• سوزتانىم

1-سۋرەت: تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلى.

2-سۋرەت: ارال اۋدانىنا جاسالعان ەكسپەديتسيا (1987).

3-سۋرەت: تۇرماعامبەت پەن جامبىل.

4-سۋرەت: شايىردىڭ عىلىمي جيناعىنىڭ مۇقاباسى.

• سوزتانىم

1-سۋرەت: تۇرماعامبەت ىزتىلەۋۇلى.

2-سۋرەت: ارال اۋدانىنا جاسالعان ەكسپەديتسيا (1987).

3-سۋرەت: تۇرماعامبەت پەن جامبىل.

4-سۋرەت: شايىردىڭ عىلىمي جيناعىنىڭ مۇقاباسى.

ۇسىنىلعان سۋرەتتەر بەرىك ءجۇسىپوۆتىڭ جەكە مۇراعاتىنان الىندى.

تۇرماعامبەت – ءتۇپسىز مۇحيت سياقتى تەرەڭ ادام، باعىنا قاراي قولجازباسى تولىق ساقتالعان شايىر. ەسەسىنە، تاعدىرى ايانىشتى. سول كىسىنىڭ سوڭىندا قالعان 6 داپتەرىن قاديمنەن قازىرگى كيريلليتساعا اۋدارىپ، عىلىمي باسىلىمىن جاساۋعا جارتى جىل ۋاقىتىم جۇمسالىپ ەدى. التىنشى داپتەرىنەن ءوزى جازعان، ەل اراسىنان جيناعان 3117-دەي ماقال، ماتەل، ناقىل سوزدەرى تابىلدى. ءبىر ەسكەرەتىنى: ىشىندە حالىق مۇراسى ارالاس كەلىپ وتىرادى ەكەن. سونى ايىرىپ، باعاسىن بەرىپ، ءباسىن سالماقتايدى دەگەندەردىڭ دەنى بۇگىندە كۇنكورىستىڭ قامىمەن كەتتى. وكىنىشتى! ءبىر ەرەكشەلەگى، ول – باعزىدان كەلە جاتقان ءسوز مارجاندارىن ينتەرپريتاتسيالاپ، تولىقتىرىپ، وزىندىك ورنەگىن قوسا وتىرىپ ءوڭىن اينالدىرىپ، زامانىنا، قوعامداستارىنىڭ قابىلداۋىنا قاراي قايتا قالىپتاپ وتىرعان. جانە بۇگىنگى ءبىز بەنەن سىزدەر ءۇشىن «انايى» دەپ قابىلدانىپ، قۇلاققا تۇرپىدەي تيەتىن سوزدەر ول كىسى ءۇشىن كادۋىلگى ماشىق رەتىندە قابىلدانعانىن بايقاۋ قيىن ەمەس. جالعىز تۇرماعامبەت ەمەس، كەلەر كۇندەردىڭ بارىسىندا الا قورجىندا جاتقان تالاي دۇنيەمەن بولىسەرىمىز حاق. تۇرەكەڭنەن باستاعان ەكەنبىز، ەندەشە سۇلەيدىڭ ءسوز مايەگىنە ءمان بەرىڭكىرەيىك. جاڭا باستالعان جىلقى جىلىندا شايىردىڭ ات دەگەن سوزبەن بايلانىستى وي-ورامدارىن عانا ىرىكتەپ ۇسىنىپ وتىرمىن. سونىمەن، قازاقتىڭ جانىنا بالانعان ات دەگەن ءسوزدىڭ قازىعىن اينالىپ ءجۇرىپ تۇرەكەم نە دەيدى ەكەن...

بەرىك ءجۇسىپوۆ، فولكلورتانۋشى

1. ەلىڭ جامان بولسا – ءبىر جاقسىنى ساعالا،
اتىڭ جامان بولسا – اق تەكەنىڭ مۇيىزىمەن تاعالا.

2. اتپەن ويناعانشا اتاڭنىڭ باسىمەن وينا...

3. باي اتقا مىنسە: قۇتتى بولسىن! – دەيدى،
جارلى اتقا مىنسە: – قايدان الدىڭ؟ – دەيدى.

4. ارعىماق اتتى بايتال باستامايدى،
ارۋاقتى شايتان باستامايدى.

5. اس قادىرىن اشىققان بىلەدى،
ات قادىرىن اسىققان بىلەدى.

6. اتتان بايتال وزادى، اۋليەدەن شايتان وزادى.

7. اياعىڭدى كوتەرسە – ات،
تاماعىڭنان وتسە – اس.

8. ات باققان اش بولادى،
اتتانعان كۇنى توق بولادى.

9. ات مىنەردە كەرەك،
كوت قىلاردا كەرەك.

10. اتتى اربادا كور،
جىگىتتى وردادا كور.

11. اتىڭ جامان بولسا – ارمانىڭ كەتەر،
دوسىڭ جامان بولسا – ءدارمانىڭ كەتەر...

12. ايت – اتتىنىكى، توي – توندىنىكى.

13. اسىڭ باردا ەر تانى بەرىپ ءجۇرىپ،
اتىڭ باردا جەر تانى جەلىپ ءجۇرىپ.

14. اقىرلاس اتتىڭ مىنەزى جۇعادى.

15. ات – ولەدى، قۇس – قاشادى.

16. ارتقى ايىلىم بەرىك بولسا، اتىم تۋلاپ نە ەتەرسىڭ؟

17. تاي – اتقا جەتكىزەدى، ات – مۇراتقا جەتكىزەدى.

18. اتسىزدىڭ اتاسىنىڭ قۇنى كەتەدى...

19. ات قارتايسا ۇرىنشاق بولادى،
ەر قارتايسا جاڭىلشاق بولادى.

20. اس قادىرىن بىلمەسەڭ اشارشىلىق بەرسىن سازاڭدى،
ات قادىرىن بىلمەسەڭ جاياۋشىلىق بەرسىن جازاڭدى.

21. ارعىماق ات جابى بولمايدى،
جالى كەتىپ ارىسا دا.
جاقسى ادام جامان بولمايدى،
جاسى جەتىپ قارىسا دا...

22. ات پەن ەسەك اقىرلاس بولسا، زەڭى جۇعادى.

23. اقىلدى اتىن ماقتايدى،
اقىماق قاتىنىن ماقتايدى.

24. اتىڭدى تىڭ ساقتاما،
تامىرىڭدى تىڭ ساقتا.

25. قاتىن الما – قايىن ال،
جاقسى كورەر تامىردىڭ اتىن الما، تايىن ال!

26. اتىڭنان ايرىلساڭ دا، ەر-توقىمىڭنان ايرىلما.

27. اقىلسىز جىگىت – اۋىزدىقسىز ات.

28. ات باسى مەن ەر باسى قايدا قالمايدى؟

29. اتالاستىڭ اتى وزعانشا،
اۋىلداستىڭ تايى وزسىن!

30. اتتىڭ جامانى – تايىمەن وينايدى،
ايەلدىڭ جامانى – بايىمەن وينايدى.

30. ات اقىماعى – جورعا، ادام اقىماعى – مولدا.

31. ات جاقسىسى بوز بولادى،
ادام جاقسىسى تاز بولادى.

32. ارىق اتقا قامشى ءۇيىر،
جىرتىق ۇيگە تامشى ءۇيىر.

33. ات جۇيرىگى ايىرىدى،
ءتىل جۇيرىگى قايىرادى.

34. اندىزدى جەردە ات ولمەيدى،
ءۇيىرلى جەردە ەر ولمەيدى.

35. ات قىزىعى – ارىعانشا.

36. از عانا جىلقىلى ايعىرىن جايلايدى،
ازدان كوبەيگەن تەنتەك شوقپارىن سايلايدى.

37. توسەكتەن شوشىعان ەر وڭبايدى،
كونەكتەن شوشىعان بيە وڭبايدى...

38. ەسەك مىنگەن ات سۇرامايدى،
بالىق جەگەن ەت سۇرامايدى.

39.ق اتىننىڭ مولداسى قۇرىسىن،
بايتالدىڭ جورعاسى قۇرىسىن...

40. قۋ قانجىعا جۇيرىكتەن،
بەلى جۋان بەرىك ارتىق...

41. جورعا مىنگەن جولداسىنان ايرىلادى،
كوپ جاساعان قۇرداسىنان ايرىلادى.
 
42. جۇرتتىڭ جاقسىسى كەتىپ، جامانى قالدى،
جىلقىنىڭ جۇيرىگى كەتىپ، شابانى قالدى...

Abai.kz