ءامىردىڭ قىلىشى ءھام قازاقستان-كاتار ساۋداسى
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ قاتار مەملەكەتىنىڭ ءامىرى شەيح ءتاميم بەن حاماد ءال تانيمەن كەلىسسوز جۇرگىزدى.
مەملەكەت باسشىسى قاتار ءامىرىنىڭ شاقىرۋىن زور ريزاشىلىقپەن قابىل العانىن جەتكىزدى. پرەزيدەنت وسى ەلگە العاش رەت مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلىپ وتىرعانىن، سوندىقتان ونىڭ ءمان-ماڭىزى ەرەكشە ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
– قاتار – يسلام الەمىندەگى ءبىزدىڭ سەنىمدى ءارى ماڭىزدى ارىپتەسىمىز. ەكى ەلدىڭ قارىم-قاتىناسىنا تىڭ سەرپىن بەرەتىن كەز كەلدى دەپ ويلايمىن. قازاقستان مەن قاتار بايلانىستارىن تولىق ستراتەگيالىق ارىپتەستىك دەڭگەيىنە كوتەرۋدى ۇسىنامىن. ساپار كەزىندە وتە ماڭىزدى قۇجاتتارعا قول قويىلادى. بۇل كەلىسىمدەر ءبىزدىڭ ىنتىماقتاستىعىمىزدى ستراتەگيالىق دەڭگەيگە كوتەرەدى. ءبىز ءۇشىن قاتار وتە ەرەكشە ەل، سىزدەرمەن بايلانىستارىمىزدى جوعارى باعالايمىز. سوندىقتان بۇل قاتىناستارىمىزدى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن كۇش-جىگەرىمىزدى سالامىز. بىزگە كورسەتىلگەن قوناقجايلىعىڭىزعا ريزاشىلىعىمىزدى بىلدىرەمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
قاتار مەملەكەتىنىڭ ءامىرى شەيح ءتاميم بەن حاماد ءال ءتاني قازاقستان پرەزيدەنتى ساپارىنىڭ ءمان-ماڭىزىنا توقتالدى.
– جوعارى مارتەبەلى پرەزيدەنت مىرزا، ءبىزدىڭ ەلىمىزگە ەڭ العاشقى مەملەكەتتىك ساپارمەن كەلىپ وتىرعانىڭىزعا قۋانىشتىمىن. بۇگىنگى كەلىسسوزدەر ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى ەسەلەي تۇسەتىنىنە سەنەمىن. ءبىز استانادا دا كەزدەستىك. بۇگىنگى جۇزدەسۋىمىز بۇرىنعى كەلىسسوزدەر نەگىزىندە قول جەتكىزىلگەن ۋاعدالاستىقتاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن قاداعالاپ، الداعى جوسپارلاردى ايقىنداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق اياسىندا ەنەرگەتيكالىق، ساۋدا-ەكونوميكالىق جانە ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا مۇددەلىمىز. وسى ساپار اياسىندا ءبىزدىڭ ەلدىڭ ءىرى بيزنەس وكىلدەرىمەن كەزدەسۋلەر وتكىزەسىز. بۇل اتالعان سالالارداعى ىقپالداستىقتى ىلگەرىلەتۋگە تىڭ سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىمدىمىن، – دەدى قاتار مەملەكەتىنىڭ ءامىرى.
قازاقستان مەن كاتار: ەكى ەل اراسىنداعى ەكونوميكالىق بايلانىستار
مەملەكەت باسشىسى قازىر قازاق-قاتار قارىم-قاتىناستارى كەيىنگى 30 جىلدا ەڭ جاقسى كەزەڭدى باستان وتكەرىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتىپ، ءامىردىڭ استاناعا جاساعان مەملەكەتتىك ساپارىن ەسكە سالدى.
پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، ەلدەرىمىز اراسىندا تىعىز ساياسي ديالوگ، كەڭەيىپ كەلە جاتقان ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك جانە تابىستى مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستار قالىپتاسقان. ەكى ەل اراسىندا سوڭعى ءۇش جىلدا قول قويىلعان كەلىسىمدەر ءارتۇرلى سالاداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان ءارى نىعايتۋعا بەرىك نەگىز بولدى.
قاسىم-جومارت توقاەۆ قاتاردى جاقىن بولاشاقتا قازاقستانداعى ەڭ ءىرى ينۆەستورلاردىڭ وندىعىنا كىرەدى دەپ ەسەپتەيتىنىن جەتكىزدى. پرەزيدەنت قازاقستاننىڭ قاتار نارىعىنا جالپى قۇنى 250 ميلليون دوللار بولاتىن 60 شيكىزاتتىق ەمەس تاۋار ءتۇرى بويىنشا ەكسپورتتى ۇلعايتۋعا دايىن ەكەنىن ايتتى. سونىمەن قاتار جاقىن ارادا تاۋار اينالىمىن 500 ميلليون دوللارعا دەيىن ارتتىرۋ تۋرالى ايتىلدى.
كەلىسسوز بارىسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىك-لوگيستيكا، تۋريزم ماسەلەلەرى تالقىلاندى. اتاپ ايتقاندا، مەملەكەت باسشىسى قاتاردى شىعاناق پەن ورتالىق ازيانى بايلانىستىراتىن ينتەرمودالدى كولىك جەلىسىن دامىتۋ ءۇشىن كۇش-جىگەر بىرىكتىرۋگە شاقىردى. بۇل ايماقتاعى ەكونوميكالىق بەلسەندىلىكتى ىنتالاندىرۋعا ىقپال ەتەدى. 2030 جىلعا قاراي سۋارمالى جەر كولەمىن 3 ميلليون گەكتارعا دەيىن ۇلعايتۋدى جوسپارلاپ وتىرعان ەلىمىز قازىر بيداي مەن ۇن ءوندىرۋ بويىنشا الەمدە العاشقى وندىققا كىرەدى. قاسىم-جومارت توقاەۆ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋعا نەگىز بار ەكەنىنە نازار اۋداردى.
سونىمەن قاتار مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى نىعايتۋ ماسەلەسى تالقىلاندى. مەملەكەت باسشىسى 2025 جىلى ەكى ەل استانالارىندا قازاقستان مەن قاتاردىڭ مادەنيەت كۇندەرىن ۇيىمداستىرۋدى ۇسىندى. بۇل شارالار مادەني مۇراسى باي حالىقتارىمىزدى جاقىنداتا تۇسەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.
بۇدان بولەك، ايماقتىق جانە حالىقارالىق كۇن تارتىبىندەگى وزەكتى ماسەلەلەر قاراستىرىلدى.
قانداي قۇجاتتارعا قول قويىلدى؟
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن قاتار مەملەكەتىنىڭ ءامىرى شەيح ءتاميم بەن حاماد ءال ءتاني اراسىنداعى كەلىسسوز قورىتىندىسى بويىنشا مىناداي قۇجاتتارعا قول قويىلدى:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قاتار مەملەكەتى اراسىنداعى ۇستاپ بەرۋ تۋرالى كەلىسىم;
2. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قاتار مەملەكەتى اراسىنداعى قىلمىستىق ىستەر بويىنشا ءوزارا قۇقىقتىق كومەك تۋرالى كەلىسىم;
3. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن قاتار مەملەكەتىنىڭ ۇكىمەتى اراسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنان كەلگەن جۇمىسكەرلەردى قاتار مەملەكەتىندە جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى رەتتەۋ تۋرالى كەلىسىم;
4. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تسيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى مەن قاتار مەملەكەتىنىڭ بايلانىس جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مينيسترلىگى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋم;
5. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى مەن قاتار مەملەكەتىنىڭ وتباسى جانە الەۋمەتتىك دامۋ مينيسترلىگى اراسىنداعى الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە دامۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق جونىندەگى ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم;
6. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى مەن قاتار مەملەكەتىنىڭ سپورت جانە جاستار مينيسترلىگى اراسىنداعى جاستار سالاسىنداعى 2024-2026 جىلدارعا ارنالعان ءبىرىنشى اتقارۋشى باعدارلاما;
7. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى مەن قاتار مەملەكەتىنىڭ اكىمشىلىك باقىلاۋ جانە اشىقتىق باسقارماسى اراسىنداعى پاراساتتىلىق پەن ايقىندىلىقتى ىلگەرىلەتۋ بويىنشا ءوزارا تۇسىنىستىك تۋرالى مەموراندۋم;
8. «سامۇرىق-قازىنا» اق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى مەن Power International Holding اراسىنداعى ەنەرگەتيكا جانە گاز سالاسىنداعى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ تۋرالى كەلىسىمدەر;
9. «QazaqGaz» ۇك» اق مەن UCC Holding اراسىنداعى قاشاعان كەن ورنىندا گاز وڭدەۋ زاۋىتتارىن سالۋ جوبالارىن بىرلەسىپ ىسكە اسىرۋ تۋرالى كەلىسىمدەر.
سونىمەن قاتار پرەزيدەنتتىڭ مەملەكەتتىك ساپارى اياسىندا تاعى بىرقاتار قۇجاتقا قول قويىلدى.
كاتار ءامىرىنىڭ قىلىشى
پرەزيدەنتكە قاتار مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاعان شەيح دجاسيم بەن مۇحاممەد بەن ءتانيدىڭ قىلىشى تابىستالدى.
مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قالاۋشى شەيح دجاسيم بەن مۇحاممەد بەن ءتانيدىڭ قىلىشى – قاتاردىڭ ەڭ جوعارى مەملەكەتتىك سيمۆولى. ونى مونارحتارعا، حانزادالارعا جانە مەملەكەتتەر باسشىلارىنا قاتار مەملەكەتىنە جانە بۇكىل ادامزاتتىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن ءامىردىڭ ءوزى تابىستايدى.
بۇل قىلىش العاش رەت ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى سالمان بەن ابدۋلازيز ءال ساۋدقا تابىس ەتىلگەن (2016). كەيىنىرەك قىلىش ومان سۇلتانى حايسام بەن تارەككە (2021) جانە يسپانيا كورولى VI فيليپپكە (2022) سىيعا تارتىلدى.
بۇل سيمۆول – قاتار مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى شەيح دجاسيم بەن مۇحاممەد بەن ءتاني (1827-1913) ۇستاعان قىلىشتىڭ دالمە-ءدال كوشىرمەسى. قىنى التىنمەن (18 كارات) اپتالعان، ەكى جاعى اشەكەيلەنگەن. ءجۇزى باعالى، توت باسپايتىن بولاتتان قۇيىلعان، ال سابى تۇيە سۇيەگىنەن جاسالىپ، اگاتپەن جانە تۋرمالينمەن قاپتالعان.
Abai.kz