اباي! ول - ۇلى ەسىمىمەن جۇرەكتىڭ ءدال ءتۇبىن جاشىعان، قياعا شارق ۇرىپ سامعاعان، ەل بولاشاعىنا جاڭا باعىت ىزدەگەن، ءازىر تاپپاعان، بىراق قايدان تاباتىنىن ءدال سەزىپ بولعان ەل بالاسى، زامان جاسى، ءدۇيىم جۇرتتىڭ الىستى بولجاي العان، ىلگەرى سۇيرەگەن ويى، قيۋى قاشىپ، ىدىراي باستاعان ەسكى قوعامداعى ادىلەتسىزدىككە قارسى كۇرەسىپ، دەموكراتياشىل وزات ويلاردا بەرىك تۇتىنعان كەسەك تۇلعالى اسا كورنەكتى قوعام قايراتكەرى. ول كۇندەلىكتى تىرشىلىگىمىزدە، رۋحاني الەمىمىزدى، قاراقان باسىمىزدى الىپ جۇرۋدەن باستاپ، بيىك ادامگەرشىلىككە دەيىنگى ارالىقتا تەگىس قامتيتىن جان-جاقتى قۇبىلىس. ابايدى تانۋدا ساياسات ىقپالىنان، ۋاقىت قىسپاعىنىن اسا الماعان كەزدەر بولدى. ەندى زامان وزگەرگەن شاقتا ازات ەلدىڭ ازات ويىمەن، ازات جۇرەگىمەن، ازات زەردەسىمەن ابايدى تانۋعا ءتيىسپىز. ونىڭ ءومىرى مەن ەڭبەگى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۆورچەستۆاسىندا ۇلكەن ورىن العان تاقىرىپ. جازۋشىنىڭ اباي ءومىرى مەن تۆورچەستۆاسىنا عىلىمي - زەرتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ جولىندا سىڭىرگەن قىرۋار ەڭبەگى ءوز الدىنا ءبىر توبە. ول 1939 جىلى ءوز ل. سوبولەۆپەن بىرگە «اباي» اتتى تراگەدياسىن 1945 جىلى ابايدىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋىمەن بايلانىستى «اباي» وپەراسىنىڭ ليبرەتتوسىن جانە  «اباي جىرلارى» اتتى كوركەم سۋرەتتى ءفيلمنىڭ ستسەناريىن جازدى. الايدا جازۋشىنىڭ اباي وبرازىن كەمەلىنە كەلتىرە سۋرەتتەپ، سومداپ سوققان كلاسسيكالىق شىعارماسى - «اباي جولى» اتتى ءتورت تومدىق ەپوپەيا. قوعام قۇبىلىستارىن بويىنا مول سىڭىرگەن. بۇل ەپوپەيا ەلدىڭ رۋحاني ۇلگىسى بولعان ابايدىڭ ءومىرى، ءۇمىتى، ارمانى، ايتىسى، تارتىسى، حالقىنا ەتكەن ەڭبەگى جايىندا ءسوز قوزعايدى. حالىق قامقورى، «قالىڭ ەلىم، قازاعىم» دەگەن ابايدىڭ ادال وسيەتتى ويلى جانداردىڭ كوكىرەگىنە ۇيالاپ، ولاردى بولاشاققا مەگزەگەن.

اباي جايىندا رومان جازۋ جولىندا جازۋشىعا كەزدەسكەن كەدەرگىلەر مەن قيىندىقتار از ەمەس. ەڭ الدىمەن ماتەريال تاۋىپ، جيناۋدىڭ ءوزى قيامەتتەي قيىندىق كەلتىردى. سوندىقتان دا جازۋشى ءوز جاعدايىن قونالقاعا كەم جەتىپ، ءوشىپ قالعان كۇل اراسىنان بولار-بولماس شوق تاۋىپ، ونى ءوز دەمىمەن ۇرلەپ، جىلىتىپ، وت تۇتاتقان جۇرگىنشى جولاۋشىداي سەزىنگەنى ءمالىم. قۇنانباي، اباي، بەگەش، جيرەنشە، ورازباي، بازارالى تاعى وزگەلەر تۋرالى كوپ بىلەتىن  كونەلەر، اقىلگوي اقساقالدار حالىق شەجىرەسى قاريالاردىڭ ايتقاندارىن جازۋشى ءار كەزدە جالىقپاي جازىپ وتىرعان. م. اۋەزوۆ بۇل جايدى بىلايشا باياندايدى: «جاس شاعىندا ابايدىڭ ءىنى-دوسى كاكىتاي، كوكپاي، مۇقا سياقتى كىسىلەردەن ەستىگەنىم روماندى شىندىق مالىمەتتەرمەن تولىقتىرا تۇسۋگە  كوپ سەبەپ بولدى. ابايدىڭ اكەسى قۇنانبايمەن كوپ الىسقان جىگىتەك سياقتى رۋلاردىڭ قارت-قارياسىمەن كوپ كەزدەسكەنىم بار. ابايدىڭ ءومىر بويى دوسى بولىپ وتكەن ەرتەگىشى بايماعانبەت  تە كوپ قىزىق جايلاردى بايان ەتكەن ەدى» [1.129 بەت].

بۇل شىعارما وقۋشىعا قىزىقتى قيال مەن ورەن وي ولكەسىن كەزدىرىپ، تالاي تەرەڭ تولعانىستار تۋدىرادى. ول سوۆەت ادەبيەتى تۋىندىلارىنىڭ ماڭداي لەگىنەن ورىن الادى دەۋ ازدىق قىلادى، الەمنىڭ باسقا ەلدەرىندە ونىمەن تەڭ تۇسەر شىعارما تابۋ قيىن.

سۇيەر ۇلىن بولسا، سەن ءسۇي،

سۇيەنەرگە جارا ەل - دەپ اباي اتامىز ايتقانداي، جۇرەكتەرى قالاعان ۇلداردىڭ اتىن جۇرت وزدەرى-اق جەرگە تاستامايدى. الپامىس باتىر، قامبار باتىر، بالۋان شولاق، ءبىرجان سال، اقان سەرىنىڭ ەسىمدەرى سونىڭ جارقىن مىسالى. قۇدايعا شۇكىر، ماقتان تۇتار، ۇلگى ەتىپ العا ۇستار داناعا دا، باتىرعا دا باي ەلمىز. ولاردىڭ ەلى ءۇشىن جاساپ كەتكەن ەڭبەكتەرىن  دارالاپ اتاپ، تۋعان حالقىمەن قايىرا تابىستىرۋدان، تەگىندە، كەندە ەمەسپىز.

سولاردىڭ ءبىرى - حالقىمىزدىڭ ءبىرتۋار ارداقتى ازاماتى م. اۋەزوۆ «تىرلىككە تەرەڭ شومىپ، وي ۇرىعىن تەرەڭ كومىپ ىزدەنۋ كەرەك» [2.193 بەت] دەپ جازۋشىنىڭ ءوزى ايتقانداي ۇزدىكسىز ىزدەنىستەر مەن كەڭ تولعانىستار ارقاسىندا عانا ادام جانىنىڭ اسىل  قاسيەتتەرى، ونىڭ ويى مەن سەزىمىنىڭ كىناراتسىز شىنايىلىعى بارىنشا انىق، ناقتى كۇيىندە كەز-كەلگەن شىعارمانىڭ ارقاۋى بولا الادى. وسىنداي ساتتەردى جەتە سەزىنگەن، تەرەڭ تانىعان جازۋشىنىڭ ءوزى دە شىعارمالارىندا ادام جانىنىڭ شىنايلىعىن، ونىڭ ويى مەن سەزىمىن تابيعي قالپىندا، تازا كۇيىندە بەينەلەيدى. بۇل سابىرلى دا پاراساتتى، كەمەڭگەر تۇلعامىز - ابايدىڭ بەينەسىن اشۋدا كورىنەدى. جۇزىندە جىلى جىميىسى ادەمى ىزگىلىكتى ادامنىڭ شىتىرمانى، بەل-بەلەسى، قياسى مەن ءورى، قات-قاباتى مول ءوز جولى حاقىندا جازىلعان «اباي جولى» رومانى - جازۋشىنىڭ ءومىر-داپتەرى. روماننىڭ العاشقى كىتابىندا بالالىق شاقتان باستاپ، ازامات بولىپ قالىپتاسقان اباي بەينەسى كورىنەدى. بۇل ۋاقىتتا بالا اقىن ءوزىن قورشاعان ورتا اينالاسىندا قايناعان جاۋىز تىرشىلىكتىڭ كۋاسى بولادى. بالا كەزدەن اكەسى ورناتقان تارتىپكە، زورلاق-زومبىلىققا جانى تۇرشىگە، جيىركەنە قارايدى. ەرىكسىزدىگى مەن جىگەرسىزدىگى ەسەبىنەن بۇل فەودالدىق - رۋشىلدىق سالت-ساناعا قارسى بەل شەشىپ كۇرەسپەي تەك ىشتەي وكىنىش ەتەدى. بالعىن جاستىڭ بىردەن تاريحي قايراتكەر اتانىپ، كۇرەسكە ارالاسىپ كەتۋىندە مۇمكىندىك بولمادى. ەسكى قوعامدىق سانا، الەۋمەتتىك بىتىسپەس قايشىلىقتىڭ اياققا تۇساۋ، كوڭىلگە بۇعاۋ بولدى.

اباي قارقارالىعا اتتاناردا اناسىنىڭ: «بالام، ۇلكەندەر بىردە تاتۋ، بىردە اراز بولا بەرەتىن ... «كۇندەستىن كۇنى كۇندەس» دەگەندەي، سەن بىلمەي-اق قوي. اكەڭ دۇشپان دەسە، سەن ءادىل بول!» دەگەن وسيەتىن جادىندا مىقتاپ ساقتايدى. اكەسىنە جاۋ ادامدارعا دەگەن ونىڭ يگى قۇرمەتىن بوجەي اسىنىڭ ويداعىداي وتۋىنە سىڭىرگەن ەرەڭ ەڭبەگىنەن اڭعارۋعا بولادى. ءومىر بويى ابايدىڭ ەڭ العاشقى رەت ۇيقىسىز تۇندەر وتكىزىپ، قاباعى قاتىپ، قاجىعان جولى وسى ەدى. «جاقسى اعانىڭ زور دامەسىن امسە ءوستىپ اقتاعايسىڭ! «ءورىسىڭ الدا! بەتىن دۇرىس! ءدال وسى بەتىنەن جارىلعاسىن»» [3.131 بەت] - دەپ قارت بوجەي مەن اقساقالدار الاقان جايىپ، اق باتامەن تىلەۋلەستىكتەرىن ءبىلدىردى. بوجەيدى ىشتەي جاقتاپ، وعان ىشتەي تىلەكتەس بولىپ جۇرگەن اباي ونىڭ اكەسىنەن جاپا شەگۋشى دەپ قانا جاقتاماي، حالىق ۇلى دەپ قۇرمەتتەدى. بۇل سوقتىق باسى، شىتىرمانى، بەل-بەلەسى مول ۇلكەن ءومىر جولىنىڭ باستاماسى عانا، سول كەزدىن وزىندە وىنڭ كوڭىلىندە سان ويلار كەزەگىمەن كورىنىس بەرىپ، ءار ءسوزىنىڭ ار جاعىندا قورعاسىنداي ءزىل باتپان ويلار، كوڭىل تولقىنى، جان جاراسى، قاتىگەز ءومىردىڭ اششى شىندىعى جاتتى.

ابايدى قورشاپ، قالادان الىپ قايتقان سەرىكتەرى - بايتاس پەن جۇماباي ءبىرى سەرى، ءانشى بولسا، ەكىنشىسى ودان وزگەشە قۇنانباي باعىتىن ۇستاعان ادام. ابايدىڭ جانىنداعى جولداستارىنىڭ مىنەزدەرى ەكى ءتۇرلى بولسا، ونىڭ كەلەشەكتەگى ءومىرىنىڭ دە وسىنداي ءبىر-بىرىنە قاراما-قارسى تۇرعان ەكى توپتىڭ اراسىندا قالىپتاساتىنىن، اۆتور وسى ەكى ادام ارقىلى ابايدىڭ كەلەشەكتە ەكى ورتامەن ىستەس بولاتىنىن، ونىڭ سۇيگەنى، قالاعانى حالقى، اقىندىق بولاتىنىن العاشقى بەتتەن-اق بايقاتادى.

م. اۋەزوۆتىڭ ايتۋىنشا، ابايدىڭ رۋحاني كەمەلدەنۋىنە ىقپال جاساعان ارنا - ۇشەۋ:

«ۇلتتىق جانە  بۇكىل ادامزاتتىق مادەنيەتتىڭ ءۇش ءتۇرلى مول ارناسى دانىشپان اقىننىڭ شىعارماشىلىق ىسىنە رۋحاني ازىق بولدى..ابايدىڭ بۇكىل وي-قيالىنا، الەۋمەتتىك، اقىندىق ىسىنە دەم بەرىپ، شاپاعاتىن توككەن ارنانىڭ ءبىرى - حالىقتىڭ ءوزى جاساعان، اۋىزدان اۋىزعا تاراعان، باسپا جۇزىندە ساقتالىپ كەلگەن قازاقتىڭ باعزى زامانداعى حالىق مادەنيەتتىنىڭ باي مۇراسى...،اقىندىعىنا رۋحاني دەم بەرىپ، ازىق بولعان ەكىنشى ارنا-شىعىس مادەنيەتىنىڭ تاماشا مۇراسى، ءۇشىنشى ارنا-ورىس مادەنيەتى، ەۋروپا مادەنيەتى» [4.336 بەت].

«قارى كوپ قالىڭ قىستىڭ ارتىنان كوگى قالىڭ، كولى مول جاز كەلەدى»، - دەيدى اباي. حالىققا دەگەن ساتقىندىق ونىڭ بولشاعىنا سەنبەۋدەن باستالادى. ال اباي سەندى. سوندىقتان ول ورىس ونەرىنە ەلىكتەدى. سەمەيگە جەر اۋدارىلىپ كەلگەن شىن جاناشىر دوستارمەن جۇزدەستى. تالاي كەش جان-جاقتىن حابارىنا قۇلايقتاناتىن، ورىس كلاسسيكتەرىنىڭ جازباشا مۇرالارىن ساراپقا سالاتىن قيلى اڭگىمە كەشىنە اينالاتىن. اسىلى، اباي اقىندىعىنىڭ ارعى تامىرى ءوزىنىڭ تۋعان توپىراعىنداعى، ءتول ادەبيەتتە، حالىققا ونەرىندە، ءوزىن ءسابي كەزىنەن قيال-عاجايىپ ەرتەگىلەرمەن الدەليگەن زەرە اجەدە، مۇنشىل جىراۋ - بارلاستا، شىنشىل جىرشى - شوجەدە جاتسا، بەرگى بۇتاعى مەن جاسىل جاپىراعى ورىس ادەبيەتىندە - ميحايلوۆ، پاۆلوۆ سەكىلدى ورىس دوستارى ارقىلى قولى جەتكەن پۋشكيندە، لەرمونتوۆتا جاتىر. اباي ادەيى قالا كىتاپحاناسىنىڭ كىتاپتارى ءۇشىن سەمەيدە قىسقى ايلاردا ۇزاق جاتىپ الاتىن بولىپ، ءوز-وزىنەن ىزدەنىپ، قارمانا باستايدى. ال كەيىنەن ورىس ءتىلىن جاقسى مەڭگەرىپ، عىلىم الەمىنە ءوز بەتىمەن باعىت العان اباي وزىق ويلى شىعىس دۇنيەتانىمىن باتىستىڭ وركەڭدەگەن جاڭا جەتىستىكتەرىمەن ساباقتاستىرا وتىرىپ تاپتى.

قىرىقتان اسىپ، ءومىردىڭ اششى شىندىعىمەن بەتپە-بەت كەلگەن ۋاقىتتا، جاتتان دا، جاقىننان دا كوڭىل قالدى. ءومىردىڭ بايانسىزدىعىن الاۋىز اعايىننىڭ بارىن كۇڭشىلدىك پەن ساتقىندىقتىڭ جالعان دوس، جالعان تۋىس، جالعان بي، جالعان جاناشىردىڭ بارىن كوزبەن كورگەن كەزدە ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى، اۋليە اباي جاڭاشا كەيىپتە، بار بولمىسىمەن، بار قۇدىرەتىمەن تانىلادى. ونىڭ سانا-سەزىمى - زاڭعار ساۋلەلى بولشاققا بەت العان الىپ قۇبىلىس. حالقىنا جانى اشىدى ونىڭ. تانىم جولمەن ىزدەدى ول. سوندا اتالاس قانداس اعايىننىڭ تاراپىنان «بۇزىلىپ كەتتى»، «ەندى ءبارىمىزدى بۇزادى» دەۋ - نەتكەن بەيشارالىق. وتكەننىڭ بارىنە ءبىر-ءبىرىن كىنالاپ، رەتىن تۇسسە، ءبىر-بىرىنە ءوش الۋعا تىرىساتىن، اۋىزدارى اسقا تيسە بايلىقتى كوتەرە الماي، تاقىمدارى تاققا تيسە بيلىكتى كوتەرە الماي، باس-باسىنا بي بولىپ ءوز، اعايىنىڭ سان-ساققا، جان-جاققا بولگەن ادامدار ءدال ابايدىڭ اينالاسىنا ش بورىشە توپتانعان ءوز اعايىنى بولىپ شىقتى عوي. مايتالمان رەتكەر قۇنانباي ماڭىنداعى بار ادام ارقىلى سولار ءومىر سۇرگەن زامان كەسىنىن دە زەگەرلىكپەن بەينەلەپ كورسەتكەن. بايلار مەن بيلەر داۋىرىندەگى قازاق قوعامىنىڭ «التىباقان الاۋىزدىعىن» دا ۇتىمدى اڭعارتقان. اباي باستاعان جاڭانىڭ اتا-دۇشپاندارى قاتارىندا قۇنانباي جالعىز ەمەس. ونىڭ ماڭىندا ءار رۋدىڭ باسىندا، ءار اۋىلدىڭ اقساقال - قارا ساقالدارى - بوجەي، بايدالى، سۇيىندىك، بايسالدار بار، ءوز ىرگەسىندەگى مايباسار، ىزعۇتتى، تاكەجان، جيرەنشەلەر بار. ءازىمباي، شۇبار، ورازبايلار بار. ولار ءوزارا باقتالاستار، باسەكەلەستەر قاراحان باسىنىڭ قولىنا كەلگەندە ولار ءبىرىن-ءبىرى ايامايدى، بىرگە بەرە تالاپ تاستاپ، بولىنە بەرە تۇتىپ جەپ جۇرگەندەر. ءبىرىنىڭ تىزگىنىنە ءبىرى جارماسىپ، ءبىرىنىڭ شالعايىنان ءبىرى تارتىپ، ءبىرىن اياعىنا ءبىرى جىعىپ، ورعا شالىپ، كورگە كومىپ جاتقان قۇنانبايلار، ارينە ءوز زامانىمەن بىرگە تاريح ساحناسىنان كەتەدى.

«كۇزدىڭ قىسقارعان كۇنى كەشكىرە باستاعان كەزدە الىستاعى شىڭعىستىڭ ۇزاق، يرەك جوتالارىنا قالىڭ قارا بۇلت قونا بەردى.سول سۇراپىل كوشكىننىڭ سۋىق تىنىسىن - داي شاپشاڭ باسشىسىنداي بوپ قاتتى جەل سوعا جونەلدى. ىمىرت بۇگىن ءاپ-ساتتە جەتتى دە، ءتۇن قاناڭعىلىعى تەز ءتوندى، ەندى بۇلت بەينەسى اسپان الەمى ادام كوزىنە كورىنبەيدى. بىراق جەل داۋىلعا اينالىپ اح وكىرىپ تۇر» [5.196 بەت]. وسى سۋرەتتە، وسى كورىنىس «وكتەپ، ورلەپ، بۇكتەلە جايىلىپ الىسى، شارپىسى داۋىلعا اينالىپ كەلە جاتقان بۇكىل ەزىلگەن حالىقتىڭ قاھارىن، ۇستەم تاپقا قارسى حالىق كەگىنىڭ «وكتەپ قاتايعان» داۋىل جەلىن ەلەستەتكەندەي». قازاق قوعامىنداعى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتەر مەن كۇرەس تاقىرىبى سوڭعى كىتاپتاردىڭ كۇللى مازمۇنىن كەۋلەپ، سيۋجەتتىك ارقاۋىنا اينالدى. جاڭا مەن كۇرەس ساۋلەسى داركەنبايلار مەن بازارالىلار ۇستىنە تۇسسە، ابەندەر مەن ابدىلەر، سەيىلدەر مەن سەيىتتەردىڭ دە ماڭىن نۇرلاندىرادى. العاش رەت قۇنانباي كەزەلگەن ءىشتى مىلتىقتىڭ شۇرىپپەسى داركەنباي قولىمەن باسىلعالى جاتقاندا، بۇل پيعىلدان ونى بوجە اراشالايدى. ەندى بىردە، قاجىلىققا جۇرگەلى جاتقان قۇنانبايعا قالىڭ جۇرتتىڭ كوز الدىندا قوداردان تىگەرگە قالعان جالعىز تۇياق دارمەندى ەرتىپ كەلىپ، بالا قارىزىن تالاپ ەتەدى. وسىلاردىڭ بارلىعى داركەنبايدىڭ تىرشىلىكتەن كورگەن تۇرمىس تەپكىسى قانشا اۋىر بولعانىمەن، قاتىگەز تاعدىر تالقىسىنا كونبەي قاسارىپ، ولە-ولگەنشە قايراتىن كەككە قايراپ ءور دە ەر، تاپاندى كۇرەسكەر ەكنىن كورسەتەدى. ال بازارالىنىڭ ۇستەمدەرىمەن سىلكىسۋ، قالىڭ بۇقارانىڭ قاناۋشىلارىنا قارسى كۇش سىناسۋى ءتىپتى وقشاۋ، بۇل ماڭدا بولىپ كورمەگەن جاڭا ۇلگىدەگى جويقىن ارەكەتى. ول جۋاندار زورلىعىن كورە-كورە، قورلىعىنا توزە-توزە ابدەن شىدامى تاۋسىلعان كوپ كەدەيدەن قول قۋراپ، تيۋسىز دا جيۋسىز كەتكەن تاكەجاننىڭ ءبىر ءۇيىر جىلقىسىن قۋىپ الىپ، قىرىپ سالادى. باي اۋىلداردىڭ تۇندىكتەرى جەلپىلدەپ، بولىس بيلەردىڭ بويلارى قالتىراعانداي بولادى. تەڭسىزدىك تەپكىسىندەگى قالىڭ بۇقارانىڭ كۇرەسكە كوز اشىلىپ، ءوزىن-ءوزى، ءوز كۇشىن ءوزى تىن سيپاتتا جاناشا تۇردە تاني باستادى.

ءتورت كىتاپتا ۇلكەندى-كىشىلى، ءىرىلى-ۇساقتى ايەل كەيىپكەرلەرى بار. روماننىڭ بۇلارعا ارنالعان بەتتەرى وقىرماننىڭ كوزى مەن كوڭىلىن قاتار جاۋلاپ، جان-جۇرەگىن قوسا باۋرايدى. ايەل-انا ما، جۇباي ما، بويجەتكەن با، ايتەۋىر قياناتى بولەك قازاق قىزىنىڭ مىنەز-قۇلقىن ءىس-ارەكەتىن، سىر-سەزىمىن قيمىل-قىلىعىن ءدال، تەرەڭ نازىك سۋرەتتەۋگە كەلگەندە شەبەر الدىنا جان سالمايدى. سوندا ءار كەيىپكەر - تيپ. سوندا ار-وجدانى تاپ-تازا يماننام قۇيىلعانداي مەيىرىمدىلىككە تولى زەرە اجەلەر ۇلگىسى، سالقىن قاندى، سابىرلى اقىل يەسى ۇلجان انالاردىڭ ۇلگىسى، «سىلدىرلاعان شولپىسى الدەقانداي بىلدىرلاعان تىلمەن» بار سىرىمەن نازىن ابايعا عانا قۇپيا بايان ەتەتىن، «اق ەتى اتقان تاڭداي» ارۋ توعجان - الىستان ارايلايتىن قول جەتپەس ارمان سەكىلدى ماحاببات تاڭىنىڭ بەلگىسى. الايدا ولاردىڭ تاۋەلدىلىك قاقپانىنا قۇرسالۋى بارىنەن دە قىم-قيعاش. قىرشىن جاس كوز ءۇشىندا ساعىمداي ويناعان ارمانىنا ىلەسە الماي، قىنجىلۋدا وتەتىن. وسىلايشا «ماحاببات ىزدەپ شارق ۇرعان» تاپ-تازا، ءموپ-ءمولدىر، ۋىزداي-اق سەزىمگە تولى قىز جۇرەگىنىڭ ءلۇپىلى ءوز دەمىن باساتىن.

اباي! بۇل - ەپوپەيانىڭ جانى مەن جۇرەگى. اباي بەينەسى اۋەزوۆ قيالىندا، ونىڭ قالام ۇستاعان، كۇنىنەن باستاپ وربىگەن. اۋەزوۆتىڭ ءوزى ابايعا، اباي وزىنە اينالىپ كەتكەنشە بۇل بەينەنى قاعاز بەتىنە تۇسىرمەي تەك ىشتەي پىسىرە بەرگەن.

1939 جىلى جارىق كورگەن «اباي» تراگەدياسىنا دەيىن-اق اۋەزوۆ اباي جايىندا رومان جازۋعا بەل بايلاعان. 1937 جىلى جازىلعان «»تاتيانانىڭ قىرداعى ءانى» اتتى ءۇزىندى روماننىڭ تاراۋى رەتىندە جوسپارلاعان بولاتىن. العاشقىدا اۆتور رومانعا «تەلعارا» دەگەن ات بەرمەكشى بولدى. جۇمىس بارىسىندا روماننىڭ شەڭبەرى كەڭەيتىلە تۇسەدى. اۋەزوۆ روماننىڭ ءبىرىنشى كىتابىن 1942 جىلى، ەكىنشى كىتابىن 1947 جىلى جازىپ ءبىتىردى. 1949 جىلى بۇل رومانعان سوتسياليستىك رەاليزم ادەبيەتىنىڭ كەسەك، قۇندى شىعارمالارىنىڭ ءبىرى رەتىندە ءبىرىنىش دارەجەلى مەملەكەتتىك سيلىعى بەرىلەدى. 1959 جىلى ءتورت ت ومدىق ەپوپەيا جارىق كورگەننەن كەيىن لەنيندىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى اتانادى.

ءوزىنىڭ تەرەڭ يدەيالى، كوركەم شىعارماسىمەن اۋەزوۆ حكالقىمىزدىڭ ادەبي ءتىلىن بايىتا بەرۋ جولىندا تالماي ەڭبەك ەتىپ كەلدى.

اۋەزوۆتىڭ تۆورچەستۆالىق ءومىرى - حالىققا، وتانعا قىزمەت ەتۋدىڭ ايقىن ۇلگىسى بولدى.  ول ءوزىنىڭ ورتاسىندا قالدىرعان كوپ تومدىق مۇراسى ارقىلى قازاق جازۋشىلارىنىڭ ءبىر ەمەس الدەنەشە بۋىنىنا شەبەرلىك شىنىنداي ءجون سىلتەيتىن، شىڭ مانىندە ۇستازدىق قاقىنا يە بولعان اسا كورنەكتى جازۋشىسى.

ادەبيەتتەر:

1. اۋەزوۆ م.، اباي جولى رومانى، 3 توم، -الماتى: جازۋشى، 2002

2. بىتىباەۆا ق.، ادەبيەتتى وقىتۋ ادىستەمەسى، -الماتى: راۋان، 1997

3. وماروۆ  د.، ابايتانۋ، الماتى: مەكتەپ، 2002

4. تاسبولاتۇلى ق.، قازاق ادەبيەتى ءپانىن وقىتۋدىڭ ادىسنامالىق نەگىزى، -تاراز: 1999

5. اۋەزوۆ م.، اباي جولى رومانى، 3 توم، -الماتى: جازۋشى، 2002

شۇعا ايتقوجينا

قاراعاندى ق.، №34 جببوم تاريح ءپانى مۇعالىمى

Abai.kz