ماعان سولاي كورىنەدى. كۇللى الەم كوز تىگىپ، قازاق ەلى ءۇمىتىن ۇكىلەپ وتىرعان ءىرى مۇناي-گاز قورى الەمنىڭ مۇددەسى توعىسقان ەرەكشە مەكەن.

         بۇگىندە اقش، فرانتسيا، يتاليا، گوللانديا سياقتى الەم الپاۋىتتارىنىڭ كومپانيالارى بىرلەسە دايىنداپ جاتقان جوباعا 46 ملرد. دوللار قارجى سالىنىپتى. اتالعان مۇناي قورىنان جىلىنا 75 ملن. توننا مۇناي ءوندىرىپ، تولىق قۋاتىنا شىققاندا قازاق ەلى الەمنىڭ مۇناي ءوندىرۋشى ۇزدىك 5 مەملەكەتىنىڭ قاتارىنا ەنبەكشى. پايداسىن قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى كورسە بۇل دەگەنىڭىز – جارقىن بولاشاق.

         2000 جىلى اشىلعان «قاشاعان» كەن ورنىنىڭ اتاۋى تاريحي تۇلعا – جىراۋ قاشاعان كۇرجىمانۇلىنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان. بۇگىندە «قاشاعان» ۇعىمى ۇلكەن بايلىقتى، داۋلەتتى بىلدىرسە مەنىڭشە ول قازاقتىڭ رۋحىن دا بىلدىرەتىن سياقتى. ياعني «مالىم جانىم ساداعاسى، جانىم ارىم ساداعاسى» دەيتىن وتە جوعارى ءپرينتسيپتى ۇستانعان قازاقتىڭ باباسى وسى مول بايلىققا بوگىپ جاتقان جەردى نايزانىڭ ۇشى، بىلەكتىڭ كۇشى، اقىلدىڭ مىسىمەن ۇرپاعىنا جايدان جاي قورعاپ، قان توگىپ الىپ قالماعان شىعار. جان بەرۋ وڭاي ما، ءار قازاقتىڭ باباسى ايقاستاعى سوڭعى دەمى تاۋسىلىپ بارا جاتقاندا ارتتا قالىپ بارا جاتقان ۇلىم قۇل، قىزىم كۇڭ بولسىن دەمەگەن شىعار.  مەنىڭشە بۇگىندە «قاشاعان» تەك ەكونوميكالىق، گەوساياسي عانا ەمەس ول ساكرالدىك قاسيەتكە يە ۇعىم.  

ماعان سولاي كورىنەدى. كۇللى الەم كوز تىگىپ، قازاق ەلى ءۇمىتىن ۇكىلەپ وتىرعان ءىرى مۇناي-گاز قورى الەمنىڭ مۇددەسى توعىسقان ەرەكشە مەكەن.

         بۇگىندە اقش، فرانتسيا، يتاليا، گوللانديا سياقتى الەم الپاۋىتتارىنىڭ كومپانيالارى بىرلەسە دايىنداپ جاتقان جوباعا 46 ملرد. دوللار قارجى سالىنىپتى. اتالعان مۇناي قورىنان جىلىنا 75 ملن. توننا مۇناي ءوندىرىپ، تولىق قۋاتىنا شىققاندا قازاق ەلى الەمنىڭ مۇناي ءوندىرۋشى ۇزدىك 5 مەملەكەتىنىڭ قاتارىنا ەنبەكشى. پايداسىن قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتى كورسە بۇل دەگەنىڭىز – جارقىن بولاشاق.

         2000 جىلى اشىلعان «قاشاعان» كەن ورنىنىڭ اتاۋى تاريحي تۇلعا – جىراۋ قاشاعان كۇرجىمانۇلىنىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان. بۇگىندە «قاشاعان» ۇعىمى ۇلكەن بايلىقتى، داۋلەتتى بىلدىرسە مەنىڭشە ول قازاقتىڭ رۋحىن دا بىلدىرەتىن سياقتى. ياعني «مالىم جانىم ساداعاسى، جانىم ارىم ساداعاسى» دەيتىن وتە جوعارى ءپرينتسيپتى ۇستانعان قازاقتىڭ باباسى وسى مول بايلىققا بوگىپ جاتقان جەردى نايزانىڭ ۇشى، بىلەكتىڭ كۇشى، اقىلدىڭ مىسىمەن ۇرپاعىنا جايدان جاي قورعاپ، قان توگىپ الىپ قالماعان شىعار. جان بەرۋ وڭاي ما، ءار قازاقتىڭ باباسى ايقاستاعى سوڭعى دەمى تاۋسىلىپ بارا جاتقاندا ارتتا قالىپ بارا جاتقان ۇلىم قۇل، قىزىم كۇڭ بولسىن دەمەگەن شىعار.  مەنىڭشە بۇگىندە «قاشاعان» تەك ەكونوميكالىق، گەوساياسي عانا ەمەس ول ساكرالدىك قاسيەتكە يە ۇعىم.  

بۇگىنگى كۇنى مەملەكەتتىڭ الاڭسىز بولاشاعى سول «قاشاعان» مۇنايىن جاقىن ارادا ۇقساتىپ، كادەگە جاراتا الۋىنا تىرەلىپ تۇر دەپ ايتۋعا بولادى.

جالپى قاشاعان ۇعىمى اساۋلىقتى، ەركىندىكتى، ورلىكتى بىلدىرمەي مە. وسى كەزدە كوز الدىما مولداحمەت كەنباەۆتىڭ ايگىلى «قاشاعانعا قۇرىق سالۋ» سۋرەتى كەلەدى. سول سياقتى مىنەزى ادۋىن كارى كاسپيدىڭ ەركە قىزىنا اينالعان «قاشاعان» مۇناي قورىنان مۇناي ءوندىرۋدىڭ تەحنيكالىق قيىندىقتارى ءوندىرىس مەرزىمىن جىلدان جىلعا جىلجىتىپ كەلەدى. شاماسى مۇنداي تەكەتىرەستەن شارشاعان بولۋى كەرەك امەريكاندىق ConocoPhillips ءوزىنىڭ 8,4% ۇلەسىن ساتۋدا. سوندىقتان اتالعان ۇلەستى بۇگىندە جيىنتىق التىن-ۆاليۋتا رەزەۆتەرى 70 ملرد. دوللارعا جەتكەن قازاق ەلى ءوزى ساتىپ الا ما الدە قاتتى ىنتىعىپ وتىرعان قىتايعا جول بەرە مە دەگەن ديلەمما تۋىنداۋدا. ءوزى السا ۇلەسى 25,2% دەيىن ارتىپ، ۇلكەن اكتسيونەر رەتىندە باسىمدىققا يە بولادى، قىتايعا بەرسە ونىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنداعى سالماعى ەداۋىر ارتىپ، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى تۋىندايدى. بۇگىنگى تاڭدا قازاق ەلىنىڭ جارقىن بولاشاعى تارازى باسىنا سالىندى.  ياعني «قاشاعان» مۇناي قورى اسقان جاۋاپكەرشىلىكپەن ۇقساتا بىلسەك باعىمىز، بىلمەسەك سورىمىز بولايىن دەپ تۇر.

قاراعاندى قالاسى

Abai.kz