ماڭگىلىك ەل - ۇلتتىق يدەيا! بارلىق ازاماتتاردى بىرىكتىرۋگە مۇمكىنشىلىگى زور: تاريح، مادەنيەت، مەملەكەتتىك ءتىل... بىراق ۇلى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن تەك ناسيحاتتاۋ از. جالاڭ ۇرانداتۋدىڭ دا پايداسى شامالى. 20 جىلدان بەرى شەشىلمەدى دەپ ساياسيلاندىرا بەرۋ دە ءتيىمسىز (بار كۇش ايقايعا كەتەدى). ەڭ دۇرىسى، بۇكىل ەل بولىپ ارنايى باعدارلامالاردى ناقتى ىسكە اسىرۋعا ءار قايسىمىز ىقپال جاساپ جانە قابىلدانعان زاڭداردىڭ ورىندالۋىن قاداعالاۋمىز كەرەك. ورىندالماسا - سول زاڭدى بۇزعان تۇلعالاردى قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرۋ ارقىلى - ماجبۇرلەۋ كەرەك! ءار سالا بويىنشا ناقتى پروبلەمانى انىقتاپ بىرلەسىپ كوتەرگەنىمىز دۇرىس.
مىسالى، كينو سالاسىناعى مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى وراي ارنايى قاتاڭ زاڭ شىقسا دا، ول زاڭ ءالى كۇنگە ورىندالماي كەلەدى.

ماڭگىلىك ەل - ۇلتتىق يدەيا! بارلىق ازاماتتاردى بىرىكتىرۋگە مۇمكىنشىلىگى زور: تاريح، مادەنيەت، مەملەكەتتىك ءتىل... بىراق ۇلى ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن تەك ناسيحاتتاۋ از. جالاڭ ۇرانداتۋدىڭ دا پايداسى شامالى. 20 جىلدان بەرى شەشىلمەدى دەپ ساياسيلاندىرا بەرۋ دە ءتيىمسىز (بار كۇش ايقايعا كەتەدى). ەڭ دۇرىسى، بۇكىل ەل بولىپ ارنايى باعدارلامالاردى ناقتى ىسكە اسىرۋعا ءار قايسىمىز ىقپال جاساپ جانە قابىلدانعان زاڭداردىڭ ورىندالۋىن قاداعالاۋمىز كەرەك. ورىندالماسا - سول زاڭدى بۇزعان تۇلعالاردى قوعامدىق پىكىر قالىپتاستىرۋ ارقىلى - ماجبۇرلەۋ كەرەك! ءار سالا بويىنشا ناقتى پروبلەمانى انىقتاپ بىرلەسىپ كوتەرگەنىمىز دۇرىس.
مىسالى، كينو سالاسىناعى مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى وراي ارنايى قاتاڭ زاڭ شىقسا دا، ول زاڭ ءالى كۇنگە ورىندالماي كەلەدى.

جاستاردى الەمدىك مادەنيەتكە، وركەنيەتتىڭ جاڭالىقتارىنا جاقىنداتۋ ، انا ءتىلىمىزدىڭ ءورىسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن كينو قۇرالىن پايدالانۋ وتە ءتيىمدى. ءبىزدىڭ ۇلتتىق تۋىندىلارمەن قاتار، (ولار ازىرشە كوپ ەمەس، جىلىنا 10-15 فيلم) بۇكىل الەمدە جىلىنا 5000 داي كينو تۇسىرىلەدى، ونىڭ 1% - ياعني 50 شىعارما زامان سۇرانىسىنا ساي ەڭ مىقتى تۋىندى دەپ تانىلادى. ءبىزدىڭ جاستاردا شەت مەملەكەتتەگى كۇربىلارىمەن بىردەي سول كينولاردى كورۋگە مۇمكىنشىلىك بار ما؟ جوق. سەبەبى سىرتتان كەلگەن كينولاردىڭ قازاق تىلىندە اۋدارماسى جاسالماعان. ال قازىرگى تاڭدا قازاق ءتىلىن تولىق مەڭگەرگەندەر سانى باسىم ەكەنى اقيقات: مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ 76% -ى ۇبت-نى قازاق تىلىندە تاپسىرسا، جوو ستۋدەتتەرىنىڭ 80%-دان استامى قازاق تىلىندە وقيدى. سونىمەن قاتار، قر كەمىندە 20% ازاماتتارى ورىس ءتىلىن مۇلدەم تۇسىنبەيدى. وعان مونعول ، تۇركيا، قىتىيدان كەلگەن قانداستارىمىزدى قوسساق 3 ملن ادام كينوعا بارا المايدى. ولاردىڭ كوبىسى جاستار... وركەنيەتتى ورتادان قالىپ وتىر. قازاقستاندا تۇرىپ، قازاق تىلىندە كينو كورمەسە، قايدان كورەدى؟
ستاتيستيكا بويىنشا ءبىر جىلدا قر ءار ازاماتى 1 رەت قانا كينوعا بارادى ەكەن. ال 1986 جىلى ءار ايدا ءبىر رەت باراتىن ەدى.
قازاق ءتىلدى كورەرمەندەر كوبەيگەننەن كەيىن كينونى قازاقشالاۋ كەرەك. "بولاشاق" قاۋىمداستىعى بىرنەشە تانىمال ءفيلمدى اۋدارۋعا جەكە ادامداردىڭ اقشاسىن تارتىپ ۇلگى كورسەتتى. بىراق ول، ارينە، جەتكىلىكسىز. جۇيەلى شارالار قاجەت.
وسى ماقساتپەن "مادەنيەت تۋرالى" زاڭنىڭ كينەماتوگرافياعا قاتىستى 28-بابىندا "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنا اكەلiنەتiن بارلىق فيلمدەرگە 2012 جىلعى 1 قاڭتاردان باستاپ قازاق تiلiندە دۋبلياج جاسالۋعا تيiس" دەپ تالاپ قويىلعان. بىراق كينوتەاترلار ورىنداماي كەلەدى. سىلتاۋ كوپ. بىرنەشە رەت بۇل ماسەلەنى كوتەردىك. 2012 جىلى باس پروكۋراتۋرا دا زاڭنىڭ ورىندالماي جاتقانىن مويىندادى. مىنە، ەكى جىل ءوتتى. كينوپروكاتپەن اينالىساتىن ۇيىمدار زاڭدى سول كۇيىنشە بۇزۋدا. وسى ماسەلەنى تاعى كوتەرەتىن ۋاقىت كەلدى.
ويلارىڭىز بولسا، ورتاعا سالىڭىزدار. پىكىر بىلدىرىڭىزدەر. بۇل تاقىرىپتى كوتەرەتىن دەپۋتاتتار، بەلگىلى ازاماتتار جانە قوعامدىق ۇيىمدار بار. بىرىگەيىك!
 

P.S.

بۇل شارا قازاق ءتىلىن ۇيرەنەمىن دەگەندەرگە دە پايدالى، سەبەبى قازاق تىلىندە كينو كورسە، سالىستىرمالى تۇردە ءتىل تەز ۇيرەنەدى.

Abai.kz