رەسەيدەن ميحايل حازين دەگەن ەكونوميست شىعىپتى. جاي شىقپاپتى. ول جۋىردا قازاقستاننىڭ تاعدىرى تۋرالى ءوز بولجامىن ايتىپ، «قازاقستاننىڭ بولاشاقتا ىدىراپ، رەسەيدىڭ اينالاسىندا بىرىگۋدەن باسقا امالى قالمايدى»، - دەپ سويلەپتى.

رەسەيلىك حازينگە Mezgil.kz رەداكتسياسى جاۋاپ بەرىپتى. 

سونىمەن، رەسەيلىك ساراپشى قازاقستاننىڭ بولاشاعىن تەك قانا رەسەيمەن بايلانىستىرىپ قارايتىنىن ءبىلدىردى.  ارينە، ول ودان وزگە نە ايتا السىن، سەبەبى، قازىر كەز كەلگەن رەسەي ازاماتىنا رەسەيدىڭ سوعىس جاعدايىنداعى ساياسي جانە ەكونوميكالىق جاعداينا سىن ايتۋ – زاڭمەن قۋدالانادى. سوندىقتان، رەسەي ساراپشىلارى كوپ ماسەلە بويىنشا ويلارىن استارلى تۇردە «ۇلى روسسيا» پاراديگماسىنا اپارىپ تىرەپ، ساراپتاماسىن تەك «ۇلىرەسەيلىك يمپەريالىق مۇددە» تۇرعىسىنان جاسايدى. ال، شىندىق قانداي؟

حازين ايتادى: «قازاقستان ارتۇرلى ەليتالىق توپتار اراسىندا وتە ۇلكەن ىشكى شيەلەنىسى بار وسال ەل. وعان دالەل 2022 جىلعى قاڭتار وقيعاسى».

بۇل ءحازيننىڭ قازاقستانمەن اسا قاتتى تانىس ەمەس ەكەنىن بىلدىرەدى. 2022 جىلى قازاقستاندا «بيلىك توڭكەرىسى» ورىن الدى. ال، «ەليتاارالىق كۇرەس» – ونىڭ قاسىندا بالانىڭ ويىنشىعى ەمەس پە؟ ويتكەنى، «ەليتاارالىق كۇرەس» كەز كەلگەن مەملەكەتتە - مەيلى، ول دەموكراتيالىق، نە اۆتوريتارلىق بولماسىن – ورىن الاتىن قۇبىلىس. ول قۇبىلىس قازىرگى سوعىس جاعدايىنداعى رەسەيدىڭ وزىندە استارلى تۇردە ورىن الىپ وتىر. ال، قازاقستاندا ول اشىق بايقالمايدى.

حازين ايتادى: «قازاق ەليتاسىنداعى تەرەڭ قايشىلىقتار جويىلماعان. ەلدە كۇرت ساياسي وزگەرىستەر ورىن السا، بۇل توپتار جينالىپ، اشۋىن سىرتقا شىعارادى. سوندىقتان قازاقستاندا ەلدىڭ بىرنەشە جەكەلەگەن بولىكتەرگە ىدىراۋ قاۋپى جوعارى».

ءيا، دۇرىس. تاسادا تۇرىپ اياقتان شالار «ەسكى قازاقستان» ءالى دە وتىر بيلىكتە. بىراق ولار مەملەكەتكە قاۋىپ توندىرەتىندەي قاۋقارلى ەمەس. ولاردىڭ «ءبىر اياعى قازاقستاندا، ەكىنشى اياعى اقشالارىن تىققان ەلدە تۇر». سوندىقتان، ولار بەل شەشىپ، «قازاقستاندى جاۋلاپ الۋ» دەگەن «رەۆوليۋتسيالىق ارەكەتكە» بارمايدى. ولاردى ۇرلاعان-جىرلاعان ميللياردتارى ۇستاپ تۇر. (قىزىعىن كورمەسە نەسىنە ۇرلادى؟). بىراق، قازىرگى قازاقستان بيلىگىنە وپپوزيتسيا رەتىندە شەت ەلگە قاشقان وليگارحيا تۇرعانى راس. ولار اقشالارى قازىر ۇلتتىق مۇددەگە قارسى جۇمىس جاساۋدا. الايدا، ەل ەگەسى سانالاتىن قازاق حالقىنىڭ «اۆتوريتارلىق ۇيقىدان» ويانۋ قارقىنى جوعارى. ول قارقىن ەندىگى «وليگاپوليا ىقپالىنا» باعىنا قويماس...

حازين ايتادى: «بولاشاقتا ەۋروايماقتا ەكونوميكالىق داعدارىس ورىن السا، ەۋروپالىقتاردىڭ قازاقستان شيكىزاتىن ساتىپ الۋعا اقشاسى بولمايدى. قازاقستانعا ءوز تاۋارلارىن ساتا الاتىن جالعىز ورىن رەسەي فەدەراتسياسى بولادى».

حازين تاعى دا قاتەلەسەدى. قازاقتان رەسەيمەن ساۋدا-ساتتىقتى ەشقاشان ازايتقان ەمەس. كەرىسىنشە، رەسەيدىڭ سوعىس جاعدايىنا ەنۋىمەن بىرگە، ساۋدا كولەمى ارتا تۇسۋدە. ال، ەو-عا بىرىككەن ەۋروپادا «شەتتەن شيكىزات ساتىپ الا المايتىنداي جاعداي ورنايدى» دەۋ – ابسۋرد. ولار قازىر اقش-پەن بىرىگىپ، ۋكرايناعا بارىنشا كومەكتەسىپ جاتىر. جاڭا قارۋمەن قارۋلانعان ۋكراينانىڭ اسكەري قۋاتى ارتا تۇسۋدە. ال «ۇزاق ۋاقىتتىق سوعىس» كۇندەلىكتى رەسەي ەكونوميكاسىنان جۇزدەگەن ميلليون دوللاردى جالماپ جاتىر. وسى قارقىنعا بۇرىن دا الەمدىك تاۋار ءونىمىنىڭ ء(اتو) 2 پايىزىن عانا وندىرەتىن رەسەيلىك ەكونوميكا توزە مە، توزبەي مە – مىنە، ءحازيننىڭ ءوز-وزىنە قويار سۇراعى وسى بولسا كەرەك. ول از بولسا، رەسەي بولاشاقتا شەت ەلدەردەگى 300 ملرد دوللاردان استام اكتيۆتەرىنەن ايىرىلاتىن جاعدايدا تۇر. اقشا قايدا؟

حازين ايتادى: «قازاقستاننىڭ ەۋروپامەن ساۋدا قاتىناستارىن قۇرۋ ارەكەتتەرى قازاقستاندى ساتسىزدىككە اكەلەدى».

جاقسى، سولاي بولعاننىڭ وزىندە، قازاقستاننىڭ قىتاي دەگەن كورشىسى بار. ول قايدا قالادى؟ ءيا، بولاشاقتا قازاقستاننىڭ ەۋروپانىڭ كەيبىر ەلدەرىمەن ساۋدا كولەمى ازايۋى مۇمكىن. بىراق ول قازاقستاننىڭ ءوز ءوندىرىسىنىڭ دامۋ قارقىنىمەن بايلانىستى بولماق.

حازين ايتادى: «جاھاندىق ەكونوميكالىق داعدارىس بۇرىنعى كەڭەستىك رەسپۋبليكالارعا رەسەيمەن وداققا بىرىگۋىنەن باسقا جول قالدىرمايدى. ۆلاديمير پۋتين مۇنى بولجاپ، 2015 جىلى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتى قۇرعان. ەندى رەسەي «رەسەيلىك تمد-نىڭ» بارلىق ەلدەرىن بىرىكتىرۋى كەرەك. ەگەر ءبارى «جوسپار بويىنشا» جۇرسە، بولاشاقتا ەاەو تولىققاندى ۆاليۋتا ايماعىنا اينالىپ، رەسەي ونىڭ ورتالىعىندا بولادى».

مىنە، مىنا جەردە حازين ناعىز شىندىقتى ايتتى. ول: «قازىرگى رەسەيدىڭ سوعىستى جوسپارمەن جۇرگىزىپ جاتقانى»، «رەسەيدىڭ بۇرىنعى يمپەريانى قالپىنا كەلتىرۋى كەرەكتىگى»، بارلىعىنىڭ ماسكەۋگە باعىنىشتى بولۋى». بۇل رەسەيدىڭ قازىرگى ساياسي باعىتى. بىراق، ول ورىندالا ما؟ ول جاعى بىزگە دە، حازينگە دە ازىرگە بەلگىسىز – ۋكراينامەن سوعىس بىتپەيىنشە.

Abai.kz