(ەسسە)

(ەسسە)

2004 جىلى قىركۇيەكتىڭ 24 جۇلدىزى. ابىگەر بولعانىمىزعا ءبىر جۇما. دۇنيە قازاقتارىنىڭ ۇلى كوسەمى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ ەلىمىزگە ساپارلاي كەلەتىن كۇن. ساپارلاي كەلگەندە وسى قۇلجادا بولىپ، مەملەكەت جانە اۆتونوميالى ولكەنىڭ باسشىلارىمەن كەيبىر ماسەلەلەر تۋرالى كەڭەسپەك. ناكەڭنىڭ كوڭىلگە العان تاعى ءبىر شارۋاسى – قىتايداعى قاراپايىم قازاقتاردىڭ حال-جايىن ءبىلۋ ماقساتىندا ءبىر جاي وتباسىنا باس سۇعىپ، نان اۋىز ءتيىپ اتتانباق ەكەنىن ۇققان سوڭ، وبلىستىق ۇكىمەتتىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا، بەلگىلەنگەن قوناق كەلەتىن وتباسىنىڭ قورا-قوپسىسىن تازالاپ، ءۇيىن رەتتەپ، اينەگىنە دەيىن ءسۇرتىپ، كادىمگى توي جاسايتىنداي ابىگەر بوپ جۇرگەن جايىمىز وسى. بەلگىلەنگەن وتباسى وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ بۇرىنعى توراعاسى، زەينەتكەر باسشى ءازىمباي اقساقالدىڭ وتباسى بولدى. سەبەبى، قاراپايىم وتباسى دەپ ءبىر ديقان نەمەسە مالشىنىڭ وتباسىنا  ورنالاستىرساق، شەتكەرىرەك بولىپ، جول الىستايدى دا ۋاقىت جار بەرمەيدى، ولاي بولاتىنى بەرىلگەن ۋاقىت باسىندا 40 مينۋت دەلىنگەن، كەيىن 20 مينۋتقا قىسقاردى. ەكىنشىدەن، قالايدا ءبىز ءۇشىن شەتەل پرەزيدەنتى كەلەتىن بولعاندىعى سەبەپتى، ءتيىستى مەملەكەت قۇپيالىعىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن سول وتباسىنداعىلار ءسوز-ارەكەتكە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋى كەرەك. ۇيگە قازاق پاتشاسى كەلدى دەپ، قۋانىشتى سەزىممەن لەپىرە سويلەپ وتىرعاندا، اۋزىنان كەيبىر مەملەكەت قۇپيالىعىنا ساياتىن ءسوز-سويلەمدەر شىعىپ كەتسە، «ايتىلعان ءسوز اتىلعان وق»، قايتا جيىپ الا الماي ۇياتقا قالاتىن، ءتىپتى ۇلكەن ىستەرگە بارىپ كەسىرى تيەتىن جاعداي تۋىلۋى عاجاپ ەمەس. ول ءۇشىن ول كىسىلەرگە الدىن الا «وتباسىلىق كۋرس» اشۋ كەرەك. جوپەلدەمەدە بۇل مۇمكىن بولا قويمايدى. سونىمەن ساياسيدىڭ قىر-سىرىنا قانىق، باسشىلىق قىزمەتتە بولعان، قارت پارتيا مۇشەسى ءازىمباي اقساقالدىڭ ۇيىنە ورنالاستىرعان جاعداي وسى.

قۇلەگەردەي تىپىرشىدىق

بۇل مەن وبلىستىق ۇكىمەتتىڭ كۇتىپ الۋ باسقارماسىندا ىستەپ جۇرگەن كەزىم. باسقارما باستىعى كاماش اپاي، مەن جانە كەڭسە مەڭگەرمەسىنەن  ءيزات ابىلماجىنقىزى، زاڭ-ءتۇزىم باسقارماسىنان نۇرعايشا جۇماشقىزى قاتارلى بىرنەشەۋمىز وسى ءازىمباي اقساقالدىڭ ءۇيىن رەتتەۋگە جاردەمگە كەلگەنىمىزگە ءبىر اپتا. ەلباسى كەلگەندە ارقايسىمىزدىڭ ءوز مىندەتىمىز بار. مەن قوي سويىپ، قازاقشا جىلىكتەپ، بالقىتىپ ءپىسىرىپ،تاباق جاساپ، ءوزىم باستاپ كوتەرىپ كىرىپ، «ءاۋمين» دەپ باتا سۇرايتىن بولدىم. ال، ءيزات پەن نۇرعايشا كادىمگى قازاق كەلىندەرى رەتىندە قايماقتاپ ساماۋرىنمەن شاي قۇيادى. كاماش اپاي قاجەتتى زاتتاردى تولىقتاۋعا كەپىلدىك ەتۋشى. ەلباسىنىڭ نۇر ديدارىن كورۋ ورايىنا يە بولعاندىعىمىز ءۇشىن قۋانىشتان بويىمىزدا قان تۋلاپ، ءبىر ءتۇرلى سەزىم بيلەپ، اۋىزدىقپەن الىسقان قۇلاگەردىڭ كۇيىن كەشىپ، ساعات ساناپ، ۇيقى قاشىپ، سول ءساتتى كۇتتىك. كۇتتىك تە، ءازىمباي شالدىڭ دارەتحاناسىنا دەيىن ايناداي ەتىپ تازالاپ ۇلگەردىك. ءازىمباي شالدىڭ ءۇيى قالا ورتالىعىنان ىلە وزەنىنىڭ كونە كوپىرىنە قاراي جۇرەتىن جولدىڭ وڭ قاتارىنداعى تاسكوپىر اۋىلدىق ۇكىمەت عيماراتىنىڭ ارتىندا عانا، وت-ەلەكتر ستانساسىنا قۇلداپ كەتەتىن كوشەنىڭ بويىندا ەكەن. ەۋروپا ۇلگىسىندە سالىنعان ءبىر قابات شاتىرشا قاڭىلتىر توبەلى، ورتاسى كاريدور، ەكى جاعىنا ءبولىنىپ ورنالاسقان ۇشتەن التى اۋىزدى ءۇي، كاريدوردىڭ تاقالعان باسىندا قابات ۇيدەگى سەكىلدى تازالىق بولمەسى بار. اۋلا كولەمى مولشەرمەن 5 فىن(3 سوتوك), قاقپادان كىرە بەرىس وڭ جاعىندا ءبىر اۋىزدى شايحانالىق ءۇي، ونىڭ جەر استى بولمەسى كومىرحانا ەتىپ ورنالاستىرىلعان. ءۇيدىڭ ارتىنداعى كولدەنەڭ ۇزىنشاق جەردىڭ كوشە جاق شەتىنە گاراج سالىپ، ىشكى جاعىنداعى قالعان بولىگىن اق قالدىرماي جەمىس اعاشتارىن وتىرعىزعان. ال التى اۋىز ءۇيدىڭ كاريدور ارقىلى بولىنگەن باتىس ءۇش قاناتىنىڭ استى اس ءۇي جانە ازىق-تۇلىك قويماسى ەتىلگەن. ءۇي قورعانىنىڭ تۇبىنە ءجۇزىم وتىرعىزىلىپ، سورەمەن كىرە بەرىس شايحانا ۇيگە ارتىپ قويىلعان دا، قاقپادان كىرگەن ادامعا جاسىل كاريدوردان كىرگەندەي جانعا جايلى اسەر بەرەدى.

ەلباسى كەلەتىن كۇن دە جەتتى ايتەۋ. ءازىمباي شال، ۇلى شالقار ۇشەۋمىز قويدى ارتقى اۋلادا سويدىق، سول اراعا وشاق سالىپ، ۇلكەن قازان اسىپ، ءبىر قويدىڭ ەتىن بىراق سالدىق، ەت ءپىسىپ بولا بەرە ەلباسىنىڭ ارناۋلى ازىق-تۇلىك تازالىعىنا جاۋاپتى قورعاۋشىسى ايدار دەيتىن اتان تۇيەدەي ازامات كەلدى دە:

– ەتىڭىز ءپىستى مە؟– دەدى.

– ءپىسىپ قالدى، –دەدىم مەن.

– ءبىر كەسىپ بەرىڭىز، – دەدى دە، قولىنداعى كوتەرىپ جۇرگەن چەموداننىڭ ىشىنەن قاتتامالى قولفونعا ۇقسايتىن اسپابىن الىپ شىعىپ تاڭدايىن اشتى، بارماقتاي ەتتى تاڭدايىنا باسىپ جاۋىپ، بەس ون سەكۋنتتاي تۇردى دا ەكرانداعى ۇزدىكسىز وزگەرگەن تسيفىرلار توقتاعاندا بارىپ:

– جارايدى، ەتىڭىز تولىمدى، جەۋگە جارايدى، – دەپ يىعىن ءبىر قومدادى دا، اسپاپتارىن جيىستىرىپ، الدىڭعى اۋلاعا ءوتىپ كەتتى.

ايدار كەشەدەن بەرى بار وسىندا، اۋلانىڭ ءتورت تارابىنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن ورتاسىنىڭ تازالىق ولشەمىن مۇقيات تەكسەرىپ جۇرگەن. دەنەلىلىگى سونشا، ادەتتەگى ءۇيدىڭ ەسىگىنەن تۋرا كىرسە، ەكى يىعى ەكى جاقتاۋدى سوقپاسا دا سىزىپ كىرەتىندەي، بويى، قۇداي-اۋ، ەكى مەتردەن الدە قايدا ارتىق. مەن ادەتتە بويىم 182 سم، سالماعىم 98 دە 101 كيلوگرام ارالىعىندا تارتىپ جۇرەتىنمىن. كەشە ونىمەن ەسىك الدىندا سۋرەتكە تۇسكەمىز، بۇگىن الگى سۋرەتتەرىمىزدى كورسەك، ايداردىڭ قاسىندا توكتان شىققان بالاپانداي كورىنەدى ەكەنبىز. بۇگىن تاڭەرتەڭ ايدار بىزگە قاداعالاي تاپسىرىپ:

- سىزدەردىڭ قۇبىر سۋلارىڭىزدى ۇلكەن كىسىگە ىشۋگە بولمايدى، ويتكەنى سىزدەردىڭ قۇبىر سۋلارىڭىز تۇندىرۋ بارىسىندا قۇرامىنداعى اس قورتۋعا جاردەمشى مينارالدار ءسۇزىلىپ تاستالعان، سىزدەر شايدى دا، ەتتى دە مينارال سۋمەن قايناتۋلارىڭىز كەرەك، – دەگەن. سوسىن كادىمگى كەڭسەلەرگە قويىلاتىن ەلەكترلى سۋ قايناتقىشتىڭ توبەسىنە توڭكەرە سالاتىن 20 كيلوگرامدىق مينارال سۋدان 6 قۇتىسىن اكەلىپ، شاي مەن ەتكە جالپى ءۇش تورتەۋىن ىستەتكەنبىز.

بۇل كەزدە ساماۋرىنداعى شاي دا قايناپ، قايماقتى سۇتىمەن قۇيا سالاتىنداي دايىن بوپ تۇرعان. داستارحان تولى تاعام. قوناقتار كەلىپ وتىرسا، ەتىمدى تارتسام عانا بولدى، مەنىڭ مىندەتىم بىتكەلى تۇر. ايدار مىرزا ءبىر كەزدە، ءبىر نارسە ەسىنە تۇسكەندەي: .

- قانداي شاي دايىندادىڭىزدار؟ – دەپ سۇراپ قالدى.

- ءسۇتتى شاي قۇيامىز با دەپ، – دەدىك ءۇي يەسى بايبىشە بار ءبارىمىز.

- جوق، بولمايدى. ۇلكەن كىسىگە ءسۇتتى شاي ىشۋگە بولمايدى. ول كىسى ءبىر جىل بولدى، دەنساۋلىق ءۇشىن كوك شاي ءىشىپ جۇرگەن. ونىڭ ۇستىنە سىزدەردىڭ سۇتتەرڭىزدىڭ ساپاسىن ءبىز ءالى تەكسەرگەمىز جوق. ويتسەڭىزدەر ۇلكەن كىسىنى اۋىرتىپ الاسىزدار،–دەدى. شاماسى سول كەزدە ءبىزدىڭ ەلدە اۋسىلدىڭ قۇتىرىپ تۇرعاندىعىنان حاباردار بولسا كەرەك.

- كوك شاي دا دايىن، قاجەتىنە قاراي بولار دەپ، التى-جەتى ءتۇرلى شاي دايىنداپ قويعانبىز، تاڭداعانىن ىشەدى، –دەپ ءبىزدىڭ كۇتىپ الۋ باسقارمامىزدىڭ باستىعى كاماش اپاي ءسوز قىستىردى.

سونىمەن كوك شاي ىشىلەتىن بولدى. ءبىر كەزدە ايدار مەنەن:

- ءسىز بۇل وتباسىمەن قالاي تۋىساسىز؟– دەپ سۇرادى.

- جوق، مەنىڭ بۇل وتباسىمەن تۋىستىق قاتىناسىم جوق، وبلىستىق ۇكىمەتتىڭ ورنالاستىرۋىمەن ەلباسىنىڭ قىزمەتىندە بولۋعا جىبەرىلگەنمىن، – دەدىم شىنىمدى ايتىپ.

- وندا بولمايدى، – دەدى ايدار. - ۇلكەن كىسى وسى وتباسىنا عانا كەلگەن. بۇل وتباسىمەن تۋىستىق قاتىناسى جوق ادامداردىڭ مۇندا بولۋىنا بولمايدى، اسىرەسە، اكىمشىلىكتەن ادام قاتىسۋىنا بولمايدى، سىزدەر دەرەۋ كەتىپ قالىڭىزدار، بولماسا، ارتقى اۋلاعا بارىپ جاسىرىنىپ قالۋلارىڭىزعا بولادى.

«پرەزيدەنت تاياق الىپ قۋمايدى»

توبەمە ءبىر قويعانداي بولدى، ءبىر اپتادان بەرى ءازىمبايدىڭ دارەتحاناسىنا دەيىن تازالاپ، قۇراق ۇشىپ جۇرگەندەگى ءتورت كوزبەن كۇتكەن، اڭساعانىمىز وسى ءسات ەمەس پە ەدى. مىنالارىڭ قۋىپ شىقسا نە بولدىق سوندا! كاماش اپايعا ايتتىم:

– ەندى قايتەمىز؟

ول كىسى:

- پرەزيدەنت كەلگەندە ءبىزدى تاياق الىپ قۋىپ جۇرەدى عوي دەيسىڭ بە، شىقپايمىز وسى اۋلادان، سونشا ۋاقىت توسقان ءبىر ورايدى قالاي قولدان بەرمەكپىز. قولىن قىسىپ، سالەمدەسىپ نۇر ديدارىن كورىپ قالايىق ەلباسىنىڭ، –دەدى.  الگى ءسوزدى مالدانىپ، كاماش اپايعا ارقالانىپ، اينالسوقتاپ اۋلادا ءجۇرىپ الدىق، ايدار بىرنەشە رەت ەسكەرتتى، بەتباقتانىپ ءجۇرىپ الدىق، ول دا ءبىزدى قۋىپ شىعا المادى. ويتكەنى ءبىز وتىراقتى ەلدىڭ بۇزاۋىمىز عوي. ۋاقىت تاياپ كەلەدى. مەن ەتىمدى ءتۇسىرىپ، ءۇش تاباق ەتىپ جاساپ، تارتا سالاتىنداي ەتىپ دايىنداپ قويعامىن. باتا سۇراۋ مىندەتىم تاعى بار. تىقىرشىپ تۇرمىن.

«كەلدى، كەلدى» دەپ ەسىك جاققا قالبالاقتاپ جۇگىردى بىرەۋ، ەلەڭ ەتە قالدىق.

كەلگەندەر قازاقستان جاقتىڭ تىلشىلەرى بولىپ شىقتى. تۇرقى شاعىن، سارى شاشتى قازاق قىز، قولىندا قالام-قاعازى بار، قاسىندا الپامساداي اپپارات كوتەرگەن قازاق جىگىت كەلدى دە، وزدەرىن قىسقاشا تانىستىرىپ، اسىعىس امانداستى دا، ءۇي يەلەرىمەن تانىسىپ، اتى-ءجونىن، قىزمەت ورنىن، وتباسىنىڭ باسقا مۇشەلەرىنىڭ دە اتى-ءجونى مەن قىزمەت ورىندارىن، وسى وتباسىمەن تۋىستىق بايلانىسىن قاعازعا تولىق ناقتاپ ءتۇسىرىپ جاتتى .

- وتاعاسى قايسى كىسى؟

-  مەنمىن، – دەدى ءازىمباي اقساقال.

– اتى-ءجونىڭىز؟

– ءازىمباي.

– نە قىزمەت ىستەيسىز؟

– وبلىستىق ساياسي كەڭەستە.

– ساياسي كەڭەس دەگەن نە؟

– اكىمشىلىك اقىلشى ورگان.

– ە، وندا نە ىستەيسىز؟

– جاي كادىرمىن (ەلباسىنىڭ تالابى جاي بۇقارانىڭ حال-كۇيىن كورۋ، باسشىمىن دەمەي، جاي كادىرمىن دەپ ايتۋ ساياسي تاپسىرما بولاتىن) .

– كادىر دەگەن نە؟

– جاي قىزمەتكەر دەگەن ءسوز.

– مىنا كىسى؟–بايبىشەسىنە قارادى.

– بۇل كىسى مەنىڭ ايەلىم.

– قايدا، نە ىستەيسىز، اپاي؟

– وبلىستىق دوستىق دوعدىرحاناسىندا.

– شيپاگەرسىز بە؟

– ءيا، شيپاگەرمىن.

...

– مىنالاردىڭ ءبارى ءسىزدىڭ بالالارىڭىز با؟

– ءيا، مىناۋ ۇلكەن كەلىنىم، مىناۋ ەكىنشى ۇلىم، مىناۋ قىزىم، مىناۋ كۇيەۋ بالام، مىنا جىگىت جيەنىم، مىناۋ بەس جاسار جيەن نەمەرە قىزىم، – دەپ ەكەۋى بالا-شاعالارىن تۇگەندەپ شىقتى.

– ۇلكەن ۇلىڭىز نەگە كەلمەگەن؟

– ول قازىر سىزدەردىڭ ەلدە ءجۇر.

– جاي ما؟

– ءيا، تۋىسشىلاپ، ساۋدا جاساپ، تىرشىلىك جايىمەن دەگەن سياقتى.

تانىستىق حاتقا تۇسكەن سوڭ تىلشىلەر، ۇلكەن كىسى كەلگەندە سىزدەر قاقپادان كىرگەننەن رەتىڭىز بويىنشا ءتىزىلىپ تۇراسىزدار دەپ، قاتارعا تۇرعىزىپ قويدى، قاتاردىڭ سوڭىنا الا كاماش اپاي ەكەۋمىز ورىن كوزدەپ قويدىق، ەكى قىزىمىز ۇيدە، ساماۋرىننىڭ قاسىندا.

ارتىنشا ەكى-ءۇش قورعاۋشى كىرىپ كەلدى، قاسىندا قىتايداعى قازاق كونسۋلنىڭ سول كەزدەگى باستىعى بار.

-مىنا ەكەۋى تاڭ اتقانشا ۇيىقتاماي، ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ ءتورت توڭىرەگىنە كۇزەتكە تۇردى، –دەدى ءۇي يەسى شالقار ءازىمبايۇلى تورتەۋدىڭ ىشىندەگى ەكى وققاعاردى كورسەتىپ. ونىڭ ارتىنان ءبىزدىڭ ەلدىڭ ونشاقتى ءتىلشىسى توپىرلاپ بىراق كەلدى.

- مىنالاردىڭ ءبارى نە ىستەيدى؟– دەپ يىعىن قومداپ الاقانىن جايدى قورعاۋشىنىڭ بىرەۋى.

– ءتىلشى.

- وسىنشا كوپ ءتىلشىنىڭ نە قاجەتى بار؟ ءبىر وپەراتور، ءبىر ءتىلشى بولسا جەتەدى عوي. باسقا اقپارات پەن تەلەارنالارعا وسىلار كوبەيتىپ جولداپ جىبەرسە بولدى ەمەس پە؟ ەكەۋى قالىپ، قالعانى قايتسىن مىنالاردىڭ. كىم شەشەدى بۇل جۇمىستى، قايتارىڭىزدار مىنالاردى.

سونىمەن ساۋسىلداعانداردىڭ ەكەۋى عانا قالدىرىلىپ، قالعانى تۇمسىققا قاعىلدى. ماڭىزدى ىستەردى ۇكىمەت جاعىنان ارحيۆكە الۋ ءۇشىن ءوزىمىزدىڭ ارناۋلى فوتوگرافتى ارەڭ قوستىردىق، ۇشەۋى قالدى.

 

ءبىر تۇندە توسەلگەن اسفالت

 

ەلباسى كەلگەندە كەسكىنگە الىپ، سۋرەتكە تارتامىز دەپ ءۇي يەسى ايگىلى تسيفرلى اپپاراتتار دايىنداپ قويعان بولاتىن، ونىڭ بارىنە جول قويىلمادى. مەملەكەت جاعىنان بەلگىلەنگەن زاڭدى تىلشىلەردەن باسقا ەشقانداي جەكە ادامنىڭ كەسكىنگە، سۋرەتكە الۋىنا بولمايدى دەپ اپپارات بىتكەندى جيعىزىپ تاستاعان.

–ۇلكەن كىسىمەن سۋرەتكە ءتۇسىپ ەستەلىك قالدىرۋ مۇمكىنشىلىگى بولا ما بىزدەرگە؟– دەپ سۇرادىق الگىلەردىڭ بىرىنەن.

- بولادى شاي اۋىز ءتيىپ شىققان سوڭ ارمانسىز ەستەلىك قالدىراتىن بولاسىزدار، ول وراي بەرىلەدى بارلىقتارىڭىزعا، – دەپ سەندىردى ول.

–كەلدى، كەلدى،–دەگەن بىرەۋدىڭ كۇڭكىلىمەن تاعى ەلەڭدەي قالدىق. بۇل جولعىسى شىن بولدى. قاقپاعا كەلىپ توقتاعان كولىكتىڭ داۋىسىن دا ەستىمەي قالىپپىز. ويتەتىنى ىلە وزەنى كوپىرىنە كەتەتىن ۇلكەن اسفالت جولدان بەرى بۇرىلعان 200-300 مەتر جەردە كەشە كەش ءبىز قايتقانعا دەيىن اسفالت جوق، شاعىن تاستاق جول بولاتىن، تاڭەرتەڭ كەلسەك، اسفالت ءازىمباي اقساقالدىڭ قاقپاسىنا بىراق تىرەلىپتى. ماي توسەپ، تاپتاپ، بەتىنە قۇرعاق تسەمەنت شاشىپ، ونى تەگىس سىپىرىپ، بوزاڭ تارتقان بۇرىن جاتقىزىلعان اسفالت ەتىپ ۇلگەرگەن ەكەن باسشىلىق. ءبىر شايتانشاق تا سالدىرلاماي وتپەيتىن جولعا ۇيرەنىپ قالعان قۇلاق، تىنىشتىقتى سەزبەي قالىپپىز.

    ءبارىمىزدىڭ كوزىمىز قاقپادا، باعاناعى رەت بويىنشا قاتاردىڭ سوڭىندا، ءازىمباي شالدىڭ جيەن ۇلىنان كەيىن كاماش اپاي ەكەۋمىز تۇردىق. كاماش اپاي ايتقانداي باعاناعى ءبىزدى قۋالاعان وققاعارلار ەلباسىنىڭ توڭىرەگىنە جينالىپ، بىزبەن جۇمىسى بولماي قالدى. باعانا الدىمەن كەلگەن ەكەۋىنىڭ ىشىندە قاڭىلتاقتاۋ، قوڭىر كوزدى، سارى جىگىت ناكەڭنىڭ وڭ جاعىندا قاتارلاسا كىرىپ كەلەدى. ءبىز قاقپادان كىرە بەرىس سول جاققا تىزىلگەنبىز. ورتا بويلى، بۋرىل باستى، قاراكوك كاستيۋمى، بويىنا قۇپ جاراسقان، ىشىنەن كيگەن اۋاكوك جەيدەسى مەن قيعاش قىلاڭ جولاقتى قارا گالستۋگى ءتىپتى دە مىرزا كورسەتكەن، يمان ءجۇزدى، دەنەسىن تىك ۇستاعان، سەرگەك، بيداي وڭىنەن گورى اققۇبالاۋ، كوزى توقتاۋسىز تەزدەۋ قيمىل جاسايتىن، قولى ءبىر اداممەن امانداسىپ بولعانشا كوزى بەس ادامدى شولىپ بولاتىن ساق بەينە ەلباسىن دا ءوز كوزىمىزبەن تۇڭعىش كورىپ تۇرمىز. قاقپادان كىرە رەتى بويىنشا ءۇي يەسى ءازىمبايدان تارتىپ بىردەن قول السىپ كەلە جاتقان ەلباسى بىزگە دە جاقىنداپ كەلەدى، جاقىنداعان سايىن جۇرەگىمىز اتقاقتاپ، الدە قانداي ءبىر ماقتانىش، قۋانىش، مەرەي، شاتتانىس ارالاسقان الاقىزۋ سەزىم بيلەپ كەتتى دەنەمدى. مىنە، قول الىسىپ تا ۇلگىردىك.

- اسسالاۋماعالايكوم، – دەپ قول ۇسىندىم.

- ۋاعالايكۇماسسالام، –دەپ قولىمدى العان ەلباسىمەن لەزدىك كوز تۇيىلىستەگى جان دۇنيەمدى ايتىپ سۇراما. لەزدىك بولسا دا ادامعا وتە ىجداعاتپەن، بار نازارىمەن، مەيىرىممەن، تەرەڭ قارايدى ەكەن. قاسىنداعى وققاعار مەنىڭ بۇل وتباسىنىڭ مۇشەسى ەمەس ەكەنىمدى باعانا بىلگەن عوي. ەلباسى ءبىر باسسا ءبىر، ەكى باسسا ەكى باسىپ قاتارلاسىپ ەرىپ كەلەدى. ەلباسى كىممەن قول الىسسا ونىڭ قويۋ قوڭىر كوزى سودا. قاعىلەز باقىلايدى. ءبىر قاراسام ءتىپتى ماعان كەلگەندە كوزى وڭمەنىمنەن ءوتتى. مەيلى، ول ونىڭ مىندەتى. ال مەن ەلباسىمەن قول الىسقانىما ماقتانام. قاتاردىڭ ەڭ سوڭى مەن ەدىم. قول الىسۋدان سوڭ ۇيگە كىرە بەرىس باسبالداقتى نۇسقاپ، «قانە، ۇيگە كىرىڭىزدەر» دەپ جول نۇسقادىم. ول كىسى جاي باسىپ ۇيگە كىرىپ كەتتى. ارتىنان ەرگەن توپتىڭ ىشىندە، ات-اتاعى بەلگىلى، ۋاڭ لى چۋان، اسحات كەرىمبايۇلى، الپىسباي راحىمۇلى، سول كەزدەگى وبلىس باستىعى قىزايجان سەيىلقوجاۇلى جانە ءبىر توپ اعالار، قاسقا-جايساڭدار كىرىپ كەتتى، ورتالىقتان جانە قاتىستى مينيسترلىكتەن، وبلىستىق ۇكىمەتتەن قىتاي باسشىلار كەلدى دەگەن، سولار بولۋى كەرەك، قايسى ءبىرىن تانيمىز. الدى-ارتتى وراپ، اپپاراتىنىڭ شىراعىن جارقىلداتقان تىلشىلەر دە بىرگە كىرىپ كەتتى.

 

كادەلى تاباقتى ارەڭ قابىلدادى

ولار كىرە سالىسىمەن، مەن اس ۇيدەگى دايىنداپ قويعان كادەلى تاباعىما جۇگىردىم. قوناق داستارحانى ورتادان كىرە قالعان سول جاق 1-بولمەدەگى ۇلكەن قوناق ۇيگە جايىلعان. كەڭ دە ۇزىن اس ۇستەلىن اينالدىرا 24 ورىندىق قويىلعان. قوناق سانى 22, ءۇي يەسىمەن لىق تولادى. ال، وققاعار، ءتىلشى، كۇتۋشىلەرگە ورىن ورنالاستىرىلماعان. ءبىر قويدىڭ ەتىن ءۇش تاباققا ءبولىپ، كەلىستىرىپ جاساپ قويعام. باس تاباقتى ءوزىم كوتەردىم، ءۇش جىگىت قوناق بولمەسىنىڭ ەسىك الدىنا جەتىپ كەلدىك. ناكەڭ ءبىر اۋدارماشى، جەتى وققاعارمەن ءجۇر ەكەن. جەتى وققاعاردىڭ باعاناعى قاڭىلتاق قوڭىر كوز جانە تۇرقى سونىمەن قارايلاس تاعى ءبىرى ەسىكتىڭ ەكى جاعىنا مۇسىندەي قاتىپ قاراۋىلعا تۇرا قالىپتى. قالعان بەسەۋى انا بەس اۋىز ءۇيدى بىردەن كىرىپ قاۋىپسىزدىگىن تەكسەرىپ ءجۇر ەكەن. ەسىكتەگى ەكى قاراۋىل كادىمگى ماشينانى توقتاۋعا بۇيىرعان جول ساقشىسىنىڭ يشاراتىن ىستەپ، وڭ جاقتاعىسى سول قولىمەن، سول جاقتاعىسى وڭ قولىمەن مەنى توقتاۋعا بۇيرىق ەتىپ، ەكى يىعىمنان يتەرە قالدى.

- جوق، مۇنىڭىز بولمايدى. ۇلكەن كىسى بۇل وتباسىعا تەك شاي اۋىز ءتيىپ اتتانامىز دەگەن، ەت جەيمىز دەپ ايتپاعان عوي، بۇيتسەڭىزدەر ۇلكەن كىسىنى رەنجىتىپ الاسىزدار، الىپ كەتىڭىز، – دەپ تىگىلدى ماعان. ەسىك اشىق تۇر، ەلباسى ەسىككە قارسى قاراپ توردە وتىر ەكەن. ءبارىن كورىپ تۇر دا، ەستىپ تۇر. مۇمكىن ءوزىنىڭ سالعان شەكتەمەسى شىعار. ەكى يىعىم يتەرۋلى، قولىمدا باس تاباق، ەسىكتە مەن تۇرمىن.

ناكەڭنىڭ ءبىر جاعىنا ۋاڭ لى چۋان، ءبىر جاعىنا اسحات كەرىمباي، الپىسباي راحىمۇلى قاتارلى اعالار جايعاسىپتى، قالعاندارىن تۇگەندەۋ مەنىڭ مىندەتىم ەمەس. ەسىكتەن كىرە بەرىس ورىندىقتا، ەسىككە ارتىن بەرىپ، وبلىس باستىعى قىزايجان سەيىلقوجاۇلى اعامىز جايعاسىپتى دا، ونىڭ وڭ جاعىندا ءۇي يەسى ءازىمباي، ودان بايبىشەسى وتىرىپتى. ءازىمبايدىڭ ورنى ناكەڭە قاراما-قارسى ەكەن. ىشكى جاعىن كورە المادىم.

وققاعاردىڭ ءسوزىن ءۇي ءىشى تۇگەل ەستىدى. بىراق ەشكىم ەشتەڭە ايتقان جوق. ءۇي ءىشى ءبىر ءسات قۇلاققا ۇرعان تاناداي تىندى دا قالدى. تىنىشتىقتى بۇزىپ، قيمىلداعان، كەرەمەت كەسكىن ۇكىم جاساعان قىزايجان اعا بولدى. ورنىنان قارعىپ تۇردى دا، ماعان كەلىپ: .

- اكەل، سەنى كىرگىزبەسە مەن الىپ كىرەيىن، – دەدى دە، قولىمداعى تاباقتى الىپ، ۇيگە كىرۋگە وڭتايلانعاندا، الگى وققاعارلار، ماعان ىستەگەنىن ءسوز ارەكەتىن ول كىسىگە دە قايتالادى. قىقاڭ اۋەلگى ادەتىمەن الگى ەكەۋىنىڭ بەتىنە سىزداپ ءبىر قاراپ الدى دا:

- تۇر بىلاي! نەمەنەڭە اكىرەڭدەيسىڭ!  قارا مىنا شاڭىراققا! ءار ەلدىڭ سالتى باسقا، ءيتى قارا قاسقا دەگەن. ءبىز بۇعان بىردەڭە قوسىپ قويدى عوي دەيسىڭ بە؟ ءاۋمين دەپ باتا سۇراۋ اتام قازاقتىڭ سالتى. جەمەسە، الدىنان قايتار. بوسات، جولدى! – دەپ زەكىپ تاستادى. ايتارعا بولماسا، مىنا ەكەۋى ساسقالاقتاپ، جىبەرەرىن دە، جىبەرمەسىن دە بىلە الماي، شايلىعىپ قالدى. توردە وتىرعان ەلباسى ونان ارمان قىسىلدى. بۇل ارالىقتا باسقا بەس اۋىز ءۇيدى اينالىپ تەكسەرىپ جۇرگەن بىلايعى بەسەۋى دە جاقىنداپ كەلدى. ىشىندەگى ەڭ جاسى ۇلكەن، مۇرتى ۇلتاراقتاي، بويشاڭداۋ قارا (سويتسەم مۇنىم قازىرگى كارىم ءماسىموۆ ەكەن، كەيىن سايلانعاننان كەيىن بىراق بىلدىك):

–جىبەرىڭدەر، جىبەرىڭدەر، ۇيات بولماسىن، – دەپ ەدى، قىزايجان اعانىڭ زەكۋىنەن شايلىعىپ جىبەرە سالۋعا شاق قالىپ، ءوز جاعىنان ءبىر ەمەۋرىن كۇتىپ ارەڭ تۇرعان مىنا ەكەۋى جاندارىنا قاراي ءبىر-ءبىر قادام سىرعىپ جولدى اشا قويدى.

- ءاۋمين! – دەدى قىزايجان اعا باستى الىپ كىرىپ.

- ءاۋمين! – دەدىك ءبارىمىز. ساباسىنا تۇسكەن ەلباسى قول جايىپ، اۋەلى سىزدەردەن بولسىن دەگەندەي، وسى داستارقانداعى وزىنەن باسقا جەرلىك قازاقتىڭ ۇلكەندەرى اسحات اعا مەن الپىسباي اعاعا قارادى. ول كىسىلەر دە «سىزدەن، سىزدەن» دەپ قولدارى جايۋلى كۇيىندە وزىنە قارادى. ەلباسى باتاسىن كەلىسكەن كەڭ قازاقتىڭ ساعىم ويناعان دالاسىنداي كەڭىنەن كوسىلتىپ، كوڭىلگە نۇر ۇيىتىپ، اعىنان اقتارىلىپ، داستۇرلىگە جۋىقتاۋ باستاپ، زاماناعا سايدىرىپ بارىپ، ۇزاققا سوزىپ جىبەرمەي وتە ءدامدى دە ءماندى ەتىپ جاساپ بارىپ، بىراق بەت سيپادى. «اللاھۋاكبار!» دەپ بەت سيپاعان بەس قازاقتىڭ داۋىسى بۇكىل ىلە اڭعارىن بۋساندىرىپ جىبەرگەندەي بولدى.

 

 پاتشا بەرگەن قۇلاق

تاباق تارتىلىپ بولعان سوڭ جەتىم بالاشا ەسىكتەن سىعالاپ تۇرۋدىڭ ورنى جوق، ۇشەۋمىز شىعىپ كەتتىك. قوناق ءۇيدىڭ اۋلاعا قارايتىن كۇنگەي جاق تەرەزەسىنەن (بيىكتەۋ ەدى) ۇيدەگى اڭگىمە كۇڭگىرلەپ انىق ەستىلمەيدى ەكەن. بار ارمانىم ەلباسىن ەڭ جاقىن ارالىقتان كورىپ كوز ايدىن بولىپ، ءوز اۋزىنان ءتول اڭگىمەلەرىن ەستىپ قالسام دەگەن وي عانا. ءبىر نارسە ىزدەگەن بولىپ كاريدورعا كىردىم، ەسىكتەگى ەكى وققاعاردان ەكى قادام ارى بارىپ تۇرىپ، ءۇيدىڭ ىشىنە قۇلاق تۇرمەكپىن. ەلباسى قولىنداعى باستىڭ قۇيقاسىن ءوز قولىمەن كەسىپ، ءاربىر ادامعا ۇلەستىرىپ وتىر ەكەن. كىرىپ بارا جاتقانىمدى كوزى شالعان ەلباسى «ءما، مىنانى جاڭاعى نەمەرە قىزعا بەرشى»  دەپ قالدى. ءسوز ماعان ايتىلعانداي بولعان سوڭ، ەسىكتە توقتاي قالدىم. ماعان الدىنالا كەسىپ تاباقتىڭ شەتىنە قويىپ قويعان قۇلاقتى ۇسىندى، قىزايجان اعا قول جالعادى، مەن ونى ءازىمبايدىڭ اۋلادا ويناپ جۇرگەن بەس جاسار جيەن نەمەرە قىزىنا ۇستاتتىم.

– كىم بەردى؟

– الا عوي، جەي عوي، ساعان بەر، – دەپ پاتشا بەردى.

–  پاتشا بەردى؟! – دەپ ءسابي جۇرەگى جارىلارداي قۋانىپ، تەبىرەنىپ قۇلاقتى قولىنا العان بالا، اۋلادا جۇرگەن باسقالارعا ماقتانىپ، «پاتشا بەردى» دەپ ءبىر كورسەتىپ، ءبىر تىستەپ جەپ ءجۇردى.

الدەنەنى سىلتاۋراتىپ سىرتتا تۇرا الماي قايتا كىردىم كاريدورعا. ەسىكتەن قاراپ ءوتتىم. اقبوز كاستيۋم  كيگەن، ناعىز قازاق تۇلعالى، ورتا بويلى، تولىق جىگىت، ەلباسىنىڭ جەكە اۋدارماشىسى ەكەنى انىق (بۇل جىگىتتى قىستا تەلەارنادان قىسقى وليمپيادانىڭ اشىلۋ، جابىلۋ سالتاناتىندا تاعى ەلباسىنىڭ جانىنان كوردىم، ونداعىسىنان ەداۋىر سەمىرىپ كەتىپتى), ەلباسى مەن ۋاڭ لى چۋاننىڭ ورتاسىنان ارتجاقتا تۇرىپ، قايسى قىتايدىڭ ءسوزى بولسا دا قالت جىبەرمەي، ءسال ەڭكەيىپ، سىبىرعا جاقىن كۇبىرمەن ەلباسىنىڭ قۇلاعىنا اۋدارىپ تۇر. بىزدەن قىتايشاعا اۋدارۋ مىندەتىمەن وبلىستىق پارتكومنىڭ اۋدارماشىسى، مايتالمان اۋدارماشى ءمادي تايتورين كىرگەن. ەكى بۇرىشقا جاڭاعى بەس اۋىز ءۇيدى تەكسەرىپ جۇرگەن وققاعاردىڭ ەكەۋى كىرىپ تۇرا قالىپتى. قالعان ەكەۋى ىشكى بۇرىشتا بولسا كەرەك. بۇلار باعانا قاقپادان العاش كىرە قالعاندا، جۇگىرە باسىپ، اۋلانىڭ بۇرىش-بۇرىشىن تەكسەرىپ، ارتقى ويلاعا ءوتىپ، ءۇيدىڭ الدى-ارتىندا تۇرىپ، ءبىر-بىرىمەن جاعالارىنا ورناتىلعان تۇيمەدەي تىلدەسكىلەرى ارقىلى كۇبىرلەسىپ جاتقاندار ەدى.

ەت جەمەيتىن قازاق قايدا؟ ەلباسى تاماقتان الا وتىرىپ، بايىپپەن، ىجداعاتپەن اڭگىمە ايتىپ وتىر ەكەن.

– دۇنيەجۇزىندە ءوز ۇلتىن ءبىر تۋدىڭ استىنا جينايمىن دەپ جار سالعان ءۇش مەملەكەت بار، سونىڭ ءبىرى ءبىز. العاش ەگەمەندىك العاندا جەر شارىنا تارىداي شاشىلعان قازاق قاندىنى ءبىر كوك تۋدىڭ استىنا جينايمىن دەپ بۇكىل دۇنيەگە جار سالعانمىن. قۇدايعا شۇكىر، سودان بەرى ورالمانداردىڭ كوشى ۇزىلگەن جوق. بىراق ءالى دە ءار ەلدە كوپتەگەن قانداستارىمىز بار. ەندى، ادام دەگەن سولاي عوي، قاي جەر وزىنە جايلى بولسا، سول جەردە تۇرعىسى كەلەدى.سىزدەر ءۇشىن دە سولاي، بۇل جاقتا تۇرساڭىزدار دا بولادى، ءبىز جاقتا تۇرساڭىزدار دا بولادى، –دەپ جاتىر ەكەن. ەسىكتەگى ەكەۋى «وسىدان ءبىر قاۋىپ كەلە مە» دەگەندەي، كوزىنىڭ قىيىعىمەن ماعان قايتا-قايتا قاراي بەرگەسىن اقىرىن سىرتقا شىقتىم.

كوپ وتپەي قايتا كىردىم. بۇل كەزدە تاماق تا جەلىنىپ بوپ قالعان سياقتى، ەلباسى ارناۋلى كۇتۋشى ءيزات پەن نۇرعايشا قۇيعان كوك شايدى سوراپتاپ قويىپ، قاسىنداعى وققاعارعا قاراپ ەدى، ول ءبىر جۇدىرىقتاي شاعىن ءتورتبۇرىشتى قوراپ ۇسىندى، قوراپتى قولىنا الىپ قاقپاعىن اشقان ەلباسى:

- مىناۋ ءبىزدىڭ استانا قالاسىنىڭ بەدەرى تۇسىرىلگەن زناك ەدى، ەستەلىك بولسىن، – دەپ ازىمبايعا ۇسىندى. ونان انا بۇرىشتاعى بىرەۋسىنە قاراپ ەدى، ول مولشەرمەن تاعى ءبىر بيىكتىگى ەكى قارىستاي كەلەتىن ءتورتبۇرىشتى قوراپتى ۇستاتا قويدى.پاتشا اراعى بولار دەپ ويلادىم ىشىمنەن.

- مىناۋ بىزدەگى التىن ادام مۇناراسىنىڭ بەينەسى، – دەپ ۇسىندى. ودان: 

- بالالارىڭ الەمنىڭ بارلىق جەرىندەگى جاڭالىقتاردان حاباردار بولىپ، الەممەن تىلدەسىپ وتىرسىن دەپ ءبىر كومپيۋتەر الا كەلىپ ەدىم، از بولسا دا كوپتەي كورىپ قابىل الىڭىز، – دەي بەرگەندە، قاي ۋاقىتتا الىپ كىرىپ كەتكەنىن كىم ءبىلسىن، ىشكى جاقتان ەكى وققاعار ەكى-ءۇش جاشىكتى كوتەرىپ شىقتى. ايگىلى ماركالى كومپيۋتەر، لازەرلى ماشينكاسىمەن ەكەن. مۇنى كورىپ ازەكەڭنىڭ كىشى ۇلى شالقار مۇرتىنان كۇلدى.

سىرتقا قايتا شىقتىم، جىلتىڭداپ قايتا-قايتا كىرىپ-شىعىپ، اسىرەسە ەسىكتەگى ەكى وققاعارعا سۇيكىمىم كەتكەن شىعار. بىراق ءوزىمدى توقتاتا المادىم.

«جەرىڭ تار ەكەن، ءا»

«شىقتى، شىقتى» دەگەن بىرەۋسىنىڭ داۋىسىمەن اۋلادا جۇرگەن مەن ەسىككە قارادىم. ەلباسى شىعىپ كەلەدى ەكەن. ەسىككە سيىسىنشا وققاعارلار ەكى جاعىندا، ارتىندا كەلەدى، باسقالارى دارەجەسى بويىنشا شۇباي ەرىپتى. ءۇيدىڭ باسبالداعى تىگىلدەۋ، تارلاۋ ەدى، سول قولىمەن رەشەتكادان سيپاي ۇستاپ ءتۇسىپ كەلە جاتقان ەلباسى:

– مىنا باسبالداعىڭدى كىشكەنە كەڭىرەك، جاداعايىراق ەتىپ جاساساڭ بولماي ما، انا نەمەرەلەرىڭ قۇلايدى عوي مىنادان، – دەپ ءبىر قويدى. باسبالداقتان ءتۇسىپ بولعان سوڭ ءۇيدىڭ بۇرىشىنا بارىپ ارت جاققا ءبىر قاراپ، 5 فىن(3 سوتوك) جەردە تىعىلىپ وتىرعان اۋلانى كوزىمەن ءبىر شولدى دا:

– ءاي، جەرىڭ تار ەكەن ءا،–دەدى دە، باسقا ەشنارسە ايتپاي قاقپاعا قاراي بەتتەدى. جەتى وققاعار ەكەۋى ەكى جانىندا ءبىر مەتر ارالىق قالدىرعان، قالعاندارى ارتىنان قولدارىن ءوزارا ايقاستىرىپ، ەلباسىن جارتى شەڭبەر فورماسىندا قورشادى دا، ەشكىمدى جولاتپاي اكەتىپ بارا جاتتى. باعاناعى ەكى وققاعاردىڭ «شاي ءىشىپ شىققان سوڭ سۋرەتكە ارمانسىز تۇسەتىن بولاسىزدار» دەگەنى الداۋسىراتقانى بولدى. ەشقانداي ەستەلىك قالمايتىن بولدى. ءبىر ەستەلىك سۋرەتىم جوق، نازارباەۆتىڭ قولىن ۇستادىم دەگەنگە كىم سەنەدى. ەستەلىك الىپ قالۋ كەرەك ەدى. ەندى قارمانباساق ۇلگەرمەيتىن بولدىق. انە قاقپاعا دا باردى، اتتاپ شىقسا، ارجاعىندا كولىگى تۇر، مىنەدى دە كەتەدى. قالاتىن بولدىق يت بولىپ. بولمادى. شۇباپ كەلە جاتقان توپتىڭ سىرتىمەن جاناي جۇگىرىپ الدىعا ءوتىپ، ەلباسىنىڭ سىرتىنان قاتارلاسا كەلىپ:

– ۇلكەن كىسى، سىزبەن بىرەر پارشا سۋرەتكە ءتۇسىپ، ەستەلىك قالدىرۋعا بولار ما ەكەن؟– دەپ قويىپ قالدىم. بۇل كەزدە قاقپادان شىعىپ تا بولعان ەدى. ءبىزدىڭ باسشىلار جاعى جەك كورگەن بەينەمەن بەتىمە اجىرايا قاراستى. ويتكەنى تازشانىڭ حانعا بەيبەرەكەت توتە سويلەۋىنە بولمايدى عوي، ءۇي يەسى مەن «ۇساق» قازاقتار جاعى جۇرەگىندەگىسىن جەتكىزگەندەي ماعان ريزاشىلدىعىمەن ءبىر-ءبىر قاراسىپ الدى دا كوزىن، نازارىن ەلباسىنا  اۋداردى.

- ءيا، ابدەن بولادى عوي، كەلىڭدەر،–دەدى دە توقتاپ، ەكى جاعىن نۇسقاپ تۇرا قالدى. وسى ءساتتى تىقىرشي كۇتكەن ەل، دورەكىلەۋ بولعانىنا قاراماستان اسىعىس-ۇسىگىس ەلباسىنىڭ جان-جاعىنا جاپىرلاي ۇيلىعىپ جاتتى. اكىمشىلىكتە ىستەگەندىگىم ءۇشىن دە دارەجە دەگەن نارسەدەن وتە الماي، الدىمەن ۇلكەندەر مەن باسشىلار تۇرسىن دەپ توسىپ باقسام، ماعان كەل، سەندە سۋرەتكە ءتۇسىپ ال دەيتىن ادام تابىلمايتىن سياقتى. سوسىن ويلادىم، ەشكىم ىشىنەن تىنىپ ۇندەمەگەندە، «سۋرەتكە ءتۇسىپ ەستەلىك قالدىرايىق» دەپ ەلباسىنا تىكە ايتىپ توقتاتقان مەن ەدىم، ەندى مەن نە ءۇشىن شەتكە تۇرادى ەكەم دەپ. ءسويتتىم دە، جۇگىرىپ بارىپ ورىن تاپپاي وپىر-توپىر بوپ جاتقان توپتىڭ ارتىنا ءوتىپ، ءازىمباي شال ەكەۋىنىڭ ارتىنان، ورتاسىنان كەلىپ، ەلباسىنىڭ سول جاق يىعىنان قاراپ تۇرا قالدىم.اينالاسى بىرنەشە سەكۋند قانا بولدى، تىلشىلەردىڭ اپپاراتتارى نايزاعايشا جارقىلداپ كەتتى.

«ەلباسى ۇستاعان قولىمدى جۋماعان كۇيى...»

 

ەلباسى جۇرەتىن ىڭعاي بايقاتىپ كولىككە قاراي بەت العاسىن ەرىكسىز ورنىمىزدان ءبىز دە قوزعالدىق. ساقشى ماشيناسىنىڭ جول باستاۋىمەن، ەرەكشە دارەجەلى قۇرمەت رەتىندە قورعاۋعا الىنعان كولىكتەر تىزبەگى، وبلىستىق ۇكىمەتتىڭ قارسىسىنداعى ون ەكى قابات «جياڭجۇن-شۋاڭچىن» قوناقجايىن بەتكە الىپ اتتانىپ كەتتى.تاڭەرتەڭنەن بەرى سىرتقا شىقپاعان سوڭ بىلمەپپىز، جولدىڭ ەكى جاعىنا ءار 10 مەترگە بىردەن ساقشى ورنالاستىرىپ تاستالىپتى. كاماش اپاي ءوز كولىگىمەن سول توپتىڭ ارتىنان ىلەسىپ كەتتى، قوناقجايعا ورنالاستىرۋ مەن وندا ەل اتىنان بەرىلەتىن كەشكى قوناعاسىدا ءتيىستى مىندەتى بار. ال مەن جانە يزات، نۇرعايشا ۇشەۋمىز تاپسىرما بويىنشا ارتىن جيىستىرىپ، قوناقجايعا سوڭىنان باراتىن بولعانبىز. شارۋانى تىندىرىپ بولىپ بارايىق دەسەك، قوناقجايدىڭ توڭىرەگىندەگى كوشەلەر جان بالاسىن وتكىزبەي جاتىپتى. امالسىز كەشكى قوناعاسىدا ەلباسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاتارىندا بولا الماي قالدىق.

ول كۇنگى ەرەكشە شاتتانعان ءبىز عانا ەمەس، وبلىستىق ءان-بي ۇيىرمەسىندەگى قوناعاسىدا ارناۋلى ونەر كورسەتۋگە بارعان ونەرپازدار دا قول الىسىپ، جۇزدەسىپ، سۋرەتكە ءتۇسىپ ەستەلىك قالدىرىپتى. ارناۋلى دايىندالعان شاعىن كونتسەرتتىڭ باسىن ەلباسىنىڭ سوزىنە جازىلعان بەكبولات تىلەۋحاننىڭ ءانى "ەلىم مەنىڭمەن" باستاعاندا، ەلەڭ ەتىپ، اڭگىمەسىن شورت توقتاتىپ، كەسەسىن قويعان ەلباسى ورنىنان تۇرىپ، ساحناعا جالعىز شىعىپ، انشىلەرمەن قول الىسىپ، ءان اياقتاعانشا بىرگە ايتىپ تۇردى دەپ، انشىلەر ەرتەسى جارىلا قۋانىپ اڭگىمەلەدى. سولاردىڭ ىشىندە، ايگىلى جاس ءانشى توقتار مەيىرقان ۇلىنىڭ ەرەكشە تولقىنىسپەن:

– ەلباسى ۇستاعان قولىمدى جۋماعان كۇيى ۇيگە بارىپ ۇيىقتاپ جاتقان ءتورت جاسار قىزىمنىڭ ماڭدايىنا باستىم، – دەگەن اڭگىمەسى ءالى ەسىمدە. ەلباسىنىڭ نۇر ديدارىن كورىپ، قولىن ۇستاعان باسقا انشىلەر دە سونداي سەزىمدە بولعان شىعار...

ايتپاقشى، سونداعى سۋرەتتەن ۇكىمەتتىڭ ارناۋلى ءفوتوتىلشىسى تارتقان ەكى سۋرەتتى كوزىمنىڭ قاراشىعىنداي ايالاپ، ءومىر بويى ساقتاۋعا بەكىدىم. العاش «اسسالاۋماعالايكۇم» دەپ سالەمدەسىپ، قول بەرىپ تۇرعان سۋرەت پەن، سوڭىنداعى توپتىق سۋرەت ەڭ باعا جەتپەس اسىلدارىم مەنىڭ. تىم قۇرىسا كەيىن ءساتى ءتۇسىپ اتاجۇرتقا بارىپ جاتساق، «ءبىر ەل ءبىر جەردە ءجۇرىپ سەندەر ءجۇزىن كورە الماعان ەلباسىنىڭ قىتايدا ءجۇرىپ قولىن ۇستاپ، بىرگە سۋرەتكە تۇسكەم مەن» دەپ ماقتانۋعا دا كەرەك شىعار.

(ەسكەرتۋ: تۇپنۇسقادا اۆتوردىڭ جازۋ مانەرى ساقتالدى)

Abai.kz