شىندىقتى قايدان ىزدەۋگە بولادى؟
قازاقستان رەسپۋبليكاسى
باس پروكۋراتۋراسىنىڭ
نازارىنا!
قۇرمەتتى رەداكتسيا، سىزدەردەن كامەلەتتىك جاسقا تولماعان، زاڭسىز 12 جىلعا سوتتالعان سوۆەتحان ميراستىڭ اناسى كابدولدينا ىرىسكەلدى كومەك سۇرايدى. مەنىڭ ۇلىما ايىپ تاعىلىپ، 12 جىلعا اۋىر قىلمىس جاسادى دەپ باس بوستاندىعىنان ايرىلدى. ىستەمەگەن قىلمىسى ءۇشىن جازالانعانىن سەزىنۋدىڭ ءوزى، اسىرەسە ماسەلە ءوزىنىڭ جاقىن دوسى تۋرالى بولعاندا، وتە اۋىر جاعدايعا تاپ بولاسىڭ، ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءوزى قيىن بولىپ كەتەدى. ارينە، اركىم «انا بولعاندىقتان بالاسىن قالايدا قورعايدى عوي» دەپ ويلاۋى مۇمكىن. بىراق شىنىندا دا مەن انامىن عوي, ءوز ۇلىمدى سوڭىنا دەيىن قورعايمىن، ويتكەنى مەنىڭ ۇلىم كىنالى ەمەس. جاسقا بۋلىعىپ، اشۋ-ىزا كەرنەسە دە، بولعان وقيعانى رەتىمەن جانە جان-جاقتى ايتۋعا تىرىسايىن.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى
باس پروكۋراتۋراسىنىڭ
نازارىنا!
قۇرمەتتى رەداكتسيا، سىزدەردەن كامەلەتتىك جاسقا تولماعان، زاڭسىز 12 جىلعا سوتتالعان سوۆەتحان ميراستىڭ اناسى كابدولدينا ىرىسكەلدى كومەك سۇرايدى. مەنىڭ ۇلىما ايىپ تاعىلىپ، 12 جىلعا اۋىر قىلمىس جاسادى دەپ باس بوستاندىعىنان ايرىلدى. ىستەمەگەن قىلمىسى ءۇشىن جازالانعانىن سەزىنۋدىڭ ءوزى، اسىرەسە ماسەلە ءوزىنىڭ جاقىن دوسى تۋرالى بولعاندا، وتە اۋىر جاعدايعا تاپ بولاسىڭ، ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءوزى قيىن بولىپ كەتەدى. ارينە، اركىم «انا بولعاندىقتان بالاسىن قالايدا قورعايدى عوي» دەپ ويلاۋى مۇمكىن. بىراق شىنىندا دا مەن انامىن عوي, ءوز ۇلىمدى سوڭىنا دەيىن قورعايمىن، ويتكەنى مەنىڭ ۇلىم كىنالى ەمەس. جاسقا بۋلىعىپ، اشۋ-ىزا كەرنەسە دە، بولعان وقيعانى رەتىمەن جانە جان-جاقتى ايتۋعا تىرىسايىن.
شقو ۇلان اۋدانى، گەراسيموۆكا اۋلىندا 2012ج. 20 شىلدەدە مەنىڭ ۇلىمنىڭ دوسى كامەلەتكە تولماعان قويشىباەۆ بەكبولات اسا قاتىگەزدىكپەن ءولتىرىلدى. بالانىڭ ءمايىتىن 22 شىلدە تاڭعى ساعات 5-تە ۇلان وزەنىنىڭ جاعاسىندا اعالارى تاۋىپ الادى. ءمايىت تابىلعان جەرگە كريميناليستەر كەلىپ جۇمىس ىستەدى. ەشقانداي ايعاق تابىلمادى. سول سەبەپتى تەرگەۋشى گەراسيموۆكا مەكتەبىنىڭ مۇعالىمدەرىن قانداي دا ءبىر ايعاق تابۋ ماقساتىندا اينالانى ءسۇزىپ قاراپ شىعۋدى سۇرايدى. بىراق ناتيجەسىز بولدى. مۇعالىمدەردىڭ كورگەندەرى، جولدىڭ وڭ جاعىندا جىلتىراعان دوڭگەلەك قان ءالى كەپپەگەن قالپىندا. سول كۇندەرى، ياعني 20, 21, 22 شىلدەدە كۇن وتە ىستىق بولعان. شاشىراعان نەمەسە تامشىلاعان قان ىزدەرى بولعان جوق. بالانىڭ دەنەسىن باسقا جاقتان كولىكپەن الىپ كەلگەندەي اسەر قالدىردى. بارىمىزدە سونداي پىكىر قالىپتاستى. وزەن جاعاسىنىڭ شىنايى قىلمىس بولعان جەر ەمەستىگى جايىندا تۇراقتى وي تۋىندادى. ەگەر دە تەرگەۋ ماتەريالدارىندا بەكىتىلگەندەي، بەكبولات العاشقى مينۋتتاردا بەلسەندى تۇردە قارسىلىق كورسەتكەنىن ەسكەرسەك (تىرناق استىنان ەپيتەلي جانە قان تابىلدى), وندا ءمايىت تابىلعان جەردە قانداي دا ءبىر توبەلەستىڭ جانە شاشىراعان قان ىزدەرى بولعان جوق. سونىمەن قاتار ءىىد تەرگەۋشىسى دە وسىنداي بولجامدا بولدى. الايدا، تەرگەۋ بارىسىندا وسى ناتيجەلەردىڭ ءبارى ەسكەرىلمەگەن.
23 شىلدەدەن باستاپ قىركۇيەك ايىنا دەيىن 50 شاقتى پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى اۋىل تۇرعىندارىن سۇراۋمەن اينالىستى. تەرگەۋ امالدارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا، كۇدىكتىلەر انىقتالدى. ولاردى سانى 14كە جەتتى. سونىمەن قاتار، قىلمىس جاسالعان جەر دە انىقتالدى، ول «تەرەموك» دۇكەنى. بۇعان سول دۇكەننىڭ ىشىنەن تابىلعان زاتتارداعى جانە جانىندا ورنالاسقان “قازاقتەلەكوم” عيماراتىنىڭ قابىرعاسىنان تابىلعان قان ىزدەرى ايعاق. وسى تابىلعان قان داقتارى قويشىباەۆ بەكبولاتتىڭ قان توبىمەن سايكەس كەلگەن. 21.07.2012ج باستاپ “تەرەموك” دۇكەنى جابىلىپ قالدى، جۇمىس ىستەۋىن توقتاتتى. بەكبولاتتىڭ ءدال وسى جەردە ولتىرىلگەنىنە ماناربەك اتتى كۋانىڭ ( ىستە جاۋابى كورسەتىلمەگەندىكتەن، تەگى بەلگىسىز ) ءىىد كەلىپ بەرگەن جاۋابىندا قويشىباەۆ بەكبولات قاسىنداعى جىگىتپەن “تەرەموك” دۇكەنىنە كەلىپ، جالعىز ءوزى كىرىپ، سودان شىقپاي قالعانىن كورگەنىن ايتقانى دالەل. وسى جاۋاپ بەرىلگەننەن كەيىن، دۇكەندى ءىىد قىزمەتكەرلەرى قايتادان تەكسەردى. الايدا، تەكسەرۋ ناتيجەلەرى جانە ماناربەكتىڭ جاۋاپتارى تەرگەۋ ماتەريالدارىندا كورسەتىلمەي، سوتتىڭ نازارىنا جانە قاراۋىنا ىلىنبەي قالدى. ءمايىتتى قاراۋ كەزىندە، ۇستىندەگى كيىم قالتاسىنان ءوزارا جالعاسقان 2 كىلت تابىلعان. تابىلعان كىلتتەر ايىپتاۋ قورىتىندىسىندا كورسەتىلمەگەن. بۇل كىلتتى جابىرلەنۋشىلەردىڭ وزدەرى دە تانىماعان. سونىمەن قاتار تەرگەۋ ورىندارى كىلتتىڭ «تەرەموك» دۇكەنىنە، نە باسقا جەرگە قاتىسى بارلىعىن تەكسەرمەگەن.
سونىمەن قاتار، ءمايىت تابىلعان كۇنى كينولوگتار دا جۇمىس ىستەدى. ءىس كەسۋشى يت گەراسيموۆكا اۋلىندا تۇراتىن بوزجيگيتوۆا سالتاناتتىڭ ۇيىنە الىپ بارادى. اتالعان ازاماتشا مەكتەپتە ەدەن جۋشى بولىپ ىستەگەن، جانە دە وسى ءىس بويىنشا كۋا رەتىندە وتكەن، بۇرىن سوتتى بولعان ەرجان ساپارگاليەۆپەن تۇرعان. الايدا، تەرگەۋ ورىندارى بۇل فاكتىنى نازارعا ىلمەدى. ايتا كەتەتىن بولساق، 2013 جىلى ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىندا گەراسيموۆكا اۋىلىندا ءدال سونداي وقيعا قايتالاندى. ە. سپارگاليەۆ اۋىل تۇرعىنىنىڭ ومىرىنە قاستاندىق جاسادى. ابىروي بولعاندا، كىسى ءولىمى بولعان جوق. از عانا ۋاقىت ىشىندە بىرنەشە پىشاق سالىپ ۇلگەرگەن. زارداپ شەككەن اۋىل تۇرعىنىنا دەر كەزىندە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلىپ، امان قالدى. الايدا بۇل فاكت تەرگەۋشىلەر ءۇشىن ءىستى قايتا قاراۋعا نەگىز بولمادى.
ءارى قاراي ءبارى قورقىنىشتى تۇستەگىدەي بولدى. 03.12.2012ج تەرگەۋ ورىندارى قىلمىس جاسالعان جەر وزەننىڭ جاعاسى دەپ جانە وسى قىلمىستى جاساعان مەنىڭ ۇلىم سوۆەتحان ميراس پەن جەتپىسباەۆ مادياردى ايىپتادى. مۇنداي ايىپ تاعۋ اۋىل تۇرعىندارىن سەلك ەتكىزدى، ويتكەنى ءتىپتى ءتىرى جانعا قولىنىڭ ۇشىن دا تيگىزبەيتىنىن مەنىڭ ۇلىمنىڭ مۇنداي ىسكە باراتىنىنا ەشكىم سەنگەن جوق. ءدال وسى كۇنى شقو ءىىد جەدەل ۋاكىلدەرى سادەنوۆ ارمان مەن نۋركاسىموۆ رينات ساعات 16:30دا اتا-اناسى جوق كەزدە ۇلىمدى ۇيىنەن الىپ شىققان. وسى ساتتەن باستاپ كامەللەتتىك جاسقا تولماعان ۇلىمنىڭ قۇقىعى ۇنەمى بۇزىلىپ وتىردى. ۇلىمنىڭ جەكە ۇيالى تەلەفونىن تارتىپ الىپ، اتا-اناسىنا بولىپ جاتقان جايتتى حابارلاۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى. ميراس ۇلىن اۋداندىق ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا جەتكىزىلىپ، جەتپىسباەۆ ماديار ەكەۋىن بۇرىن سوتتى بولعان 35-40 جاستاعى ورىس ءتىلدى ازاماتتارىمەن جەكە كامەراعا بىرگە قاماپ، ال ولار جاس بالالاردى تۇرمە ءومىرىنىڭ «قىزىقتارىمەن» قورقىتۋمەن اينالىسقان. 2012 جىلدىڭ جەلتوقساننىڭ 3-نەن 4-نە قاراعان ءتۇنى ءىىد قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان (20 شاقتى) بالالارعا پسيحولوگيالىق جانە فيزيكالىق قىسىم كورسەتىلدى. اتاپ ايتساق، ءىىد جەدەل ۋاكىلى سادەنوۆ ارمان جانە اۋداندىق ءىىب قىزمەتكەرى كۋشانوۆ تيمۋر. بالالارعا دەم الۋعا مۇمكىندىك بەرمەي باستارىنا تسەللوفان قاپشىقتار مەن پروتيۆوگاز كيگىزگەن. قىلمىستى مويىندارىنا الۋىن تالاپ ەتىپ، جانە دوستارىنا، ياعني بوكەيحانوۆ جاندوس، سوۆەتوۆ ميراس، امانگەلدى ولجاسقا كورسەتۋدى بۇيىرعان. ۇلىممەن كەزدەسكەن ساتتە مەن ونىڭ دەنەسىنەن كوگەرگەن ىزدەردى، قاراقۇسىنىڭ ءىسىپ تۇرعانىن جانە بۇيرەك تۇسىنىڭ اۋىرسىنعانىن كوردىم. سونىمەن قاتار سادەنوۆ ارمان مەنىڭ ۇلىمدى زورلايمىن دەپ قورقىتقان. وسىنىڭ ءبارىن ايتىپ ۇلىم جانە مەن ءىىد اعا تەرگەۋشىسى ا. احتانوۆقا شاعىمداندىق. بىراق ول ءوز تاراپىنان قانداي دا ءبىر شارا قولدانبادى. شاراسىزدىقتان مەن ۇلىمنىڭ دەنەسىندەگى كوگەرگەن داقتاردى ۇيالى تەلەفونىما تۇسىرمەكشى بولعاندا، تەرگەۋشى احتانوۆ قولىمنان سۋمكام مەن تەلەفوندى جۇلىپ الدى. وسى فاكتىلەر بويىنشا اۋداندىق پروكۋرورعا شاعىمداندىم. اۋداندىق پروكۋرور شاعىمدى قاراپ، ۇلىممەن سويلەسىپتى. پروكۋرور دەنەسىندەگى كوگەرگەن ىزدەردى سوققىدان قالعان داقتار ەكەنىن ايتتى، جانە باسىنان، بۇيرەگىنەن سوققان دەدى. الايدا بۇل دا ءىس ماتەريالدارىندا بەكىتىلمەگەن. سونىمەن قاتار پروتسەسسۋالدىق نورمالاردى بۇزا وتىرا، 2012ج 5 جەلتوقساندا ساعات 24:00دە ۇلىم اتا-انانىڭ قاتىسۋىنسىز قاماۋعا الىندى. وسىعان وراي وبلىستىق سوت اتىنا جازىلعان شاعىمدى قاراۋ ءتارتىبى دە بۇزىلدى. شاعىم 14.12.2012ج ساعات 10:00 قارالعان، بىراق بىزگە حابارلاما تۇستەن كەيىن جەتتى. شاعىم وبلىستىق پروكۋراتۋرا وكىلىنىڭ قاتىسۋىمەن قارالدى، الايدا كامەلەتتىك جاسقا تولماعان بالانىڭ قورعاۋشىسى مەن زاڭدى وكىلى قاتىستىرىلعان جوق. بۇل از دەگەندەي ءدال وسى وبلىستىق پروكۋراتۋرا وكىلى ءدال وسى ءىس بويىنشا سوت ماجىلىستەرىنە قاتىستى. بۇل زاڭبۇزۋشىلىق ەمەي نەمەنە؟! 8 كۇن بويى (بولۋ كەرەك 3) كامەلەتكە تولماعان سوۆەتحان م. پەن جەتپىسپاەۆ م. ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىندا زاڭسىز ۇستالدى. ىزدەپ بارعاندا بالالاردى تەرگەۋ يزولياتورىنا الىپ كەتتى دەگەندى جەلەۋ ەتىپ كورسەتپەي قويدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا (6.12.2012-13.12.2012) تەرگەۋشى احتانوۆ قورعاۋشى مەن اتا-انالارىنىڭ بالالارىمەن كەزدەسۋىنە بوگەت جاسادى. بۇنى بالالاردى ۇرىپ-سوققاندارىن، ياعني وزدەرىنىڭ قىلمىستارىنىڭ ىزدەرىن جابۋ ءۇشىن ۋاقىت سوزعاندىق دەپ ويلايمىن. كامەلەت جاسقا تولماعان سوۆەتحان ميراسقا سۋدمەدەكسپەرتيزا زاڭدى وكىلى جانە قورعاۋشىسىنىڭ قاتىسۋىنسىز جاسالىپ، جوققا شىعارىلعان. قايدا بارساڭ دا الداۋ، قىسىم، زورلىق-زومبىلىق كورسەتۋ، جەڭ ۇشىنان جالعاسۋشىلىق .
قىلمىس جاسالعان كۇنى مەنىڭ ۇلىم كەشكە ءوزىنىڭ دوستارى سوۆەتوۆ ميراس، بوكەيحانوۆ جاندوس، قويشىباەۆ بەكبولات، جەتپىسباەۆ ماديار جانە ديۋسۋپوۆا ليايلامەن ونىڭ اجەسىنىڭ ءۇيىنىڭ قاسىندا بولعان. وسى بالالاردىڭ ءبارى 3-ءشى جەلتوقسانعا دەيىن بىردەي جاۋاپ بەرىپ كەلگەن. قويشىباەۆ بەكبولاتقا ەربولاتوۆ ەرمەكتەن قوڭىراۋ تۇسكەنىن، ونىڭ دوستارىمەن قوشتاسىپ كەتىپ قالعانىن ايتقان. كەيىن تەرگەۋ ورىندارى قويشىباەۆ بەكبولاتتىڭ تەلەفونىنا ءدال سول ەربولاتوۆ ەرمەكتىڭ قوڭىراۋ سوققانىن انىقتايدى. ايتا كەتسەك، ە. ەربولاتوۆ قويشىباەۆ بەكبولاتتى «تەرەموك» دۇكەنىندەگى ءوزىنىڭ قارىزدارىن تولەۋگە جانە جۇرگىزۋشى قۇقىعىنسىز اكەسىنىڭ كولىگىندە كورشى اۋىلدارعا تاسۋعا ماجبۇرلەگەن. ال بەكبولات ءوز كەزەگىندە وزىنەن جاسى كىشىلەردەن، سونىڭ ىشىندە امانگەلدى ولجاستان، «ستارشاكتاردان» اقشا تولەمىنەن قۇتىلۋ ءۇشىن قىسىم كورسەتىپ، اقشا تالاپ ەتىپ وتىرعان. سول كۇنى، ياعني 20.07.2012ج كەشكە بەكبولات ءوز اناسىنان 20000 تەڭگە سۇرايدى، نە ءۇشىن؟ قانداي قاجەتتىلىكتەرگە؟ - تەرگەۋ ورىندارى انىقتامايدى. ايتا كەتسەك، 2012 جىلى تامىز ايىندا ۇلان اۋدانىنىڭ پروكۋرورى قويشىباەۆ بەكبولات وقىعان مەكتەپكە ەربولاتوۆ ەرمەك تاراپىنان قويشىباەۆ بەكبولاتتان قىسىم كورسەتىپ، اقشا تالاپ (بوپسالاۋشىلىق) ەتكەنى تۋرالى قاۋلىسىن جىبەرەدى. ءدال سول ەربولاتوۆ ەرمەك وسى ءىس بويىنشا ءبىرىنشى كۇدىكتى بولىپ ۇستالعان، الايدا 2 كۇننەن كەيىن بوستاندىققا شىعارىلدى. قانداي نەگىزدە، نە سەبەپتى ەربولاتوۆتىڭ كۇدىكتىلەر قاتارىنان شىعارىلعانى جايىندا تەرگەۋشىلەر جانە پروكۋراتۋرا تاراپىنان ەشقانداي انىقتامالار بەرىلگەن جوق.
ناقتى قىلمىس جاسالعان جەر، كۇنى مەن ۋاقىتى تەرگەۋمەن انىقتالعان جوق. «كازاقستان- وسكەمەن» تەلەارناسى ۆيدەوسيۋجەتىندە وسى دۇكەن بولجالدى قىلمىس ورنى رەتىندە كورسەتىلگەن، دەگەنمەن، قىلمىس ورنىن بۇرمالاۋى كىمگە پايدالى. بەكبولاتتى مەنىڭ ۇلىمنىڭ ولتىرگەنىن كورسەتەتىن زاتتاي دالەلدەر جوق. ساراپتاما ناتيجەسىندە جاسوسپىرىمدەردىڭ كيىمدەرىندە قان ىزدەرى، سونداي – اق دەنە جاراقاتتارى تابىلعان جوق، ال ساراپتاما ناتيجەلەرىندە بەكبولاتتىڭ بەلسەندى تۇردە قارسىلىق كورسەتكەنى ايتىلعان. سوت ماجىلىسىندە كۋالەردىڭ بەرگەن جاۋاپتارى بويىنشا، 23:00 ساعاتتان كەيىن مەنىڭ ۇلىمدى كوشەدە ەشكىم كورگەن ەمەس. بەكبولات ە. ەربولاتوۆقا كەزدەسۋگە كەتكەننەن كەيىن، مەنىڭ ۇلىم جانە بوكەيحانوۆ جاندوس ءبىر باعىتتا ۇيگە كەتتى. ميراس 23 ساعات 15 مينۋتتا، ادەتتەگىدەي اق-جارقىن مىنەزىمەن، سابىرلى كۇيدە ۇيگە ورالدى. سوۆەتوۆ ميراس جانە جەتپىسباەۆ ماديار ءليايلانىڭ قاسىندا قالعان. سول قىز ماديارمەن كەزدەسىپ جۇرگەن. 2012 جىلدىڭ 3 جەلتوقسانىنا دەيىن ولاردىڭ ءبارى بۇگەي-شۇگەسىنە دەيىن بىردەي جاۋاپ بەرگەن. 3 جەلتوقساندا سوۆەتوۆ ميراس، بوكەيحانوۆ جاندوس جانە ديۋسۋپوۆا ءليايلا جاۋاپتارىن ويلاماعان جەردەن تۇبەگەيلى وزگەرتتى. سوندا بالالار گەراسيموۆكاعا جەتپەي، بەكبولاتتى وزەن ماڭىندا ولتىرگەن بولىپ شىعىپ تۇر. ال، بوكەيحانوۆ جانە سوۆەتوۆ ولاردان 10 مەتر قاشىقتىقتا وتىرىپ، بارلىعىن كورىپ وتىرعان. سوندا ميراس پەن جاندوس بۇعان دەيىن ارالارىنان قىل وتپەگەن ءوز دوستارىنا، ال ءلايلا بولسا، ءوزىنىڭ تالايدان بەرى كەزدەسىپ جۇرگەن جىگىتىنە «كۇتپەگەن جەردەن» جالا جابۋى ماقساتىندا ءالى مەكتەپ ءبىتىرىپ ۇلگەرمەگەن جاس بالالارعا «وزگە ادامدارمەن» قانشالىقتى قىسىم كورسەتىلگەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. مەنىڭ ۇلىما جانە ماديارعا ءاۋ باستا كۇدىكتى دەپ تانىلعان بالالاردىڭ كۇدىكتى دەگەن مارتەبەسىن تەك كۋاگەر مارتەبەسىنە اۋىستىرۋ جولىندا قاساقانا وزگەرتىلگەن تۇسىنىكتەمەلەرى نەگىندە عانا ايىپ تاعىلدى. بۇل ارادا قاساقانا جالا جابۋ قۇنى ولار ءۇشىن – بوستاندىق، سونداي-اق قىلمىستىق ءىس بويىنشا ولارعا ەشقانداي ايىپ تاعىلماۋ كەرەكتىگى. بۇل جاعداي از بولعانداي، سوۆەتوۆ ميراس وسى تۇسىنىكتەمەلەردەن كەيىن سول ۋاقىتتا اكە-شەشەسىمەن بىرگە تۇسىنىكسىز جعدايدا اۋىلدان كوشىپ كەتتى. مۇنداي جاعدايدى ءسال ءبىراز ۋاقىتتان سوڭ بوكەيحانوۆ تا قايتالادى. ياعني، باسقا مەكتەپكە اۋىسىپ كەتتى. سوت ءماجىلىسى بارىسىندا نەگىزگى كۋالەر ءوز جاۋاپتارىن قايتا-قايتا اۋىستىرىپ وتىردى. ەگەر، ولار ءبىر وقيعانى كورگەن بولسا، وندا ءوز جاۋاپتارىندا ميراس پەن مادياردىڭ قويشىباەۆتىڭ ءالى ءتىرى كەزىنەن باستاپ، وڭ جاعىندا كىم، سول جاعىندا كىم كەلە جاتقانىن، سونىمەن قاتار ولگەن بالانىن دەنەسىن وزەن جاعاسىنا كىم قالاي اكەلىپ تاستاعىنىنا دەيىن قاراما-قايشىلىقتار بولۋى مۇمكىن بە؟ بوكەيحانوۆ پەن سوۆەتوۆتىڭ جاۋاپتارى ءبىر-بىرىمەن تۇبەگەيلى سايكەسپەيدى. سوندا بۇل جاعداي سوت پەن پروكۋرورعا ولاردىن وسى جاۋاپتارىنىڭ شىندىعىنا كۇمان كەلتىرۋگە باستى نەگىز ەمەس پە؟ سوت قالايشا قىسىم كورسەتۋ ارقىلى الىنعان جاۋاپتاردى سوۆەتحان ميراس پەن جەتپىسباەۆ مادياردىڭ كىنالارىن دالەلدەيتىن جاۋاپ رەتىندە قابىلدايدى؟ قىسىم كورسەتىلگەنىن ءبىزدىڭ بالالار عانا ەمەس، سونداي-اق امانگەلدى ولجاس تا راستادى. ول سوت ماجىلىسىندە وزىنە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ كۇنانى ءوز موينىنا ال دەپ تالاپ قويعاندارىن جانە قىسىم كورسەتكەندەرى سەبەبىنەن بىرنەشە رەت جاۋاپتارىن وزگەرتكەنىن ايتقان. اڭگىمە ءوز قاۋىپسىزدىگىڭ مەن بوستاندىعىڭ جايلى بولعان جاعدايدا، ادام بالاسى ريم پاپاسىنا دا جالا جابۋعا دايىن. نەگىزگى كۋاگەر بولىپ اتالعان سوۆەتوۆ ميراسقا دا قىسىم كورسەتىلگەنىن بەينەجازبا راستايدى، وندا تەرگەۋشى ا.اقتانوۆ وعان ءولتىرۋشى رەتىندە جەتپىسباەۆ مادياردى كورسەت دەپ ماجبۇرلەگەنىن كورسەتكەن. كۋالەر ك.كوچەتكوۆ جانە م.جيەمبەكوۆتىڭ جاۋاپتارى ءبىر عانا ەمەس، بىرنەشە قايشىلىقتارعا تولى. ولار سول ءتۇنى ايقايلار مەن دورەكى سوزدەر ەستىگەن. ەكىنشى سوت وتىرىسىندا كوچەتكوۆ ءوزىنىڭ قورعاۋشىسىمەن كەلىپ، «ميراس نە نادو» دەگەن سوزدەردى ەستىدىم دەپ سول جەردە ءوزىنىڭ جاۋاپتارىن وزگەرتەدى، ال جيەمبەكوۆ بولسا وسى سوزدەردى ەستىگەن ەمەسپىن دەيدى. كۇاگەرلەر بولجالدى قىلمىس ورنىنان (وزەن جاعاسى) 600-800 مەتر ارا قاشىقتىقتا بولعان. وسىنداي ارا قاشىقتىقتا جانە سپيرتتىك ىشىمدىك ىشكەن جاعدايدا قانداي دا ءبىر داۋىستى ەستۋى مۇمكىن بە؟ ولاردىڭ ايتقان سوزدەرى بويىنشا ولار ايقاي ەستىلگەن جاققا قاراي بارعان، بىراق ەشكىمدى كورمەگەن. سونىمەن قاتار بارلىق كۋاگەرلەردىن جاۋاپتارى بويىنشا بالالار (5 ادام) كازاچە اۋىلىنان 22 ساعات 40 مينۋتتا گەراسيموۆكا اۋىلىنا بەت الدى. جول ۋاقىتى 15 مينۋت. كوچەتكوۆ جانە جيەمبەكوۆ ايقايلاعان داۋىستى 23 ساعات 45 مينۋتتا ەستىگەن بولسا، وزدەرىنىڭ بەرگەن جاۋاپتارى بويىنشا سوندا ءبىر ساعات بويى بالالار قايدا بولعان؟ مەنىڭ ۇلىم 23 ساعات 15 مينۋتتە ۇيگە ورالدى، ال ايقايلار جارتى ساعاتتان كەيىن بولعان. تەرگەۋ مەن سوت وسى دەرەككە ءمان بەرمەي كوز جۇما قارادى.
تەرگەۋ، ءىستى مەنىڭ ۇلىما قارسى قولدان جاساۋ ارەكەتىندە قىلمىس جاسالعان ءتۇنى مەنىڭ ۇلىممەن قويشىباەۆ اياق كيىمدەرىن اۋىستىرىپ الدى دەگەنگە دەيىن باردى، بىراق ول فيزيكالىق تۇردە مۇمكىن ەمەس، ويتكەنى، ميراستىڭ اياق ولشەمى 39, ال قويشىباەۆتىكى 42-43. بۇل جاعدايدى سوت ماجىلىسىندە بەكبولاتتىڭ اتا-اناسى دا راستادى. قىلمىس بولعان جەردە مەنىڭ ۇلىمنىڭ اياق ىزدەرى تابىلعان جوق. كۋاگەرلەر تولەگەن مەن مەيىر ابدينوۆتاردىڭ جاۋاپتارى ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى بولدى.
تەرگەۋ مەن سوت ءبىر جاقتى جۇرگىزىلدى. ءبىز جابىق ەسىكتەردى قاقتىق، الايدا، ءبىزدى ەشكىم ەستىمەدى. تەرگەۋ بارىسىندا جىبەرىلگەن بارلىق زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا پروكۋراتۋرا كوز جۇمبايدى دەپ ويلادىق، دەگەنمەن ولاي بولماي شىقتى. بار ءۇمىتىمىز سوتتا، ولاردىڭ ءىستى ءادىل قاراۋىندا بولدى. سوتتار وسىمەن اينالىسۋ كەرەك قوي. مەن سوت ماجىلىسىندە وسى ىستەگى وتە كوپ قايشىلىقتار مەن كەلىسپەۋشىلىكتەر بويىنشا تالقىلاۋلار بولادى دەپ ويلادىم. بىراق، تالقىلاۋلار بولعان جوق. شقو ماماندىرىلعان اۋدانارالىق سوتىنىڭ سۋدياسى سەرىكباەۆ داۋلەت 2013 جىلدىڭ 26 تامىزىندا قر-نىڭ قك 96-بابى، 2-تارماعى، «د، ج، و» تارماقشالارى بويىنشا 12 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا ۇكىم شىعاردى. ەڭ وكىنىشتىسى، بالالارىمىز مۇندايدى ىستەمەسە دە وسىنداي اۋىر ايىپ تاعىلدى. ول كىنالى ەمەس، ول وسىنى ىستەگەن جوق قوي!!! ءبىز بارلىق مۇمكىن ينستانتسيالارعا شاعىم جازدىق. ءبىز وبلىستىق سوتقا اپپەلياتسيالىق شاعىم جازدىق. 2013 جىلعى 6 قاراشادا وتكەن سوت ماجىلىسىندە سۋديا ت.دانياروۆ سوت ۇكىمىن وزگەرىسسىز قالدىردى. بارلىق ينستانتسيالاردا بىردەي سىرعىتپا جاۋاپ بولىپ، قايتا باسىپ شىعارىلعان ايىپتاۋ قورىتىندىسى الدىمىزدان شىقتى. ۇيىمداستىرىلماعان، ساۋاتسىز جۇرگىزىلگەن تەرگەۋ امالدارىنىڭ ناتيجەسىندە، قىلمىس جاساعان ادام انىقتالمادى. ال مەنىڭ ۇلىمدى اياۋسىز، سالقىنقاندىلىقپەن بارلىق زاڭدارعا قاراماستان سوتتادى. تەرگەۋ بارىسىندا جىبەرىلگەن ورەلكەل قاتەلىكتەر قايتادان قارالمادى. وعان دالەل رەتىندە كۋاگەرلەردىڭ قاراما قايشى جاۋاپتارىن، قىلمىس ىستەۋدىڭ بارلىق جاعدايلارىن دالدىكپەن انىقتايتىن ساۋاتتى كريمينالدىق جۇمىستاردىڭ جوقتىعىن ايتۋعا بولادى. شاماسى، تەرگەۋ ورگاندارى ناعىز قىلمىسكەردى تاپقاننان گورى كامەلەتكە تولماعان، قورعانسىز جاس بالالارعا قىلمىستى اۋدارىپ، ءىستى تەزىرەك جابۋعا اسىققاندارى كورىنىپ تۇر. تەرگەۋشىلەر مەن سۋديالار قانداي ماقساتتى كوزدەپ جانە نە بولىپ جاتقانىن مەن تۇسىنبەيمىن. مەن سوت تورەلىگىنىڭ باستى ماقساتى – شىندىق ورناتۋ بولىپ تابىلاتىنا ارقاشان سەنىمدى بولدىم. ال، ءبىزدىڭ جاعدايدا كەرىسىنشە باستى ماقسات – ادەمى قۇراستىرىلعان، قالىڭ جانە كولەمدى ۇكىم شىعارۋ بولىپ شىقتى. كىمگە بايلانىستى بولسا دا... مەنىڭ تەرگەۋشىگە، سوتقا جانە پروكۋرورعا: ء«وزىڭىزدىڭ زاڭسىز، اياۋسىز بەيكۇنا ادامدى سوتتاعانىڭىزدى بىلە تۇرا، تۇندە دىم بولماعانداي ۇيىقتار الدىندا جانە تاڭەرتەڭ ۇيقىدان ويانعاندا ءسىز قانداي سەزىمدە بولاسىز، الدە ءسىزدىڭ جەكە باسىڭىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى ماڭىزدى بولعانى ما؟» دەگەن ساۋال قويعىم كەلەدى.
مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىن جانە عالامتور سايتتارىن وسى مەنىڭ ءوتىنىش حاتىمدى، ياعني مەنىڭ بالاما قاتىستى وسى سۇمدىق ادىلەتسىز جاعدايدى بارلىق حالىققا جاريا ەتۋلەرىڭىزدى سۇرايمىن. مۇنداي جاعداي اركىمنىڭ دە باسىندا بولۋى مۇمكىن ەكەنىنە ەندى كوزىمىز جەتتى. ءبىزدى ەشكىم ەستىمەيدى. قايدا بارىپ، نە ىستەۋگە بولادى؟ مەنىڭ سوڭعى ءۇمىتىم سىزدەردە، كومەكتەسىڭىزدەرشى! شىندىققا قول جەتكىزۋگە جانە ادىلدىكتى ورناتۋعا كومەكتەسىڭىزدەر!
ۇكىمدى وقىلعاننان كەيىن مەنىڭ بالامنىڭ قويشىباەۆ بەكبولاتتىڭ اكەسىنە جالعىز عانا ايتقانى: «اعا، مەن كىنالى ەمەسپىن!» دەگەن ءسوزى.
قۇرمەتپەن جانە ادىلدىككە دەگەن ۇمىتپەن ىرىسكەلدى كابدولدينا.
1 جەلتوقسان 2013.
Abai.kz
