1-سۋرەت. ەلباسىنىڭ كىشكەنتاي انەلمەن سويلەسكەن ءساتى. قوستاناي، 2006 جىل.

2-سۋرەت. پ.چايكوۆسكي اتىنداعى الماتى مۋزىكا كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى انەل قارشىعاەۆا. 2014 جىل.

ەلباسىمەن تىلدەسكەن ەركە قىز

1-سۋرەت. ەلباسىنىڭ كىشكەنتاي انەلمەن سويلەسكەن ءساتى. قوستاناي، 2006 جىل.

2-سۋرەت. پ.چايكوۆسكي اتىنداعى الماتى مۋزىكا كوللەدجىنىڭ ستۋدەنتى انەل قارشىعاەۆا. 2014 جىل.

ەلباسىمەن تىلدەسكەن ەركە قىز

انەل بىلدىرلاپ ءتىلى شىققان كەزدەن ىڭىلداپ ءان ايتا باستادى. مۇنىسىن كورگەندەر «بولاشاقتا ءانشى بولادى-اۋ...» دەيتىن. قىزدارىنىڭ ىڭعايىن بايقاعان اتا-اناسى ەركىن مەن ايسۇلۋ دا 2005 جىلى قالاداعى م.حاكىمجانوۆا اتىنداعى №20 گيمنازيانىڭ 1-سىنىبىنا بارعان انەلدى مۋزىكالىق ساۋاتىن اشسىن دەپ، №1 قوستاناي قالالىق مۋزىكا مەكتەبىنىڭ سكريپكا سىنىبىنا بەردى. سونىمەن قاتار، ول شاعىن بايقاۋلارعا قاتىسىپ، ءان ايتىپ ءجۇردى. «بالالىق اۋەستىكپەن كىم ءان ايتپايدى؟!» جۇرت سولاي ويلاعانمەن، تالانتتى جازباي تانيتىن كانىگى ماماندار قوستانايدىڭ قاسيەتتى توپىراعىنان تاعى ءبىر تالاپتى جاستىڭ شىققانىن سول كەزدە-اق بايقاسا كەرەك.
انەلدىڭ اتا-اناسىنا 2006 جىلعى كۇزدە «التىن ميكروفون» كونكۋرسىنىڭ پروديۋسەرى ۆياچەسلاۆ اۆدەەۆ تەلەفونداپ، قىزدارىن جاس دارىندار بايقاۋىنا قاتىسۋعا شاقىرادى. ەڭ باستىسى، جاڭادان اشىلاتىن دوستىق ۇيىندە وتەتىن شارانى قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوزى تاماشالايدى ەكەن. مۇنى ەستىگەن اناسى ايسۇلۋ بايىز تاپپاي، مۋزىكا ماماندارىمەن كەڭەسىپ، ءان تاڭداۋ، ستۋديادا وڭدەۋ سياقتى شارۋالارعا كىرىستى.
كوپتەن كۇتكەن 7 قىركۇيەك تە كەلدى. قۇلقىن سارىدەن دوستىق ۇيىنە جينالعان ءتۇرلى ەتنوس وكىلدەرى قۇيتاقانداي ونەرپازدارىن وبەكتەپ-اق جاتىر. پروتوكول مەن اكىمدىك قىزمەتكەرلەرىندە دە تىنىم جوق. بالالاردىڭ قاتىسۋىمەن وتەتىن شارالار پروتوكولدىڭ اياسىنان شىعىپ كەتە بەرەتىنىن بىلەتىن ولار وقۋشىلارعا قايتا-قايتا ءتۇسىندىرىپ اۋرە. «قيمىلداما، سويلەمە، جىلاما، قوزعالما» دەگەن بۇيرىقتاردى ۇدەتكەنى سونشا، كەي بالاقايلاردىڭ تومسىرايىپ قالعانى بايقالدى. دەگەنمەن، پرەزيدەنت زالعا كىرىپ كەلگەندە بارلىعى جادىراي كۇلىمدەپ، جامىراي سالەمدەستى. تۋمىسىنان بالاجان كىسى عوي، ءارتۇرلى ەتنوستىڭ ۇلتتىق كيىمىن كيىپ، تاتۋلىق پەن بىرلىكتىڭ بەلگىسى تانىتقان بۇلدىرشىندەردى كورگەندە ەلباسى رياسىز جىميىپ كەلىپ، ويۋ-ورنەكپەن كومكەرىلگەن قازاقى كويلەگى جاراسىپ تۇرعان انەلدىڭ جانىنا جايعاستى.
– ونەرلى بالالارىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ الدىندا كەزەك-كەزەك ءان سالىپ، زالدا كەرەمەت احۋال ورنادى – دەيدى شارا ۇيىمداستىرۋشىسى ۆ.اۆدەەۆ. – ارينە، كوزىمىز ساحنا جاقتا بولعانىمەن، نازارىمىز پرەزيدەنتتە. ءبىر كەزدە جان-جاعىنا سۇيسىنە كوز سالعان جوعارى مارتەبەلى قوناق تۋرا قاسىنداعى قازاقشا كيىمدى ۇلدان الدەنە سۇراپ جاتقانىن بايقادىق. شاماسى، ساۋالىنا جاۋاپ الا الماسا كەرەك، وعان قاراي بىرنەشە رەت ەڭكەيدى. جاۋاپ جوق. ىشتەي دەگبىرىمىز كەتە باستادى. ەندى قايتتىك دەي بەرگەندە، كۇتپەگەن قيىندىقتان ءبارىمىزدى انەل قۇتقاردى. كەيىن بىلگەنىمىز،  پرەزيدەنت جانىندا وتىرعان جاقان جاقسىلىقوۆتان اتىن سۇراپتى. ال ول سۇراقتى ەستىسە دە، ۇلكەندەر تاراپىنان «تىنىش وتىرۋ» جايىندا ءۇستى-ۇستىنە ەسكەرتۋ جاسالعاندىقتان، ءۇنسىز قالعان. مۇنىڭ ءبارىن سىرتتاي باقىلاپ تۇرعان پىسىق تا سۇيكىمدى انەل شىداي الماي، بار داۋسىمەن «جاقان، اتىڭدى سۇراپ جاتىر عوي، ايتساڭشى» دەپ ايقاي سالادى. تۋرا سول ساتتە مۋزىكا كىلت توقتاعاندىقتان، قىزدىڭ داۋىسى بۇكىل زالدى جاڭعىرتىپ، نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ءوزى دە بىزبەن قوسىلىپ، راحاتتانا كۇلدى. انەلدىڭ باتىلدىق تانىتقانىنا ۇيىمداستىرۋشىلار دا ريزا بولدى.

جۇلدە جاۋعان جىل

«نۇرسۇلتان اتامەن سويلەسكىم كەلگەن. بىراق ول كىسى ماعان ەمەس، ار جاعىنداعى جاقانعا بۇرىلىپ، سۇراقتار قويىپ جاتتى. ول جاۋاپ بەرمەي قويعان سوڭ ورنىمنان تۇردىم دا، ەلباسىنىڭ جانىنان موينىمدى سوزىپ، «اتىڭدى سۇراپ جاتىر عوي، ايت» دەپ بۇيىرىپپىن. وسى ارەكەتىمە ريزا بولعان نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ەندى نازارىن ماعان اۋداردى. قايدا وقيتىنىمدى، قانداي ولەڭ ايتاتىنىمدى سۇرادى. ناقپا-ناق جاۋاپتارىما كۇلىپ، ءومىرلى، ونەرلى بولىپ، ساباقتى جاقسى وقۋىما تىلەكتەستىگىن ءبىلدىردى» – دەيدى جينالعان ءدۇيىم جۇرتتى ىڭعايسىز جايتتان قۇتقارىپ، جادىراتىپ جىبەرگەن ەركىننىڭ ەركە قىزى انەل قارشىعاەۆا.
كىشكەنتاي قىزدارىنىڭ ەلباسىمەن ەستە قالارلىق قىزىقتى جۇزدەسۋى قارشىعاەۆتار وتباسىنا ەرەكشە دەم بەردى. انگە قۇمارلىعىن بالانىڭ اۋەستىگىنە بالاپ كەلگەن ەركىن مەن ايسۇلۋ 7 قىركۇيەكتەن سوڭ انەلدىڭ ونەرىن شىنداپ باپتاۋعا بەل بايلادى. مۋزىكا مەكتەبىندەگى تۇلكىبەك رىسماعامبەتوۆ باستاعان مۇعالىمدەرى دە بالعىن قىزدىڭ كەلەشەگىنە ۇمىتپەن قاراپ، دايىندىعىن كۇشەيتتى. ەتكەن ەڭبەك، توگىلگەن تەر تەككە كەتكەن جوق. انەل قارشىعاەۆا ونەر جولىنداعى العاشقى بيىكتەرىن باعىندىرا باستادى. ول الدىمەن 2008 جىلى حالىقارالىق دەڭگەيگە كوتەرىلگەن قوستانايداعى «التىن ميكروفون» بايقاۋىنا قاتىستى. بۇل كەزدە جاسى 10-عا تولعان جەتكىنشەك بەلگىلى كومپوزيتور بەيبىت ورالۇلىنىڭ «تولعاۋ» اتتى ءانىن مانەرىنە كەلتىرە شىرقايتىن. سونىمەن بىرگە رەسەيلىك پوپ-جۇلدىز پۋگاچەۆانىڭ «ارلەكينوسىن» دا وزىنە عانا ءتان ناقىشپەن اندەتكەندە تىڭدارماندار بۇل ءان ءبىزدىڭ كەيىپكەرگە ارناپ جازىلعانداي اسەردە قالاتىن. قازاقستاننان بولەك، كورشى ەلدەردىڭ كىشكەنتاي جۇلدىزدارى قاتىسقان ەكىكۇندىك بايقاۋ سوڭىندا قازىلار القاسى ءبىراۋىزدان باس جۇلدە – گران-پريگە انەل قارشىعاەۆانى لايىق دەپ تاپتى. مىنە، ونەردەگى تۇساۋى «التىنمەن» كەسىلگەن انەلدىڭ وسىدان سوڭ جۇلدىزى جارقىراي ءتۇستى. اراداعى شامالى ۋاقىتتان كەيىن تالانتتى قىزعا «سيقىرلى ميكروفون» بۇكىلرەسەيلىك ەسترادا اندەرى كونكۋرسىنا شاقىرتۋ كەلدى. العاشقى جەڭىسىنەن ارقالانعان انەل سوزگە كەلمەستەن ساتكا قالاسىنداعى سايىسقا بارىپ، لاۋرەات اتاندى. ىلە-شالا الماتىدا بالالاردىڭ ءداستۇرلى «بوزتورعاي» حالىقارالىق ۆوكالدىق شىعارماشىلىق بايقاۋىندا باق سىناپ، تاعى دا باس جۇلدەنى تالاسسىز الدى. اراعا اي سالىپ، «شاتتىق» جانە «ايگولەك» بايقاۋلارىندا دا جۇلدەلى ورىندار يەلەندى.

پۋگاچەۆادان كەيىن، حيۋستوننان بۇرىن...

ايماقتىق، رەسپۋبليكالىق بىرقاتار باسەكەدەن وزىپ شىعىپ، قوستانايدىڭ اتىن اسپانداتقان انەل قارشىعاەۆاعا سول جىلى «استانانىڭ قۇرداسى» نوميناتسياسى بويىنشا جۇلدە تاپسىرىلدى. راسىندا دا 1998 جىلدىڭ 25 ماۋسىمىندا تۋعان انەل – ەلوردانىڭ ءتول قۇرداسى. ايتۋلى مەرەيتوي كۇنى ونى ايماق اتىنان باس قالادا ونەر كورسەتۋ ءۇشىن سول كەزدەگى وبلىس اكىمى سەرگەي كۋلاگيننىڭ ءوزى جەتەكتەپ اكەلدى. ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىزگە وسىلايشا ەلباسىمەن ەكىنشى رەت كەزدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
قوستانايلىقتاردىڭ استاناعا تارتۋى – جاڭا گۇلزار تۇسىنا مەملەكەت باسشىسى مىنگەن كورتەج توقتادى. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ الدىنان اكىم كۋلاگينمەن بىرگە انەل دە شىقتى. «نۇرسۇلتان اتا، مەن سىزگە ءان ايتىپ بەرەيىنشى» دەپ تاقىلداي ءتىل قاتقان ول ءوزىنىڭ «ۆيزيت كارتوچكاسىنا» اينالعان اتاقتى «تولعاۋدى» ەلباسىنىڭ الدىندا ناقىشىنا كەلتىرىپ ايتىپ شىقتى.
الايدا، انەل ءۇشىن كۇتپەگەن توسىن سىي 6 شىلدە كۇنى كەشكىسىن مەرەكەلىك كونتسەرتتە بولدى. الەمنىڭ ەڭ اتاقتى جۇلدىزدارى جينالعان ونجىلدىق مەرەيتوي ساحناسىنا اتاقتى ا.پۋگاچەۆادان  كەيىنگى كەزەك انەل قارشىعاەۆاعا تيەدى دەپ كىم ويلاعان؟ بىراق كىشكەنتاي ءانشى ساسپادى. ەلباسىنىڭ سوزىنە جازىلعان «تۋعان جەر» ءانىن اۋەلەتە سالعاندا، حالىقتىڭ جىلى قابىلداعانى دۇركىرەتە سوققان شاپالاقتان ءبىلىندى. ساحناعا وزىنەن كەيىن اتى اڭىزعا اينالعان ۋيتني حيۋستوننىڭ شىعۋى دا انەلدىڭ باعىن اسىرا تۇسكەندەي بولدى. وسىلاي ورىمدەي جاس تالانت الەمدى اۋزىنا قاراتقان پوپ-جۇلدىزدارمەن ءبىر ساحنادا ونەر كورسەتتى. تاعدىرىنا تارتىلعان وسى كەرەمەت سىي تىكەلەي ەلباسىمەن، ول سالدىرعان اسەم استانامەن جانە نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ سوزىنە جازىلعان «تۋعان جەر» انىمەن بايلانىستى ەكەنىن سول جولى العاش ىشتەي ءتۇيسىندى.

«بازارعا» بارىپ، باق سىناپ...

نەبارى ءبىر جىل ىشىندە جەتكەن جەڭىستەرى قارشاداي قىز انەل قارشىعاەۆانىڭ اتىن اسپانداتىپ-اق جىبەردى. سوسىن جان-جاقتان شاقىرتۋلار لەگى قاپتادى. 2009 جىلى رۋدنىيداعى «كوكتەم اۋەنى» ايماقتىق باسەكەسىنە سكريپكامەن شىعىپ، 1-ورىندى يەلەنگەن ول بۇرىنىراق شاقىرتۋ تۇسكەن «سلاۆيان بازارى» بايقاۋىنا دايىندالا باستادى. ءيا، كادىمگى اتاعى جەر جارعان «سلاۆيانسكي بازار». ونىڭ ۇلكەندەرگە ارنالعان ءان دوداسىمەن بىرگە جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى اسا تالانتتىلاردى انىقتاۋعا ارنالعان جوباسى دا قاتار جۇرەدى ەكەن. الىس-جاقىن ەلدەگى بىرقاتار باسەكەلەردە ءباسى جوعارى بولىپ، وزىنە سەنىمى ارتقان انەل تاۋەكەل ەتىپ، توپ جەتەكشىسى تانزيلا بيكچەنتاەۆامەن بىرگە بەلورۋستىڭ ۆيتەبسك قالاسىنداعى ايگىلى «بازاردان» ءبىر-اق شىقتى.
بىرىنەن ءبىرى وتكەن تالانتتى جەتكىنشەكتەر نەشە ءتۇرلى ونەرلەرىن كورسەتىپ، «سلاۆيان بازارىنداعى» دۋماندى قىزدىرىپ تۇر. انەل قارشىعاەۆا كەزەگى كەلگەندە «تولعاۋدى»، سوسىن سۇيەمەلدەۋشى كلوۋندار توبىمەن شىعىپ «ارلەكينونى» شابىتتانا شىرقاعاندا، شاپالاق ۇرماعان جان قالمادى. «انەل ءوزىنىڭ تابيعي تاماشا داۋىسىمەن، كەرەمەت كوستيۋمىمەن حالىقتى دا، قازىلاردى دا تاڭ-تاماشا قالدىردى. ورىنداۋ شەبەرلىگى دە ءمىنسىز بولعاندىقتان، ءسوزسىز گران-پريگە تالاستى. الايدا، شىنى كەرەك، ەۋروپالىق قازىلار قازاقشا ايتىلعان «تولعاۋدى» بار بولمىس-بوياۋىمەن تولىق ءتۇسىنىپ قابىلداي المادى. تەك «ارلەكينونى» تىڭداعاندا، ساحنادا پۋگاچەۆانىڭ ءوزى جۇرگەندەي-اق ەرىكسىز تاڭداي قاقتى. ءسويتىپ كەزەك جۇلدە بولىسىنە جەتكەندە ارى-بەرى تارتىسقان قازىلار ءبىزدىڭ انەلگە 3-ورىندى بەردى. ارينە، مۇنىڭ ءوزى بۇرىن-سوڭدى «سلاۆيان بازارىندا» باعى جانباعان بىزدەر ءۇشىن ۇلكەن ولجا»، – دەپ ەسكە الادى سول شاقتى قازاقستاندىق پروديۋسەر ۆياچەسلاۆ اۆدەەۆ.
اتاقتى «بازاردان» مەرەيلى ورالعان انەل ەل ىشىندەگى بايقاۋلارعا دا قاتىسىپ تۇردى. «قىزىلورداداعى «بوتاقان» حالىقارالىق بايقاۋىندا باق سىناپ، 1-ورىندى جەڭىپ العانىمدى ايتپاسام بولمايدى. سەبەبى، اكەمنىڭ تۋعان جەرى – قاسيەتتى سىر ولكەسى. سوندىقتان مەنىڭ سىرتىمنان قانشاما اعايىن-تۋىستىڭ تىلەكتەس ەكەنىن ۇنەمى ەستيتىنمىن. ولاردىڭ الدىنا كەلىپ ءان سالىپ، ونەرىمدى كورسەتۋدىڭ ءوزى ماعان جۇلدە العاننان دا ارتىق باقىت سىيلايتىنىنا وسى جولى كوزىم جەتتى. ومىرىمدە كورمەگەن تۋىستاردىڭ قاۋمالاي قورشاپ، شىنايى قۋانعانى ەلجىرەتىپ جىبەرەدى ەكەن» – دەيدى، قازاقى قالپىن، ۇلتتىق بولمىسىن جوعالتپاعان قايسار قىز.

تالاپ پەن تالپىنىس

وتكەن جىلى قوستانايداعى دارىندى بالالارعا ارناعان مەكتەپتى، 8 جىل وقىعان №1 مۋزىكا مەكتەبىن ۇزدىك بىتىرگەن انەل اتا-اناسىمەن اقىلداسا كەلىپ، پ.چايكوۆسكي اتىنداعى الماتى مۋزىكا كوللەدجىنە ءتۇسۋدى ۇيعارادى. الايدا مۇندا سكريپكا بولىمىنە نەبارى ەكى-اق گرانت بولىنگەن ەكەن. نە ىستەۋ كەرەك؟ تەگىن وقۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن باسقا سالانى تاڭداعان ءجون بە، الدە تاۋەكەل ەتىپ، تاس جۇتۋ قاجەت پە؟ جاراتىلىسىنان تاۋەكەلشىل ول كوپ ويلانباستان وسى وقۋ ورنىنا قۇجات تاپسىردى.
– قانشاما زامانداسىمنىڭ ارمانىنا اينالعان ەكى گرانتتىڭ بىرەۋى ماعان بۇيىردى. ارينە، اكە-شەشەم كەرەمەت قۋاندى. ويتكەنى، 80 جىلدىق تاريحى بار چايكوۆسكي كوللەدجىنىڭ قابىرعاسىنان قازاقتىڭ تالاي تانىمال تۇلعالارى شىقتى ەمەس پە؟! مەن دە ۇلت مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ داڭقىن اسپانداتقىم كەلەدى. وسى ماقساتتى وزىمە دە بىلدىرمەي ساناما سىڭىرگەن ەلباسىمەن وتكەن ەكى جۇزدەسۋ بولدى دەپ ويلايمىن. سوناۋ بالعىن بالالىق شاقتاعى كەزدەسۋدە نۇرسۇلتان ابىشۇلىمەن سويلەسىپ، تىلەگىن تىڭداپ، سۋرەتكە تۇسپەگەندە، ونەردىڭ ورىنە ءدال بۇلاي قۇلاش ۇرماس پا ەدىم؟  ويتكەنى، مەن الگى سۋرەتكە قاراپ ءوستىم. ال ون جاسىمدا ەلباسىمەن تاعى جۇزدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇسىپ، الدىندا ءان سالعاننان كەيىن ونەردىڭ شىرقاۋ بيىگىنە جەتكەنشە توقتاماۋعا بەل بۋدىم، – دەيدى انەل.
ون التىعا تولاتىن سۇيكىمدى قىز ەندى «جاڭا تولقىن» بايقاۋىنا قاتىسۋدى جوسپارلاپ ءجۇر. سىنعا تۇسسە، سۋىرىلىپ شىعاتىن دارىندى قىز ءالى تالاي بيىكتەردەن كورىنىپ، قازاقتىڭ ماڭدايى جارقىراعان ونەر مايتالمانىنىڭ بىرىنە اينالادى دەپ ۇمىتتەنەمىز.

Abai.kz