قازاقتىڭ قازاق، يماندى، ەرىكتى ءور ەل بولىپ قالۋى ءۇشىن، قانشاما قازاقتىڭ جاناشىر ءىرى تۇلعالارى ۇلتى ءۇشىن جان كەشتى. «اۋەلى ايات، حاديس ءسوزدىڭ باسى»، - دەپ ۇرپاعىنىڭ سەنىمىنە الاڭداعان دانالاردىڭ ءبىرى، قازاقتىڭ ءبىرتۋار دانىشپانى - اباي! ول حالقىن شىنايى ءسۇيدى، سۇيگەندىكتەن جانى اشىدى، كەم-كەتىك تۇسىن سىنادى، قازاقتىڭ بەيقامدىعىنا قىنجىلدى. ادامنىڭ كەز-كەلگەن ماسەلەسىنە ابايدىڭ قاناعاتتارلىق جاۋابى دايىن. ونىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى تۇنىپ تۇرعان يماندىلىق. بۇل شاعىن ماقالامىزدا اباي اتامىزدىڭ يماني تاقىرىپتا قالام تارتقان پىكىرلەرىن سۇحبات رەتىندە ۇسىنىپ وتىرمىز.

- قۇرمەتتى اباي اتا، قازاقتا «يماندىلىق» دەگەن ءسوزدى ءجيى قولدانىپ جاتامىز. جالپى وسى يمان دەگەن ءسوزدى قالاي تۇسىنسەك بولادى؟

قازاقتىڭ قازاق، يماندى، ەرىكتى ءور ەل بولىپ قالۋى ءۇشىن، قانشاما قازاقتىڭ جاناشىر ءىرى تۇلعالارى ۇلتى ءۇشىن جان كەشتى. «اۋەلى ايات، حاديس ءسوزدىڭ باسى»، - دەپ ۇرپاعىنىڭ سەنىمىنە الاڭداعان دانالاردىڭ ءبىرى، قازاقتىڭ ءبىرتۋار دانىشپانى - اباي! ول حالقىن شىنايى ءسۇيدى، سۇيگەندىكتەن جانى اشىدى، كەم-كەتىك تۇسىن سىنادى، قازاقتىڭ بەيقامدىعىنا قىنجىلدى. ادامنىڭ كەز-كەلگەن ماسەلەسىنە ابايدىڭ قاناعاتتارلىق جاۋابى دايىن. ونىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى تۇنىپ تۇرعان يماندىلىق. بۇل شاعىن ماقالامىزدا اباي اتامىزدىڭ يماني تاقىرىپتا قالام تارتقان پىكىرلەرىن سۇحبات رەتىندە ۇسىنىپ وتىرمىز.

- قۇرمەتتى اباي اتا، قازاقتا «يماندىلىق» دەگەن ءسوزدى ءجيى قولدانىپ جاتامىز. جالپى وسى يمان دەگەن ءسوزدى قالاي تۇسىنسەك بولادى؟

- يمان دەگەن - قۇداي تاباراكا ۋا تاعالانىڭ شاريكسيز، عايىپسىز بىرلىگىنە، بارلىعىنا ۋا ءار ءتۇرلى بىزگە پايعامبارىمىز ساللالاھۋ عالايھي ءۋاسساللام ارقىلى جىبەرگەن جارلىعىنا، بىلدىرگەنىنە مويىن ۇسىنىپ، يلانماق. ەندى بۇل يمان دەرلىك يلانۋعا ەكى ءتۇرلى نارسە كەرەك. اۋەلى - نە نارسەگە يمان كەلتىرسە، سونىڭ حاقتىعىنا اقىلى ءبىرلان دالەل جۇرگىزەرلىك بولىپ، اقىلى دالەل - يسپات قىلارعا جاراسا، مۇنى ياكيني يمان دەسە كەرەك. ەكىنشىسى - كىتاپتان وقۋ ءبىرلان ياكي مولدالاردان ەستۋ ءبىرلان يمان كەلتىرىپ، سول يمان كەلتىرگەن نارسەسىنە سونشالىق بەرىك بولارعا كەرەك. بىرەۋ ولتىرەمىن دەپ قورقىتسا دا، مىڭ كىسى مىڭ ءتۇرلى ءىس كورسەتسە دە، سوعان اينىپ، كوڭىلى قوزعالماستاي بەرىك بولۋ كەرەك. بۇل يماندى يمان تاكليدي دەيمىز.[1]

اۋەلى ءدىن يسلامنىڭ جولىنداعى پەندەلەر يماننىڭ حاقيقاتى نە ءسوز ەكەنىن ءبىلسىن. يمان دەگەنىمىز ءبىر عانا ينانماقتىق ەمەس، سەن اللا تاعالانىڭ بىرلىگىنە، ءۋا قۇراننىڭ ونىڭ ءسوزى ەكەندىگىنە، ءۋا پايعامبارىمىز مۇحاممەد مۇستافا سالاللاھۋ عالايھي ءۋاسساللام ونىڭ تاراپىنان ەلشى ەكەندىگىنە يناندىڭ.[2]

- سوندا اللاعا يمان ەتۋ بارشاعا بىردەي مىندەت بولعانى  ما؟

- قۇداي تاعالا ءاربىر اقىلى بار كىسىگە يمان پارىز، ءاربىر يمانى بار كىسىگە عيبادات پارىز دەگەن ەكەن.

ءمۇ'مينبولساڭ، اۋەلى يماندى بول،

 بەندەگە يمان ءوزى اشادى جول،

شىر اينال دا، تازا ويلا ءبىر يماندى،

مۇنافيق ناماز قىلماپ پا، ماعلۇم عوي ول.

اللا ءىشىمدى ايتقىزباي بىلەدى ويلا،

بەندەسىنە قاستىقپەن كىنا قويما.

راسپەنەن تالاسپا ءمۇ'مين بولساڭ،

ويلا، ايتتىم، ادامدىق، اتىن جويما!

-  اللاعا يمان ەتكەننەن كەيىن، اللا تاعالانى قالايشا  تانۋىمىز قاجەت؟

- ءسىز «ءامانتۋ بيللاھي كاماھۋا بي ءاسمايھي ۋاسيفاتيھي» دەدىڭىز. ول ەسىم اللالار ءھامما ول اللا تاعالانىڭ فيعىل عازيملارىنىڭ اتتارى، ولاردىڭ ماعىناسىن ءبىل ءھام سەگىز سيفات زاتيالارى نە دەگەن ءسوز، كامىل ۇيرەن. ءوزىڭدى ونىڭ قۇلى ءبىلىپ، وزىڭە مۋسليم ات قويىپ، ءتاسليم بولعانىڭا راست بولاسىڭ دا. ءوز پيعىلدارىڭدى سوعان ءوز حالىڭشە ۇقساتۋدى شارت قىل. اللا تاعالاعا ۇقساي الام با دەپ، ناداندىقپەن ول سوزدەن جيىركەنبە، ۇقساماق - ءدال بىردەيلىك داعۋاسىمەنەن ەمەس، سونىڭ سوڭىندا بولماق. ونىڭ ءۇشىن اللا تاعالانىڭ سيپاتتارى: حايات، عىلىم، قۇدىرەت، باسار، ساميع، يرادا، كالام، تاكين. بۇل سەگىزىنەن اللا تاعالاداعىداي كامالات-عازامات ءبىرلان بولماسا دا، پەندەسىندە دە اربىرىنەن ءوز حالىنشە بار قىلىپ جاراتىپتى. ءجا، ءبىز ءوزىمىزدىڭ بويىمىزداعى سەگىز ءزاررا اتتاس سيپاتىمىزدى ول اللا تاعالانىڭ سەگىز ۇلىع سيپاتىنان باس بۇرعىزىپ، وزگە جولعا سالماقپەنەن ءبىزدىڭ اتىمىز مۋسليم بولا الا ما؟ بولماسا كەرەك. ءجا، ول سەگىز سيپاتىنا سيپاتىمىزدى ءھام ول اتتارى ءبىرلان اعلاملانعان فيعىل قۇداعا فيعلىمىزدى ەرتپەك نەمەنەن تابىلادى، قالايشا تابىلادى، ونى بىلمەك كەرەك. ول - اللا تاعالانىڭ زاتى، ەشبىر سيپاتقا مۇقتاج ەمەس، ءبىزدىڭ اقىلىمىز مۇقتاج، جوعارعى جازىلمىش سيپاتتار ءبىرلان تاعريفلاپ تانىماققا كەرەك. ەگەردە ول سيپاتتار ءبىرلان تاعريفلاماساق، بىزگە ماعريفاتۋللا قيىن بولادى. ءبىز اللا تاعالانى ءوزىنىڭ بىلىنگەنى قادار عانا بىلەمىز، بولماسا تۇگەل بىلمەككە مۇمكىن ەمەس. زاتى تۇگىل، حيكمەتىنە ەشبىر حاكىم اقىل ەرىستىرە المادى. اللا تاعالا - ولشەۋسىز، ءبىزدىڭ اقىلىمىز - ولشەۋلى. ولشەۋلىمەن ولشەۋسىزدى بىلۋگە بولمايدى.[3]

- يماننىڭ شارتتارىڭىڭ ءبىرى-قيامەت كۇنىنە سەنۋ. قيامەت كۇنىنە سەنۋدىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى قانداي؟

- جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى ولەتۇعىنىن جانە ءولىم ۇنەمى قارتايتىپ كەلمەي تۇعىنىن، ءبىر العاندى قاتا جىبەرمەي تۇعىنىن. قازاق وسىعان دا، امال جوق، نانادى، انىق ءوز ويىنا، اقىلىنا تەكسەرتىپ نانبايدى. جانە ءھاممانى جاراتقان قۇداي بار، احيرەتتە سۇراۋ الادى، جاماندىققا جازعىرادى، جاقسىلىققا جارىلعايدى، جازعىرۋى دا، جارىلعاۋى دا پەندە ىسىنە ۇقسامايدى، بەگىرەك ەسەپسىز قيناۋى دا بار، بەگىرەك ەسەپسىز جەتىستىرۋى دە بار دەپ - بارىنە سەندىك دەيدى. جوق، ونىسىنا مەن سەنبەيمىن؟ ولار سەندىم دەسە دە، انىق سەنگەن كىسىگە ۋايىم ويلاپ نە كەرەك؟ وسى ەكەۋىنە لايىقتى جاقسىلىقتى وزدەرى دە ىزدەپ تابا بەرەدى. ەگەردە وسى ەكەۋىنە بۇلدىر سەنىپ وتىرسا، ەندى نەگە سەندىرە الامىز؟ ونى قايتىپ تۇزەتە الامىز؟ ولاردى مۇسىلمان دەپ، قالايشا يمانى بار عوي دەيمىز.
كىمدە-كىم احيرەتتە دە، دۇنيەدە دە قور بولمايمىن دەسە، بىلمەك كەرەك: ەش ادامنىڭ كوڭىلىندە ەكى قۋانىش بىردەي بولمايدى، ەكى ىنتىق قۇمارلىق بىردەي بولمايدى، ەكى قورقىنىش، ەكى قايعى - ولار دا بىردەي بولمايدى. مۇنداي ەكى نارسەنى بىردەي بولادى دەپ ايتۋعا مۇمكىن ەمەس. ولاي بولعاندا، قاي ادامنىڭ كوڭىلىندە دۇنيە قايعىسى، دۇنيە قۋانىشى احيرەت قايعىسىنان، احيرەت قۋانىشىنان ارتىق بولسا - مۇسىلمان ەمەس.[4]

- كوپ ادامدارعا قيامەت جايىندا ۋاعىز ناسيحات ايتىلسا، ول  جاققا كىم بارىپ كەلىپتى، كوپپەن كورگەن ۇلى توي، ەل كورگەندى بىزدە كورەرمىز دەپ جاتادى. وسى اقتالۋ قانشالىقتى دۇرىس؟

- ەندى جۇبانىشى - جالعىز ءبىز بە، ەلدىڭ ءبارى دە ءسۇيتىپ-اق ءجۇر عوي، كوپپەن كورگەن ۇلى توي، كوپپەن بىرگە بولساق بولادى دا دەگەن ءسوزدى جۇبانىش قىلادى. وعان قۇداي تاعالا ايتىپ پا، كوپتەن قالماساڭ بولادى دەپ. كوپكە قاھارىم جۇرمەيدى دەپ. كوپكە تۇزاعىم جەتپەيدى دەپ پە؟ عىلىم كوپكە كەلىپ پە؟ بىرەۋدەن تاراپ پا؟ حيكمەت كوپتەن تاراي ما؟ بىردەن تاراي ما؟ كوپكە قورلىق جۇرمەي مە؟ ءبىر ءۇيدىڭ ءىشى تۇگەل اۋىرسا، جەڭىل تيە مە؟ جەر بىلمەگەن كوپ ادام اداسىپ جۇرسە، ءبىر جەر بىلەتۇعىن كىسىنىڭ كەرەگى جوق پا ەكەن؟ كوپ كىسى جولاۋشىنىڭ ءبارىنىڭ اتى ارىعانى جاقسى ما؟ جوق، جارمىسى ارىسا، جارمىسىنىڭ كۇيلىسى جاقسى ما؟ جۇت كەلسە، ەلدىڭ ءبارىنىڭ تۇگەل جۇتاعانى جاقسى ما؟ جارىم-جارتىسى امان قالعانى جاقسى ما؟ وسى كوپ اقىماقتىڭ ءبىر اقىماققا نەسى جۇبانىش؟ تۇقىمىمىزبەن اۋزىمىز ساسىق بولۋشى ەدى دەگەن جامان كۇيەۋ قالىڭدىعىن جەڭىپ پە؟ كوڭىلىن سول ءسوزى رازى قىلۋعا جەتىپ پە؟ ەندەشە، كوبىڭنەن قالما، سەن دە اۋزىڭدى ساسىتا بەر دەپ پە؟! [5]

- يماندى ادامنىڭ سيپاتتار وتە كوپ ەكەندىگى بەلگلىلى. سونىڭ ءبىرى

«ۇيالۋ يماننان» دەگەن ءسوزدى ءجيى ەستىپ قالىپ جاتامىز. بۇل تۋرالى نە دەيسىز؟

-  پايعامبارىمىز سالاللاھۋ عالايھي ءۋاسساللامنىڭ حاديس شاريفىندە ايتىپتى: «ءمان ءلا ءحاياھۇن ءۋالا يمانۋن ءلاھۋ» دەپ، ياعني كىمنىڭ ۇياتى جوق بولسا، ونىڭ يمانى دا جوق دەگەن. ءبىزدىڭ قازاقتىڭ ءوزىنىڭ ماقالى دا بار: «ۇيات كىمدە بولسا، يمان سوندا» دەگەن. ەندى بۇل سوزدەن ءبىلىندى: ۇيات ءوزى يماننىڭ ءبىر مۇشەسى ەكەن. ولاي بولعاندا بىلمەك كەرەك، ۇيات ءوزى قانداي نارسە؟ ءبىر ۇيات بار - ناداندىقتىڭ ۇياتى، جاس بالا ءسوز ايتۋدان ۇيالعان سەكىلدى، جاقسى ادامنىڭ الدىنا جازىقسىز-اق انشەيىن بارىپ جولىعىسۋدان ۇيالعان سەكىلدى. نە شاريعاتقا تەرىس، نە اقىلعا تەرىس جازىعى جوق بولسا دا، ناداندىقتان بويىن كەرىستەندىرىپ، شەشىلمەگەندىك قىلىپ، ۇيالماس نارسەدەن ۇيالعان مۇنداي ۇيات شىن ۇيالۋ ەمەس - اقىماقتىق، جاماندىق. شىن ۇيات سونداي نارسە، شاريعاتقا تەرىس، يا اقىلعا تەرىس، يا ابيۇرلى بويعا تەرىس ءبىر ءىس سەبەپتى بولادى.[6]

- كوپ ادامدار «مەن تۋا بىتكەننەن وسىندايمىن، مەنىڭ مىنەزىم ەش وزگەرمەيدى»،- دەپ جاتادى. وسى ادام بالاسىنىڭ مىنەزىن وزگەرتۋگە بولا ما؟

- مەن ەگەر زاكون قۋاتى قولىمدا بار كىسى بولسام، ادام مىنەزىن تۇزەپ بولمايدى دەگەن كىسىنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم. [7]

- تاكاپپارلىق پەن كەربەزدىك تۋرالى نە ايتاسىز?

- كەربەزدىڭ ەكى ءتۇرلى قىلىعى بولادى: ءبىرى بەت-ءپىشىنىن، مۇرتىن، مۇشەسىن، ءجۇرىسىن، قاس-قاباعىن قولدان تۇزەتىپ، شىنتاعىن كوتەرىپ، قولىن تاراقتاپ اۋرە بولماق. بىرەۋى اتىن، كيىمىن «ايران ىشەرىم» دەپ، سولاردىڭ ارقاسىندا سىپايى، جۇعىمدى جىگىت اتانباققا، وزىنەن ىلگەرىلەرگە ەلەۋلى بولىپ، ءوزى قاتارداعىنىڭ ءىشىن كۇيدىرىپ، وزىنەن كەيىنشىلەرگە «اتتەڭ، دۇنيە-اي، وسىلاردىڭ اتىنداي ات ءمىنىپ، كيىمىندەي كيىم كيگەننىڭ نە ارمانى بار ەكەن؟!» - دەيتۇعىن بولماققا ويلانباق.
مۇنىڭ ءبارى - ماسقارالىق، اقىماقتىق. مۇنى ادام ءبىر ويلاماسىن، ەگەردە ءبىر ويلاسا، قايتا ادام بولماعى - قيىن ءىس. كەربەز دەگەندى وسىنداي كەر، كەردەڭ نەمەدەن بەزىڭدەر دەگەن سوزگە ۇقساتامىن. تەگىندە، ادام بالاسى ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، ار، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزباق. ونان باسقا نارسەمەنەن وزدىم عوي دەمەكتىڭ ءبارى دە - اقىماقتىق.[8]

- ادام بويىندا وسى تاكاپپارلىققا جاقىن ماقتانۋ دەگەن سيپات  بار. ول جايىندا نە ايتاسىز؟

- از با، كوپ پە، ادام بالاسى ءبىر ءتۇرلى ماقتاننان امان بولماعى - قيىن ءىس. سول ماقتان دەگەن نارسەنىڭ مەن ەكى ءتۇرلىسىن بايقادىم: بىرەۋىنىڭ اتىن ۇلكەندىك دەپ اتايمىن، بىرەۋىن ماقتانشاقتىق دەيمىن. ۇلكەندىك - ادام ىشىنەن ءوزىن-ءوزى باعالى ەسەپ قىلماق. ياعني، نادان اتانباستىعىن، جەڭىل اتانباستىعىن، ماقتانشاق اتانباستىعىن، ادەپسىز، ارسىز، بايلاۋسىز، پايداسىز، سۇرامشاق، وسەكشى، وتىرىكشى، الدامشى، كەسەلدى - وسىنداي جارامسىز قىلىقتاردان ساقتانىپ، سول مىنەزدەردى بويىنا قورلىق ءبىلىپ، ءوزىن وندايلاردان زور ەسەپتەمەك. بۇل مىنەز - اقىلدىلاردىڭ، ارلىلاردىڭ، ارتىقتاردىڭ مىنەزى. ولار ءوزىمدى جاقسى دەمەسە، مەيلى ءبىلسىن، جامان دەگىزبەسەم ەكەن دەپ ازاپتانادى. ەكىنشى، ماقتانشاق دەگەن بىرەۋى «دەمەسىن» دەمەيدى، «دەسىن» دەيدى. باي دەسىن، باتىر دەسىن، قۋ دەسىن، پىسىق دەسىن، ءاردايىم نە ءتۇرلى بولسا دا، «دەسىن» دەپ ازاپتانىپ ءجۇرىپ، «دەمەسىندى» ۇمىتىپ كەتەدى. ۇمىتپاق تۇگىل، اۋەلى ءىس ەكەن دەپ ەسكەرمەيدى. مۇنداي ماقتانشاقتاردىڭ ءوزى ءۇش ءتۇرلى بولادى. بىرەۋى جاتقا ماقتانارلىق ماقتاندى ىزدەيدى. ول - نادان، لاكين نادان دا بولسا ادام. ەكىنشىسى ءوز ەلىنىڭ ىشىندە ماقتانارلىق ماقتاندى ىزدەيدى. ونىڭ ناداندىعى تولىق، ادامدىعى ابدەن تولىق ەمەس. ءۇشىنشىسى ءوز ۇيىنە كەلىپ ايتپاسا، يا اۋىلىنا عانا كەلىپ ايتپاسا، وزگە كىسى قوستامايتىن ماقتاندى ىزدەيدى. ول - ناداننىڭ نادانى، لاكين ءوزى ادام ەمەس.
جاتقا ماقتالسام ەكەن دەگەن ەلىم ماقتاسا ەكەن دەيدى. ەلىمە ماقتالسام ەكەن دەگەن اعايىنىم ماقتاسا ەكەن دەيدى. اعايىننىڭ ىشىندە ءوزى ماقتاۋ ىزدەگەن ءوزىمدى ءوزىم ماقتاپ جەتەم دەيدى.[9]

- مۇسىلمان ادام ءۇشىن عىلىمنىڭ ماڭىزدىلىعى قانداي؟

- عىلىمسىز احيرەت تە جوق، دۇنيە دە جوق. عىلىمسىز وقىعان ناماز، تۇتقان ورازا، قىلعان حاج، ەشبىر عيبادات ورنىنا بارمايدى[10].

- سوندا عيبادات تەك عىلىمنىڭ اياسىندا بولۋى قاجەت پە؟

- كىمدە-كىم جاقسى-جامان عيبادات قىلىپ جۇرسە، ونى ول عيباداتتان تىيۋعا اۋزىمىز بارمايدى، ايتەۋىر جاقسىلىققا قىلعان نيەتتىڭ جاماندىعى جوق قوي دەيمىز. لاكين، سونداي ادامدار تولىمدى عيباداتقا عىلىمى جەتپەسە دە، قىلسا ەكەن. بىراق ونىڭ ەكى شارتى بار، سونى بىلسە ەكەن. اۋەلى - يماننىڭ يعتيقاتىن ماحكاملەمەك كەرەك، ەكىنشى - ۇيرەنىپ جەتكەنشە وسى دا بولادى عوي دەمەي، ۇيرەنە بەرسە كەرەك. كىمدە-كىم ۇيرەنىپ جەتپەي جاتىپ، ۇيرەنگەنىن قويسا، ونى قۇداي ۇردى، عيباداتى عيبادات بولمايدى. ۋا-لاكين، كىمدە-كىم يماننىڭ نەشە نارسە ءبىرلان كامالات تاباتۇعىنىن بىلمەي، قانشا جەردەن بۇزىلاتۇعىنىن بىلمەي، باسىنا شالما وراپ، ءبىرادار اتىن كوتەرىپ، ورازاشىل، نامازشىل بولىپ جۇرگەن كوڭىلگە قالىڭ بەرمەي تۇرىپ، جىرتىسىن سالعانعا ۇقسايدى. كۇزەتشىسىز، ەسكەرۋسىز يمان تۇرمايدى، ىقىلاسىمەنەن ءوزىن-ءوزى اڭدىپ، شىن ءدىني شىنشىلداپ جانى اشىپ تۇرماسا، سالعىرتتىڭ يمانى بار دەپ بولمايدى.[11]

- قوعامدا كوپتەگەن ادامدار عىلىمعا دەن قويىپ «وقىعىم اق كەلەدى، بىراق وقىعانمەنەن ەسىمدە قالمايدى»، دەپ جاتادى. وسىنداي ادامدارعا قانداي كەڭەس ايتار ەدىڭىز؟

- ەستىگەن نارسەنى ۇمىتپاستىققا ءتورت ءتۇرلى سەبەپ بار: اۋەلى - كوكىرەگى بايلاۋلى بەرىك بولماق كەرەك; ەكىنشى — سول نارسەنى ەستىگەندە يا كورگەندە عيبراتلانۋ كەرەك، كوڭىلدەنىپ، تۇشىنىپ، ىنتامەن ۇعۋ كەرەك; ءۇشىنشى — سول نارسەنى ىشىنەن بىرنەشە ۋاقىت قايتارىپ ويلانىپ، كوڭىلگە بەكىتۋ كەرەك; ءتورتىنشى - وي كەسەلى نارسەلەردەن قاشىق بولۋ كەرەك. ەگەر كەز بولىپ قالسا، سالىنباۋ كەرەك. وي كەسەلدەرى: ۋايىمسىز سالعىرتتىق، ويىنشى-كۇلكىشىلدىك، يا ءبىر قايعىعا سالىنۋ، يا ءبىر نارسەگە قۇمارلىق پايدا بولۋ سەكىلدى. بۇلتورتنارسە - كۇللىاقىل مەن عىلىمدى توزدىراتۇعىن نارسەلەر.[12]

ءبىلىم-عىلىمدى كوبەيتۋگە ەكى قارۋ بار ادامنىڭ ىشىندە: ءبىرى - مۇلاحازا قىلۋ، ەكىنشىسى - بەرىك مۇحافازا قىلۋ. بۇل ەكى قۋاتتى زورايتۋ جاھاتىندە بولۋ كەرەك. بۇلار زورايماي، عىلىم زورايمايدى.[13]

- ءبىلىم ىزدەۋدىڭ جولىن ۇرپاققا ەگجەي تەگجەيلى تۇسىندىرگەنىڭىزگە راحمەت. قازىرگى ۋاقىتتى جاس ۇرپاقتى يماني بىلىمگە قالايشا باۋلىساق بولادى؟

- ءبىلىمدى اۋەلى باستان بالا ءوزى ىزدەنىپ تاپپايدى. باسىندا زورلىقپەنەن ياكي الداۋمەنەن ءۇيىر قىلۋ كەرەك، ۇيرەنە كەلە ءوزى ىزدەگەندەي بولعانشا. قاشان ءبىر بالا عىلىم، ءبىلىمدى ماحابباتپەنەن كوكسەرلىك بولسا، سوندا عانا ونىڭ اتى ادام بولادى. سونان سوڭ عانا اللا تاعالانى تانىماقتىق، ءوزىن تانىماقتىق، دۇنيەنى تانىماقتىق، ءوز ادامدىعىن بۇزباي عانا ءجالىب مانفاعات دافعى مۇزارراتلارنى ايىرماقلىق سەكىلدى عىلىم-ءبىلىمدى ۇيرەنسە، بىلەر دەپ ءۇمىت قىلماققا بولادى. بولماسا جوق، ەڭ بولماسا شالا. ونىڭ ءۇشىن كوبىنەسە بالالاردى جاسىندا اتا-انالارى قياناتشىلىققا سالىندىرىپ الادى، سوڭىنان موللاعا بەرگەن بولادى، يا ول بالالارى وزدەرى بارعان بولادى - ەشبىر ءباھرا بولمايدى.
ول قياناتشىل بالالارى تالاپقا دا، عىلىمعا دا، ۇستازعا دا، ءحاتتا يمان يعتيقادقا دا قياناتپەنەن بولادى. بۇل قياناتشىلار - جارىم ادام، جارىم موللا، جارىم مۇسىلمان.[14]

- ءسوز سوڭىندا وقىرماندارعا تىلەگىڭىزدى بىلدىرسەڭىز.

- ەگەردە ەستى كىسىلەردىڭ قاتارىندا بولعىڭ كەلسە، كۇنىندە ءبىر مارتەبە، بولماسا جۇماسىندا ءبىر، ەڭ بولماسا ايىندا ءبىر، وزىڭنەن ءوزىڭ ەسەپ ال! سول الدىڭعى ەسەپ العاننان بەرگى ءومىردى قالاي وتكىزدىڭ ەكەن، نە بىلىمگە، نە احيرەتكە، نە دۇنيەگە جارامدى، كۇنىندە ءوزىڭ وكىنبەستەي قىلىقپەن وتكىزىپپىسىڭ؟ جوق، بولماسا، نە قىلىپ وتكىزگەنىڭدى ءوزىڭ دە بىلمەي قالىپپىسىڭ؟ [15]

سايفۋللين دۋمان

اياگوز قالالىق مەشىتىنىڭ

نايب يمامى

Abai.kz