راسىندا، «بۇل رياسىز كوڭىل مە، جىمىن بىلدىرمەي جاسالعان ساياسي ويىننىڭ جالعاسى ما؟»، بۇل جاعىنا باس اۋىرتىپ قايتەلىك. باستى جاڭالىعىمىز، پاۆلودار وبلىسىنداعى «سولتۇستىك-وڭتۇستىك» ەلەكتر جەلىسىنىڭ ەكىنشى تارماعىنىڭ اشىلۋىنا قاتىسقان نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاعى ءبىر «كومپليمەنت» ەستىدى. بۇل جولى اندرەي راسسوحا دەگەن ەكىباستۇزدىق ەنەرگەتيك «وسى جەردە جينالعان بارلىعىمىز ەلدەگى تۇراقتىلىق پەن بەيبىتشىلىكتىڭ ورناۋى تەك ءسىزدىڭ ارقاڭىزدا مۇمكىن بولعانىن بىلەدى. ايتارىمىز، بىزگە باسقا پرەزيدەنتتىڭ قاجەتى جوق» دەپ سالعانى. ەلباسى ءجاي عانا جىميسا كەرەك. وسىلايشا، اقتوبەدەن الاۋىن تۇتاتقان «ماڭگىلىك پرەزيدەنت» مارافونى كەرەكۋ جەرىندە جالعاسىن تاپتى.

بۇل ۋاقىتتا كۇزگى سالقىنعا قاراماي، ساياسي بوموندتىڭ ىشىندەگى «ۇلت كوشباسشىسى» تۋراسىنداعى پىكىر قايشىلىعى قىزىپ كەلەدى. ارينە، وپپوزيتسيا اۋىلىنداعىلار مۇنى «ەسكىلىك، ارحايكا، مونارحيا قۇرۋدىڭ باستاماسىنا» بالاپ، باتپان ويلارىن ءباسپاسوز بەتتەرىنە باستىرىپ جاتىر. كالەتاەۆ اۋزىنان شىققان ۇسىنىستى ارا-تۇرا پارلامەنت قابىرعاسىنان دەپۋتاتتار، سەناتورلار قولداپ قويادى. ءتىپتى، نۇرلان ەرىمبەتوۆ «رەسەيدىڭ قازاقستانداعى كوزى» دەپ اتايتىن ساياساتتانۋشى الەكسەي ۆلاسوۆ بۇل يدەيانىڭ ورىندىلىعىن ءوز ساراپتاماسىندا سىزىپ ءوتتى. بۇل جاعدايدا ءبىزدىڭ ساياساتتانۋشىلار دا سىڭارجاق پىكىر بەرىپ، شورت كەسۋدى قالامايتىنى انىق. سوندا دا ءبىز پىكىر سۇراعان قوس ساياساتتانۋشى وسى سۇراققا قاتىستى پوزيتسياسىن ناق بەلگىلەپتى.

راسىندا، «بۇل رياسىز كوڭىل مە، جىمىن بىلدىرمەي جاسالعان ساياسي ويىننىڭ جالعاسى ما؟»، بۇل جاعىنا باس اۋىرتىپ قايتەلىك. باستى جاڭالىعىمىز، پاۆلودار وبلىسىنداعى «سولتۇستىك-وڭتۇستىك» ەلەكتر جەلىسىنىڭ ەكىنشى تارماعىنىڭ اشىلۋىنا قاتىسقان نۇرسۇلتان نازارباەۆ تاعى ءبىر «كومپليمەنت» ەستىدى. بۇل جولى اندرەي راسسوحا دەگەن ەكىباستۇزدىق ەنەرگەتيك «وسى جەردە جينالعان بارلىعىمىز ەلدەگى تۇراقتىلىق پەن بەيبىتشىلىكتىڭ ورناۋى تەك ءسىزدىڭ ارقاڭىزدا مۇمكىن بولعانىن بىلەدى. ايتارىمىز، بىزگە باسقا پرەزيدەنتتىڭ قاجەتى جوق» دەپ سالعانى. ەلباسى ءجاي عانا جىميسا كەرەك. وسىلايشا، اقتوبەدەن الاۋىن تۇتاتقان «ماڭگىلىك پرەزيدەنت» مارافونى كەرەكۋ جەرىندە جالعاسىن تاپتى.

بۇل ۋاقىتتا كۇزگى سالقىنعا قاراماي، ساياسي بوموندتىڭ ىشىندەگى «ۇلت كوشباسشىسى» تۋراسىنداعى پىكىر قايشىلىعى قىزىپ كەلەدى. ارينە، وپپوزيتسيا اۋىلىنداعىلار مۇنى «ەسكىلىك، ارحايكا، مونارحيا قۇرۋدىڭ باستاماسىنا» بالاپ، باتپان ويلارىن ءباسپاسوز بەتتەرىنە باستىرىپ جاتىر. كالەتاەۆ اۋزىنان شىققان ۇسىنىستى ارا-تۇرا پارلامەنت قابىرعاسىنان دەپۋتاتتار، سەناتورلار قولداپ قويادى. ءتىپتى، نۇرلان ەرىمبەتوۆ «رەسەيدىڭ قازاقستانداعى كوزى» دەپ اتايتىن ساياساتتانۋشى الەكسەي ۆلاسوۆ بۇل يدەيانىڭ ورىندىلىعىن ءوز ساراپتاماسىندا سىزىپ ءوتتى. بۇل جاعدايدا ءبىزدىڭ ساياساتتانۋشىلار دا سىڭارجاق پىكىر بەرىپ، شورت كەسۋدى قالامايتىنى انىق. سوندا دا ءبىز پىكىر سۇراعان قوس ساياساتتانۋشى وسى سۇراققا قاتىستى پوزيتسياسىن ناق بەلگىلەپتى.

دوسىم ساتپاەۆ ۇلت كوشباسشىسىنا لايىقتى باعاسىن قاشاندا حالىق بەرەتىنى جانە بۇعان ءبىرتالاي جىلدار كەرەكتىگىن باسا ايتتى. مۇندايدا، بۇل ءۇردىستى زاڭنامالىق تۇردە جىلدام بەكىتىپ، اتاقتى ادامعا تەلي سالۋدىڭ اسىعىس تىرلىك ەكەنى دە بەلگىلى ءجايت. ونىڭ ۇستىنە.... بۇل ماسەلەنى قوزعاۋ قانشا جەردەن ورىندى بولسا دا، ۋاقىت جاعىنان ءسال ىڭعايسىزداۋ بولىپ تۇر ەكەن. ەلىمىز 3-4 ايدان سوڭ ەۋروپاداعى ەڭ بەدەلدى ۇيىمعا توراعالىق ەتكەلى تۇرعاندا، مۇنىمىزدى «بىلايعى جۇرت» دۇرىس تۇسىنبەي قالۋى مۇمكىن.

اندرەي چەبوتارەۆ بولسا، «ۇلت كوشباسشىسى تۋرالى» زاڭنىڭ قابىلدانۋى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ عۇمىر بويى پرەزيدەنت بولۋىنىڭ راسىمدەۋىن بىلدىرەتىن بولادى دەگەن ويدا. ياعني، قازىر دە-فاكتو جاعدايدى زاڭداستىرۋ ارقىلى دە-يۋرە دارەجەسىنە شىعارۋ. ايتسە دە، «ۇلت كوشباسشىسى تۋرالى» يدەيانىڭ وزەگىندە تەرەڭ يدەولوگيالىق-ناسيحاتتىق كونتەكست بارىن دا جاسىرمادى. بىراق، ول جاعىنا اندرەي اعامىز تەرەڭدەمەدى.

راس-اۋ، چەبوتارەۆ ءبىر نارسەنى ءبىلىپ ايتادى. جالپى يدەيانىڭ جاقسى ەكەندىگى، ەگەمەندىگىن العان ەلدىڭ تۇراقتانىپ، وڭ-سولىن اجىراتا باستاعاننان بەلگىلى ءبىر ساياسي-رۋحاني يدەالداردى قاجەتسىنەتىنى - تابيعي قۇبىلىس. ونىڭ ۇستىنە، ءبىز كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ ۇيىندىسىنەن ەندى-ەندى تازارىپ، كەلەشەك تۇعىرنامامىزعا تىرەكتەر ىزدەۋدەمىز. ابىلاي حان - تاريح، قوناەۆ تا - تاريح، تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى حالىق ەتەن تانيتىن تۇلعا كەرەك. كىم بار؟ كوزگە تۇسكەنى كىم ەكەنى بەلگىلى. ايتەۋىر، بۇل جولعى ۇسىنىستىڭ اكە-شەشەسىن تەرگەگەننەن گورى، ونىڭ پەندەشىلىك پەيىلدەن بە، بولاشاق ەلدىڭ دامۋىنا بەت-باعدار بولاتىن يگى ماقساتتان با؟، جالپى قانداي نەگىزدە تۋعانىنا الاڭداساق تا جەتەر.

ازىرشە ەلباسى ءۇنسىز...

ءو.دارحان، «اباي-ينفورم»