«قازاقستان-2030» - باياندى باستاۋدىڭ باس جوسپارى بولدى

ەلىمىزدىڭ جەتىستىگى تۇبىندە دۇرىس قۇرىلعان ستراتەگيالىق جوسپاردىڭ بارىنا جانە ونىڭ شارتتى تۇردە ورىندالۋىنا بايلانىستى. باسشىلار كۇندەلىكتى ارەكەتتەرىندە كوپتەگەن ۇساق جانە ءىرى، بەلگىلى جانە جاڭا، كۇردەلى پروبلەمالارمەن شۇعىلدانۋدا. وسى جاعدايدا ولار جەڭىل جانە داعدىلانعان جولدارمەن پروبلەمالاردى شەشۋگە ۇمتىلادى.

ناتيجەسىندە تۋعان جاعدايلادى رەتتەۋ ءۇشىن باسشىلار ولاردىڭ تاۋەلدى بولۋعا ءماجبۇر بولادى، اياعىندا داعدارىسقا ۇشىرايدى. حالىقارالىق تاجىربيە بويىنشا ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ قوعامدى جانە مەملەكەتتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق پروبلەمالاردى شەشۋگە تۇجىرىمدالادى.

سونىمەن اعىمدا ارەكەتتەردى ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپارمەن ۇشتاستىرۋى كەلەسى مۇمكىندىكتەردى تۋعىزادى:

—   ستراتەگيالىق ماقساتقا سايكەستىلىگىن باقىلاۋ;

—   جاعدايدىڭ جەتەگىمەن جۇرمەي، ونى رەتتەۋ;

—   كۇندەلىكتى ارەكەتتەردى ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتاۋ.

قازاقستاننىڭ دامۋ ستراتەگياسىن 2030 جىلعا دەيىن انىقتاۋ كەلەسى جاعدايلارمەن تۇسىندىرىلەدى:

«قازاقستان-2030» - باياندى باستاۋدىڭ باس جوسپارى بولدى

ەلىمىزدىڭ جەتىستىگى تۇبىندە دۇرىس قۇرىلعان ستراتەگيالىق جوسپاردىڭ بارىنا جانە ونىڭ شارتتى تۇردە ورىندالۋىنا بايلانىستى. باسشىلار كۇندەلىكتى ارەكەتتەرىندە كوپتەگەن ۇساق جانە ءىرى، بەلگىلى جانە جاڭا، كۇردەلى پروبلەمالارمەن شۇعىلدانۋدا. وسى جاعدايدا ولار جەڭىل جانە داعدىلانعان جولدارمەن پروبلەمالاردى شەشۋگە ۇمتىلادى.

ناتيجەسىندە تۋعان جاعدايلادى رەتتەۋ ءۇشىن باسشىلار ولاردىڭ تاۋەلدى بولۋعا ءماجبۇر بولادى، اياعىندا داعدارىسقا ۇشىرايدى. حالىقارالىق تاجىربيە بويىنشا ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ قوعامدى جانە مەملەكەتتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق پروبلەمالاردى شەشۋگە تۇجىرىمدالادى.

سونىمەن اعىمدا ارەكەتتەردى ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپارمەن ۇشتاستىرۋى كەلەسى مۇمكىندىكتەردى تۋعىزادى:

—   ستراتەگيالىق ماقساتقا سايكەستىلىگىن باقىلاۋ;

—   جاعدايدىڭ جەتەگىمەن جۇرمەي، ونى رەتتەۋ;

—   كۇندەلىكتى ارەكەتتەردى ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتاۋ.

قازاقستاننىڭ دامۋ ستراتەگياسىن 2030 جىلعا دەيىن انىقتاۋ كەلەسى جاعدايلارمەن تۇسىندىرىلەدى:

بىرىنشىدەن، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە تۇسەتىن كىرىستىڭ ۇلكەن بولشەگىن مۇنايدان تۇسكەن تابىستار قۇرايدى.ال عىلىمي-تەحنيكالىق بولجاۋ بويىنشا، 2030 جىلعا دەيىن مۇناي جانە گازدى جالپىلاي باسقا ەنەرگيا كوزدەرىمەن اۋىستىرۋ بايقالمايدى جانە مۇنايعا باعا تۇراقتى بولادى. بۇل ەكونوميكالىق ساياساتقا نەعۇرلىم ءدال قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى;

ەكىنشىدەن، وتىز جىل ءبىر ۇرپاقتىڭ ءومىرىنىڭ الەۋمەتتىك بەلسەندى كەزەڭى;

ۇشىنشىدەن، دەموگرافيالىق قۇبىلىستار، جاڭا كاپيتالدىڭ ۇدايى دامۋى، دامۋدىڭ يندۋستريالدىق-تەحنيكالىق كەزەڭدەرى دە ەسكەرىلگەن. الەمدىك تاجىريبە بويىنشا ەلدەر اتاپ ايتقاندا وتىز جىل اراسىندا ەلەۋلى ناتيجەگە جەتەدى.

قازاقستاننىڭ 2030 دامۋ ستراتەگياسى ەل ەكونوميكاسىن قارقىندى وسىرۋگە، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن كوتەرۋگە جانە قازاقستاننىڭ الەمدىك ەكونوميكادا جەتەكشى پوزيتسياعا يە بولۋىن كوزدەپ جاسالعان بىردەن ءبىر دامۋ جوسپارى دەسەك تە بولدى.

قازاقستاننىڭ 2030 جىلعا دەيىن دامۋ ستراتەگياسى كەلەسى ستراتەگيالىق جوسپارلار قۇرۋ جۇيەسىنە نەگىزدەلەدى.

—   ءار بەس جىلدا انىقتالىپ وتىراتىن 30 جىلدىق ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيالىق جوسپار;

—   ۇزاق مەرزىمدى جوسپاردىڭ العاشقى كەزەڭدەرىن ايقىنداۋ ماقساتىمەن ون جىلدىق دامۋ جوسپارى;

—   مەملەكەتتىك ورگاندارعا دەرەكتى جانە مىندەتتى سيپاتى بار بەس جىلدىق ستراتەگيالىق جوسپار;

—   1998 جىلدان باستاپ مينيسترلىكتەردىڭ جانە مەكەمەلەردىڭ جۇمىستارىنىڭ جىلدىق ستراتەگيالىق جوسپارى.

سونىمەن، دامۋ ستراتەگياسى ءتورت كەزەڭ بويىنشا ىسكە اسىرىلاتىن — باعدارلاما قۇجاتى:

ءى. 1998-2000 ج.ج. — العاشقى، (نولدىك) كەزەڭ. بۇل كەزەڭدە ارالىق ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن جانە ستراتەگيالىق ورىندالۋىن تەكسەرۋ ارقىلى تۇراقسىزدىق دامۋ ساتىسىنان، تۇراقتى دامۋ ساتىسىنا كوشۋ جۇزەگە اسىرىلادى. مىسالى، جەكەشەلەندىرۋ اياقتاۋ 1998 جىلىدىڭ ورتاسىن، قارجى سەكتورىن رەفورمالاۋ — 1998 جىلى، تولەم داعدارىسىن جويۋ، اۋىل كاسىپورىندارىن رەفورمالاۋ — 2000 جىلدان باستاپ جۇجەگە اسىرىلدى. وسى كەزەڭدە ەكسپورتتىق مۇناي قۇبىرلارى ىسكە قوسىلادى.

ءىى. 2001-2010 ج.ج. بەس جىلدىق جانە ون جىلدىق ستراتەگيالىق جوسپارلارعا نەگىزدەلگەن ءبىرىنشى كەزەڭ. بۇل كەزەڭنىڭ مىندەتتەرى: جەدەل الەۋمەتتىك (كەدەيلىك، جۇمىسسىزدىق) ماسەلەلەردى شەشۋ; ەڭبەك — قارجى سىيىمدى ءوندىرىستى دامىتۋ; ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ جابدىقتارىن ىسكە قوسۋ، ت.ب. ەكىنشى جانە ءۇشنىشى: ەكپورتتىق قۇبىرلاردى ىسكە قوسۋ،  ەكونوميكالىق ءوسۋدى جەدەلدەتۋ،  قولايسىز دەموگرافيالىق جاعدايلاردى جويۋ، قوعامدا ورتا توپتى قالىپتاستىرۋ ۇسىنىلادى.

ءىىى. 2011-2020 ج.ج.  ەكىنشى كەزەڭ تەحنولوگيالىق وندىرىسكە كوشۋمەن، ادامداردىڭ دامۋىنا ينتەنسيۆتى ينۆەستيتسيا جۇمساۋمەن، ينفراقۇرىلىمدى جەتىلدىرۋمەن بايلانىستى. وسى شارالاردىڭ ارقاسىندا كەلەسى جەتىستىكتەر كوزدەلىپ وتىر:

—   ينتەنسيۆتى ەكونوميكالىق ءوسۋ;

—   قۋاتتى جالپى اعارتۋ پوتەنتسيالدى قۇرۋ;

—   دەموگرافيالىق ساياساتتى بەلسەندىرۋ;

—   ينفراقۇرىلىمدى جاڭارتۋ;

—   ەكولوگيالىق پروبلەمالارعا ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ.

ءىV. 2021-2030 ج.ج. ءۇشىنشى كەزەڭ عىلىم جەتىستىكتەرىن كەڭىنەن پايدالاناتىن وندىرىستەرگە جالپىلاي كوشۋدى جانە ەكولوگيالىق تازا جان-جاقتى ءوندىرىس كاسىپورىندارىنا بەت بۇرۋ، قازاقستاننىڭ ەكسپورتقا شىعاراتىن ونىمدەرىنىڭ تۇرلەرىن كوبەيتۋدى كوزدەيدى. بۇل كەزەڭدە الدىڭعى قاتارداعى اسكەري كۇش قالىپتاسادى.

سوندىقتان، ەلىمىزدىڭ ۇزاق مەرزىمدى دامۋ ماقساتى تاۋەلسىز وركەندەگەن جانە ساياسي تۇراقتى قازاقستاندى قالىپتاستىرۋ.  وسىمەن قاتار ۇلتتىق بىرلەستىكتى، الەۋمەتتىك ادىلەتتىكتى ساقتاي وتىرىپ، بارلىق حالىقتىڭ ەكونوميكالىق ءاۋ-اۋقاتىن كوتەرۋ.

ستراتەگيانىڭ نەگىزگى ەكونوميكالىق ماقساتى — ەلىمىزدىڭ حالىق شارۋاشىلىق قۇرىلىمىن جايسىز ەكولوگيالىق جاعدايدا بىرىڭعاي شيكى زاتتار وندىرۋدەن، ەكولوگيالىق تازا اگرارلىق-يندۋستريالدىق ەلدەردىڭ قاتارىنا قوسۋ.

ەلىمىزدىڭ 2030 جىلعا دەيىن دامۋ ستراتەگياسى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ قويىلعان ماقساتتارعا جەتكىزەتىن كەلەسىدەي جەتى ۇزاق مەرزىمدى باسىمدىقتى ىسكە اسىرۋ قاجەتتىگىن اتاپ كورسەتتى. ول باسىمدىقتار تومەندەگىدەي جىكتەلەدى:

1. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك.  اۋماقتىق تۇتاستىعىن تولىق ساقتاي وتىرىپ، قازاقستاننىڭ تاۋەلسىز ەگەمەن مەملەكەت رەتىندە دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ.
2. ىشكى ساياسي تۇراقتىلىق پەن قوعامنىڭ توپتاسۋى. قازاقستانعا بۇگىن جانە الداعى ونداعان جىلدار ىشىندە ۇلتتىق ستراتەگيانى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ىشكى ساياسي تۇراقتىلىق پەن ۇلتتىق بىرتۇتاستىقتى ساقتاپ، نىعايتا بەرۋ.
3. شەتەل ينۆەستيتسيالارى مەن ىشكى جيناقتالىمداردىڭ دەڭگەيى جوعارى اشىق نارىقتىق ەكونوميكاعا نەگىزدەلگەن  ەكونوميكالىق ءوسۋ.  ەكونوميكالىق ورلەۋدىڭ ناقتىلى، تۇرلاۋلى جانە بارعان سايىن ارتا تۇسەتىن قارقىنىنا قول جەتكىزۋ.
4. قازاقستان ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعى، ءبىلىمى مەن ءال-اۋقاتى. بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايلارىن، دەنساۋلىعىن، ءبىلىمى مەنمۇمكىندىكتەرىن ۇدايى جاقسارتۋ، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتۋ.
5. ەنەرگەتيكا رەسۋرستارى. مۇناي مەن گاز ءوندىرۋدى جانە ەكسپورتتاۋدى قالىپتى ەكونوميكالىق ورلەۋ مەن حالىقتىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋعا جاردەمدەسەتىن تابىس الۋ ماقساتىندا جەدەل ارتتىرۋ جولىمەن قازاقستاننىڭ ەنەرگەتيكالىق رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ.
6. ينفراقۇرىلىم، اسىرەسە كولىك جانە بايلانىس. وسى شەكتەۋلى سەكتورلاردى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋعا، ساياسي تۇراقتىلىق پەن ەكونوميكالىق ورلەۋگە جاردەمدەسەتىن ەتىپ دامىتۋ.
7. كاسىبي مەملەكەت. ىسىندە ادال ءارى ءبىزدىڭ ماقساتتارىمىزعا قول جەتكىزۋدە حالىقتىق وكىلدەرى بولۋعا قابىلەتتى. قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرىنىڭ ىقپالدى جانە وسى زامانعى كورپۋسىن جاساقتاۋ.

وسى ۇزاق مەرزىمدى باسىمدىقتاردىڭ ارقايسىسى ءۇشىن ءبىر جىلدىق، ءۇش، ال كەيىننەن بەس جىلدىق جوسپارلاردا بەلگىلەنگەنناقتى ءىس-قيمىلدارعا كۇش-جىگەردى جۇمىلدىرا وتىرىپ، وسى ستراتەگيانى تالداۋ جاساۋعا جانە ونى دايەكتى تۇردە ىسكە اسرۋعا ءتيىسپىز.

وسى ۇزاق مەرزىمدى باسىمدىقتار مەملەكەت پەن ازاماتتاردىڭ كۇش-جىگەرىن جۇمىلدىرۋ ءۇشىن قىزمەت ەتۋگە، ەلىمىزدىڭ بيۋدجەتى مەن كادر ساياساتىن قالىپتاستىرۋ كەزىندە ولشەمدەر نەگىزىنە الىنۋعا ءتيىس.

ستراتەگيا ەكونوميكالىق جاعىنان قاراعاندىقتان تەرەڭىرەك ءۇشىنشى، ءتورتىنشى، بەسىنشى، التىنشى باسىمدىقتارعا كەلەسى بولىمدەردە باسا نازار اۋدارامىز.

Abai.kz