شەمونايحا اۋدانىنداعى نوۆو-يلينكا جۇرتىنىڭ تىرلىگى وسىنداعى «نوۆو-يلينكا» سەرىكتەستىگىمەن تىعىز بايلانىستى. بيىل اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كوڭىلى توق. ولاردىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنىنا اينالعان بۇل شارۋاشىلىق ەگىن وراعى ناۋقانىن تەلەگەي تابىسپەن اياقتاپ وتىر.

شەكارا شەبىنە تاياۋ ورنالاسقان شەمونايحا اۋدانىنىڭ جەرى قۇنارلى، القابى شۇرايلى ەكەنى راس. ورىسىندە ءتورت تۇلىكتىڭ بارلىعى بار. ءىرى قارا، جىلقى، تۇيە ۇستاپ، تاۋىق فەرماسىن قۇرىپ جاتقان شارۋاشىلىقتار قاتارى جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى.

اۋدان ايماقتا ەگىن شارۋاشىلىعى بويىنشا دا كوش باسىندا كەلەدى. استىق ورۋ ناۋقانىن الدىڭعىلاردىڭ ءبىرى بولىپ اياقتاعان بۇل ءوڭىر قازىر بيدايدىڭ ءتۇسىمى جاعىنان بورودۋليحا، گلۋبوكوە، زىريان اۋداندارىنان كەيىنگى ورىندا تۇر. استىق شىعىمى گەكتارىنان ورتا ەسەپپەن 20-25 تسەنتنەردەن اينالعان.

– ءبىزدىڭ اۋدان بۇدان دا مول ءونىمدى مەجەلەگەن بولاتىن. اۋدان شارۋاشىلىقتارى بىلتىر 1,5 ملرد. تەڭگەنىڭ تەحنيكاسىن، ونىڭ ىشىندە 12 كەشەندى تەحنيكا ساتىپ الدى. ەگىلگەن تۇقىمنىڭ 90 پايىزى 1-2 سۇرىپتى قۇرادى، وكىنىشكە قاراي جاڭبىرلى، سالقىن جاز استىقتىڭ بىتىك شىعۋىنا كەدەرگىسىن كەلتىرمەي قويعان جوق. بۇگىنگى كۇنى اۋداننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىمدارى ءنوۆوسىبىر اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىمەن بيوتەحنولوگيا باعىتىندا بىرلەسە جۇمىس ىستەپ جاتىر، – دەيدى اۋدان اكىمى امانگەلدى توقتاروۆ.

شەمونايحا اۋدانىنداعى نوۆو-يلينكا جۇرتىنىڭ تىرلىگى وسىنداعى «نوۆو-يلينكا» سەرىكتەستىگىمەن تىعىز بايلانىستى. بيىل اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كوڭىلى توق. ولاردىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنىنا اينالعان بۇل شارۋاشىلىق ەگىن وراعى ناۋقانىن تەلەگەي تابىسپەن اياقتاپ وتىر.

شەكارا شەبىنە تاياۋ ورنالاسقان شەمونايحا اۋدانىنىڭ جەرى قۇنارلى، القابى شۇرايلى ەكەنى راس. ورىسىندە ءتورت تۇلىكتىڭ بارلىعى بار. ءىرى قارا، جىلقى، تۇيە ۇستاپ، تاۋىق فەرماسىن قۇرىپ جاتقان شارۋاشىلىقتار قاتارى جىل سايىن كوبەيىپ كەلەدى.

اۋدان ايماقتا ەگىن شارۋاشىلىعى بويىنشا دا كوش باسىندا كەلەدى. استىق ورۋ ناۋقانىن الدىڭعىلاردىڭ ءبىرى بولىپ اياقتاعان بۇل ءوڭىر قازىر بيدايدىڭ ءتۇسىمى جاعىنان بورودۋليحا، گلۋبوكوە، زىريان اۋداندارىنان كەيىنگى ورىندا تۇر. استىق شىعىمى گەكتارىنان ورتا ەسەپپەن 20-25 تسەنتنەردەن اينالعان.

– ءبىزدىڭ اۋدان بۇدان دا مول ءونىمدى مەجەلەگەن بولاتىن. اۋدان شارۋاشىلىقتارى بىلتىر 1,5 ملرد. تەڭگەنىڭ تەحنيكاسىن، ونىڭ ىشىندە 12 كەشەندى تەحنيكا ساتىپ الدى. ەگىلگەن تۇقىمنىڭ 90 پايىزى 1-2 سۇرىپتى قۇرادى، وكىنىشكە قاراي جاڭبىرلى، سالقىن جاز استىقتىڭ بىتىك شىعۋىنا كەدەرگىسىن كەلتىرمەي قويعان جوق. بۇگىنگى كۇنى اۋداننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىمدارى ءنوۆوسىبىر اۋىل شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىمەن بيوتەحنولوگيا باعىتىندا بىرلەسە جۇمىس ىستەپ جاتىر، – دەيدى اۋدان اكىمى امانگەلدى توقتاروۆ.

ماڭداي تەرىنىڭ وتەۋىن كورىپ، جەر-انانىڭ ىرىزدىعىن توكپەي-شاشپاي تەرىپ الىپ، مەرەيلەرى ۇستەم بولىپ وتىرعان اۋدانداعى شارۋاشىلىقتاردىڭ ءبىرى – «نوۆو- يلينكا» جشس.

ءبىز بارعان ساتتە نوۆويلينكالىقتار جينالعان ءداندى قامباعا قۇيىپ الىپ، كۇنباعىس ورۋعا قامدانىپ جاتىر ەكەن. قازداي تىزىلگەن سەرىكتەستىكتىڭ تەحنيكاسى گۇرىلدەپ، ديقانشىلار تاعى ءبىر قاۋىرت شارۋاعا كىرىسۋگە دايارلىق جاساۋدا. ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشىپ وتىرعان شارۋاشىلىقتا الداعى كۇنى اتقارىلار بۇدان باسقا دا شارۋالار جەتەرلىك.

ەڭ ءبىرىنشىسى ءارى باستىسى – جازدىڭ جاڭبىرلى، سالقىن بولعانىنا قاراماستان، قالپاعى دانگە تولىپ، بىتىك شىققان كۇنبا-عىستى قار تۇسپەي جيناپ الۋ. كۇنباعىس 1050 گەكتار القاپقا ەگىلگەن. ەندى بىرەر كۇندە شالعى تۇسەدى.
سەرىكتەستىك بيدايمەن قوسا ارپادان دا مول ءونىم الىپتى. بيدايدىڭ ءار تونناسى قازىر ورتا ەسەپپەن 28 مىڭ تەڭگە دەپ باعالانىپ جاتسا، شارۋاشىلىق 1200 گەكتاردان تۇسكەن ارپانىڭ تونناسىن 37 مىڭ تەڭگەدەن ساتىپ تا ۇلگەرىپتى. الماتى وبلىسىنىڭ تەكەلى قالاسىنداعى سىرا زاۋىتى ەرەكشە سۇرىپتى ارپانىڭ مۇنداي ءتۇرىن سىرا ءوندىرىسى ءۇشىن ايرىقشا قاجەت شيكىزاتتىڭ ءبىرى رەتىندە قولدانىپ كەلە جاتقان كورىنەدى.

سەرىكتەستىكتىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ءادىلحان باياندينوۆ شارۋاشىلىق جۇمىسى العان استىقتى ءتيىمدى باعامەن وتكىزۋ، ءونىمدى وڭدەۋ، كوكتەمگى ەگىسكە تۇقىم ازىرلەۋ سياقتى جىل ون ەكى اي بويى جالعاسىپ كەتە بەرەتىنىن، وزدەرىنىڭ ەگىستىكتى ارتاراپتاندىرۋعا ءمان بەرىپ وتىرعاندىعىن، تەحنيكالارىن جاڭالاپ، ەگىس القابىن دا ۇلعايتىپ جاتقاندىعىن ايتىپ، «نوۆو-يلينكا» جشس-ءنىڭ بولاشاقتاعى جوسپارلارىمەن تانىستىردى.
شارۋاشىلىقتىڭ ديقانشىلارى بولسا، بيىلعى كۇزدىڭ بەرەكەلى بولعانىن ايتىستى. ماۋسىمدىق جۇمىستار كەزىندە جۇزدەن استام ادام جۇمىسقا الىنادى. بارىنە دە ەڭبەگىنە قاراي ەڭبەكاقى تولەنەدى. ەڭبەككەرلەرگە جالاقى تولەۋ كولەمى جاعىنان اتالعان شارۋاشىلىق اۋدانداعى وزگە شارۋاشىلىقتاردان كوش ىلگەرى بولىپ، العاشقى بەستىكتە تۇر.

– ءبىز ۇجىم مۇشەلەرىنە ەڭبەكاقىنى كوڭىلدەگىدەي ەتىپ تولەۋگە باستى ءمان بەرەمىز. ونسىز شارۋاشىلىقتا جاقسى مامان دا، تاجىريبەلى جۇمىسشى دا تۇراقتاپ تۇرا المايدى. تەحنيكانى ساتىپ الۋعا بولادى، ال جاقسى كادردى ساتىپ الا المايسىڭ. تابىستىڭ 25-30 پايىزى ەڭبەكاقىعا بولىنەدى. ەندى مىنە، جىل سايىنعى داستۇرگە اينالعانداي وزات مەحانيزاتورلار مەن جۇمىسشى، ديقانشىلارعا سىياقى بەرمەكپىز. ودان باسقا دا كورسەتىلىپ جاتقان الەۋمەتتىك كومەك، قولداۋلار بار، – دەيدى ءادىلحان باياندينوۆ7.

بۇگىندە اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىم-دارىنا مەملەكەت تاراپىنان ءبولىنىپ وتىرعان كومەك، قولداۋلار دا از ەمەس. «نوۆو-يلينكا» جشس تەك ەگىن شارۋاشىلىعى سالاسى بويىنشا عانا بيىل مەملەكەتتەن جەتى ملن. تەڭگە سۋبسيديا الىپتى. تەحنيكانى جاڭالاپ، ەگىستىككە جاڭا تەحنولوگيانى ەنگىزگەنى ءۇشىن دە قارجىلاي جاردەمدەر الىپ كەلەدى.
شارۋاشىلىقتىڭ بيىل «قازاگروقارجى» اق ارقىلى ليزينگكە ساتىپ العان كومبايننىڭ جىلدىق پايىزدىق ۇستەمەسىنىڭ، ياعني، 12 پايىزىنىڭ جەتى پايىزى سۋبسيديا ەسەبىنەن جابىلىپ وتىر. قوستانايدا قۇراستىرىلىپ شىعارىلعان وتاندىق كومبايننىڭ جالپى قۇنى 25 ملن. تەڭگە تۇرادى. شارۋاشىلىق ايتارلىقتاي ءىرى بولماسا دا وسىنداي قارجىلاي قولداۋدىڭ ارقاسىندا اسا قاجەتتى بەساسپاپ تەحنيكاعا قول جەتكىزگەن.

بيىل نوۆو-يلينكالىق ديقانشىلار كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارىن يتالياندىق سوقالار، تۇقىم سەپكىش تەحنيكالارمەن اتقارىپ شىقتى. ونىمدىلىگى قولدانىلىپ كەلە جاتقان ەسكىلەرىنەن ءۇش ەسەگە ارتىق مۇنداي تەحنيكانىڭ سانى قازىر جەتىگە جەتىپ وتىر.
«نوۆو-يلينكا» جشس 1996 جىلى قۇرىلىپتى. سودان بەرى اۋىلدىڭ تىرەگى بولىپ كەلەدى. اۋىل تۇرعىندارىنىڭ بارلىعى دەرلىك وسى جەردە جۇمىس ىستەيدى. تۇرعىندارعا وتىن-سۋ جەتكىزىپ بەرۋ، كومەك كورسەتۋ، جول تازالاۋ ءتارىزدى اۋىلدىڭ تىرلىگىنە قاتىستى جۇمىستاردىڭ ءبارى وسى شارۋاشىلىقتىڭ موينىندا. سوندىقتان اۋىل جۇرتى شارۋاشىلىقتىڭ ەرتەڭى جارقىن، بولاشاعى باياندى بولۋىن تىلەيدى، سوعان سەنەدى. ساراتوۆ اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكۋمىندا تەحنيك – ماشينا جوندەۋشى ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ، جاستايىنان ەڭبەككە ارالاسىپ، تۋعان اۋىلىن تۇلەتىپ كەلە جاتقان ءادىلحان ورازالىۇلى جەرلەستەرىمەن بىرلەسە ەڭبەك ەتىپ، سول سەنىمدى اقتاپ كەلەدى.

Abai.kz