ەلىمىمزدە وتباسىلىق سوتتار قۇرىلماق
سوت ستاتيستيكاسى بالا تاربيەسىنە بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ وتە وزەكتى ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. بۇل تۋرالى سەناتتا كامەلەتكە تولماعانداردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىنىڭ ساقتالۋىن قامتاماسىز ەتۋ تاقىرىبىنداعى جيىندا دەپۋتات نۇرلان بەكنازاروۆ ايتتى.
«بالالاردىڭ قۇقىقتارىن، بوستاندىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ، ولاردىڭ باقىتتى جانە قاۋىپسىز بالالىق شاعى ءۇشىن قاجەت جاعدايلار جاساۋ - مەملەكەتىمىزدىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى. مەملەكەت باسشىسى ءوز جولداۋلارىندا بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن قۇقىقتارىن قورعاۋ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق ءال-اۋقاتىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارادى. اتاپ ايتساق، 2022 جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا ەل پرەزيدەنتى ۇلتتىق قوردىڭ ينۆەستيتسيالىق تابىسىنان بالالاردىڭ شوتتارىنا 18 جاسقا تولعاننان كەيىن ءبىلىم الۋعا جانە تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋعا پايدالانا الاتىن قاراجاتتى اۋدارۋ جونىندەگى باعدارلامانى ىسكە اسىرۋدى تاپسىرعان بولاتىن. اتالمىش تاپسىرما 2024 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قولدانىسقا ەنگىزىلەتىن زاڭدا زاڭنامالىق تۇردە بەكىتىلدى جانە بيىلعى قازان ايىندا پارلامەنت قابىلدادى»، - دەدى ن. بەكنازاروۆ.
سەناتور قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى بالالاردىڭ قۇقىقتىق جاعدايى كونستيتۋتسيادا، «نەكە (ەرلى-زايىپتىلىق) جانە وتباسى تۋرالى» كودەكسىندە، «بالانىڭ قۇقىقتارى تۋرالى»، «ءبىلىم تۋرالى» «كامەلەتكە تولماعاندار اراسىنداعى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ پروفيلاكتيكاسى مەن بالالاردىڭ قاداعالاۋسىز جانە پاناسىز قالۋىنىڭ الدىن الۋ تۋرالى» زاڭداردا، سونداي-اق باسقا دا بىرقاتار نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردە ايقىندالعانىن ەسكە سالدى. قازاقستان تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا بالا قۇقىقتارىن قورعاۋعا باعىتتالعان بىرقاتار حالىقارالىق شارتتاردىڭ، ونىڭ ىشىندە بالا قۇقىقتارى تۋرالى كونۆەنتسيانىڭ تولىققاندى قاتىسۋشىسىنا اينالدى.
«بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جۇيەسىندە مەملەكەتىمىزدەگى سوتتاردىڭ ورنى ايرىقشا. بالانىڭ كەز كەلگەن بۇزىلعان قۇقىعىن سوت تارتىبىمەن قورعاۋعا بولادى. سونىمەن قاتار، بالالارعا قاتىستى داۋلار سوت ىستەرىنىڭ كۇردەلى ساناتتارىنىڭ ءبىرى سانالادى، ويتكەنى ولاردى شەشۋ ناتيجەلەرى بالانىڭ جەكە باسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، ونىڭ فيزيولوگيالىق، رۋحاني جانە ادامگەرشىلىك دامۋىنا اسەر ەتەدى. بالالارعا قاتىستى كوپتەگەن داۋلار، مىسالى، بالالاردىڭ تۇرعىلىقتى جەرىن انىقتاۋ جانە بولەك تۇراتىن اتا-انالاردىڭ ولارمەن قارىم-قاتىناس ءتارتىبىن انىقتاۋ، اكە بولۋدى انىقتاۋ، اليمەنتتەردى ءوندىرىپ الۋ، بالا اسىراپ الۋ جانە ت.ب. سوت تارتىبىمەن شەشىلەدى. سوت ستاتيستيكاسى بالا تاربيەسىنە بايلانىستى ماسەلەلەردىڭ وتە وزەكتى بولىپ وتىرعانىن كورسەتىپ وتىر»، - دەدى نۇرلان بەكنازاروۆ.
ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، قازىر وتباسىنى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساۋعا، سونداي-اق سوتتاردىڭ نەكە-وتباسى قاتىناستارىنان تۋىندايتىن داۋلاردى قاراۋ كەزىندە تاتۋلاستىرۋ راسىمدەرىن كەڭەيتۋگە باعىتتالعان «وتباسىلىق سوت» پيلوتتىق جوباسى ىسكە اسىرىلىپ كەلەدى.
«پيلوتتىق جوبا وڭ ناتيجە كورسەتكەن جاعدايدا، ەلىمىزدە سوتتاردىڭ ءۇش ءتۇرىن: يۋۆەنالدى، ازاماتتىق جانە اكىمشىلىك سوتتاردى بىرىكتىرە وتىرىپ، وتباسىلىق سوتتار قۇرىلۋى مۇمكىن»، - دەدى سەناتور.
ايتا كەتەيىك، ەلىمىزدە وتباسىلىق سوت قاناتقاقتى جوباسى 2018 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان باستاپ ەنگىزىلدى.
Abai.kz