جانىنا بiر توپ نوكەرiن ەرتiپ العان ن.نازارباەۆ كۇنi كەشە ەكاتەرينبۋرگ قالاسىنا بارىپ قايتتى. جاي بارماي، قازاقستان مەن رەسەي ىنتىماقتاستىعىنىڭ 10-فورۋمىنا قاتىستى. ءسويتiپ، ۆ. پۋتين ەكەۋi قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ححI عاسىرداعى تاتۋ كورشiلiك جانە وداقتاستىق تۋرالى كەلiسiمگە قول قويدى.
بۇل نەعىلعان بiتپەيتiن وداقتاستىق دەپ وتىرعانىڭىزدى ءوزiمiز دە سەزەمiز. دەگەنمەن وسى جولعى كەز­دەسۋدiڭ ءمانi كۇشتiرەك بولعانعا ۇقسايدى. سەبەبi قول قويىسىپ، ۋاعدالاستىقتى دامىتۋ ەندi پرەزيدەنتتەردەن تومەندەپ، اكiمقارا­لارعا دا جەتتi.

جانىنا بiر توپ نوكەرiن ەرتiپ العان ن.نازارباەۆ كۇنi كەشە ەكاتەرينبۋرگ قالاسىنا بارىپ قايتتى. جاي بارماي، قازاقستان مەن رەسەي ىنتىماقتاستىعىنىڭ 10-فورۋمىنا قاتىستى. ءسويتiپ، ۆ. پۋتين ەكەۋi قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ححI عاسىرداعى تاتۋ كورشiلiك جانە وداقتاستىق تۋرالى كەلiسiمگە قول قويدى.
بۇل نەعىلعان بiتپەيتiن وداقتاستىق دەپ وتىرعانىڭىزدى ءوزiمiز دە سەزەمiز. دەگەنمەن وسى جولعى كەز­دەسۋدiڭ ءمانi كۇشتiرەك بولعانعا ۇقسايدى. سەبەبi قول قويىسىپ، ۋاعدالاستىقتى دامىتۋ ەندi پرەزيدەنتتەردەن تومەندەپ، اكiمقارا­لارعا دا جەتتi.
“ەكiجاقتى كەزدەسۋدەن كەيiن قوس مەم­لەكەتتiڭ X ايماقارالىق فورۋمى ايا­سىندا وڭiرلەر باسشىلارى مەن اكiمشiلiكتەرi اراسىندا بiرقاتار كەلiسسوزدەرگە قول جەتكiزiلدi. ياعني، الداعى ۋاقىتتا 5 شەكارالاس وبلىس ءوزارا ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە بiلiم-عىلىم سالالارىنداعى ىنتىماقتاستىقتى جان­داندىرماق. ءما­سەلەن، قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكiمi ب.ابدiشەۆ پەن رە­سەي فەدەراتسياسى سۆەرد­لوۆسك وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى ە.كۋيۆاشەۆ قاراعاندى وبلىسى اكiمدiگi مەن سۆەرد­لوۆسك وبلىسى ۇكi­مەتi اراسىنداعى ساۋدا-ەكو­نو­مي­كالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە گۋمانيتارلىق ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلi­سiم­­دi راسiمدەدi. ءدال وسىنداي قۇجاتقا قوستاناي وبلىسىنىڭ اكiمi ن.ءسا­دۋا­قا­سوۆ پەن سۆەردلوۆسك وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى ە.كۋي­ۆاشەۆ قول قويدى. ال اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكiمi ب.Iز­مۇ­حامبەتوۆ پەن استراحان وبلىسىنىڭ گۋبەرناتورى ا.جيلكين شەكارالاس ايماقتاردىڭ ساۋدا-ەكونوميكالىق، عىلىمي-تەحني­كالىق جانە مادەني ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلiسiمiن بەكiتتi” دەيدi اقوردانىڭ رەسمي سايتى.
ال ەندi وسىنداي ۋاعدالاستىقتاردان قازاقستانعا كەلەر قانداي پايدا بار؟ مۇنى جiلiكتەپ كورسەتiپ، ءدا­لەلدەپ بەرگەن ادام ءالi جوق. بiراق ىنتىماقتاستىق، دوستىق، تاتۋلىق تاقى­رى­بىن­دا وتەتiن iس-شارالار كۇن وتكەن سايىن كوبەيiپ بارادى. ماسەلەن، كەدەن وداعى مەن بiرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭiستiك جيىندارىن بىلاي قويعاندا، قا­زاق­ستان مەن رەسەي ىنتى­ماق­­تاس­تىعى فورۋمىنىڭ ءوزi جىل سايىن ءوتiپ تۇرادى. كەشەگi كەڭەستiڭ قۇرامىنان شىققان ەلدiڭ ەشبiرi ءدال بۇلايشا رەسەيمەن امپەي-ءجام­پەي بولعان ەمەس. تiپتi تۋىس­تىق جاقىندىعى بار بەلارۋستiڭ ءوزi دە ورىسقا سەكەممەن قارايدى.
­– بiز – كورشiمiز، ال كورشiنi تاڭدامايدى. بiزدiڭ بابالارىمىز وسىلاي تiر­شi­لiك ەتتi, بiز دە سولاي تiرشiلiك جاساۋدامىز جانە بiزدiڭ ۇرپاقتارىمىز دا وسىلاي ءومiر سۇرەتiن بولادى، – دەدi ن. نازارباەۆ الگi جيىندا.
بۇل ءسوز “رەسەيمەن قا­بىسقانىمىز – قابىسقان، تابىسقانىمىز – تابىسقان، بولارى بولدى – بوياۋى سiڭدi” دەگەن ويدى اڭعارتسا كەرەك.
ول وسى ەكi جىل iشiندە ءوزiنiڭ تيiمدiلiگiن كورسەتتi”.
بiراق كەدەندiك وداقتىڭ كiمگە تيiمدi بولعانى ەسەپ-قيساپقا جۇيرiك ەكونوميس­تەردi بىلاي قويعاندا، قاراپايىم كاسiپكەرلەرگە دە ايقىن كورiنiپ جاتىر. ال مينسكiدە قوقيلانعان ءارiپ­تەسiنە ءالiپتiڭ ارتىن باعىپ سويلەۋدi ۇيرەتكiسi كەلدi مە، ايتەۋiر، رەسەي باسشىسى كەدەندiك وداقتان كiمنiڭ وپىرىپ جەپ جاتقانىن بىلايشا ناقتىلادى: “كەدەن وداعى تولىققاندى جۇمىس iستەي باستاعان سوڭ ساۋداعا بايلانىستى كورسەتكiشتەر ايتارلىقتاي جاقساردى... ينۆەستيتسيا دا ۇلعايۋدا: قازاقستانعا سالعان رەسەي­لiك ينۆەستيتسيا 2012 جىلى ميلليارد دوللارعا جۋىقتادى، ال قازاقستاندىقتاردىڭ رەسەيگە سالعان ينۆەس­تيتسيا­سى – 1 ميلليارد 700 ميلليون دوللار بولدى”.
كوردiڭiز بە، ايىرما ەكi ەسەگە جۋىق. قازاقستاننىڭ وسىنشا قارجىسى رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ كومەيiنە جۇتىلىپ كەتتi دەگەن ءسوز.
ەستەرiڭiزدە بولسا، مينسكiدەگi جيىندا ن.نازارباەۆ قازاقستاننىڭ دسۇ-عا تەزدەتiپ كiرۋiنە رەسەي كەدەرگi كەلتiرiپ وتىر دەپ ايىپتاعان. ال وسىدان ءسال ۋاقىت وتكەن سوڭ، رەسەيدiڭ بiرiنشi ۆيتسە-پرەمەرi يگور شۋۆالوۆ رەسەيلiك باق وكiلدەرiنە سۇحبات بەرگەن ەدi. ونىڭ ايتۋىنشا، ەۋروپا وداعى ەلدەرi مەن اقش رەسەي نارىعىنا قازاقستان ارقىلى كiرمەك كورiنەدi. “اقش رەسەيمەن كەلiسە الماعان جاعدايلاردا قازاقستاننىڭ دۇنيەجۇزiلiك ساۋدا ۇيىمىنا كiرۋi جونiندەگi كەلiسسوز­دەر كەزiندە قول جەتكiزۋi مۇمكiن. ياعني، ۇشاق، تiكۇشاق، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جانە اۆتوكولiكتەر كiرگiزۋگە كەدەندiك قورعانىسقا قاتىستى تۇستا ولار رەسەي باس تارتقان شارتتاردى قازاقستانعا دا ۇسىنباقشى، ءسويتiپ، رەسەي نارىعىنا كiرمەكشi”، – دەپ ەدi شۋۆالوۆ سوندا.
بۇدان شىعاتىن قورىتىندى: كەدەندiك وداق ايماعىن ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان رەسەي ءال-ازiرگە دسۇ-عا كiرە­تiن ويدا ەمەس. ءوزi تۇرماق قازاقستاندى دا وعان جۋىتقىسى كەلمەيدi. سەبەبi دسۇ-نىڭ ەسiگi اشىلسا، iشكi نارىققا دامىعان ەلدەردiڭ كولiگi مەن ۇشاعى جانە وزگە دە تەحنيكالارى لاپ قويادى. بۇل ارينە، رەسەيگە تيiمسiز.
سوندا ورىسپەن تاتۋ بولعاننان تاپقان پايداڭ قاي­سى؟ ءوزiن ۇلى دەرجاۆانىڭ باسشىسى سەزiنەتiن ۆ.پۋتين قازiر قازاق ارiپتەسiن ورمەك­شiدەي شىرماپ جاتىر. قويىلعان قولدار مەن باسىلعان مورلەردە ەسەپ جوق. ەندi وبلىس باسشىلارىنىڭ ۋاع­دالاستىعى بىلاي قالىپ، اۋدان-اۋدان، اۋىل-اۋىلدىڭ باسشى-قوسشىلارى كەلiسiم­گە وتىرىپ جاتسا دا تاڭدانۋدىڭ رەتi قالدى ما؟ الايدا اسا تىعىز جاقىندىقتىڭ شەكەنi قىزدىرمايتىنىن باسقادان بۇرىن پرەزيدەنتتiڭ ءوزi سە­زiپ جۇرگەن سياقتى. سەبەبi ارقادان قاعىسىپ، قوشامەت-قولپاشپەن وتە شىعاتىن جيىندار ن. نازارباەۆتى ەكi سويلەۋگە ءماجبۇر ەتۋدە. ايتالىق مينسكi­دە­گi جيىندا كەدەندiك وداقتى سىلقيتا سوققان قازاق باسشىسى بۇل جولى مۇلدە باسقا قيىرعا سالىپ، كەدەندiك وداقتى ماقتاپ جiبەردi: “كەدەن وداعىنىڭ اياسىنداعى باسەكەلەستiك كۇرەستە الدىن الا شىڭدالىپ شىعۋ وتە ماڭىزدى.

سانسىزباي نۇربابا
"جاس الاش" گازەتى