2013-2014 وقۋ جىلىنداعى باستى جاڭالىق دەپ – اعىلشىن تiلi ءپانiنiڭ بiرiنشi سىنىپتان باستاپ وقىتىلاتىنىن ايتسا بولادى. شەت تiلiن بiرiنشi سىنىپتان باستاپ وقىتۋ ماسەلەسi بiرنەشە جىلدان بەرi كوتەرiلiپ كەلگەن-دi. 6-7 جاسار بالانىڭ شەت تiلi بىلاي تۇرسىن، جازۋ-سىزۋدى مەڭگەرۋi وڭاي ەمەس. قالالىق جەردە ونسىز دا تiلi شۇبارلانعان بالالارعا ەندi اعىلشىنشا ۇيرەتسەك، ناعىز ماڭگۇرت­تەرگە قارىق بولارىمىز ءسوزسiز. بiرiنشi سىنىپتان شەت تiلiن وقىتۋ ماسەلەسiنە بايلانىستى وسى سياقتى قارسى پiكiرلەر ايتۋداي ايتىلىپ، جازۋداي جازىلدى. ون جاسقا دەيiن تەك انا تiلiندە سويلەتiپ، وقىتىپ، ۇيرەتۋ ارقىلى شىنايى پاتريوتتاردى ءوسiرiپ، تاربيەلەۋگە بولادى دەيتiن جاپونداردىڭ ۇستانىمىنا بiزدەگi بiلiم مينيسترلiگi پىسقىرىپ تا قارامادى. دەگەنiنە جەتiپ، بيىلعى مەكتەپ باعدارلاماسىنا بiرiنشi سىنىپتان باستاپ شەت تiلiن وقىتۋدى ەنگiزiپ تاستادى. الايدا 2,5 ميلليوننان استام وقۋشىعا اعىلشىن تiلiندە بiلiم بەرەتiن ماماندار جەتكiلiكتi مە؟ مiنە، ماسەلە قايدا جاتىر؟!

بيىلعى وقۋ جىلىندا 292 064 مۇعالiم وقۋشىلارعا بiلiم بەرۋگە تاس-ءتۇيiن دايىن وتىر. ايتسە دە، ماتەماتيكا، فيزيكا، حيميا پان­دە­رi­مەن قاتار، اعىلشىن تiلiنەن وقىتاتىن مۇعالiمدەر جەتiسپەيدi ەكەن. ەگەر مۇعالiمi بولماسا، شەت تiلiن بiرiنشi سىنىپتان باستاپ وقىتۋدىڭ اقىرىن بولجاۋ قيىنعا سوقپاس. اعىلشىن ساباعىن وتەتiن مۇعالiم جوق، بiراق ونىڭ ورنىنا قازاق تiلiنiڭ نەمەسە بيولوگيا ءپانiنiڭ مۇعالiمi 45 مينۋتتى وقۋشىلارعا سۋرەت سالعىزىپ، ءان ايتقىزىپ وتكiزە سالا ما؟ بۇدان نە ۇتپاقپىز؟ ءاسiلi, مينيستر باقىتجان جۇماعۇلوۆقا بiلiم ساپاسى ەمەس، الدەبiر جاڭالىقتى ەنگiزۋ اناعۇرلىم ماڭىزدى سانالسا كەرەك.

شەت تiلi بiرiنشi سىنىپتان باستاپ وقىتىلادى، بiراق مۇعالiمدەرi جەتiسپەيدi دەدiك. كەلەسi پروبلەما – وقۋشىلارعا بiلiم بەرۋدەگi ماتەريالدىق بازا ماسەلەسi. شەت تiلiن وقىتۋ كابينەتتەرi جاڭا تەحنولوگيالىق قۇرال-سايماندارمەن جابدىقتالعان با؟ وقۋلىقتار مەن وقىتۋ قۇرالدارى تالاپقا ساي جاسالىپ، كابينەتتەردە ەڭ بولماسا، لينگوفوندى قۇرىلعىلار ورناتىل­عان با؟ رەسپۋبليكا بويىنشا بiر­دi-ەكiلi مەكتەپتەن وسى اتالعان دۇنيەلەردi تابۋىڭىز مۇمكiن. ال جالپى، بiزدەگi بارلىق مەكتەپتەردەن تولىقتاي جابدىقتالعان ارنايى كابينەتتi شاممەن iزدەپ تاپپايسىز. ەسەسiنە اپاتتى جاعدايداعى بiلiم بەرۋ مەكەمەلەرiنiڭ كوپتiگi سونداي، اياق الىپ جۇرگiسiز.

توتەنشە جاعدايلار جونiندەگi مينيسترلiك 3 759 بiلiم بەرۋ نىسانىنان ءورت قاۋiپسiزدiگiنە بايلانىستى ون مىڭنان استام زاڭبۇزۋشىلىقتار بولعانىن اشكەرەلەپ، بەتiن اشىپ كورسەتتi. ماسەلەن، باتىس قازاقستان وبلىسىندا 15, وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىندا 245 مەكتەپتi جابۋ تۋرالى سوت شەشiمi شىققان. ال شىعىس قازاقستان وبلىسى اپاتتى جاعدايدا تۇرعان مەكتەپتەر سانى جاعىنان ەلiمiزدە الدىڭعى ورىندا ەكەن. سوندىقتان وقۋشىلار كەيبiر مەكتەپتەردە ءۇش اۋىسىم بويىنشا وقيدى. بۇل وڭiردەگi اپاتتى جاعدايداعى مەكتەپتەردiڭ جىل ساناپ كوبەيۋiنە ب.جۇماعۇلوۆتىڭ نازار اۋدارۋعا مۇرشاسى دا جوق. 12 جىلدىق بiلiم بەرۋ ماسەلەسiنە قىزۋ دايىندىق ۇستiندە. شىعىسىمىزدا 2011 جىلى اپاتتى مەكتەپتەر سانى 27, بىلتىر 43 بولسا، بيىل ونىڭ قاتارى 61 مەكتەپكە جەتiپتi. الماتىدا وقۋ جىلى باستالماي جاتىپ 300 ورىندىق بiلiم بەرۋ مەكەمەسi جابىلدى.

جامبىل وبلىسىندا دا اپاتتى جاعدايداعى 30 مەكتەپ بارى انىقتالدى. سونىمەن قاتار ەلiمiزدە ءۇش اۋىسىمدا وقىتاتىن مەكتەپتەردiڭ وتە كوپ ەكەنiن ۇمىتپاڭىز. ءدال وسىنداي وقۋشىلاردى قابىلداي المايتىن بiلiم بەرۋ ورىندارى باسقا دا ايماقتاردا كوپتەپ كەزدەسەدi. اۋىل-ايماق مەكتەپتەرiنiڭ باسىم بولiگiنە كۇردەلi جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ جاسالماۋى، وقۋشى سانىنىڭ ازدىعى، كومپيۋتەر سىنىپتارىنىڭ بولماۋى سىندى پروبلەمالاردان ءالi كوز اشپاعان. بۇعان قوسا، مۇعالiمدەردiڭ بiلiكتiلiگi مەن ساۋاتتىلىعى سىن كوتەرمەيتiنi تاعى بار. وسىنداي قوردالانعان پروبلەمالارعا قاراماستان، بiلiم مينيسترلiگi جاڭالىقتارىن تىقپالاپ، جانتالاسۋدا.

ويلاپ قاراڭىزشى، وقۋلىقتارى ساۋاتسىز جازىلعان، مەكتەبi جابىلعان، مۇعالiمi جوق، بiلiم بەرۋدiڭ ماتەريالدىق بازاسى جاساقتالماعان جاعدايدا وقۋشى قالاي اعىلشىن تiلiن وقىپ-ۇيرەنەدi? تامىز كونفەرەنتسياسىندا ب.جۇماعۇلوۆ قازiرگi وقۋشىلاردىڭ لوگيكالىق ويلاۋ قابiلەتiنiڭ تومەن ەكەنiن سىناعان ەدi. مۇندايدا باسقا ساۋاتتى مينيستر وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ دەڭگەيiنiڭ تومەندەۋiنە نە سەبەپ ەكەنiن انىقتاعان بولار ەدi. پروبلەمانىڭ سەبەپ-سالدارىن شەشپەي، كوشiرمە رەفورمالارعا جارماسا بەرسە، ب.جۇماعۇلوۆتىڭ الداعى ۋاقىتتا لوگيكاسى مۇلدە جوق “زومبي” وقۋشىلارمەن كەزدەسەرi ءسوزسiز. 12 جىلدىق بiلiم بەرۋ، شەت تiلiن باستاۋىش سىنىپتان وقىتۋ، پروفيلدi سىنىپتار سانىن ارتتىرۋ، جىلدا جاڭا وقۋلىق باسىپ شىعارۋ قازاقستانداعى ساۋاتسىزدىقتىڭ دەڭگەيiن ارتتىرماسا، كەمiتپەيدi.