiڭiزدi پرەزيدەنت ريم پاپاسىنا سىيلادى عوي. قۇتتى بولسىن!", - دەيدi. تاڭدانىپ قالدىم. كەيiن بiلگەنiمدەي، استانادا وتكەن كورمەگە "كەزدەسۋ" دەگەن كارتينامدى ۇسىنعان ەدiم. كەيiن كارتينا دەلدالدار ارقىلى ساتىلدى. كiم ساتىپ العانىن بiلمەيمiن. سول كارتينامدى مەملەكەت باسشىسى ۇناتىپ، ريم پاپاسىنا سىيلاپتى. مەن مۇنى مارتەبە دەپ قابىلدادىم.
- سiزدiڭ "كەنەسارى حان" دەگەن تاماشا تۋىندىڭىز بار. كەنەسارىنى سالۋعا نە تۇرتكi بولدى؟
- ۇمىتپاسام، 1997 جىلدارى بولۋى كەرەك، جەردi ساتۋ تۋرالى اڭگiمە شىعا باستادى. جەردi ساتۋ دەگەندi بۇرىن-سوڭدى كiم ەستiگەن، قاتتى تولقىدىم. سودان الدەكiمدەرگە وي سالۋ ءۇشiن، ۇلتتىق رۋحتى وياتۋ ءۇشiن كەنەسارى حاننىڭ سۋرەتiن سالماق بولدىم. كەنەسارىنى ۇزاق زەرتتەدiم. دەرەكتەر جينادىم، زەرتتەدiم. سۋرەت ءساتتi شىققان بولۋى كەرەك، گازەت-جۋرنالداردا، كiتاپتاردا "كەنەسارى حان" كارتينام جيi باسىلاتىن بولدى. جالپى، سۋرەتشi عۇمىرىندا ون مىڭ سۋرەت سالۋى مۇمكiن. الايدا ونىڭ بiردi-ەكiلiسi عانا حالىقتىڭ ەسiندە قالادى. حالىقتىڭ جادىندا قالعان مەنiڭ بiر سۋرەتiم وسى - "كەنەسارى حان".
- سۋرەتشiلەردiڭ اۆتورلىق قۇقىعى قانشالىقتى قورعالعان؟
- اۆتورلىق قۇقىق دەمەكشi, "كەنەسارى حاندى" رەسەيدiڭ التاي وڭiرiنەن شىعاتىن، ەركەكتiڭ قۋاتىن ارتتىراتىن الدەبiر ءدارiنiڭ سىرتىنا مەنiڭ رۇقساتىمسىز سالىپتى. "ابىروي" اۆتورلىق قۇقىقتى قورعاۋ ۇيىمىنىڭ كومەگiمەن ءدارiنiڭ قورابىنان سۋرەتiمدi العىزىپ، زاڭ بۇزعان ءدارi شىعارۋشى كومپانياعا وتەماقى تولەتتiردiم.
- بiزدiڭ قوعامدا سۋرەتشiلەردiڭ ەڭبەگi باعالانا ما؟
- قازاقستانداعى قادiرسiز ونەردiڭ بiرi - سۋرەت ونەرi. ارiگە بارماي-اق قويايىق، مىنا كورشi وزبەكستانمەن سالىستىرساق، ونەردi باعالاۋدا وزبەكتەر بiزدەن وزدى. ماسەلەن، وزبەكستاندا كوركەمسۋرەت اكادەمياسى بار. بۇل اكادەميانىڭ رەكتورى مينيستردiڭ دارەجەسiندە. تiپتi قىرعىزداردا دا وسىنداي اكادەميا بار. ال بiزدە جوق. ت.ءجۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا بiر فاكۋلتەت قانامىز. كۇنi بۇگiنگە دەيiن بiردە-بiر سۋرەتشi اكادەمياعا رەكتور بولىپ كورگەن ەمەس. ءارتiس نەمەسە مۋزىكانت رەكتور بولادى.
- شىعارمالارىڭىزدى ساتىپ، پايدا تاباسىز با؟
- بiزدە سۋرەت ونەرi ءوز دەڭگەيiندە باعالانبايتىنىن ايتتىم. مەنiڭ ءۇيسiز جۇرگەنiمنiڭ ءوزi - وسىنىڭ بiر دالەلi. دەگەنمەن، مەن - ءوز باعامدى بiلەتiن سۋرەتشiمiن. جەكە كوللەكتسياسى بار، ونەردi تۇسiنەتiن تانىمال ازاماتتار مەنiڭ سۋرەتتەرiمدi اتتاي قالاپ العىزىپ جاتادى. مۇنىسى مەنiڭ شىعارمامدى باعالاعانى بولسا كەرەك. اكادەميادا ۇستازدىق ەتكەننەن الاتىن جالاقىم پاتەراقىدان ارتىلمايدى. سوندىقتان سالعان سۋرەتتەردi كەيدە ساتىپ، بiر جىرتىقتى جاماۋعا تۋرا كەلەدi.
- اڭگiمەڭiزگە راقمەت.
سۇحباتتاسقان ە.بيەكە
"جاس الاش" گازەتى
سۇحباتتاسقان ە.بيەكە.
«قۇرباندىق»
«كەنەسارى حان»
«كامەلەت»
