سوڭعى رەت تۇركيا پرەزيدەنتى وسىدان 12 جىل بۇرىن كايردە بولعان.

مىسىرداعى توڭكەرىستەن كەيىن، تۇركيانىڭ وداقتاسى جانە «مۇسىلمان باۋىرلاستار» قوزعالىسىنىڭ مۇشەسى پرەزيدەنت مۇحامماد مۋرسي قۇلاتىلعاندا، انكارا مەن كاير اراسىنداعى قارىم-قاتىناس ۇزاققا سوزىلعانداي كورىندى. ەكى ەل ليۆيا اۋماعىندا جۇرگىزگەن پروكسي-سوعىستارعا دەيىن جەتتى.

بىراق ساياسات ساياساتپەن، ال ەكونوميكا قارىم-قاتىناستى قالىپقا كەلتىرۋ قاجەتتىگىن تالاپ ەتىپ، مىسىرلىق جانە تۇركيالىق يستەبليشمەنتتەردى وعان كۇشتەپ يتەرمەلەدى. ەكى ەل اراسىنداعى تاۋار اينالىمى ۇدايى ءوسىپ، بۇگىنگى كۇنگە دەيىن 5 ميلليارد دوللارعا جەتتى. ال بىرنەشە ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمشارتتاردىڭ قولدانىلۋ مەرزىمىنىڭ اياقتالۋىنا بايلانىستى تۇركيا ەگيپەتكە سۇيىتىلعان تابيعي گازدى جەتكىزۋ ءۇشىن ءجيى جۇگىنەدى.

ەردوعان كاير ساياساتىنىڭ وزگەرۋىن قۇپتاپ قانا قويماي، وعان كومەك قولىن سوزۋعا دايىن. ارينە، وزىنە پايداسىز ەمەس. ونىڭ ۇستىنە مىسىردا دا انكارامەن، سونىڭ ىشىندە ارنايى قىزمەتتەرمەن، ەڭ باستىسى ارميامەن تىعىز بايلانىستى بيزنەس-ەليتامەن ىنتىماقتاستىقتى قايتا جانداندىرۋدى جاقتايتىندار سانى ارتا ءتۇستى. ولارعا تۇرىك بيزنەسمەندەرىنىڭ مىسىردا جۇمىس كۇشىنىڭ قۇنى سالىستىرمالى تۇردە تومەن، ال جەرگىلىكتى فۋنت ءالسىز بولعاندىقتان، ءوندىرىستىڭ ءبىر بولىگىن تەحنوپاركتەر مەن ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتار قۇرا وتىرىپ، وسى جەردە دامىتۋعا بولادى دەگەن يدەياسى وتە تارتىمدى بولىپ كورىندى.

ەڭ باستىسى، كايردە ولار ءۇشىن گرەكتىك ەمەس، جەرورتا تەڭىزىندەگى تەڭىز شەكاراسىن دەماركاتسيالاۋدىڭ تۇرىك نۇسقاسىن قولداۋ ءتيىمدى ەكەنىن ءتۇسىندى، سەبەبى ول مىسىرلىقتارعا بىرقاتار پارامەترلەر بويىنشا الدەقايدا ءتيىمدى. جانە سوڭعى جاعداي، ەكى ەل اراسىنداعى كونفرونتاتسيادان ارالىق كەزەڭدەردەن ءوتىپ، بىردەن ستراتەگيالىق ارىپتەستىككە ءوتۋ ءۇشىن شەشۋشى جاعداي بولدى.

بۇل پرەزيدەنت دەڭگەيىندەگى جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق كەڭەستىڭ قىزمەتىن جاڭارتۋ تۋرالى ەردوعان مەن اس-سيسيدە قول قويىلعان دەكلاراتسيادا كورىنىس تاپقان. ناقتى ماقسات - تاياۋ جىلدارى ەكىجاقتى ساۋدا كولەمىن 15 ميلليارد دوللارعا دەيىن ۇلعايتۋ جانە مىسىرعا 3 ميلليارد دوللار تۇرىك ينۆەستيتسياسىن تارتۋ.

كايردە ولار ءۇشىن گرەكتىك ەمەس، جەرورتا تەڭىزىندەگى تەڭىز شەكاراسىن دەماركاتسيالاۋدىڭ تۇرىك نۇسقاسىن قولداۋ تيىمدىرەك ەكەنىن ءتۇسىندى، ويتكەنى ول مىسىرلىقتارعا بىرقاتار پارامەترلەر بويىنشا الدەقايدا ءتيىمدى.

تاراپتاردىڭ قورعانىس ونەركاسىبى، گاز سالاسى جانە ليۆياداعى بىرلەسكەن جوبالار سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى نيەتتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇل كورسەتكىشتەر تاۋار اينالىمى مەن ينۆەستيتسيالار بويىنشا شىنايى بولىپ كورىنەدى جانە ولارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن كاير مەن انكارادان اسا كۇش-جىگەر تالاپ ەتپەيدى.

ەڭ باستىسى - ەلدەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستا قولايلى ورتا قۇرىلدى. ول تۋرالى اس-سيسي ەردوعانمەن بىرلەسكەن ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىندا بىلاي دەپ مالىمدەدى: «مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ قارىم-قاتىناستارىمىزدىڭ جاڭا بەتىن اشۋدى بىلدىرەدى». بۇل رەتتە ەكى تاراپ تا افريكا قۇرلىعىنداعى ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا باعىتتارىن ىسكە قوسۋعا دايىن ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

بۇل ءبىر عانا نارسەنى بىلدىرەدى - ليۆيادا عانا ەمەس، سۋدان مەن سوماليدە دە تۇرىك-مىسىر بىرلەسكەن جوبالارى. ال بۇل، ءوز كەزەگىندە، وسى وڭىردەگى تەڭگەرىمدەردىڭ اۋقىمدى وزگەرىستەرىن بىلدىرەدى. ول ءۇشىن جاعىمدى جاققا. مىسىر بۇرىنعىسىنشا، افريكاداعى دا، شىعىس جەرورتا تەڭىزىندەگى دە تۇركيانىڭ بەلسەندىلىگىنە قارسى قالقان رولىنەن باس تارتىپ، افينى مەن امىرلىكتەر ءبىزدىڭ جىلدام وزگەرىپ جاتقان الەمىمىزدە جاڭا جول ىزدەۋدە.
پالەستينا تاقىرىبى بويىنشا. ەكى ەل باسشىلارىنىڭ داۋىستى مالىمدەمەلەرى بولعان جوق. بۇل دۇرىس نارسە.

ەردوعان كاير ساياساتىنىڭ وزگەرۋىن قۇپتاپ قانا قويماي، وعان كومەك قولىن سوزۋعا دا دايىن. ارينە، وزىمە پايداسىز ەمەس. بىراق بۇل تۇرىك پرەزيدەنتى مەن انكارانىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ وزىنە ءتان «فيشكاسىنا» اينالدى.

تاياۋ شىعىس باق ەردوعاننىڭ ساپارىنا تۇسىنىك بەرە وتىرىپ، پالەستينا پروبلەماسىنا، ياعني گازا سەكتورىنا باسا نازار اۋداردى. بىراق ءدال وسى تاقىرىپ بويىنشا ەكى ەل باسشىلارىنىڭ داۋىستى مالىمدەمەلەرى بولعان جوق. بۇل دۇرىس نارسە. دۇنيەنى شايقاۋ - وڭاي ءىس ەمەس. ال وسى ماسەلە بويىنشا ناقتى جۇمىس تىنىشتىق پەن شوعىرلانۋدى تالاپ ەتەدى.

Abai.kz