بىلتىرىعى جىلدىڭ كۇزىندە الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىندارى «قارا بازار» – «باراحولكا» اتاپ كەتكەن اشىق ساۋادا ورىندارى قاتارىنان بىرنەشە رەت وتقا وراندى.  ەڭ العاشقى جانە ەڭ ۇلكەن ءورت 2013 جىلدىڭ 13 قىركۇيەگىندە «ولجا»، «ايان», جانە «كەرەمەت» كوتەرمە بازارلارىندا بولدى. ءۇش كۇن بويى وت تۋلاپ جانىپ جاتتى، بىراق، قۇدايعا شۇكىر، ادام ءولىمى بولعان جوق.

17 قاراشادا الماتى باراحولكاسىندا ەكىنشى رەت بولعان ۇلكەن ءورت كەزىندە ءۇش بازار - «ارال», «قۇلاگەر»  جانە  «ەۆرازيا»  جارتىلاي   جانىپ كەتتى. ءورتتى ءبىر تاۋلىكتەي ءسوندىردى، ءتىپتى اۆياتسيا كۇشىن قولدانۋعا تۋرا كەلدى.   . 

26  قاراشا كۇنى  «الاتاۋ-2» بازارىنداعى سپورتتىق تاۋارلار ساتاتىن بۋتيكتىڭ ەكى شارشى مەترى  كۇلگە اينالدى.

بىلتىرىعى جىلدىڭ كۇزىندە الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىندارى «قارا بازار» – «باراحولكا» اتاپ كەتكەن اشىق ساۋادا ورىندارى قاتارىنان بىرنەشە رەت وتقا وراندى.  ەڭ العاشقى جانە ەڭ ۇلكەن ءورت 2013 جىلدىڭ 13 قىركۇيەگىندە «ولجا»، «ايان», جانە «كەرەمەت» كوتەرمە بازارلارىندا بولدى. ءۇش كۇن بويى وت تۋلاپ جانىپ جاتتى، بىراق، قۇدايعا شۇكىر، ادام ءولىمى بولعان جوق.

17 قاراشادا الماتى باراحولكاسىندا ەكىنشى رەت بولعان ۇلكەن ءورت كەزىندە ءۇش بازار - «ارال», «قۇلاگەر»  جانە  «ەۆرازيا»  جارتىلاي   جانىپ كەتتى. ءورتتى ءبىر تاۋلىكتەي ءسوندىردى، ءتىپتى اۆياتسيا كۇشىن قولدانۋعا تۋرا كەلدى.   . 

26  قاراشا كۇنى  «الاتاۋ-2» بازارىنداعى سپورتتىق تاۋارلار ساتاتىن بۋتيكتىڭ ەكى شارشى مەترى  كۇلگە اينالدى.

وسىمەن قاۋىپسىزدىك شارالارى كۇشەيتىلىپ، الماتىداعى «قارا بازارلاردا» قاعىنعان ءورت توقتاعان شىعار دەپ ويلاپ ۇلگەرگەنىمىزشە، احمەتجان ەسىموۆ استانادا قر پرەزيدەنتى جانىنداعى  ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندەگى بريفينگتە ءباسپاسوز وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، «باراحولكالاردىڭ» باسىندا كىمدەردىڭ تۇراعىنىن جاريا ەتەمىن دەپ الدەكىمدەرگە دوق كورسەتتى.  اكىم، ارينە، ازىرگە ەشكىمنىڭ اتى-ءجونىن ايپارا ەتكەن جوق. الايدا، «قارا بازاردى» كوشىرۋ وعانا اسا قيىنعا سوعىپ جاتقانى بايقالادى. ولاي بولاتىن سەبەبى، «قارا بازاردىڭ» سىرتىندا اسا ىقپالدى ادامدار تۇرعان كورىنەدى. Ratel.kz سايتى سول پارمەنى كۇشتى ادامداردىڭ ەسىمىن جاريا ەتىپ جۋرناليستتىك زەرتتەۋ جۇرگىزىپتى. قاراڭىز:  

«شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىسى  «قاراساي بن» جشس-ءى، تىركەۋ نومەرى 47645-1910, مەكەن-جايى: الماتى قالاسى، سولتۇستىك اينالىم كوشەسى، 7. قۇرىلتايشىسى – نازارباەۆ بولات  ءابىشۇلى. قىزمەت اياسى– ساۋدا –ساتتىق. جەر تەلىمىنىڭ اۋدانى – 23 مىڭ شارشى مەتردەن ءسال كوپ،  كاداسترلىق ءنومىرى – 20-314-038-009» دەپ باستالادى Ratel.kz سايتىنىڭ زەرتتەۋ ماقالاسى.

ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىسى «ارال-كەگەن» جشس-ءى، تىركەۋ № 113423-1910, مەكەن-جايى: سولتۇستىك اينالىم، 36. قۇرىلتايشىلاردىڭ بىرەۋى – نازارباەۆا ءانيپا ابىشقىزى. ەكىنشى قۇرىلتايشى، تاقىرىپقا وراي، بىرنەشە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەردىڭ يەسى بولىپ تابىلادى (تىركەۋ نومەرى بىزدە بار),  ول دا جوعارىداعى مەكەن-جايدا ورنالاسقان جانە ونىڭ دا  جەر تەلىمدەرى  بار  (كاداسترلىق نومەرى بىزدە بار), الايدا ولار ساۋدا-ساتتىقپەن ەمەس،  مەتاللۋرگيالىق ءوندىرىس جانە پايدالى قازبالاردى وندىرۋگە مامانداندىرىلعان. سونىمەن قاتار،  وسىنداي تاعى ەكى كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى – «ال-فارابي ترەيد» جشس-ءى، سولتۇستىك اينالىم، 7 مەكەن-جايى بويىنشا تىركەلىمدە تۇرعان، تىركەۋ №65310-1910, جانە «كەنجەحان» جشس-ءى،  سولتۇستىك اينالىم، 36, مەكەن-جايى بويىنشا تىركەلىمدە، تىركەۋ № 46034-1910, سايكەسىنشە بىرەۋىنىڭ ورتاقتاس يەلەنۋشىسى، ەكىنشىسىنىڭ يەسى جوعارىدا اتالعان ءانيپا ابىشقىزى نازارباەۆا. اتالعان جشس-تەر ساۋدا-دەلدالدىق قىزمەت اتقارادى. ول دا تۇسىنىكتى-اۋ، الماتىنىڭ سولتۇستىك  اينالىمىندا قانداي جەر استى قازبا بايلىقتارى بولۋى مۇمكىن؟ مەتاللۋرگيامەن دە اينالىساتىنداي ەشتەڭە جوق.

ال ساۋدا الاڭدارىنا كەلسەك، اڭگىمە باسقا: ارقايسىسى 10-12 مىڭ شارشى مەتر بولاتىن جەر تەلىمدەرىنىڭ استى دا التىن، ءۇستى دە التىن دەسەك قاتەلەسپەسپىز.

ايتپاقشى، سولتۇستىك اينالىمداعى جەرلەردى بازارلارعا جالعا بەرىپ وتىرعاندار تەك پرەزيدەنتتىك فاميليا وكىلدەرىمەن شەكتەلمەيدى. اراسىندا باسقا دا باقىتتى جاندار بار.

            مىسالى، «سا-بەك» جشس-ءى (تىركەۋ №16097-1910)  جانە «تكم» جشس-ءى (تىركەۋ №42756-1910) جالپى اۋدانى 70  مىڭ شارشى مەتردەن اساتىن ەكى جەر تەلىمىنە يە ( بۇل جەر تەلىمدەرىنىڭ كاداسترلىق نومىرلەرى Ratel.kz  سايتىندا بار).  اتالعان ەكى سەرىكتەستىڭ ورتاق يەلەرى – نەمەرەلەس اعايىن تالعات جانە مۇراتبەك ەرمەگياەۆتەر.

            وسى  ماتەريالدا اتالىپ كەتكەن تۇلعالاردىڭ كىم ەكەنىن قازاقستاندىقتار جاقسى بىلەتىن بولسا، ەرمەگياەۆ مىرزالار جايلى بىلمەيتىن حالايىققا ازدى-كوپتى ماعلۇمات بەرگەن ءجون بولار.  ولار دا بەلگىلى قازاقستاندىق فاميليا يەگەرىنىڭ ءۇرىم-بۇتاقتارى. امانگەلدى ەرمەگياەۆ – «الماتىقۇرىلىس» قۇرىلىس حولدينگىنىڭ باسشىسى، «وتان» پارتياسىنىڭ توراعاسى (2002 ج.) جانەتوراعا ورىنباسارى (2004 ج.), بىرەۋىنىڭ اكەسى، بىرەۋىنىڭ – كوكەسى. مۇمكىن سودان بولار، تالعات امانگەلدىۇلى ەرمەگياەۆتىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى مانسابىنىڭ جۇلدىزى وڭىنان تۋىپ ءجۇر. العاشقىدا ول تۋريزم جانە سپورت ۆيتسە-ءمينيسترى بولدى (2008 ج.), كەيىن سول ۆەدومستۆانىڭ مينيسترىنە دەيىن جوعارلادى (2011 ج.), اگەنتتىككە اينالعان مينيسترلىگىن تاعى دا باسقاردى. 2013 جىلدىڭ قاڭتار ايىنان باستاپ «استانا ەكسپو -2017» ۇلتتىق كومپانياسى اق-نىڭ باسقارما توراعاسى.

تاپتىشتەي بەرسەك، سولتۇستىك اينالىمدا ورنالاسقان الماتى بازارلارىنىڭ يەلەرىنىڭ ىشىندە ءماسىموۆ، ساپارباەۆ، وزبەكعاليەۆ، تسحاي... دەگەن فاميليالار كەزدەسەدى. بەلگىلى كىسىلەردىڭ اتى-جونىمەن اتتاس كەلەتىن ادامدار كوپ ەكەن-اۋ.

الماتى اكىمى احمەتجان ەسىموۆ ەستە قالارلىق سول بريفينگتەن الماتى بازارلارىنىڭ شىن يەلەرىنىڭ قايسىسىنا ءوزىنىڭ ءۇشبۋ سالەمىن جولداعانىن قۇمالاق اشىپ بىلۋگە قۇمار ەمەسپىز. مۇمكىن، ناقتى بىرەۋگە قاھارىن توكتى مە ەكەن. الدە بارلىعىنا دا قاتىستى ايتقانى ما؟ مۇمكىن، ەل-جۇرتتى اۋزىنا قاراتۋ ءۇشىن ايتىلا سالعان جاي عانا جەڭىل-جەلپى ءسوز بە ەكەن. ونى ءبىز بىلە المايمىز.  ءبىز ءۇشىن ماسەلەنىڭ قويىلۋى ماڭىزدى.      

بازارداعى ساۋداگەرلەردىڭ قارسىلىق كورسەتۋى ازايدى. بازارلاردا ءورت شىعۋدىڭ سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە ءدىني ەكسترەميستەردىڭ الەۋمەتتىك شيەلىنىستى قوزدىرۋ ماقساتىندا ادەيى جاسالعان ءىسى دەگەن ەشقانداي نەگىزى جوق الىپ-قاشپا قاڭقۋ سوزدەر تاراتىلدى.

سودان كەيىن جۋىق ارادا جويىلاتىن قالا بازارلارىنىڭ ساۋداگەرلەرى مەن قىزمەتكەرلەرى، ساراپشىلاردىڭ ەسەپتەۋى بويىنشا ولار 16 مىڭداي ادام، جۇمىسسىز قالمايدى دەپ حابارلاندى. ولار الماتىنىڭ شىعىس جاقتاعى كىرە بەرىسىندە اسىعىس سالىنىپ جاتقان «سەميرەچە» ساۋدا-لوگيستيكالىق كەشەنىنە ورنالاستىرىلادى دەگەن ۋادە بەرىلدى.

العاشقىدا ءتىلى اششىلار ول كەشەننىڭ يەسى احمەتجان ەسىموۆتىڭ كۇيەۋ بالاسى، 2013 جىلى №14 سانىمەن Forbes Kazakhstan جۋرنالى بويىنشا باي قازاقستاندىقتاردىڭ تىزىمىنە ەنگەن، 480 ميلليون اقش دوللارى بولاتىن بايلىعى بار، بىرنەشە بانكتەردىڭ قوجايىنى عالىمجان ەسەنوۆ دەپ ايتىپ ءجۇردى. سويتسەك،بۇل جەردە دە ءبىراز باسى اشىلماعان   نارسەلەر بار ەكەن. Ratel.kz  سايتى ماسەلەنىڭ باسقا ۇشىنىڭ قايدا اپاراتىنىن تاۋىپتى. «سەميرەچە» ساۋدا – لوگيستيكالىق كەشەنى الماتى قالاسىنا بەرىلگەن  جەر تەلىمدەرىندە سالىنىپ جاتقانىمەن، شارتتى تۇردە ءالى دە الماتى وبلىسىنا قارايدى. ول جەر تەلىمدەرىنە حالىق بانكىنىڭ شەكتەلىمى قويىلعان. وسى ۋاقىتقا دەيىن الماتى وبلىسىنىڭ بيلىگى بۇل اۋماقتا قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرمەي كەلگەن بولاتىن. الايدا، بازاردا كونتەينەرلەر ورنالاستىرىلۋدا، كەي جەرلەردە ساۋدا ءجۇرىپ جاتىر، قۇرىلىس فەرمالارى مەن تىرەۋلەر قويىلۋدا. سولتۇستىك اينالىمدا ورنالاسقان الماتى بازارلارىنداعى بىرنەشە ورتتەردەن كەيىن مۇنداعى جەر تەلىمدەرىندە قۇرىلىس جۇمىستارى قارقىندى جۇرە باستاعانى كەزدەيسوق ەمەس سياقتى. بۇل جەر تەلىمدەرىنىڭ يەسى – «ستاتۋس Conctruction» جشس ء–ى. ونىڭ قۇرىلتايشىلارى جايلى اقپاراتتى تابۋ بىزگە وتە قيىن بولدى، دەگەنمەن ولادىڭ دا اتى ء–جونى بىزگە ءمالىم بولىپ شىقتى.

بۇل جشس-ءنىڭ قۇرىلتايشىلارىنىڭ تىزىمىندە ءبىرىنشى بولىپ Forbes Kazakhstan جۋرنالىنىڭ پىكىرى بويىنشا، قازاقستاننىڭ ەلۋ ەڭ باي ادامدارىنىڭ ىشىندە 2012 جىلى 20-ورىندى، 2013 جىلى 25- ورىندى يەلەنگەن نۇرجان بەكشەنوۆ تۇر. ونىڭ بايلىعى 290 ميلليون اقش دوللارى كولەمىندە باعالانعان. ول  «پوزيتيۆ» ينۆەستيتسيالىق توبىنىڭ قوجايىنى. «ستاتۋس Conctruction» جشس- ءنىڭ قۇرىلتايشىسى بولىپ تۇرعان ەكىنشى تۇلعا – نۇرجان بەكشەنوۆتىڭ قازىرگى بيزنەس سەرىكتەسى، «پوزيتيۆ» ينۆەستتوبىنىڭ باس ديرەكتورى، بۇرىنىراق قازاقستان ءىىم-ءنىڭ ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى بولعان، پوليتسيا گەنەرال-لەيتەنانتى ۆاسيلي سيماچەۆ. ءۇشىنشى قۇرىلتايشى – ميحايل كاپلينسكي، كەدەن ورگاندارىنىڭ جوعارى لاۋازىمدى بۇرىنعا وفيتسەرى، كەدەن كوميتەتىنىڭ توراعاسى عاني قاسىموۆتىڭ كەزىندە شەتەل وكىلدىكتەرىنىڭ جۇكتەرىن راسىمدەيتىن الماتىداعى «اتاكەنت» كەدەنىن باسقارعان. ءتورتىنشى قۇرىلتايشى – ۆلاديمير فيسەنكو جايلى كوپ بىلە بەرمەيمىز: ول دا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرى.

جاڭا «سەميرەچە» ساۋدا-لوگيستيكالىق كەشەنىنىڭ باس ديرەكتورى دا بەلگىلى ادام – الماتى وبلىسى جول پوليتسياسىنىڭ بۇرىنعى باستىعى، وتستاۆكىدەگى ءىىم – ءنىڭ پولكوۆنيگى پەتر نەميلوستەۆ.

 مىنە، جوعارىدا اتتارى اتالعان ادامدار ءبىز سىلتەمەسىن كورسەتىپ وتىرعان سايتتىڭ جازۋىنشا، «قارا بازارلاردىڭ» قوجايىندارى بولىپ تابىلادى ەكەن. «قارا بازاردى» جاڭا ورىنعا كوشىرۋدى كوزدەپ جۇرگەن ەسىموۆ ولاردى «اتتارىڭدى اتايمىن» دەپ قورقىتقان بولدى. الايدا ودان نە شىقتى؟  اسپان توڭكەرىلىپ جەرگە تۇسكەن جوق قوي. ءبىز دە الماتى اكىمىنىڭ ۋادەسىن كۇتپەي-اق اۋىس-ءتۇيىستىڭ وزەگىندە جۇرگەندەردىڭ اتى-ءجونىڭ جاريالاپ جىبەردىك. البەتتە، قۇلاقتارىنا التىن سىرعا، ەلىمىزدە ەڭ ماڭىزدى شەشىم قابىلدايتىندارعا قاراتا جازعان ءسوزىمىز عوي بۇل. الدە ولاردىڭ دا ساناسىن اقشا بيلەپ الدى ما ەكەن؟ – دەپ قورتىندىلايدى جۋرناليست گەننادي بەنديتسيكيدىڭ زەرتتەۋ ماقالاسىن Ratel.kz سايتى

دەرەككوزى - Ratel.kz سايتى

ماقالاعا قىسقاشا شولۋ جاساعان Abai.kz