قر مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالاەۆا كىتاپ شىعارۋ ەرەجەسىن ۇسىنعالى رەداكتسياعا ونى قولداۋ حاتتارى كەلىپ جاتىر. بۇل – ەلىمىزدە كىتاپ شىعارۋداعى قوردالانعان ماسەلەلەردىڭ كوپتىگىنەن حابار بەرەدى. ۇزاق جىلدار كىتاپ شىعارۋ، باسپا جۇمىسىن رەتتەۋ سالالارى ەش باقىلاۋسىز بولىپ، ول ۇلتتىق مۇددەگە ساي مەملەكەتتىك يدەولوگيا قالىپتاسۋى ۇردىسىنەن تىسقار قالعان ەدى. ويتكەنى، «كىتاپ ماسەلەسى» ەلىمىزدىڭ مادەني سالالارىن: ادەبيەتتى، تەاتردى، كينونى، ونەردى جانە عىلىمدى بىرىكتىرەتىن ىرگەتاس سانالادى. سول ءۇشىن «ىرگەتاستى بەكىتۋ – مادەني دامۋعا جاڭا سەرپىن بەرۋ» بولىپ تابىلادى

سۋرەت: Abai.kz

داۋرەن قۋات، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:

جازۋشىنىڭ تۋىندىسى - جالپىنىكى

قازاق قوعامى نارىقتىق قاتىناسقا كوشكەلى بەرى «ناپاقادان قاعىلعان» قاۋىم قالامگەرلەر بولعان.  «اپىر-اۋ، قىبىرلاپ-جىبىرلاعان جاننىڭ ءبارى ەڭبەگىنە قاراي اقى تالاپ ەتەدى، ايلىق اقشا الادى، سوندا بۇل اقىن-جازۋشىنىڭ تاڭدى تاڭعا ۇرىپ جازعان دۇنيەسى مىنا زاماندا سۇراۋسىز، قۇنسىز بولعانى ما؟» دەپ، ءالى كۇنگە دالمىز. سەبەبى بىزدە، «جازۋشى جازسا، ءوزى ءۇشىن جازادى» دەگەن ءبىر دوعالداۋ تۇسىنىك مىنبەرگە ءمىنىپ العان. ءجا، جازۋشى ءوزى ءۇشىن عانا جازسا، بىلايعى جۇرتتىڭ دەنى قارىن مەن قالتانىڭ قامى ءۇشىن قارەكەت قىلىپ ءجۇر ەمەس پە؟ ونىكى – وزىنىكى. جازۋشىنىڭ تۋىندىسى – جالپىنىكى.

قازىرگى قاساڭ ءتىلدىڭ قالىبىنا سالىپ قايىرساق، ماتەريالدىق ەمەس دۇنيە وندىرەتىن جەكە تۇلعانىڭ جاساعانى (ياعني، جازعانى) مەملەكەتتىڭ رۋحاني قازىناسىن تولتىرادى. ارينە، جازارماننىڭ ءبارى جاسامپازداردىڭ قاتارىنان تابىلا بەرمەيدى. جازارماننىڭ دا جازارمانى بار. باياعىدا «قازاق ادەبيەتى» گازەتى «عاسىر حالتۋرششيگى» دەگەن ماسەلە كوتەرگەن. سونداعى كوزدەگەنى ءبىر ادام ەدى. جوق، حالتۋرششيك و زاماندا جالقى ەمەس-تۇعىن. كوپ ەدى، قازىر دە جەتىپ ارتىلادى. سول «حالتەكەڭدەر» قالت-قۇلت ەتكەن شيمان بەت شىعارمالارىمەن باسپالاردى باسىپ الدى. باسپالاردىڭ دا وسى كەزدە بازارى جايناپ، ساماۋرىنى قايناپ قويا بەردى دەرسىڭ. ءبىر كىتاپ – ءجۇز پالەنباي مىڭ  تەڭگە. باجالىستاڭىز! ءسويتىپ باسپالار مەن حالتۋرششيك-گرافوماندار قوسىلىپ الدى دا، كىتاپ پاتشالىعىنىڭ توز-توزىن شىعاردى.

مۇنىڭ سىرتىندا تۋما تالانتتاردىڭ دا كىتاپتارى جارىق كورىپ جاتتى. بىراق ولاردىڭ ساف تۋىندىلارى ورمانداي ويلى وقىرماننىڭ قولىنا تيە بەرمەيتىن بولدى. اقىن-جازۋشىلار شىعارماسىنىڭ باسپا بەتىن كورگەنىنە، ءسوزىنىڭ تاسقا تۇسكەنىنە عانا شۇكىرشىلىك ايتىپ وتىراتىن حالگە دۋشار بولدى. قالاماقىنىڭ قاراسىن كورۋدەن قالدى. بىراق كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى بيلىك پەن قوعام تاراپىنان قالامگەرلەر اۋىلىنا قاراي وقىس بۇرىلىس بولاتىنىن ءىشىمىز سەزەتىن. سونىڭ انىق بەلگىسىن مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى ايدا بالاەۆانىڭ كىتاپ باسۋ ىسىنە قاتىستى ۇسىنعان تىڭ تاسىلىنەن اڭعاردىق.

مينيستر حانىم كىتاپتى ساپالى، مازمۇندى ەتىپ شىعارۋدىڭ ەرەجەلەرىن ەسكەرتە كەلىپ، قولجازبا بىرنەشە سۇزگىدەن ءوتىپ بارىپ وقىرمان ورتاسىنا جول تارتاتىنىن ايتتى. دەمەك، الداعى ۋاقىتتا قازاق وقىرمانى مازمۇنى باي، ءتىلى كوركەم، ويى كەمەل شىعارمالاردى وقيتىن بولادى. بارەكەلدى! كىتابى 160 بەتتى قامتيتىن قالامگەر 4 ملن. تەڭگەنىڭ كولەمىندەگى گرانتتى يەلەنبەك. ال اۆتورلىق قۇقىق اۆتوردىڭ وزىندە قالادى. بۇل ەرەجەنى اقىن-جازۋشىلار قۋانا قوشتاپ، جەلپىنىپ وتىر. ەندەشە، «اي دا پۋشكين، اي دا سۋكين سىن!» دەمەكشى، ايدا، جاز، توگىل، توپەلەت، قۇرمەتتى قالام يەسى!

سۋرەت: halyqline.kz

نۇرجان  ءابجانۇلى، «حالىق» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قازاقستان  جۋرناليستەر  وداعىنىڭ  مۇشەسى،

مۇقاباسىندا ءمىن جوق، ىشىندە دىم جوق كىتاپ شىقپايتىن بولادى

بۇگىندە نە كوپ، قاپتاعان كىتاپ تا، بەلسەندى «جازۋشى» دا كوپ. بىراق وقىرمان از. سەبەبى سول، جاڭبىردان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي سانى بار دا، ساپاسى جوق دۇنيەلەر وقىرماننىڭ ولجاسىنا اينالا الماي تۇر. ويتكەنى دەنى وقىرماننىڭ جۇرەگىنە جول تاپپايدى. ياعني، كىتاپتىڭ مۇقاباسىندا ءمىن جوق، ىشىندە دىم جوق. ارينە، بارلىق كىتاپ وسىنداي ەكەن دەگەن ويدان اۋلاقپىن.

ەندى ەلىمىزدە كىتاپ شىعارۋ سالاسىن دامىتۋ بويىندا ءىس-شارالار قابىلدانىپ جاتىر ەكەن. بۇل جۇمىستى كۇشەيتۋدى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى قولعا العالى وتىر. ول تۋرالى سالا ءمينيسترى ايدا بالاەۆا الەۋمەتتىك پاراقشاسىندا جاريالاعان بەينە ۇندەۋىندە ايتتى.

«كىتاپ – ادامزات ءۇشىن ەڭ قۇندى قازىنا. مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى كىتاپ شىعارۋ جۇمىسىن كۇشەيتۋدى قولعا الىپ وتىر. بۇل رەتتە، وسى سالاداعى تىڭ باستامالارمەن تانىستىرۋدى ءجون كوردىم. بىرىنشىدەن، كىتاپ باسۋ ءىسى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتەدى. سوندىقتان بۇل سالانى دامىتۋ ءۇشىن جاڭا ەرەجە قابىلدانادى. سوعان سايكەس كىتاپتار بىرنەشە ساراپتامالىق ساتىدان ءوتىپ، تەك ۇزدىكتەرى عانا جارىق كورەدى» دەدى ول.

سول ۇندەۋدەن باعامداعانىمىز، وتاندىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىقتارىنىڭ الەۋمەتتىك زەرتتەۋىنەن كەيىن عانا وكىلەتتى ورگان قاي كىتاپتى، قانشا كىتاپ شىعارۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايتىن بولادى. سونداي-اق، بۇرىن قولجازباعا گونارار تولەنسە، ەندى ونىڭ ورنىنا جاڭا ادەبي تۋىندىلارعا گرانت بەرىلمەك. اۋدارما ادەبيەتى بويىنشا «مادەنيەت تۋرالى» زاڭىنا بىرقاتار وزگەرىس ەنگىزىلمەك. سونىمەن قاتار، اتالعان زاڭدا جازۋشىنىڭ مارتەبەسىن ايقىنداۋ ۇسىنىلعان. ودان باسقا دا وزگەرىستەر ايتىلعان.

ءبىر سوزبەن ايتقاندا، كىتاپ شىعارۋ ىسىنە مەملەكەت تىكەلەي ءوزى ارالاساتىن بولادى. بۇل، ءبىر جاعىنان، پايدالى بولسا، ەكىنشىدەن، كەي كىتاپ تسەنزۋرادان وتە المايتىن ءتارىزدى. نەدە بولسا، بۇگىنگى باسەكەلەسىپ كىتاپ جازىپ، ءوز اۋلەتىنىڭ نەمەسە جەكە ادامنىڭ وتباسىلىق ءومىرىن پاش ەتەتىن ارزانقول كىتاپتاردان ارىلساق دەيمىز. سونداي-اق، زاڭعار جازۋشىلار مەن كلاسسيك تۇلعالاردىڭ كىتابىن شەتكە ىسىرىپ تاستاعان پسيحولوگتاردىڭ، بلوگەرلەردىڭ جارناماسى جەر جاراتىن كىتاپتارىن دا تالعامعا نەگىزدەيتىن ۋاقىت جەتكەن سياقتى. ەندى تەك ەلەكتەن وتكەن ساپالى دۇنيەلەردىڭ، كوركەم ادەبيەتتەردىڭ باسىلىپ شىققانىن قالايمىز. ارينە، بۇل جەردە كىم كورىنگەننىڭ ارزانقول دۇنيەلەرىن باسىپ شىعارا بەرەتىن جەكەمەنشىك باسپالاردى دا شەكتەپ، ەلگە بەلگىلى باسپالاردىڭ جۇمىسىنا دەم بەرگەن ءجون.

سۋرەت: adebiportal.kz

اراسانباي ەستەنوۆ:

كىتاپتى ۇرلاپ شىعاراتىن الپاۋىت باسپالارعا تيىم سالۋ كەرەك

ءبىزدىڭ پىكىرىمىز: بىرىنشىدەن، بيلىكتەگىلەر باسپا (يزداتەلستۆو) مەن باسپاحانانى (تيپوگيفيانى) اجىراتا ءبىلۋى ءتيىس. اسىرەسە، بالالار كىتابىن شىعاراتىن ارنايى جەكە باسپالار ىرىكتەلۋى مىندەت. سوندا عانا "بار جاقسىمىز - بالالارعا" دەپ، مازمۇنعا ساي بەزەندىرىلگەن بالدىرعاندار كىتابىن شىعارۋعا قول جەتكىزەمىز!

سودان كەيىن كىتاپتى اۆتورعا ايتپاي ۇرلاپ شىعاراتىن الپاۋىت باسپالارعا تىيىم سالىپ، جاۋاپقا تارتۋ جولىن قاراستىرعان ءجون بولار ەدى. بۇل باسسىزدىقتى 2019 جىلى  "فوليانت" باسپاسىنان شىققان ءبىزدىڭ "كونە كەنتتەر كۇمبىرى" كىتابىمىز باستان وتكەرگەن سوڭ، ايتىپ وتىرمىز.

ال قولجازبانى ساراپتامادان وتكىزۋ مىندەتتى! ءوتىمى جاقسى، كوپ وقىلاتىن كىتاپتى مول تيراجبەن قايتا باسىلاتىنى دا بۇرىننان بار ءۇردىس. ەشقانداي جاڭالىق ەمەس!

ەندىگى جەردە تەك سىبايلاس جەمقورلىقتى اۋىزدىقتاي السا، بولعانى. بىزدىڭشە، ول ءۇشىن "تەندەردىڭ" اشىق، جاريا تۇردە ءوتۋىن قامتاماسىز ەتەتىن تەتىك تابۋ شارت! بار بالە وسىندا! بۇگىندە «تەندەر» دەگەنىڭ جەمقورلاردىڭ جەمساۋىنىڭ ناق ءوزى بولىپ تۇر.

قوعامنىڭ ءبىر ۇزىك پىكىرى وسى. ءسوز سوڭىندا ايتارىمىز: بۇل ەرەجەگە عىلىم سالاسىنا تىكەلەي قاتىسى جوق، نە بولماسا، ونەرگە دە (ادەبيەتكە دەلىك) قاتىسى الشاقتاۋ «عىلىمي‑تانىمدىق ادەبيەتتىڭ» ماسەلەسى جەكە باپ رەتىندە قارالسا دەيمىز. سەبەبى،عىلىمي‑تانىمدىق كىتاپتار «گونورار ءۇشىن» دەپ تەك پاراق سانىمەن ولشەنە المايدى. كەرىسىنشە، عىلىمي‑تانىمدىق كىتاپتار مەيلىنشە قىسقا‑نۇسقا، مازمۇنى ناق ءارى ۇعىنىقتى جازىلۋى شارت. ال، وعان توگەر تەر قوماقتى رومان جازۋدان ءبىر دە ءبىر كەم ەمەس... ودان ءارى ايتساق ‑ وندا، تانىمدىق كىتاپتاردىڭ ەلىمىزدىڭ ادام كاپيتالىنىڭ وسۋىنە، ادامنىڭ ينتەللەكتۋالدى دامۋىنا تيگىزەر اسەرى وتە جوعارى بولادى دەر ەدىك.

توپتامانى ازىرلەگەن ءابدىراشيت باكىرۇلى   

Abai.kz