جاس ازامات

 11 - سان

1918 جىلعى 19 نويابر

پەتروپاۆل ق.

الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى

ءبىلىم-ونەردەن كەيىن قالعان الاش تەز اياقتانىپ، العا باسىپ كەتۋى ءۇشىن وڭ-سولدى ايىرتاتىن، ساياسي ءىس جۇرگىزەتىن وقۋدىڭ تاسقىن سۋداي الاش ايدىنىنا تەز جايىلۋى قاجەت ەكەندىگىن ەسەپكە الىپ، تومەندەگى «الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى» دەگەن ماسەلەنى ورتاعا سالامىز.

جاس ازامات

 11 - سان

1918 جىلعى 19 نويابر

پەتروپاۆل ق.

الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى

ءبىلىم-ونەردەن كەيىن قالعان الاش تەز اياقتانىپ، العا باسىپ كەتۋى ءۇشىن وڭ-سولدى ايىرتاتىن، ساياسي ءىس جۇرگىزەتىن وقۋدىڭ تاسقىن سۋداي الاش ايدىنىنا تەز جايىلۋى قاجەت ەكەندىگىن ەسەپكە الىپ، تومەندەگى «الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى» دەگەن ماسەلەنى ورتاعا سالامىز.

نەگىزىنەن قاراعاندا، وقۋ جايۋ مىندەتى مەملەكەت پەن زەمستۆودا بولۋعا ءتيىستى. بىراق، وسى كۇنگى ساياسات، شارۋا حالىنەن بايقاۋعا بولادى، ءبىزدىڭ مەملەكەتتە، زەمستۆو دا كوپ جىلدار وتكەنشە ساۋ قالپىنا تۇسە المايتىندىعى. بۇدان كورىنەدى، جوعارىداعى مىندەتتى ەكى ورىن كوز تەلمىرتپەي، وقۋدىڭ جايىلۋىنا قاتىستى شارالار ازىرلەۋدىڭ كەرەكتىگى. بۇل شارالار ۇلتشىلدىق اۋدانىنان تابىلادى.

ۇلتشىلدىق اۋدانىنا كەلسەك: وقىپ جۇرەن شاكىرتتەر دە، وقۋ بىتىرگەن زيالىلار دا، كوكىرەگى وياۋ ەل ازاماتتارى دا ۇلتشىلدىق سەزىمىنىڭ جوعارعى دارەجەگە جەتكەندىگىن، جەكە باستىڭ پايداسىنان ۇلت پايداسىن ارتىق كورىپ، مالدارى تۇگىل جاندارىن قۇربان قىلىپ جاتقان ازاماتتاردى كورەمىز.

مۇنى كورگەن سوڭ، شارالاردىڭ تابىلاتىندىعىنا كوزىمىز جەتىپ، كوڭىلىمىز سەنىپ، وقۋدىڭ تولقىنداپ تەز جايىلۋىنا سەبەپكەر بولاتىن «الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى» قالاي جاسالادى؟ ھام ونىڭ باس ىستەيتىن جۇمىستارى نە؟ سونى عانا ايتىپ وتەمىز. «الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى» وسى كۇنگى قىزمەتتە تۇراتىن ازاماتتاردىڭ جالاقىلارىنان اي سايىن بەرىپ تۇراتىن بەلگىلى پروتسەنتتەن جاسالادى. ءبىزدىڭ شامالاۋىمىزشا، مولشەرلى پروتسەنت 5 بەن 10-نىڭ اراسىندا بولۋى لايىق. مىسالى، 100 سوم جالاقى الاتىن ازامات 5 سوم بەرىپ تۇرۋعا مىندەتتى. ودان ارى 10 سومعا دەيىن وسىرسە، ءوز ىقتيارىندا. ولار قىزمەتكەر ەسەبىنە كىرەدى.

«الاش وردا»، زەمسكي ۋپراۆا مۇشەلەرى، مۇعالىمدەر، ۋچيتەلدەر، مال-ادام دارىگەرلەرى، كوپەراتيۆ-بانك قىزمەتكەرلەرى ءھام باسقا جالاقى الۋشىلار العاشقى كەزدە بۇل «قازىناعا» اقشا سالۋشىلاردىڭ سانى 500 كىسى بولسا، بۇلار ورتا ەسەپپەن 300-دەن جالاقى الاتىندار بولسا، سونىڭ وزىنەن 5 پروتسەنت الىنسا، بارلىعى 750 مىڭ سوم ءتۇسىپ وتىرادى جانە جىل سايىن بىزدە قىزمەتتە تۇرۋشى كوبەيە بەرمەكشى. سونىمەن، بۇل «قازىنا» كەلەشەكتە زورايىپ، كۇشتى ۇيىم بولار ەدى. باسقا ۇلگىلى جۇرتتاردا وسىنداي «قازىنالار» بار. چەح حالقىنىڭ شكولدارىنىڭ كوبى تەاتر، كىتاپحانا، حالىق ۇيلەرى جەكە ادامداردىڭ بەرگەن جارعىسىنان قۇرالعان «قازىنادان» اشىلعان.

 «قازىنانىڭ» ىستەيتىن باستى جۇمىستارى:

 1) ەل اراسىنا قىسى-جازى تەگىن وقىتۋشىلار، شارۋانى اسىلداندىرۋدى ۇيرەتۋشىلەر جىبەرۋ;

 2) كىتاپ باستىرۋ، وقۋشىلاردىڭ كوبەيۋى كىتاپتىڭ كوپتىگى مەن ءھام ارزان ساتىلۋىنان.

 جالپى مىندەتتى وقۋ بولعان كۇندە دە، مەكتەپتەن تىسقارى (ۆنەشكولنوە وبرازانيە) ءبىلىم بولماسا، وقۋ تاعىلىمى بولىپ جالپىلاسپايدى. بۇل وسى كۇنگى ورىستىڭ ءھام قازاقتىڭ باستاۋىش مەكتەپتەرىندە وقىپ شىققانداردىڭ ءبىراز جىلدا قارايىپ، تۇك وقىماعان كىسى سياقتى بولىپ قالاتىندارىنان كورىنەدى. مەكتەپتەن تىسقارى ءبىلىم زەيىننىڭ تارالۋىنا، باسپاسوزگە قۇمارلىقتىڭ ارتۋىنا، قارايماسقا سەبەپكەر بولادى. ال، بۇل مەكتەپتەن تىسقارى ءبىلىمدى دە جاياتىن «الاش قىزمەتكەرلەرىنىڭ قازىناسى» بولادى.

ء بىز ويلايمىز «قازىناعا» جۇزدەن 5-10 سوم بەرۋدەن قىزمەتتە تۇرعان ازاماتتار تارتىنباس دەپ. ءھام بەرگەننەن بيۋجەتكە كەمشىلىك تە كەلە قويماس دەپ.

«قازىنا» وبلىس سايىن اشىلسا، ءىس جۇرگىزۋگە جەڭىلىرەك بولار ەدى. ءازىر «قازىنا» جاساۋ ءۇشىن سەزد شاقىرۋ مۇمكىن ەمەس، سوندىقتان بۇل «قازىنا» تۋرالى «سارىارقا»، «قازاق»، «اباي» ءھام باسقا باسىلىمدار مەن جەكە ازاماتتار دا ءوز پىكىرلەرىن ورتاعا سالۋلارىن وتىنەمىز!

سودان كەيىن پىكىرلەردى قورىتىپ تەزىرەك ىسكە اسىرۋ قامىنا كىرىسۋ كەرەك.

قىرعىز-قازاق جاستارىنا!

اشىق حات

ايۋداي، اقىرعان جىلانداي ۋىن توككەن ەسكى ۇكىمەتتىڭ داۋرەنى ءوشىپ، بوستاندىق تۋعان تاڭدا روسسيادا مەملەكەت باقىتى، ساياسات سالتى كوپكە بىردەي كوڭىلدى تۇرگە كىرمەيدى دەگەن وي ەشكىمدە جوق.

قاھارلى قىس ءوتتى دە، جادىراپ جاز كەلدى. باقىت، تەڭدىك، تۋىسقاندىق دارياسىندا بالىقشا جۇزەرمىز دەگەن جالىندى تىلەگىمىز ورىندالمادى. ورىنداۋعا بوگەت بولعان - بولشەۆيكتەر. بۇلار روسسيانى سىرتقى ايبىنىنان، ىشكى بىرلىگىنەن ايىردى. تاپ بولىپ تارتىسۋدى، وداق-وداق بوپ ۇيىسۋدى شىعاردى. ءوزارا سوعىس اشىپ، ادام قانىن سۋداي اعىزدى. كوسەم دە، شەشەن دە كوبەيدى.

وسى الاساپىراڭدا، جۇگەنسىزدىك، زورلىقشىلدىق زامانىندا ەل باستاعان ەرلەرىمىز كورىنىپ قىزمەت ىستەي المايتىن حالگە كىرگەن سوڭ، ەڭبەكشىل مومىن قازاق ەلى كوپ توبىردىڭ ورتاسىندا اياق استى بولۋعا اينالعان سوڭ، قازاق جاستارى باس قوسايىق دەگەن پىكىر تۋىپ ەدى. بۇل پىكىردى تۋعىزعان كوكتى قاپتاعان قارا بۇلت - بولشەۆيك داۋىلى ەدى. بۇل داۋىلدان قازاق ەلىن شامامىز كەلگەنشە امان ساقتاپ قالايىق، شامامىز كەلمەسە، تاريح الدىندا كىناسىز بولارمىز، ولسەك- ءبىر شۇڭقىردا، ءتىرى بولساق -ءبىر توبەدە بولارمىز، دەگەن ماقسات ەدى. جاس ازاماتتار ساياسي قيىنشىلىقتارعا قاراماي، توقتاۋسىز «قۇس قاناتىمەن» كەلەر، دەگەن ۇمىتپەن ومبىداعى قازاق جاستارى ءبىرىنشى (ەسكىشە) اپرەلگە سەزد شاقىردى. بارلىق جاستاردىڭ باسىن قوسۋ مۇمكىن بولماعاندىقتان، ۇيىمداردان عانا شاقىرىلدى.

15-تەن اسا ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى 5 اپرەلگە دەيىن شەت ۇيىمداردىڭ وكىلدەرىن توسىپ، كەلمەگەن سوڭ، سەزد اشتى. ءبىرىنشى - الاش دەپ جۇرگەن ازاماتتار الالىق شىعارماس دەپ، جاستاردىڭ باسىن بىرىكتىرۋگە بۇل سەز ءبىر نەگىز بولسىن دەپ، ەكىنشى - جەرى شالعاي ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى جولدان بوگەلىپ كەلە الماس، دەگەن ويمەن اپرەلدىڭ 5-13-نە شەيىن بولعان جيىلىس، قىرعىز-قازاق جاستارىنىڭ سەزى دەپ تانىپ، ءھام سەزدىڭ بەكىتكەن قاۋلىلارىن ىسكە ىسكە اسىراتىن ۋاقىتشا قىرعىز-قازاق جاستارىنىڭ ۇيىمدارىنىڭ كىندىك كوميتەتى «جاس ازاماتتى» سايلاپ الدى. سەزد قاۋلىسى «سارى-ارقا» گازەتىندە جازىلدى، ءھام كىتاپشا بولىپ باسىلىپ شىقتى. مىنەكي، سول سەزد وتكەلى جەتى ايعا اينالدى. سودان بەرى وكىلدەر جىبەرگەن-جىبەرمەگەن ۇيىمدار دا ء(بىرازىن شىعارعاندا) كىندىك كوميتەتپەن حابارلاسقان جوق. بۇلاردان كۇتىلگەن جاردەم بولماعان سوڭ، كىندىك كوميتەت «جاس ازامات» داعدارىپ تۇر.

ازىرشە كوميتەتتىڭ ىستەگەن جۇمىستارى:

1) «جاس ازامات» گازەتىنىڭ اياققا تۇرىپ، ىلگەرى باسۋىنا سەبەپكەر بولدى;

 2) زەمستۆومەن بىرىگىپ، اقمولا وبلىسىنا قاراعان مۇعالىم-ۋچيتەلدەر سەزىنىڭ شاقىرىلۋىنا كۇش بەردى;

 3) ومبىدا ەكى ايلىق ءھام ەكى جىلدىق كۋرستەردىڭ اشىلۋىنا سەبەپكەر بولدى;

 4) بۇل كۇندە كىندىك كوميتەت كىتاپحانا اشۋعا قام قىلىپ جاتىر.

ءىس اۋدانىن كەڭەيتۋگە قاراجاتى كەمدىگىنەن، تىم بولماسا، ۇيىمدار نيەتتەستىگىن ءبىلدىرىپ داۋىس بەرمەگەندىگىنەن، «جاس ازامات» كوميتەتى بوگەلىپ وتىر. باسىنداعى باس پاناسى «جاس ازامات» كوميتەتى مۇنداي ناشار حالدە تۇرعان سوڭ، جاس بالاپان «جاس ازامات» گازەتى دە ويلاعان ويىنا جەتە الماۋعا اينالدى. ويلاعان ويى: جولى بولەك بولماسا دا، جاستاردىڭ جۇرەگىندەگى اۋرە ماسەلەلەردى شەشىپ، الەۋمەت تالقىسىنا سالۋ ەدى. الاش ۇراندى جاستاردىڭ قۇرالى، قۋاتى بولۋ ەدى.

تولىپ جاتقان ۇيىمدار ات شىعارعانعا ءماز بولىپ، جەمىستى ءىس ىستەي الماساق; ءبىر ءىز، ءبىر جوبادا بولا الماساق; ۇلت الدىندا، تاريح الدىندا نە دەپ جاۋاپ بەرەمىز؟ مۇنىمىز - اقىلدان قايعى جەگەنگە ۇقسايدى.

ەرتەڭ اۆتونوميا الىپ ەل بولامىز، ەلدى جەتەكتەپ جەتكىزەمىز، دەگەن جاستاردىڭ بىرىگۋدى نە بۇرىس دەپ نە دۇرىس دەپ تاپقاندىقتارىن بىلدىرمەۋلەرى - قايعىلى جۇمباق. ۇندەمەي جاتۋى – نە جالپى بىرىگۋدى قالاماعاندىق، نە ۇلت سەزىمى ويانباعاندىق، نە سالاقتىق.

ءبىز كىنانى سوڭعى سالاقتىققا اۋدارامىز. ءالى دە بولسا، جاستار سالاقتىقتى قالدىرىپ، ىسكە كىرىسۋلەرىڭدى وتىنەمىز!

جاستار! «جاس ازامات» كوميتەتىن، «جاس ازامات» گازەتىن ەستەن شىعارماڭدار! گازەت اياعىن نىق باسسا، سەندەردىڭ تۇرمىس مايدانىندا كۇرەسۋگە، ۇلتقا قىزمەت قىلۋعا جاراعاندارىڭدى كورسەتەدى. بۇل ايتقاندى دۇرىس دەپ تاپساڭدار، «جاس ازامات» گازەتىنىڭ ەل ىشىنە كوبىرەك تارالۋىنا، الۋشىلاردىڭ كوبەيۋىنە، «الاش سەرىكتىگىنە» مۇشەلەردىڭ كوپ كىرۋىنە سەبەپكەر بولىڭدار! ءھام ويىن جاساپ، ودان تۇسكەن پايدانى گازەتكە مۇشەلىك جارنا ەسەبىندە جىبەرىپ تۇرىڭدار! جاستار بەلسەنىپ كىرىسسە، جالعىز ويىن جاساۋ مەن-اق، گازەتتى جۇرگىزىپ كەتەر ەدى دەگەن ويىمىز بار.

قۋاتتاعان، قولداعان داۋىستارىڭىزدى ەستيمىز، دەگەن ۇيىمدىقپەن قالامىز. «كۇش بىرلىكتە!».

ومبىداعى كىندىك «جاس ازامات» كوميتەتى.

ۇمىتشاقتىق

ومبىداعى ەكى جىلدىق مۇعالىمدەر كۋرسىنىڭ قۇتتىقتاۋعا باس اشىلۋ قۇرمەتىنە ورىستىڭ جيىرما شاقتى ۇيىمدارىنان كىسى شاقىرىلعان ەكەن. قۇتتىقتاۋعا جالعىز-اق ۇيىمنان كىسى كەلگەن. ورىس ۇيىمدارىنىڭ مۇنىسى قازاققا شەتىن كوزبەن قاراعاندىقتان ەمەس، انشەيىن ۇمىتقاندىقتان شىعار جانە بۇل ۇمىتشاقتىق ارقايدا قازاق تۋرالى عانا بولاتىن شىعار دەسەك، باسقا ۇلتتارعا دا ىستەيتىندىگى، ورىسشا شىعاتىن «باشقۇرت كوميتەتىنىڭ تىلىنەن» كورىنەدى.

بۇل گازەت جازادى: «ورىس گازەتتەرىندە رەسمي حابارلاردا باشقۇرت اسكەرلەرىنىڭ بولشەۆيكتەرمەن قالاي سوعىسىپ جاتقاندىعى تولىق جازىلمايدى. ۆەرحنەۋرالسك قالاسى مەن ۋەزىن العاندا باشقۇرتتان ءۇش پولك جۇرتتى، ورسكىنى العاندا 4-ءنشى جاياۋ اسكەر باشقۇرت پولكىنىڭ كورسەتكەن قايراتىنا اتامان دۋتوۆ ءسۇيىندى.

ەكاتەرينبوردى العاندا قالا ىشىندەگى حالىق، باشقۇرت اسكەرىنە اي-جۇلدىز ورناتقان تۋ سىيلاپ، قۇرمەتپەن قارسى الدى. اقتوبە فرونتىندا بيىل ەڭ كۇشتىسى باشقۇرت اسكەرى. كراسنوۋفيمسك ۋەزىندە ءبىر بولىس باشقۇرت بولشەۆيكتەرگە قارسى تۇردى. ۆولگا فرونتىندا ءۇشىنشى باشقۇرت پولكى چەحتارمەن بىرگە ءجۇر. سامارادان وتكەندە باشقۇرت اسكەرىندە سونداي ءتارتىپ بولعان، بۇلاردى سامار حالقى جاپون اسكەرى دەپ ۇران شاقىرعان. بۋگۋلما جاعىنىڭ ءحالى ناشارلانعان سوڭ، بۇعان دا باشقۇرت اسكەرى جىبەرىلىپ جاتىر...

باشقۇرت اسكەرىندەگى جىگىتتەر ورىستىكىندەي تاجىريبە كورمەگەن جاستار ەمەس، وڭشەڭ ىسىلعان، تالاي سوعىستىڭ ءدامىن تاتقان قاھارماندار...

باشقۇرت حالقى جانە ءبىر تىلەكتە... ساياسي پارتيالارىڭدى بىلمەيدى... باشقۇرتتار روسسيانىڭ بولشەۆيكتەن قۇتىلۋىنا كوپ قىزمەت كورسەتتى...

باشقۇرت حالقىنىڭ سول قىزمەتى تاريحقا كىرەدى، باشقۇرت ءتيىستى سىباعاسىن الادى... ءبىز ويلايمىز، ورىس حالقى ادەيى ۇندەمەيدى دەپ. تەگىندە ورىستىڭ ەجەلگى ۇمىتشاقتىعى جازىلمايدى دەپ ويلايمىز. باشقۇرتتىڭ قايعىسى دا، مۇقتاجدىعى دا، قىزمەتى دە اتام زاماننان بەرى ۇمتىلىپ كەلەدى – دەپ.

بوستاندىقتان بۇرىنعى ۇمىتشاقتىق وزىمەن تۇر ەدى، ەندىگى مىنا ۇمىتشاقتىققا جول بولسىن! ەندىگىسى «ۇركەك اتتىڭ ءجۇنى ءجيدىپ تۇرسا دا وسقىرۋىن قويمايدىعا» كەلەدى.

ۇمىتشاقتاقتىڭ بىرلەسۋگە قانشالىقتى زيانى بار ەكەنىن بىلدىرگەن تاجىريبەنى باسمىزدان كەشىردىك قوي.

قازاق جەرىنە قولقا سالۋشىلار

وتكەن ارالاردا قازاق جەرىنە سالقىن تيدىرەتىن تومەندەگى ءتورت ءتۇرلى جوبانىڭ ءىزى كورىندى:

1) سىبىردە قانت جاساۋ كوميسسياسىنا كىرگەن پروفەسسور لەبەدەۆ دوكلاد وقىدى: «التاي، سەمەي، اقمولا، ەنيسەي اۋداندارىندا قىزىلشا-قانت جاساۋ زاۆودتارىن اشۋعا بولادى. زاۆودقا جىلىنا ءۇش ءجۇز مىڭ پۇت قانت شىعارعانداي مولشەرمەن، ءجايلى-ءجايسىزى ارالاس، 20 مىڭ دەسياتينا جەر كەرەك» - دەپ. التاي – ەنيسەيدە مينيسترلەر كابينەتى بۇرىنعى پاتشا جەرىن نىساناعا ۇستاعان. اقمولا – سەمەي تۋرالى پىكىر جابىق بولسا دا ايداي ايقىن. بۇل ەكى وبلىستا قازاق جەرىنەن الىناتىندىعى.

2) جەر مينيستىرلىگىندە: «سۋى تاپشى جەرلەرگە ارىق جۇرگىزۋ كەرەك، باتپاقتى جەرلەردى قۇرعاتۋ كەرەك»،- دەگەن جوبا قارالىپ جاتىر.

ەرتەدەگى جوبانىڭ سارىنىمەن كەتسە، اقمولا مەن اتباسارعا قاراعان، نۇرا وزەنى، تەڭىز كولى مەن ەسىل وزەنى اراسىندا جەتى ءجۇز مىڭ دەسياتينا جەرگە قىزىلجاردان اتباسارعا دەيىن قاراعان ەل مەن تورعاي وزەنى اراسىندا 800 مىڭ دەسياتينا جەرگە ارىق جۇرگىزىلەدى. بۇل سانعا بانك تاعى قوسار.

وسى ايتىلعان اۋماق سۋارىلىپ، بىربەتكەي ەگىن شارۋاسىنا قولايلانسا-اق كەلىمسەك قاراشەكپەدى تولتىرادى، تۇرعىن كوشپەلى قازاق شولگە قاراي جىلىستايدى دەگەن ءسوز.

3) سىبىردە قولايلى جەردىڭ ازدىعىن، جەر سۇراۋشىلاردىڭ كوپتىگىن ەسەپكە الىپ، ەگىندىك جەردەگى قازىنانىڭ، جەكە بايلاردىڭ مادەني مال شارۋالارىن (كۋلتۋرنىە سكوتوۆودچەسكيە حوزايستۆا) تاۋلى-تاستى جەرلەرگە كوشىرىپ، بۇلاردان بوساعان جەرلەردى سۇراۋشىلارعا ۇلەستىرۋ كەرەك دەگەن جوبا شىقتى.

بۇل ەندى قازاققا تاۋلى-تاستى جەردىڭ ەركىن تيمەيتىندىگىن، ونەر-ءبىلىمنىڭ پايداعا اسىرمايتىن نارسەسى، اياق باسپايتىن جەرى بولمايتىندىعىن كورسەتەدى.

4) ۋفادا وتكەن مەملەكەت ساياسي كەڭەسى روسسيانىڭ شارۋا كاسىبىن تۇزەۋگە شەت مەملەكەتتەردىڭ كاپيتالى ءىس قۇرالدارى كىرسىن دەگەن جوبانى بەكىتىپ شىعاردى.

ءبىر جاقتان شەت مەملەكەتتەردىڭ كاپيتالى قازاق جەرىندە كەن قازۋ، فابريكا-زاۆود سالۋعا كىرىسسە، ەكىنشى جاقتان جوعارىداعى ءۇش جوبانى دا ورىنداۋعا كىرىسەدى. بولماسا، ۇياسى بۇزىلعان روسسيا مەملەكەتى اپىرىپ-جاپىرىپ ءوز بەتىمەن ىستەي الماس ەدى. اۆتونومياڭ بولماعان كۇندە، شەتىڭە بەرەتىن قولقاڭ ول جەر - ماڭگى بايلىق. الدىڭداعى مالىڭنان، قوينىڭداعى اقشادان قىمبات. ونەر-ءبىلىم كەنجەلىگى بولسا دا، اۆتونومياعا السىرەپ جاتقاندىق جەر ءۇشىن.

 ەل بالاسى.

تاتۋلىق

ومبى. 11 نويابر. شەتەل حابارى. پاريجداعى ەيفەل مۇناراسىنان اۋا تەلەگرافپەن فرانتسۋزدىڭ گەنەرالنىي شتابى حابار بەرگەن: بۇگىن گەرمانيا مەن ىنتىماقتاس پاتشالىقتاردىڭ اراسىندا تاتۋلىق سويلەسۋ [كەلىسسوز] باستالادى. گەرمانيا قويىلعان شارتتاردىڭ بارىنە دە كونەدى دەپ.

بارلىق مايدانداردا سوعىس توقتاتىلعان.

ۆەنگريا مەن يتاليا تاتۋلىق سويلەسىپ جاتىر. ۆەنگريانىڭ كىندىك سوۆەتى ءتورت قىرلى سايلاۋ تۋرالى مانيفەست شىعارعان.

قۇلاقتاندىرۋ

ەكى جىلدىق مۇعالىمدەر كۋرسى ومبىدا اشىلدى. اتباساردا ءنويابردىڭ (ەسكىشە) بىرىندە اشىلادى. ەكەۋىنە دە كەرەكتى وقىتۋشىلارى ءھام باسقا اسپاپتارى تۇگەندەلدى. كۋرسقا مىنالار الىنادى:

1) جاسى 16-دان اسقان ھام جۇقپالى ناۋقاسى جوق ادامدار.

2) ورىسشا ەكى كلاستى شكول بىتىرگەندەر.

3) ءتارتىپتى 5 جىلدىق باستاۋىش مۇسىلمان مەكتەپتەرىن بىتىرگەندەر،

4) ەسكى مەدرەسەلەردەن جاقسى وقىپ، ەل اراسىندا مۇعالىم بولىپ جۇرگەندەر،

5) ءوز بەتىمەن وقىپ جوعارىدا ايتىلعانداي ءبىلىمى بارلار.

 وقىتۋشىلاردىڭ تاماق-كيىمىنەن باسقاسى زەمستۆودان. كۋرستى ءبىتىرىپ شىققان اقىسى، دارەجەسى ۋچيتەلدەردىكىمەن بىردەي بولادى. تالاپكەرلەر ەركەك، ايەل دەمەي، ومبى كۋرسىنا ءنويابردىڭ (جاڭاشا) 25-ىنە دەيىن، اتباسار كۋرسىنا ءنويابردىڭ ەسكىشە 20-نا دەيىن الىنا بەرىلەدى.

اقمولا وبلىستىق زەمسكايا ۋپراۆاسى

گازەتتىڭ ساندارىن  باسپاعا دايىنداعان، تۇسىنىكتەرىن جازعان م. قوزىباەۆ اتىنداعى سقمۋ پروفەسسورى زارقىن تايشىباي.

Abai.kz