قىركۇيەك ايىنىڭ 12-ءسى كۇنى «ادىرنا» ۇلتتىق-پورتالىنىڭ You tube-ارناسىندا جاريالانعان «تارازى» پودكاستىنىڭ كەزەكتى سانى قوعامدىق رەزونانس تۋعىزدى. وعان سەبەپ بولعان پودكاست بارىسىنداعى ءماجىلىس دەپۋتاتى، ايتىسكەر رينات زايتوۆتىڭ  سوزى ەدى. جۋرناليست وزبەكستان مەن قىرعىزستاننىڭ راديكالدى ءدىني اعىمدارعا قارسى شارا قولدانىپ جاتقانىن ايتا كەلىپ، «ونىڭ سالدارى بىزگە ءتيۋى، ياعني، ولار (راديكالدار) قازاقستانعا كەلىپ، بىزدەگى راديكالداردىڭ سانىن كوبەيتۋى مۇمكىن بە؟» دەگەن سۇراقتى ورتاعا تاستادى.

رينات زايتوۆ: «ابدەن مۇمكىن»، – دەدى.

سودان سوڭ ءسوزىن ارى قاراي جالعاپ: «قازاقستاندا جاسالىپ جاتقان الاياقتىقتاردىڭ (ينتەرنەت، ت.ب.) 80 پايىزىن جاساپ جاتقان قاۋىم – ناماز وقيتىن قاۋىم. وتىرىك دەسە، بەتىمە باسسىن كەلىپ. ءتىپتى قاراپايىم بازارعا بارىڭىز، باسقا جەرگە بارىڭىز – بىرەۋ ساقالىن سيپاپ تۇرادى، بىرەۋى ت.ب. اللا دەپ تۇرىپ ادام الداپ جاتىر. وسىنى تۇزەتسىن دىنگە جاناشىر ادامدار.  ءوزىم 4 قىزدىڭ اكەسىمىن. مەن بەسكە بىلەمىن، قازىر قىزىمنىڭ باسىنا ءپارانجا كيگىزىپ قويعاننان ونىڭ جۇرەگىندە يمان پايدا بولمايدى، ول مۇسىلمان بولمايدى. ءبىزدىڭ كەشەگى دومالاق انالارىمىزدىڭ، گاۋھار انالارىمىزدىڭ ۇلىلىعىن، كەشەگى كوز الدىمىزدا كورگەن قازاقتىڭ ۇلى ايەلدەرىنىڭ ءبىرى، ەڭبەك ەرى، كەڭەس ۇكىمەتىن مويىنداتقان قازاقتىڭ قارشاداي قىزى كامشات دونەنباەۆانىڭ جولى مەنىڭ قىزدارىما ساباق بولسا ەكەن دەيمىن. مەن سونى سىڭىرسە ەكەن ولار، ولار سونى تانىسا ەكەن دەيمىن. ال كيىم، بۇيىم، ساقال، توقال – ول ەشقانداي دا مۇسىلمانشىلىقتىڭ، نە باسقا دىنشىلىكتىڭ كورىنىسى ەمەس... قازىر بىزدەگى ءدىني ۇيىمداردىڭ ءبارىن قاداعالاۋعا الۋ كەرەك. ولاردىڭ ىشىندە نە ايتىلىپ جاتقانىن ءبىر اللا بىلەدى»، – دەدى (دەپۋتاتتىڭ ءسوزىن سول قالپىندا بەرۋگە تىرىستىق).

پودكاست جاريالانا سالىسىمەن، وسى ءسوز قوعام پىكىرىن قاق جاردى. ءبىرىنشى توپ «نامازحانداردىڭ 80 پايىزىن الاياق دەگەن زايتوۆ مانداتىن تاپسىرسىن»; «ونى سوتقا بەرۋ كەرەك»، «مۇسىلماندارعا جالا جاپقانى ءۇشىن حالىقتان كەشىرىم سۇراسىن» دەپ تالاپ ەتتى. ال وعان قارسى توپ دەپۋتاتتىڭ ءسوزىن قولداپ، ءسوزدى بۇرمالاماۋعا شاقىردى.

كەشە دەپۋتاتتىڭ ءوزى وزىنە قارسى اقپاراتتىق جانە پسيحولوگيالىق شابۋىل جاسالىپ جاتقانىن ايتىپ، Facebook پاراقشاسىنا مىناداي جازبا قالدىردى:

«كەيىنگى ەكى كۇندە ماعان قاراي ەكپىندى اقپاراتتىق جانە پسيحولوگيالىق شابۋىل باستالدى. ونى ءوزىم دە كۇتكەنمىن. سەبەبى، وعان ەتىم ۇيرەنگەن. مۇنداي شابۋىلدار ماعان 2008, 2011, 2019-ىنشى جىلدارى دا جاسالعان. جاسىرمايمىن وڭاي ەمەس. بىراق شىداۋعا تۋرا كەلەدى. ەندى سىزدەرگە بۇل تەحنولوگيا قالاي جاساقتالاتىنىن تۇسىندىرۋگە تىرىسايىن. مىسالى وسى جولعى شابۋىلدىڭ تاقىرىبى مەنىڭ ناماز وقىپ ءجۇرىپ الاياقتىق جاسايتىن ادامدار جايلى ايتقان ءسوزىمدى العا تارتىپ، سول ارقىلى قوعامدى ماعان قارسى قويماق. ماقساتى بەلگىلى. ءبىرىنشىسى- مەنى قورقىتۋ، ەكىنشىسى-مەنىڭ جەكە باسىما قاستاندىق جاسالسا، وسى سەبەپتەن ەكەن دەگىزۋ. ءسوز جوق اقىلدى ءجۇرىس. ەكەۋىنىڭ بىرەۋىنە جەتكەنشە ولاردىڭ توقتامايتىنىن دا بىلەمىن. تاۋەكەل. ماڭدايعا جازعانىن كورەمىز... بارىنە بىردەي ءبىر عانا جاۋابىم بار.

قادىرلى اعايىن، مەن دە وزدەرىڭىز سياقتى كوپ پەندەنىڭ ءبىرىمىن. ەشكىمنەن تىعىلىپ، ەشكىمنەن قاشىپ جۇرگەن جوقپىن. قانداي دا ءبىر ايتارلارىڭىز بولسا، جاۋابىن بەرۋگە دايىنمىن. بار ارمانىم ەلىمنىڭ دۇرىس ءومىر سۇرگەنىن، وتانىمنىڭ گۇلدەنگەنىن كورۋ عانا. ەشبىر توپتىڭ الدىندا تىزەرلەپ كەشىرىم سۇرامايمىن! ويتكەنى وعان سەبەپ كورىپ تۇرعان جوقپىن. الەۋمەتتىك جەلى شۋلادى ەكەن دەپ، دىرىلدەيتىن قورقاقتارىڭ مەن ەمەس. العا قويعان ناقتى ماقساتىممەن جوسپارىم بار. سول جۇمىستاردى ءبىتىرۋىم كەرەك. ءماجىلىس مىنبەرىنەن حالىققا بەرگەن انتىم بار. بەرىلگەن مەرزىم بەس جىل. سول بەس جىلىمدى حالىقتىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا ارنايمىن. باسقاسى ءبىر جاراتقاننىڭ قۇزىرىندا.

تۇسىنەتىن شىعارسىزدار دەپ ويلايمىن.ۆاتسابىما شىعىپ، قورقىتپاقشى بولىپ جاتقان باتىرسىماقتار.

سەندەردەن شوشىپ جۇرەتىن جاعدايىم جوق. اپتاسىنا بەس كۇن جۇمىسقا جاياۋ بارىپ، جاياۋ كەلەمىن. قىلاتىندارىڭدى قىلىپ الىڭدار. وققاعارىم دا، سەندەر ايتقان براتۆام دا جوق. سەنگەنىم ءبىر قۇداي».

بۇگىن Abay LIVE YOU TUBE ارناسىندا دەپۋتات ر.زايتوۆ بەرگەن سۇحبات جاريالاندى. بۇل سۇحباتتا حالىق قالاۋلىسى داۋلى ماسەلەگە قاتىستى مىناداي پىكىرىن ايتتى:

«رەسمي ستاتيستيكا قايدا دەپ جاتقاندار بار. ونى سۇراتۋعا بولادى. تەرگەۋ ورىندارىندا مىنەزدەمە جاسايدى عوي.سولاردان سۇراتىپ الساق بولادى. بۇل بار فاكتى. قارجىلىق پيراميدا سياقتى الاياقتىق جاساپ جۇرگەندەردىڭ كوبىسى ءدىننىڭ اتىن جامىلىپ جۇرگەندەر. نەگىزى مۇنى مەن ايتقانىمدا ەمەس، نەگە سولاي تاراعانىندا بولىپ تۇر. ويتكەنى بىزدە ءدىن تاقىرىبىن سىلتاۋ ەتىپ، بۇلىك جاساعىسى كەلەتىندەر بار. ولارعا نەعۇرلىم شۋ كەرەك. وسىعان دەيىن دايىندالىپ كەلدى. ءبىرىنشى حيدجابتان باستادى. بۇل تاقىرىپ جىلدا كوتەرىلەتىن، بىراق باسىلاتىن، بيىل نەگە باسىلماي جاتىر؟ نەگە بۇل ۇكىمەتتەن شەشىمىن تاپپاي جاتىر، ءوزىڭ ويلاشى. سەبەبى قازىرگى تاڭدا بۇل اڭگىمە كەرەك بولىپ تۇر...

سوسىن «نامازحانداردىڭ 85 پايىزى الاياق» دەپ تاقىرىپ قويدى دا، ورتاعا تاستاي سالدى. دىنگە شىن جانى اشيتىن ادامدار، دومبىرا حارام دەگەننەن گورى يسلامنىڭ اتىنا، دىنگە كىر كەلتىرىپ جۇرگەن توپتاردى تۇزەپ الۋى كەرەك. شىن مانىندە بۇل بار دەرەك. مەن اقتالمايمىن، 80 پايىز دەگەنىم – مەن كورگەن 10 وقيعانىڭ 8-ءى دەگەن ءسوز، ياعني سول وننىڭ سەگىزىن جاساعان الاياقتار نامازحاندار».

قازاقستان – زايىرلى ءھام دەموكراتيالى مەملەكەت. ءسوز بەن ويعا بوستاندىق اتا زاڭىمىزدا كورسەتىلگەن. دەمەك، ءبىز بۇل رەتتە ءبىر تاراپقا عانا جاقتاسپاق ەمەسپىز. سوڭعى شەشىمدى كوزى قاراقتى، كوكىرەگى ساۋلەلى وقىرماننىڭ وزىنە قالدىردىق.

Abai.kz