«اسلاننىڭ ساباقتارىنان» تۇيگەن ويلار
1-2 سۋرەتتەر: "اسلاننىڭ ساباقتارى" ءفيلمىنىڭ رەجيسسەرى - ەمير بايعازين
3-7 سۋرەتتەر: "اسلاننىڭ ساباقتارى" فيلمىنەن كورىنىستەر
8 سۋرەت: Naradu كلۋبىنىڭ ارنايى بەلگىسى
كۇزدە «Naradu» دەپ ات قويىپ، مادەنيەت پەن ونەر سالاسىنداعى جىلت ەتكەن جاڭالىقتى جاس رەجيسسەر، ونەرتانۋشى، جۋرناليستتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، تالداپ، تالقىلاپ قولدا بار مۇمكىندىكپەن گازەت-جۋرنال، اقپاراتتىق سايتتار دا جاريالاپ تۇرساق دەگەن ىزگى نيەتپەن كلۋب قۇرعان ەدىك. ودان بەرى دە ارادا ايلار اۋنادى. ءسويتىپ جۇرگەندە كوپتەن كۇتكەن جاس رەجيسسەر ەمير بايعازيننىڭ «اسلاننىڭ ساباقتارى» اتتى العاشقى اۆتورلىق كينوتۋىندىسى جەلتوقسان ايىنىڭ باسىنان ەكرانعا شىقتى. ءفيلمدى كوردىك. كلۋبتىڭ بىرنەشە مۇشەسى جينالىپ، «اسلاننىڭ ساباقتارىن» تالدادىق. تومەندە سول تالقىلاۋدا ايتىلعان ويلاردى ۇسىنىپ وتىرمىز.
ەلزات ەسكەندىر، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسى جوعارعى رەجيسسەرلىك كۋرسىنىڭ ماگيسترى: مىسىق نەگە ايناعا قارامايدى؟
1-2 سۋرەتتەر: "اسلاننىڭ ساباقتارى" ءفيلمىنىڭ رەجيسسەرى - ەمير بايعازين
3-7 سۋرەتتەر: "اسلاننىڭ ساباقتارى" فيلمىنەن كورىنىستەر
8 سۋرەت: Naradu كلۋبىنىڭ ارنايى بەلگىسى
كۇزدە «Naradu» دەپ ات قويىپ، مادەنيەت پەن ونەر سالاسىنداعى جىلت ەتكەن جاڭالىقتى جاس رەجيسسەر، ونەرتانۋشى، جۋرناليستتەرمەن بىرلەسە وتىرىپ، تالداپ، تالقىلاپ قولدا بار مۇمكىندىكپەن گازەت-جۋرنال، اقپاراتتىق سايتتار دا جاريالاپ تۇرساق دەگەن ىزگى نيەتپەن كلۋب قۇرعان ەدىك. ودان بەرى دە ارادا ايلار اۋنادى. ءسويتىپ جۇرگەندە كوپتەن كۇتكەن جاس رەجيسسەر ەمير بايعازيننىڭ «اسلاننىڭ ساباقتارى» اتتى العاشقى اۆتورلىق كينوتۋىندىسى جەلتوقسان ايىنىڭ باسىنان ەكرانعا شىقتى. ءفيلمدى كوردىك. كلۋبتىڭ بىرنەشە مۇشەسى جينالىپ، «اسلاننىڭ ساباقتارىن» تالدادىق. تومەندە سول تالقىلاۋدا ايتىلعان ويلاردى ۇسىنىپ وتىرمىز.
ەلزات ەسكەندىر، ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسى جوعارعى رەجيسسەرلىك كۋرسىنىڭ ماگيسترى: مىسىق نەگە ايناعا قارامايدى؟
سۋرەتكەردىڭ باستى قاسيەتى - وزگەلەر كورمەگەن دۇنيەنى كورۋ. وزگەلەردىڭ ومىرىندە بولىپ جاتاتىن، بىراق وزدەرى ەلەي بەرمەيتىن قاتىناستاردى بايقاۋ. 2013-جىلى حالىقارالىق بەرلين كينوفەستيۆالىنىڭ "سەرەبريانىي مەدۆەد زا ۆىدايۋششيەسيا حۋدوجەستۆەننىە دوستيجەنيا" سىيلىعىن يەلەنگەن رەجيسسەر ەمير بايعازيننىڭ "اسلاننىڭ ساباقتارى" ءفيلمى - سۋرەتكەر تۋىندىسى. وقۋشىلار اراسىنداعى الىمجەتتىكتى بايان ەتكەن كينو شىعارما - مەكتەپ قابىرعاسىنداعى وزبىرلىق - مەملەكەت اياسىنداعى جۇيەنىڭ ءبىر ۇشى ەكەندىگىن كورسەتەدى. ءبىر-بىرىنە قىسىم جاساۋدىڭ ۋشىعۋىنان قىلمىسقا شاتىلعان بالالار مەن وسى قىلمىستى انىقتاۋ ءۇشىن ىسكە ارالاسقان تەرگەۋشىلەردىڭ مىنەزىندە ءبىر ورتاق قالىپ بار. ول - ءالدىنىڭ السىزگە ويىنداعىسىن ورىنداتۋى. باسىنۋى. مۇنداي قاسيەت جالپى ادامزات تابيعاتىنا ورتاق شىعار. الايدا، ادام بويىنداعى وسىنداي قاسيەتەر بەلەڭ الىپ، قوعامعا دەندەمەۋى ءۇشىن زاڭ قۇرىلىمى جۇمىس جاسايدى ەمەس پە؟! رەتتەپ وتىرادى. ال بىزدە ءالدىنىڭ السىزگە دەگەن ۇكىمى جۇمىس جاسايدى. سول رەتتەيدى. زاڭ - جوق! بۇل - پيراميدا ۇلگىسىمەن قۇرىلعان جۇيە. نازارباەۆ كەزەڭىندەگى جاستاردىڭ دا سانا-سەزىمى وسى جۇيە نەگىزىندە قالىپتاسىپ، ءوسىپ كەلەدى. فيلم كەيىپكەرلەرى اسلان مەن بولات تا - نازارباەۆ كەزەڭىندە تۋىلعاندار. مىنە، وسى پروتسەستەردى ەكراننان باقىلاپ وتىرعان كورەرمەن بۇگىنگى قوعامنىڭ شىنايى بەت-بەينەسىن ءتۇيسىنۋى انىق. الايدا، ءفيلمدى وسى كۇيىندە قابىلداي الماعان ادامدار دا بولىپتى. مەن ونى كينوتەاتردا جانىمدا وتىرعانداردىڭ ەموتسياسىنان، كەيىننەن سۇحباتتاسقانداردىڭ پىكىرىنەن اڭعاردىم. كينوداعى قىزارعان قان، ايتىلعان بوقتىق، دورەكىلىك، گۇرسىلدەگەن تەپكى مەن سوققى ولاردىڭ جۇيكەسىنە اۋىر تيسە كەرەك. كوبى وسىعان شىداي الماعان. سەبەبى، ءبىزدىڭ تانىم "HAPPY END" فيلمدەردىڭ ىقپالىندا قالىپتانعان. ءبىزدىڭ جانىمىز "دوبرىي فيلمدەرگە" ابدەن ۇيرەنىپ العان عوي. ارعىسى سوۆەت، بەرگىسى Hollywood دۇنيەلەرى، كەيىنگى كارىس پەن تۇرىكتىڭ ت.ب. سەريالدارى ءبىزدىڭ سانامىزعا وسىنداي تۇسىنىكتى تىعىندادى. ناتيجەسىندە تانىمىمىز تايازداندى. تاياز تانىم - تاياز تالعام. تانىمى تاياز ادامنىڭ - تالعامى دا تاياز. وسىندايدا ءبىزدىڭ كورەرمەننىڭ بويىنان كادىمگى مىسىققا ءتان پسيحولوگيالىق كۇيدى بايقاۋعا بولادى ەكەن. كادىمگى مىسىق. قالاي؟ مىسىق دەگەن حايۋان اينادان ءوزىن كورگەن كەزدە بايقاماي جىبەرىپ قوياتىن كورىنەدى. ءوز تۇرىنەن ءوزى شوشىعاندىقتان. ايتپەسە، سول مىسىعىڭىز اينانىڭ الدىنا كەلگەنشە بىلق ەتپەستەن تالاي ءومىرىن ءسۇردى عوي. بىراق اينانىڭ الدىنا كەلگەندە باعاناعىداي كۇيگە ءتۇستى. ءبىزدىڭ دە كورەرمەن ونەر تۋىندىسىنان ءوزىنىڭ شىنايى كەلبەتىن كورگەن كەزدە شىڭعىرىپ، ونىڭ ءوزى ەكەنىن مويىنداعىسى كەلمەي كەتەدى. ايتپەسە، وعانعا دەيىن-اق اينالا قورشاعان قوعامنان ەكراننان تانىس جايتتاردىڭ تالايىن بايقاپ تا، ەستىپ تە ءجۇر ەمەس پە؟! ءتىپتى، ودان دا سوراقىسىن. بىراق، ەلەگەن جوق. ەتى ۇيرەنىپ كەتكەن. ەلەمەۋدىڭ سەبەبىنەن دە ونداي جايتتار كوبەيگەن ۇستىنە كوبەيە تۇسەدى. ەگەر اعىمداعى ۋاقىتتى سارالاپ نەمەسە وسىعان ونەر تىلىندە ساراپتاما جاساعان شىعارمالاردى سىڭىرە العانىمىزدا مۇنداي ۋاقيعالاردىڭ پايىزدىق كورسەتكىشىنىڭ ءبىرشاما تومەن بولۋىنا سەپتەسەر ەدىك. ولاي ىستەي المادىق! بۇدان - ءومىر جايىنداعى، يەلىگىمىزدەگى زامان حاقىنداعى تۇسىنىگىمىزدىڭ ۇشقارى ەكەندىگىن بايقاسا بولادى. قازاقستاندىق كينوتەاتر ەكراندارىن جاۋلاعان "رازۆلەكاتەلنىي"، "پوپكورنوۆىي"، "Pepsi" فيلمدەردەگى "شىندىقتى" - ءومىر دەپ قابىلدادىق. اقيقاتىندا، ولاردىڭ تابيعاتى - ومىردەن الىس، ونەردەن شەت ەكەنىن بىلمەدىك. دەگەنمەن مۇنداي ءۇردىس تە بۇگىنگى تاڭعا عانا ءتان ەمەس، كينو تاريحىندا بۇرىندا بولعان ەدى. XX-عاسىردىڭ ورتاسىندا ءومىر سۇرگەن يتالياندىق جاس كينورەجيسسەرلەر دە "ونەردىڭ ومىردەن الىستاۋى" پروبلەماسىمەن ۇشىراستى. ولار وزدەرى كۋا بولعان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس پەن سوعىستان سوڭعى حالىقتىڭ رۋحاني-الەۋمەتتىك بولمىسىنىڭ وتاندىق كينو ەكرانىنان الىستاپ بارا جاتقانىن سەزدى. وسىنداي ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋ ماقساتىندا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ روبەرتو روسسەليني 1945 جىلى "ريم - وتكرىتىي گورود" ءفيلمىن ءتۇسىردى. بۇل فيلم - الەمدىك كينونىڭ دامۋىندا ۇلكەن رولگە يە - "يتالياندىق نەورەاليزمنىڭ" نەگىزى بولدى. باعىت ارى قاراي دامىپ، وسى تۋىندىنىڭ ارتىن الا ۆيتتوريو دە سيكا "پوحيتيتەلي ۆەلوسيپەدوۆ" (1948), " ۋمبەرتو د" (1952), لۋكينو ۆيسكونتي "زەمليا دروجيت" (1948), "روككو ي ەگو براتيا " (1960), فەدەريكو فەلليني "سلادكايا جيزن" (1960), "ۆوسەم س پولوۆينوي" (1963), ميكەلا́ندجەلو انتونيوني "پريكليۋچەنيە" (1960), "نوچ" (1961), "زاتمەنيە" (1962) فيلمدەرىن دۇنيەگە اكەلدى. بۇدان كەيىن جوعارىداعى ءپرينتسيپتى نەگىز ەتكەن "فرانتسۋزسكايا نوۆايا ۆولنا" وكىلدەرى - فرانسۋا تريۋففو، جان-ليۋك گودار، ەريك رومەر، كلود شابرول، جاك ريۆەتت سىندى رەجيسسەرلەر تۋىندىلارى دا كينو تاريحىندا ۇلكەن سەرپىلىس تۋدىردى. دۇنيەنىڭ ءتۇرلى تاراپتارىندا "نوۆوە نەمەتسكوە كينو"، "چەشسكايا نوۆايا ۆولنا"، "ياپونسكايا نوۆايا ۆولنا"، "گونكونگسكايا نوۆايا ۆولنا"، "رۋمىنسكايا نوۆايا ۆولنا" باعىتتارىنىڭ وكىلدەرى ونەر كەڭىستىگىنە شىقتى. كەشەگى "كازاحسكايا نوۆايا ۆولنا" - سەرىك اپرىموۆتىڭ "كونەچنايا وستانوۆكا " (1990), "اكسۋات" (1997), دارەجان ومىرباەۆتىڭ "كارديوگرامما" (1995), "كيللەر" (1998) فيلمدەرى سول اتاپ وتكەن "فرانتسۋزسكايا نوۆايا ۆولنانىڭ" تيگىزگەن ىقپالىنىڭ جەمىسى ەدى. ەمير بايعازيننىڭ دە شىعارماشىلىق تۇلعا رەتىندەگى كوزقاراس قالىبىن وسى ءبىر ويلاۋ جۇيەسىنىڭ وسىنەن الشاق قاراۋعا بولمايدى. ول دا وسى "تولقىنداردىڭ" تانىمىنداعىداي "ونەردىڭ ومىردەن الشاقتاماۋىنا" باسا نازار اۋدارعان. رەسەيلىك رەجيسسەر اندرەي زۆياگينتسەۆ ءبىر سۇحباتىندا مىناداي وي ايتىپتى: "حۋدوجنيك وبيازان گوۆوريت و توم، چتو ەست، ا نە و توم، چتو موگلو بى بىت، – نە پريۋكراشيۆايا. و توم، چتو ترەۆوجيت، ا نە و توم، چتو ۋسپوكايۆاەت، مول، ۆسە حوروشو، پرەكراسنايا ماركيزا. ەگو دولگ – نە وبسلۋجيۆات چي-تو ينتەرەسى، ا ۆيدەت ۆەششي ۆ ياسنوم سۆەتە، ي گوۆوريت پراۆدۋ." ءبىر ادامنىڭ اۋزىمەن ايتىلعان - شىنايى سۋرەتكەر قاۋىمنىڭ مىندەتى. ولاردىڭ دۇنيەلەرىنىڭ ەڭ باستى قۇندىلىعى دا ءارى ادامزاتتىڭ رۋحاني ساناسىنداعى ورنى دا وسى مىندەتتى - مۇراتىنا اينالدىرماعىندا بولماق. "اسلاننىڭ ساباقتارىنىڭ" اۆتورى دا وسى مۇراتتان ۇمىتتەندىرەتىن قازاق كينوسىنداعى جاڭا ەسىمدەردىڭ ءبىرى.
P.S.
جوعارى دەڭگەيدە تۇسىرىلگەن فيلم بەرليننىڭ باس جۇلدەسىن نەگە الا الماعان دەپ تاعى ءبىر ويعا قالۋعا بولماس. سەبەبى، فەستيۆالدە "زولوتوي مەدۆەدتى" يەلەنگەن رۋمىنيا رەجيسسەرى كالين پيتەر نەتسەردىڭ "پوزا رەبەنكا" ءفيلمى دە ءوز ورنىنا، ال ەميردىڭ ءفيلمى دە ءوز ورنىنا لايىق بولدى. باستىسى، وسىنىڭ ءوزى ونەر ءۇشىن زور جەتىستىك
ءاسيا باعداۋلەتقىزى، جۋرناليست: ەميردىڭ ساباقتارى
كوپتەن كۇتكەن «اسلاننىڭ ساباقتارىن» («ۋروكي گارموني») قايبىر كۇنى بارىپ كوردىك. سودان وتىرىپ تالقىلادىق. ەميردەن باستالىپ، ماعاۋينمەن اياقتالعان اڭگىمە تۇنگى 3-كە دەيىن جالعاستى-اۋ دەيمىن. كەيدە كينو تۋرالى ء«بىر كورۋگە بولادى» دەگەننەن اسىپ ەشتەڭە ايتا المايسىڭ. ال «ساباقتار» تۋرالى... تاۋسىلمايتىن، تۇگەسىلمەيتىن سياقتى. مۇمكىن، اقبەرەندەردى سىنايتىن اعالار ەميردى دە «جالعان كۇردەلىلىككە ۇرىنادى» دەپ سىبايتىن شىعار، بىراق بۇل بالانىڭ كينوسىندا "شىندىق" دەگەن الاپات كۇش بار.
فيلمدەگى العاشقى وقيعا – اسلان قويدى باۋىزدايدى. ء«پىسسىمىللا» دەپ ايتپادىڭ عوي» دەيدى اپاسى. مۇندا ءۇن جوق. ول نەگە قويدى ءوزى سويدى؟ ويتكەنى اكەسى جوق. اعاسى دا جوق. مىنە، وسى جالعىز بالا مەدكوميسسيادان وتكەندە بولات دەگەن بالامەن قاتار كەلەدى. جانە مۇنىڭ كۇشى كوپتەۋ بولىپ شىعادى. العاش رەت بولاتتىڭ ەگوسىن ءبىز وسى كەزدە بايقايمىز. «مەن تاعى كورەيىن» دەيدى ول دارىگەرگە. ءبىر قاراعاندا كۇلكىلى، قاراپايىم عانا كورىنىس سياقتى. بالانىڭ «باقتالاستىعىندا» تۇرعان نە بار؟ بىراق ءبىر ءسوز، ءبىر كوزقاراس، ءبىر مىنەز تاعدىرلاردى شەشىپ جاتادى. ەمير بىزگە وسىنى ەسكەرتتى.
سويتكەن اسلاندى بولات بۇكىل بالالاردىڭ الدىندا قورلايدى. ول جاۋاپ بەرمەيدى. مۇمكىن، قورىقتى. مۇمكىن، بۇل جاي عانا ونىڭ تابيعاتىندا جوق. ومىردە نەندەي كونفليكت بولسا دا ول سول مەزەتتە شەشىلۋى كەرەك. ەمير بىزگە سونى ۇيرەتتى.
اسلان الاستاتىلدى. «ەشكىم ونىڭ قولىنان المايتىن بولسىن». مەكتەپكە كەلەدى. كورەتىنى ءالسىزدىڭ قورلانۋى. بىراق شىن مانىندە كىم كۇشتى، ونى ۋاقىت كورسەتەدى. ءبارى بەتپەردە. كۇشتىنىكى دە بەتپەردە. السىزدىكى دە بەتپەردە. ءبىز وسى كىشكەنتاي بالالاردىڭ ۇلكەن تەكەتىرەسىن كورىپ، شيىرشىق اتىپ وتىرعاندا... وقيعا ءوربي بەرەدى. «مەيىرىمدى بولىڭدار» دەيدى «گرەۆ» جينايتىن جىگىت. اسلان قايتا-قايتا جۋىنا بەرەدى، بۇل ءتانىن ەمەس، جانىن تازالاعىسى كەلەتىن جانتالاسقا كوبىرەك ۇقسايدى.
ول تەلەديداردان دەرەكتى فيلم كورەدى. تاراقاندار «وسىنداي دا وسىنداي اۋرۋلاردى تاراتۋشى» ەكەن. بۇل تاراقانداردى ۇستاپ الىپ، ەلەكتر ۇستەلىنە قويىپ سوتتايدى. «تاماقتى نەگە ۇرلايسىڭ؟». بىلاي قاراساڭ، وندا تۇرعان نە بار؟ بالالاردىڭ ءبارى جىبىرلاعان جاندىكتەردى قيناعاندى جاقسى كورەدى. بىراق وسىنى ەمير بايانداعاندا - جانىڭ تۇرشىگە قورقاسىڭ. ءبىز بالاسىنىڭ نە ىستەپ، نە قويىپ جاتقانىنا ءمان بەرمەيتىن حالىقپىز عوي. ولاردىڭ ءومىرى ەرتەڭ باستالاتىن سياقتى. سويتسەك، ولار ءومىر ءسۇرىپ جاتىر ەكەن. جانە كەيدە تارتىستارى ەرەسەكتەردىكىنەن بەتەر قاتىگەز ەكەن. بالاڭىزعا كوڭىل ءبولىپ قويىڭىزشى.
اسلاننىڭ جۇرەگىندە ماحاببات تا بولاتىن. ول سىنىپتاعى ەڭ سۇلۋ، قول جەتپەيتىن قىزعا عاشىق بولدى. حيدجاپ كيەتىن قىز بەن مۇعالىمنىڭ اراسىندا دا قاقتىعىس. سىنىپقا ميرساين دەگەن جىگىت كەلەدى. كومپلەكس جوق، جۇرەگى اشىق، ءادىل دە ادىلەتتى. بىرتىندەپ ونى دا جۇيە «سىندىرۋعا» تىرىسادى. مۇعالىمدەر دە ىلعي ميرساينعا قارسى.
تاراقانداردى سوتتاپ جۇرگەن بالا ەندى ادامداردى دا سوتتاۋعا بەكىنەدى. «...يلي پراۆو يمەيۋ؟» دەيتىن راسكولنيكوۆ ەسكە تۇسەدى. زۇلىمدىقتىڭ كوزىن جويۋ ءۇشىن قىلمىس ىستەۋ ادىلەتتى مە؟.. اسلان ۇندەمەيدى. ول ۇندەمەگەن سايىن جانىڭ بايىز تاپپايدى.
قولىن جۋىپ جاتقان ەكى پوليتسەي «بۇلار كىناسىز بولسا شە؟» – «باسىڭدى اۋىرتپا، بۇل ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز» دەيدى عوي. سويتەدى دە، قولىن جۋىپ، ءارى قاراي كەتە بەرەدى. ءبىز دە ومىردە، كەيدە ادىلەتسىزدىكتى كورىپ تۇرىپ، قولىمىزدى جۋىپ جۇرە بەرەمىز عوي...
ميرساين قينالعاندا، الدەنەدەن قاشىپ، الدەقايدا تىعىلعىسى كەلگەندە «حەپپيلوندى» ەسكە الادى. ويتكەنى ونىڭ اتا-اناسى اجىراسىپ جاتىر. «ماعان ءبارىبىر. ەسەيدىك قوي» دەيدى ول ءوزىن جۇباتىپ. ويتكەنى بالا بولىپ ەركەلەپ، بىرەۋدىڭ قولتىعىنا دا تىعىلا المايدى. ەەەي، ءبىزدىڭ عاسىردىڭ قورعانسىز بالالارى... ءبىز ىلعي بىرەۋدىڭ ىعىنا تىعىلامىز عوي. ال جەمە-جەمگە كەلگەندە ءبارىبىر، بارلىق قيىندىقتاردى ءوزىمىز ەڭسەرۋگە تۋرا كەلەدى.
بولات الىپ جۇيەنىڭ بولشەگى (مۇمكىن قۇربانى) عانا بولاتىن. ءبىر ادامدى ولتىرگەنىمەن (كىم ولتىرسە دە), ەكى بالانى سوتتاعانىمەن، جۇيە قالا بەرەدى. ال اسلاندار اردىڭ سوتىنان زارداپ شەگەدى.
مەكتەپتەگى الىمجەتتىكتى كىم كورمەي ءجۇر؟ بىراق وسىعان دەيىن سول جۇيەگە كىم نازار اۋداردى؟ ەشكىم. ەمير ادەيى بالالاردى الىپ وتىر. ەگەر جۇيە جەلىكتىرمەسە – بولات، مەيىرىم كورسە – اسلان مەن ميرساين قانداي بولىپ وسەر ەدى؟ «اسلاننىڭ ساباقتارى» ءبىزدىڭ سۋىق عاسىردىڭ قۇرباندارىن جوقتاۋ.
«كينو دەگەن وقيعا» دەيدى عوي. مەنىڭشە، كينو دەگەن قاقتىعىس. «اسلاننىڭ ساباقتارى» تۇنىپ تۇرعان قاقتىعىس. ەمير وقيعانى ءوربىتىپ اكەلە جاتادى دا، شارىقتاۋ شەگىنە جەتكەندە اتتاپ ءوتىپ كەتەدى. قالاي بولدى، نە بولدى – ءوزىڭ تارقاتىپ ال. وپەراتورلىق جۇمىسى دا ماعىناسىز ەمەس، مۋزىكا قولدانباي-اق جۇرەگىڭنىڭ قىلىن شەرتە بىلەتىنى – ءوز الدىنا جەتىستىك. ءار بالا ءوزىن ويناپ جۇرگەن سياقتى، ال ولاردىڭ ءتىلى، سويلەۋ مانەرى – ءبارى كادىمگى ومىردەن الىنعان... قىسقاسى، دۇنيەگە سۋرەتكەر كەلدى. تارقاتىپ كەيىن جازا جاتارمىز. (ايتپاقشى، مۇنداعى كەيبىر ويلار اتى اتالعان دوستارىمنىڭ اۋزىنان شىققانىن ەسكەرتەمىن).
ءومىرجان ابدىحالىقۇلى، جۋرناليست: ال، اسلان شە؟
بىرىنشىدەن، «اسلاننىڭ ساباقتارى» - ءبىز، ءبىزدىڭ قوعامنىڭ وزىنەن جاسىرىپ، ءار جەرگە كومىپ كەلگەن شىندىعىن تراكتورمەن كۇرەپ، قوپارىپ تاستادى. كينو ارقىلى كورگەن وسى شىندىقتان جانىمىز تۇرشىكتى. نەگە؟ سەبەبى، «جەرلەنگەن» شىندىقتىڭ «ولىمىنە» ءاربىرىمىزدىڭ قاتىسىمىز بار. ياعني، اسلاننىڭ، بولاتتىڭ بويىنداعى قاتىگەزدىك كوكتەن دارىعان جوق، ونى ءبىز قۇرعان، داۋىس بەرگەن، «جارقىن بولاشاق ءۇشىن» دەپ ورناتقان جۇيە دارىتتى. ءتىپتى، ءفيلمنىڭ باسىنداعى قوس بالانىڭ ءبىر-بىرىمەن شارپىسۋى ارقىلى كورىنىس تاباتىن قاتىگەزدىكتىڭ «وسكەن»، «ەسەيگەن» جانە جەتىلگەن ءتۇرىن كارتينانىڭ سوڭىنا تامان شىعاتىن ەكى تەرگەۋشىنىڭ ارەكەتىنەن انىق كورۋگە بولادى. تۇرمەمەن مەكتەپتىڭ ايىرماسا شويىن تەمىر ەسىك پەن تور كوز تەرەزە عانا ەكەنىن كورەسىز.
كينوداعى نەگىزگى وقيعا وتەتىن مەكتەپ - جۇيەنىڭ ەڭ ماڭىزدى ءارى باستاۋشى ورىندارىنىڭ ءبىرى. ال، مەكتەپتەگى ءبىزدىڭ بولاشاق تۋرا قان مايداندىڭ ورتاسىندا ءجۇر: الىمجەتتىك، زورلىق-زومبىلىق، باقتالاستىق، قورلاۋ. بۇل از دەسەڭىز، اقشا جيناۋدىڭ تۇرمە زاڭدىلىعى بەرىك ورناعان، سالتانات قۇرعان سارايىنداعى بالالاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ، تىرشىلىك ءۇشىن كۇرەسى. ءبىر قايىرساق، مەكتەپ – قىلمىس الەمىنىڭ، تۇرمەنىڭ – باستاۋىش كلاسى. «اسلاننىڭ ساباقتارى» - ءبىز كورمەگەن، بىلمەگەنسيتىن، كەرەك بولسا، «وي، بالالاردىڭ ءبارى سول. ول دا ءومىردىڭ وتەتىن جولى» دەپ وزىمىزشە «زاڭداستىرىپ» العان اششى شىندىقتى بەتىمىزگە شىجىرعىرا باسادى.
ەكىنشىدەن، اسلان جانە ونىڭ سىنىپتاس، قاتارلاستارىندا تاڭداۋ بار ما ەدى دەگەن ماسەلە. مەكتەپتە ورنىققان الىمجەتتىك پەن قاناۋ جۇيەسىندە ولار دا تاڭداۋ جوق. ول جۇيەگە قارسى شىقساڭ – ادامنىڭ قورىنا اينالىپ، قورلىقتان كوز اشپايسىڭ. كۇرەسۋگە دارمەن جوق. ەندى نە ىستەمەك كەرەك؟ ەشتەڭە. سول جۇيەگە قىزمەت ەتەسىڭ - اقشا جينايسىڭ. كارتينا وقۋشىلار اراسىنداعى الىمجەتتىكتى كورسەتىپ وتىرعانمەن، ونىڭ ار جاعىنان تۇتاس قوعامداعى جەمقورلىق پەن پاراقورلىقتىڭ ءيسى مۇرنىڭىزعا كەلەدى.
بولات - مەكتەپتەگى اتامان، سىرتتان كەلەتىندەرگە اقشا جيناپ بەرەتىن، سونى ۇيىمداستىراتىن، سىرتقى كۇشتىڭ مەكتەپتەگى «سەنىمدى وكىلى». بىراق، بولات وسى ارەكەتىمەن ءوزىنىڭ ىشكى السىزدىگىن بۇركەمەلەيدى. ونىڭ السىزدىگىنىڭ ارتىندا – تاربيەنىڭ وسالدىعى تۇر. كارتينانى كورە وتىرىپ، بولاتتى دا وزگە كەيىپكەرلەردى دە كىنالاي المايسىڭ. سەبەبى، ولار دا تاڭداۋ جوق. بولات بولماسا ونىڭ ورنىن باسقا بىرەۋ باسار ەدى. تاڭداۋ جوق جەردە جاعدايعا كوندىگۋ عانا قالادى.
ال، اسلان شە؟
كينو باستالعاندا جاپ-جاسىل دالا، تىنىشتىق، جەلمەن تەربەلگەن كوك شالعىندى كەشىپ بارا جاتقان اسلاندى كورەمىز. وسى كورىنىس بىردەن سۇرقاي سۇر دۇنيەگە اۋىسادى: قىس. اۋىلدان جىراق، القام-سالقام وڭاشا ءۇي. جالعىز بالا. قارتايعان كەيۋانا. جۇپىنى تۇرمىس. باستاپقى كورىنىس اسلاننىڭ بەيسانالى ارمانىنان ەپتەپ سىر بەرەدى دەسەك، كەيىنگىسى – قاشىپ قۇتىلا المايتىن ءوتىپ جاتقان بالالىق شاعى. وسى ەكى كورىنىستىڭ ءوزى فيلم باستالا سالىسىمەن-اق، كورەرمەن كوڭىلىن ءبىر جىلىتىپ، ءبىر سۋىتادى.
ۇشىنشىدەن، اسلاننىڭ حيدجاب كيگەن قىزعا عاشىق بولۋى جانە وعان ءوز سەزىمىن قاعازدان جاسالعان گۇل، تاعى باسقا ادەمى زاتتارمەن جەتكىزۋگە تىرىسۋى ارقىلى رەجيسسەر اسلاننىڭ بويىنداعى جاستايىنان ءومىردىڭ ءوزى تاسباۋىر، قاتىگەز ەتىپ جىبەرگەن جان دۇنيەسىنىڭ تۇكپىرىندە تىعىلىپ جاتقان مەيىرىم مەن ماحابباتتىڭ ۇشقىنىن كورسەتەدى. بىراق، مەيىرىم مەن ماحاببات جىلۋ، قولداۋ تاپپادى. بۇل ءوز كەزەگىندە بالا بويىنداعى ومىرگە وشپەندىلىكتى ورشىتە تۇسەدى. تاراكاندارعا جاسالعان وشپەندىلىك تاجىربيەسى اقىرى «ناتيجە» بەرەدى. ياعني، قىلمىسقا اپارادى. بىراق، اسلاننىڭ جاعدايىندا بۇل ارەكەت ءوزىن قۇتقارۋ، اراشالاۋ، تازارۋ سياقتى دا اسەر قالدىرادى.
فيلمدە حيدجاب كيگەن وقۋشى قىز بەن مەكتەپ ديرەكتورى اراسىنداعى اڭگىمە بار. حيدجاب تۋرالى. بىراق، بۇل جۇلگە باستالعانىمەن اياقسىز قالعان. بالكىم، اياقسىز قالدىرۋعا ءماجبۇرت ەتتى. دەسە دە، ديرەكتور مەن وقۋشى اراسىنداعى دياولوگتىڭ وزىنەن ءبىز تاعى دا قوعامنىڭ ءبىر جاندى جەرىن كورەمىز. ال، وقۋشىلاردان اقشالاي، زاتتاي «الىم» جينايتىن جىگىتتىڭ اق تاقيا كيىپ، مۇسىلماندىق كەيىپتە ءجۇرۋىنىڭ ءوزى كوپ ويعا قالدىرادى.
قورىتا ايتقاندا، ەمير بايعازيننىڭ «اسلاننىڭ ساباقتارى» ءفيلمى جاڭا – جەتىنشى بۋىننىڭ ونەردەگى، سونىڭ ىشىندە كينوداعى العاشقى جەتىستىگى، العان بيىگى. ەميردىڭ اۆتورلىق ءفيلمى - ءبىزدىڭ شە، تاۋەلسىز، ازات ۇرپاقتىڭ ونەردەگى ءوز داۋسى. ەندىگى ونەردىڭ وزگەدە سالالارىندا ەميردىڭ زامانداستارىنىڭ ءۇنى شىعاتىنىنا جانە ولاردىڭ سەڭدى بۇزىپ، تالعام مەن تازا ونەرگە دەگەن كوقاراسقا توڭكەرىس الىپ كەلەتىنىنە سەنگىم كەلەدى.
Abai.kz
