بۇگىندە «جاسىل ەكونوميكاعا» كوشۋ، ەنەرگيالىق تيىمدىلىكتى كوتەرۋ، جەل، سۋ، كۇن ەنەرگيالارى ارقىلى تازا ەكولوگيالىق قۋات كوزدەرىن الۋعا قول جەتكىزۋ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ وتىرعاندىعى بەلگىلى. بۇل ءۇشىن مۇمكىندىك ەلىمىزدىڭ بار­لىق وڭىرلەرىندە بار.

2040 جىلعا قاراي ەلەكتروەنەرگياعا دەگەن الەمدىك سۇرانىس 70%-عا ارتادى دەپ كۇتىلۋدە. سونىمەن بىرگە دامىعان ەلدەردىڭ تازا ەنەرگيانى كوپتەپ پايدالانا باستاعانىنا قاراپ، تيىمدىلىگى مول ەكەنىن كورۋگە بولادى، ال، ەكونوميكاسى جاڭارتىلمايتىن، تابيعي رەسۋرستاردى وندىرۋگە نەگىزدەلگەن دامۋشى ەلدەردىڭ تابىسى قىسقارا تۇسۋدە. دامىعان ەلدەردىڭ باسىم كوپشىلىگىندە  بالامالى ەنەرگەتيكاعا قاتىستى باعدارلامالار جاسالىپ جاتىر جانە جۇزەگە اسىرىلۋدا.

بۇۇ-نىڭ باستاۋىمەن العاش رەت «تۇراقتى دامۋ» كونتسەپتسياسى ۇسىنىلدى. تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى – ەلدىڭ وركەندەۋىنە باعىتتالعان ءورشىل ماقساتتاردىڭ جيىنتىعى بولىپ تابىلادى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز جولداۋىندا اتاپ وتكەندەي، قازاقستان دامۋىنىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنە تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى اياسىندا جۇرگىزىلەتىن جۇمىستار ءبىرىنشى كەزەكتە اتقارىلۋى ءتيىس. تۇراقتى دامۋ ماقساتتارى (تدم)» — بۇل بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر 2030 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن قول جەتكىزۋگە باعىتتالعان ماقساتتاردى قامتيتىن امبەباپ ارەكەتكە شاقىرۋ.تۇراقتى دامۋ ماقساتتارىنىڭ ىشىندەگى 7-ماقسات: «قىمبات ەمەس، سەنىمدى، تۇراقتى جانە زاماناۋي ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ بارلىعى ءۇشىن جاپپاي قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ» ەكەنىن العا تارتقىم كەلەدى.

ەنەرگەتيكالىق قورلاردى ۇنەمدەۋ، ءوندىرىستىڭ قۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ – XXI عاسىردىڭ ەڭ باستى، ­كەزەك كۇتتىرمەيتىن ­پروبلەماسى. مۇنىڭ سەبەبى، دۇنيەجۇزى بويىنشا حالىق سانىنىڭ كوبەيۋى، سوعان سايكەس ولاردىڭ تۇتىناتىن تۇرمىستىق ەنەرگياسىنىڭ ارتۋى، ياعني ءوندىرىس ورىندارىنىڭ پايدالاناتىن ەنەرگيا قۋاتىنىڭ ءوسۋى، اۋىل شارۋاشىلىعىندا جەردى يگەرۋ مادەنيەتىنىڭ العا باسۋىنا وراي ەنەرگيا تۇتىنۋدىڭ جوعارىلاۋى، ءتىپتى، مال كۇتىمى ءۇشىن دە ەنەرگيا كوزىن جوعارى دەڭگەيدە قولدانۋ ءداستۇرلى ەنەرگيانىڭ جەتىمسىزدىگىن دەر كەزىندە شەشۋدى تالاپ ەتۋدە.

ەنەرگيانى تۇتىنۋدىڭ الەم بويىنشا ارتۋى، ارينە، ەنەرگيا كوزىنىڭ پوتەنتسيالىنا، ناقتىلاي تۇسسەك، ءداستۇرلى جەراستى قازبالارىنان الىناتىن وتىن قورىنا تاۋەلدى. ال ول جىل سايىن كەمۋدە. عالىمداردىڭ زەرتتەۋى بويىنشا جەراستى وتىن قورىن ساقتاۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى – جاڭارتىلمالى (كەيىنگى كەزدەرى – بالامالى دەگەن تەرمين قولدانۋدا) ەنەرگيا كوزدەرى – كۇن، جەل، جەر­استى جىلى سۋى، مۇحيت سۋلارىنىڭ تاسۋى جانە قايتۋى، بيوماسسا قۋاتتارىن پايدالانۋ بولىپ سانالادى. ءبىلىمدى، ساپالى كادرلار وتانىمىزداعى اسا  باي، تەگىن كۇن، جەل، سۋ، ت.ب. ەنەرگيا كوزدەرىن پايدالانىپ مەملەكەتىمىزدىڭ ەكونوميكاسىن بايىتۋعا، ەكولوگياسىن جاقسارتۋعا ىقپال ەتىپ، ءسويتىپ، شەت ەلدەن تاۋەلسىز بولاتىن قۋاتتى ەنەرگەتيكالىق قوندىرعىلار ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنا جۇمىس ىستەپ، جۇرتىمىزدىڭ مەرەيىن ارتتىرارى كۇمان تۋعىزبايدى.

بازيلوۆا ا.ا.،

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ زاڭ فاكۋلتەتى قىلمىستىق قۇقىق، قىلمىستىق ءىس جۇرگىزۋ جانە كريميناليستيكا كافەدراسىنىڭ  اعا وقىتۋشىسى

Abai.kz