65 جاستاعى وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزياەۆ ءۇشىنشى رەت ەل باسشىسى بولىپ سايلاندى. وزبەكستان ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى ميرزياەۆتىڭ 87,05 پايىز داۋىس جيناعانىن ايتتى. سايلاۋعا 15.6 ميلليون ادام كەلگەن.

2023 جىلدىڭ ساۋىرىندە كونستيتۋتسياعا تۇزەتۋلەر ەنگىزۋگە بايلانىستى وزبەكتەر رەفەرەندۋم وتكىزدى. سول كەزدە شاۆكات ميرزيەەۆتىڭ الدىڭعى ەكى پرەزيەنتتىك مەرزىمى نولگە شىعارىلدى. وسىدان كەيىن ول تاعى ەكى رەت جەتى جىلدىق مەرزىمگە سايلانۋعا زاڭدى مۇمكىندىك الدى — ياعني 2040 جىلعا دەيىن بيلىكتە قالماق.

وسىعان وراي، ورتالىق ازيانىڭ قازىرگى پرەزيدەنتتەرىنىڭ بيلىككە كەلۋ جولىنا شولۋ جاساپ وتتىك.

قازاقستان. 70 جاستاعى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاندى 28 جىل بويى باسقارعان نۇرسۇلتان نازارباەۆتان كەيىنگى ەكىنشى پرەزيدەنت. سوڭعى پرەزيدەنت سايلاۋى 2022 جىلى 20 قاراشا ءوتتى. توقاەۆ سوندا 81,31 پايىز داۋىس جينادى. 2022 جىلدىڭ جازىندا ەلدە كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋگە بايلانىستى رەفەرەندۋم ءوتتى. قىركۇيەك ايىندا توقاەۆ پرەزيدەنت سايلاۋى وتەتىنىن جاريالادى جانە مەملەكەت باسشىسىنىڭ باسقارۋ مەرزىمىن 7 جىلعا ۇزارتىپ، تەك ءبىر رەت سايلاۋدى ۇسىندى. 16 قىركۇيەكتە پارلامەنت پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسىن زاڭعا ەنگىزدى.

تاجىكستان. ەلدى 1994 جىلدان بەرى باسقارىپ كەلە جاتقان ەمومالي راحمون 70 جاستا. ول تاجىكستاننىڭ پرەزيدەنتى بولىپ 5 رەت سايلاندى. تاۋەلسىز تاجىك ەلىنىڭ باسشىلىعىنا كەلمەس بۇرىن ەكى جىل تاجىكستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ توراعاسى بولعان. سوڭعى سايلاۋدا 90,92 پايىز داۋىس جيناعان.

بىرنەشە رەت رەفەرەندۋم وتكىزىپ، نەگىزگى زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزگەن. 2003 جىلى پرەزيدەنتتىڭ ەكى رەت 7 جىلدان سايلانۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن زاڭ قابىلداندى. 2016 جىلى كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزىپ، راحموننىڭ سايلاۋعا شەكسىز تۇسە بەرۋىنە رۇحسات ەتىلدى. سونداي-اق پرەزيدەنتكە ۇمىتكەرلەردىڭ جاس شەگىن 35-تەن 30-عا جاسارتتى.

قىرعىزستان. 54 جاستاعى سادىر جاپاروۆ ورتالىق ازياداعى پرەزيدەنتتەردىڭ ىشىندە ساياسي ءومىرى وزگەلەردەن گورى شىتىرمانعا تولى دەۋگە بولادى. ول قىرعىزدىڭ 6-شى پرەزيدەنتى. سوڭعى سايلاۋىندا 79,02 پايىز داۋىس الدى. سادىر جاپاروۆ ءوزىنىڭ مانساپ جولىن باكيەۆتىڭ كەزىندە دەپۋتات رەتىندە باستاعان، 2013 جىلعا دەيىن مانسابى تەز ءوستى دە ءوشتى. سول جىلى كىسى ءولتىرۋ، كەپىلگە ادام الۋ، بۇزاقىلىق جانە بيلىك وكىلىنە زورلىق-زومبىلىق جاسادى دەگەن ايىپپەن سوتتالدى. وسىلايشا ول ەلدەن كەتەدى. ءتورت جىلدان كەيىن وتانىنا ورالىپ، جازاسىن وتەپ جۇرەدى. بىراق 2020 جىلى قازان ايىنداعى نارازىلىقتار كەزىندە ونى جاقتاستارى بوساتىپ الدى. كەيىنىرەك سوت وعان تاعىلعان بارلىق ايىپتاردى الىپ تاستادى.

تۇركىمەنستان. 41 جاستاعى سەردار بەردىمۇحامەدوۆ تۇركىمەندەردى بۇرىنعى پرەزيدەنت، اكەسى عۇربانعۇلى بەردىمۇحامەدوۆپەن بىرگە باسقارىپ وتىر. سەرداردى پرەزيدەنتتىككە سايلاۋ بىلتىر 12 ناۋرىزدا وتكەن، ول 72,92 پايىز داۋىس جينادى. ەكس-پرەزيدەنت «سايلاۋعا تۇسپەيمىن، جاستارعا ورىن بەرەمىن» دەي كەلە ءوزىنىڭ حالىق ءماسليحاتىن – پارلامەنتتىڭ جوعارى پالاتاسىن باسقارىپ وتىرا بەرەتىنىن ايتتى. باقىلاۋشىلار ونىڭ «جاس» دەپ ءوزىنىڭ ۇلىن مەڭزەگەنىن مالىمدەدى.

باتىس باقىلاۋشىلارىنىڭ ايتۋىنشا، 1991 جىلدان بەرى تۇركىمەنستانداعى بىردە-ءبىر سايلاۋ اشىق وتپەگەن.

Abai.kz