تىپتەن كەيبىر ديپلومدى ساياساتتانۋشىلاردىڭ ءوزى ەلدەگى بۇگىنگى ساياسي احۋال تۋرالى وي قوزعاعاندا «ۇلت پاتريوتتارى ىقپالدى كۇشكە اينالىپ كەلەدى» دەگەندەي تۇجىرىم جاساسا، ەندى ءبىرى «كەلەشەكتە ءدىني راديكالدىق توپتار بيلىككە كەلۋگە تىرىسۋى مۇمكىن» دەپ وي ءبىلدىرىپ جاتادى. مەنىڭ ويىمشا بۇل شىندىققا جاناسپايتىن پايىمداۋلار! بۇل كوپشىلىكتى اداستىراتىن تۇيىندەر!

ويتكەنى، ۇلت پاتريوتتارىن «كۇشەيتىپ تە»، ءدىني احۋالدى قاجەتتى دەڭگەيدە «ۋشىقتىرىپ تا» وتىرعان بيلىكتىڭ ءوزى! سەبەبى، ءدىننىڭ قاي سالاسىن الساڭىزدا، بارلىعىنا ورتاق: «قۇدايدىڭ جەردەگى وكىلى – پاتشا. ول – سەنىڭ ءامىرىڭ. امىرگە شەك كەلتىرۋگە بولمايدى. ول ءوز ءىسى ءۇشىن اقيرەتتە ءوزى جاۋاپ بەرەدى» دەگەن، بيلىك ءۇشىن وتە ءتيىمدى اقيدالارى (ۇستانىمدارى) بار. سول سەبەپتى ءدىني ۋشىعۋ، تىپتەن ءدىني ەكسترەميزمنىڭ ءوزى، بيلىككە قاۋىپتى ەمەس، كەرىسىنشە بيلىكتىڭ «سويىلىن سوعىپ» جۇرگەن تىلەكتەستەرى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولمايدى. ءدىني ەكسترەميزمنەن جاپا شەگەتىن قاراپايىم حالىق قانا. «جۇماق» سوعىسىنا شەت ەل اسىپ كەتكەندەر دە، جيھاتشىلار دا، ولارمەن اتىسىپ-شابىسىپ ءولىپ جاتقان كۇشتىك قۇرىلىم قىزمەتكەرلەرى دە – قاراپايىم حالىق وكىلدەرى. بيلىككە بۇدان ەشقانداي زيان جوق، حالىق ءىشىنارا وسىلاي وزىمەن-ءوزى «قىرىق پىشاق» بولىپ تۇرسا، كەرىسىنشە پايدا بار، شەنەۋنىك ەمىن-ەركىن ۇيرەنشىكتى ۇرلىعىن جالعاستىرا بەرەدى.

تىپتەن كەيبىر ديپلومدى ساياساتتانۋشىلاردىڭ ءوزى ەلدەگى بۇگىنگى ساياسي احۋال تۋرالى وي قوزعاعاندا «ۇلت پاتريوتتارى ىقپالدى كۇشكە اينالىپ كەلەدى» دەگەندەي تۇجىرىم جاساسا، ەندى ءبىرى «كەلەشەكتە ءدىني راديكالدىق توپتار بيلىككە كەلۋگە تىرىسۋى مۇمكىن» دەپ وي ءبىلدىرىپ جاتادى. مەنىڭ ويىمشا بۇل شىندىققا جاناسپايتىن پايىمداۋلار! بۇل كوپشىلىكتى اداستىراتىن تۇيىندەر!

ويتكەنى، ۇلت پاتريوتتارىن «كۇشەيتىپ تە»، ءدىني احۋالدى قاجەتتى دەڭگەيدە «ۋشىقتىرىپ تا» وتىرعان بيلىكتىڭ ءوزى! سەبەبى، ءدىننىڭ قاي سالاسىن الساڭىزدا، بارلىعىنا ورتاق: «قۇدايدىڭ جەردەگى وكىلى – پاتشا. ول – سەنىڭ ءامىرىڭ. امىرگە شەك كەلتىرۋگە بولمايدى. ول ءوز ءىسى ءۇشىن اقيرەتتە ءوزى جاۋاپ بەرەدى» دەگەن، بيلىك ءۇشىن وتە ءتيىمدى اقيدالارى (ۇستانىمدارى) بار. سول سەبەپتى ءدىني ۋشىعۋ، تىپتەن ءدىني ەكسترەميزمنىڭ ءوزى، بيلىككە قاۋىپتى ەمەس، كەرىسىنشە بيلىكتىڭ «سويىلىن سوعىپ» جۇرگەن تىلەكتەستەرى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولمايدى. ءدىني ەكسترەميزمنەن جاپا شەگەتىن قاراپايىم حالىق قانا. «جۇماق» سوعىسىنا شەت ەل اسىپ كەتكەندەر دە، جيھاتشىلار دا، ولارمەن اتىسىپ-شابىسىپ ءولىپ جاتقان كۇشتىك قۇرىلىم قىزمەتكەرلەرى دە – قاراپايىم حالىق وكىلدەرى. بيلىككە بۇدان ەشقانداي زيان جوق، حالىق ءىشىنارا وسىلاي وزىمەن-ءوزى «قىرىق پىشاق» بولىپ تۇرسا، كەرىسىنشە پايدا بار، شەنەۋنىك ەمىن-ەركىن ۇيرەنشىكتى ۇرلىعىن جالعاستىرا بەرەدى.

بيلىكتىڭ ەڭ باستى قورقاتىنى – قاي كۇنى باسى بىرىكسە، سول كۇنى «اتا-بابا بايلىعى قايدا؟!» دەپ تالاپ قىلاتىن،  ۇلتشىلداردىڭ كۇش الۋى عانا! راسىندا، سوڭعى جىلدارى وپپوزيتسيا السىرەپ، ۇلتشىلدار كۇشەيىپ-اق ەدى. شاحانوۆتىڭ دا اينالاسىنا ناعىز ۇلتشىلداردىڭ وزدەرى توپتاسا باستاعان بولاتىن. بۇلار شاحانوۆتى الدىرىنا سالىپ الىپ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا حالىقتى كوشەگە باستاپ كەتۋى مۇمكىن ەدى! بۇل جوسپارلى تۇردە جۇزەگە اسپايتىن، بىراق ەرتە مە، كەش پە، بالكىم ەرتەڭ-اق ءومىردىڭ ءوزى ءماجبۇر ەتەتىن، قازىرگى ء «تۇرلى-ءتۇستى» رەۆوليۋتسيا جاساۋدىڭ كلاسسيكالىق جولى بولاتىن. وسىدان زارە-قۇتى قالماعان بيلىككە شاحانوۆتى قالايدا «زالالسىزداندىرۋ» - باستى مىندەت بولدى. شىنىندا بايقاساق، بيلىك ءۇشىن شاحانوۆتاي قاۋىپتى ەشكىم جوق ەكەن. قازاقتىڭ باس كوتەرۋى – شاحانوۆتىڭ «ەرىڭدەر ماعان!» دەپ شىعۋى عانا ەكەن! سوندىقتان دا بيلىك بۇعان دەيىن دە، ءدال بۇگىندە شاحانوۆتى «زالالسىزداندىرۋدىڭ» نەشە ءتۇرلى تاسىلدەرىن ويلاپ تاۋىپ كەلەدى. مويىنداۋ كەرەك، بيلىك بۇل جولى ءوز دەگەنىنە، بۇرىنعىداي وزگەلەردى شاحانوۆقا قارسى قويۋ سياقتى لاس ارەكەتتەرمەن ەمەس، از دا بولسا وركەنيەتتى جولمەن جەتتى. قازىر شاحانوۆتىڭ ماڭىندا بۇرىنعىلاردان ەشكىم قالمادى. ولاردىڭ ورنىن ءومىر بويى ۇلت مۇددەسىنەن ۇركىپ، قاشىپ جۇرگەن ادامدار باسىپ ۇلگەردى. ەندى ولار شاحانوۆتى ولاي سالىپ، بىلاي سالىپ، ايتەۋىر تىرپ ەتكىزبەيدى! بۇل انىق دۇنيە. سوندىقتان بۇل بيلىك ء«تىرى» تۇرعاندا، قازاق ويانبايدى، ياعني وياتپايدى! سول ءۇشىن دە، بۇكىل مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىك كوميتەتى (ۇقك), وزدەرىنىڭ تىكەلەي مىندەتى – ەلدىڭ قاۋىپسىزدىگىمەن ەمەس، ەلىن توناعان ۇرى بيلىكتى، بار مۇمكىندىگىن سارقا جۇمساپ، قورعاپ كەلەدى. قوعامدا پايدا بولا باستاعان، ونىڭ ىشىندە اسىرەسە، ۇلتتىق باعىتتاعى ساياسي كۇشتەردى ىشتەن ىدىراتىپ، جويىپ وتىرادى. بۇل ارەكەت وسىلايشا جالعاسا دا بەرمەك. ويتكەنى، ۇرلىق جاساۋ، بايۋ – بۇگىنگى بيلىكتىڭ ءومىرىنىڭ ءمانى مەن ماعىناسىنا اينالىپ كەتتى. كەزىندە ەلباسى «سەندەردىڭ كەز كەلگەنىڭدى قولدارىڭنان جەتەكتەپ سوتقا الىپ بارا الامىن» دەگەنى تەگىن ەمەس ەكەن، قازىر قانداي دا ءبىر شەنەۋنىكتى كورە قالساڭ، الدىڭدا تويىمسىز ۇرىنىنىڭ ناق ءوزى تۇرعانىنا كۇمانسىز سەنەسىڭ.

ديپلومدى ساياساتتانۋشىنىڭ «كەمشىلىگى» سول: قوعامداعى بولىپ جاتقان قۇبىلىستاردى ۇلتتىق مەنتاليتەتكە تەرەڭدەمەي، ەۋروپالىق ۇعىم-سانادا جازىلعان وقۋلىقتاردان العان بىلىمدەرى ارقىلى باعالايتىندىعى. ول كىتاپتاردا، ارينە، قازاق «كوسەمدەرىنىڭ» قۋلىقتارى، ايارلىقتارى ەسكەرىلمەگەن. سودان كەلىپ، قاتە تۇجىرىمدارعا تاپ بولادى. نەمەسە تاپسىرما بويىنشا «پىكىر» ايتادى.

ماسەلەن، سوڭعى جىلدارى ۇلتشىلداردىڭ كۇش الىپ كەلە جاتقانىن بارىمىزدە بايقادىق. مۇنى بيلىكتە كوردى، ءبىلدى. بىراق، ءدال بۇگىن، وسى ساتتە، سول «كۇشەيىپ كەلە جاتقان ۇلتشىلدار»، بيلىكتىڭ جاساعان جىمىسقى ارەكەتىنىڭ سالدارىنان، سونداي ءبىر دارمەنسىزدىككە ۇرىنۋعا شاق تۇر! تىپتەن، ۇرىندى دەسەدە بولادى. ال مۇنى قاراپايىم كوپشىلىك تۇرماق، الگى ديپلومى بار ساياساتتانۋشىلار دا «بايقاماپتى». بالكىم بايقاسا دا، بايقاماعان بولىپ وتىر. سەبەبى، بىلتىرعى جىلى «قۇرىلتاي وتكىزەمىز» دەپ شىققان باستاماشى ۇشتىك – ماقسات نۇرىپباەۆ، عابيدەن جاكەەۆ جانە بولاتبەك بىلالوۆكە، سۇيەگىنە دەيىن ورىسجاندى بولىپ كەتكەن م. شيبۇتوۆ، د. اشىمباەۆ سياقتى ساياساتتانۋشىلاردىڭ «تاقياسىن شەشىپ» تۇرىپ سالەم بەرگەنى، بۇل جاڭا شىققان «ۇلتشىلداردىڭ» قامقورشىلارى «جىرتىلىپ-ايىرىلىپ» جاتقانىن كورسەتتى.

وسى اتالعان شارا 2013 جىلعى 23-ءشى قاراشادا «حالىق وكىلدەرىنىڭ قۇرىلتايى» دەگەن ايدارمەن ءوتىپ، وندا «قازاق ۇلتتىق كەڭەسى» قۇرىلعان-دى. جاقىندا وسى كەڭەستىڭ، تاعى دا قۇپيا جاعدايدا، ونشاقتى ادامنىڭ باسى قوسىلعان وتىرىسىندا، باس-اياعى سەگىز ادامنان تۇراتىن «ساياسي بيۋروسىن» قۇرىپتى. «قۇرىلتايدىڭ» شەشىمى بويىنشا وسى سەگىزدىڭ قازاق ۇلتىنىڭ اتىنان سويلەۋگە قۇقىعى بار-مىس! سوندا بۇلار كىمدەر؟ توراعا – م. شاحانوۆ; ءبىرىنشى ورىنباسار – مارات توقاشباەۆ; ء(جاي) ورىنباسارلار – ماقسات نۇرىپباەۆ; جارىلقاپ قالىباي; بەيبىت قويشىباەۆ; ايدار الىباەۆ; داۋرەن بابامۇراتوۆ; ەركىن راقىشەۆ. مۇنداعى ۇشەۋ – توقاشباەۆ، نۇرىپباەۆ پەن الىباەۆتار، بۇعان دەيىن بۇگىنگى  «جۇماق» ءداۋىردىڭ «شۇعىلالى نۇرىنا» شومىلىپ ءومىر كەشكەندەر.

بۇلاردىڭ ىشىندە مەنىڭ اسا قۇرمەت تۇتاتىن ادامدارىم دا بار. بىراق «ايتپاسا – ءسوزدىڭ اتاسى ولەدى» دەگەن، مەنىڭ بۇل توپقا «قارنىم اشىپ» وتىر. نەگە؟ سەبەبى، وسىلاردىڭ كوبىسى، باسقاسىن ايتپاعاندا، وسى الماتى وبلىسىندا ورىن العان، بارلىعىندا دەرلىك ۇلتتىق نامىسىمىز تاپتالىپ، بارلىعىندا دەرلىك قازاقتار ءولىپ، قازاقتار سوتتالعان وقيعالاردىڭ بىردە بىرەۋىندە توبەسىن كورسەتپەگەن ادامدار! بىردە بىرەۋىندە! تىپتەن، الەم قايعىرىپ، كوڭىل ايتۋعا تۇرارلىق جاڭاوزەن قاندى قىرعىنىنا ارنالعان ميتينگىلەردىڭدە بىردە بىرەۋىندە حالىق اراسىندا بولماعاندار! كەشە عانا، بۇلاردىڭ ء«بىز ۇلتشىلمىز. قۇرىلتاي وتكىزبەكپىز» دەپ شىققاننان كەيىنگى ۋاقىتتا ورىن العان، الماتىدان 60-اق شاقىرىم جەردەگى شەڭگەلدى اۋىلىندا،  شەشەندەر اۆتوماتپەن ەكى قازاقتى اتىپ، بىرەۋى سول جەردە ءولىپ، ەكىنشىسى جانساقتاۋ بولىمىندە ارەڭ امان قالعان جەرگە دە اياقتارى جەتپەي قالدى سابازداردىڭ!

سوندا بۇلار قالاي «ۇلتشىل» بولماق؟ مىسالى، مۇنداي «ۇلتشىلداردىڭ»، قازاقتىڭ بايلىعىن وزەن ەتىپ ءسىمىرىپ جاتقان – ا. ماشكەەۆيچ دەگەن «ۇلتشىلدان» قانداي ايىرماشىلىعى بار؟ مەن تابا المادىم! سەبەبى، ەكەۋىدە تەڭ جاعدايدا – قازاقستان ازاماتتارى عانا.

قالاي ۇلتشىل ادام، «تاياق تاستام جەردە» وسىنداي وقيعالار ورىن الىپ جاتقاندا، كابينەتىندە شىداپ وتىرا الادى؟ ۇلتشىلدىقتىڭ ءجاھاندا جوق مۇنداي ءتۇرىن ويلاپ تابۋ – ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ عانا قولىنان كەلسە كەرەك! دەگەنمەن، ۇلتتىق دىلدەن تۋا ءبىتتى اجىراپ قالعان بيلىك بۇل جولى قاتەلەستى... تاپسىرمانى ورىنداۋعا كەلىسكەن العاشقى ادامدى ۇلتشىلداردىڭ اراسىنا تىعا سالدى. ۇلتتىڭ ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا توڭباعان ادام، قايبىر وڭدىرادى دەيسىڭ... ء«ا» دەگەننەن-اق شاتاستى. قۇدايعا شۇكىر، ەلدە ۇلت مۇددەسى ءۇشىن بۇكىل ءومىرىن سارپ ەتىپ كەلە جاتقان قانشاما ۇلتشىلدار بار. مىنە، بولمادى دەگەندە وسىلاردىڭ باسىن ءبىر رەت قوسىپ، «قۇرىلتاي وتكىزەتىن ويىمىز بار، اعايىن» دەپ، ەڭ قۇرىعاندا، مورالدىق قۇقىققا يە بولاتىنداي، بەتتەرىن اشىپ الۋلارى ءتيىس ەدى. ويتپەدى! بارلىعىن سوڭىنا دەيىن قۇپيا ۇستاپ، «پالەن كۇنى قۇرىلتاي وتكىزەمىز» دەپ، بىراق ايتتى. سوندىقتان، سالت-داستۇرىمىزگە ساي كەلمەيتىن ارەكەتتەرمەن وتكەن بۇل قۇرىلتاي – قۇزىرسىز (لەگيتيمسىز) قۇرىلتاي! ولاردىڭ حالىق اتىنان سويلەۋگە ەشقانداي قۇقىعى جوق! مويىنداۋعا قيىن بولسا دا، شىندىق وسى.

ماسەلەن، ەرتەڭ قازاق مۇددەسى ءۇشىن ەشقاشان كۇرەسپەگەن، بىراق بۇگىنگى اۆتوريتارلىق جۇيەمەن ءومىر بويى الىسىپ كەلگەن – سەرگەي دۋۆانوۆ: «مەن قازاق قۇرىلتايىن وتكىزەمىن» دەسە، وسى قۇرىلتايدى وتكىزگەن باستاماشى ۇشتىككە قاراعاندا، ونىڭ مورالدىق قۇقىعى اناعۇرلىم باسىم، ارتىق بولار ەدى. سەبەبى دۋۆانوۆ، قازاقتى وسى كۇيگە جەتكىزگەن جەمقور بيلىكپەن ۇزدىكسىز كۇرەسىپ كەلەدى. سول ءۇشىن سوتتالىپ تا شىقتى. ال مىنالارىڭ كىم؟ نە ۇلت، نە قوعام ءۇشىن كۇرەسپەگەن، ءبىر تامشى تەرىن توكپەگەن ادامدار. سوندىقتان، بولاشاقتا دۋۆانوۆ، بولماسا ماشكەەۆيچ سياقتى اقشاسى كوپ بىرەۋلەر، ءۇش قازاقتى ساتىپ الىپ، «قازاق قۇرىلتايىن» وتكىزە بەرۋىنە ءوزىمىز جول اشىپ بەرگىمىز كەلمەسە، بۇل قۇرىلتايدى قۇزىرسىز دەپ قابىلداۋعا مىندەتتىمىز! قۇرىلتاي – ەلدەگى ۇلكەندى-كىشىلى ۇلتشىل ازاماتتاردىڭ، ۇلتجاندى زيالىلاردىڭ، ت.ب. باسى ءبىر جەردە  قوسىلىپ، كوپشىلىگى ماقۇلداعان كەزدە عانا قۇزىرلى بولۋى شارت. بۇل اتا-بابادان كەلە جاتقان ءداستۇر. مۇنى ءوزىمىز بۇزساق، ول ۇلتقا جاساعان وپاسىزدىعىمىزبەن تەڭ. سوندا عانا كەز كەلگەن «اسپاننان تۇسكەن بەلگىسىز» بىرەۋلەر ەلدى باستاپ الىپ كەتىپ، ورعا جىعا المايدى.

بيلىك كەش بولسا دا، وزدەرىنىڭ جىبەرگەن وسىنداي قاتەلىكتەرىن ۇقتى شاماسى... الدە تاڭداۋ دۇرىس تۇسپەدى مە، جوق كەلىسىلگەن شارتتار تولىق ورىندالمادى ما، ايتەۋىر، بيلىك ءوزى مۇرىندىق بولعان «قۇرىلتاي» يدەياسىنان باس تارتىپ، باسىلىم بەتتەرىندە «كەلەسى جىلعا قالدىرۋ ۇتىمدى» دەگەن كوزقاراستى قاتتى جارنامالادى. ناتيجەسىندە بۇل جاعداي، بيلىك (ۇقك) پەن نۇرىپباەۆتىڭ ارا قاتىناسىنىڭ ۋشىعۋىنا الىپ كەلدى. وتكەن جىلعى قازان، قاراشا ايلارىنداعى باق-تى ءجىتى باقىلاعان ادام مۇنى بايقاعان بولار ەدى. مەنىڭ ويىم: بيلىكتىڭ تۇپكى ماقساتى – ساياسي ويىننىڭ «ۇڭعىل-شۇڭعىلىنان» بەيحابار، بۇرىن ساياساتتا بولماعان ادامداردى «وسى ۋاقىتقا دەيىن تۇك بىتىرمەدى. ەندى جاستاردىڭ جولىن كەسپەسىن» دەگەن سياقتى ۇستانىمدارمەن «قارۋلانردىرىپ»، بۇرىننان كەلە جاتقان ۇلتشىلداردى «جاعاعا شىعارىپ تاستاۋ» بولدى. ويتكەنى «جىلاننىڭ اياعىن كورگەن» بۇرىنعىلارعا قاراعاندا، جاڭا شىققان جالاڭ پاتريوتتاردى، «ۇرشىقتاي ءيىرىپ» وتىرۋ وڭاي. وسى سەبەپتى، بيلىك باستاماشى توپقا ء«ا» دەگەندە ۋادەنى ءۇيىپ-توگىپ بەرسە كەرەك. توپتىڭ قۇرىلتاي وتكىزۋ جوسپارى وتە ۇلكەن بولاتىن. ەلدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ايتپاعاندا، شەت ەلدەن دە قازاقتار شاقىرىلىپ، ولاردىڭ بارلىق شىعىندارىنا دەيىن ء«وزىمىز» كوتەرەمىز دەگەن-ءدى. بيلىك ءۇشىن ەڭ باستىسى – قۇرىلتايدا قۇرىلۋعا ءتيىستى بولعان «ۇلتتىق كەڭەسكە» بۇكىل قازاق ۇلتىنىڭ اتىنان سويلەي الاتىن قۇقىق «الىپ بەرۋ» ەدى! سوندا باسقا تۇگىلى، شاحانوۆتىڭ ءسوزى دە ەلگە جۇرمەي قالاتىن. اتتەڭ، بيلىكتىڭ وكىنىشى سول، مۇنى نۇرىپباەۆ «تۇسىنبەدى».

نۇرىپباەۆ – پالە. ول ءبارىن دە ءتۇسىندى. مەجەلى ۋاقىت جاقىنداعان سايىن ول، نە بيلىككە، نە كوپشىلىككە تۇسىنىكسىز ارەكەتتەر جاساپ، ءوزىنىڭ «ساياساتقا جاستاردى الىپ كەلەمىن» دەگەن ۋادەسىن «ۇمىت» قالدىرىپ كەلدى دە شاحانوۆقا «جابىسىپ» الدى. مۇنىسى، كەيىننەن بەلگىلى بولعانداي، ونىڭ ءوزىن ساقتاندىرعان امالى بولىپ شىقتى. ەگەر شاحانوۆ بولماعاندا، بۇل قۇرىلتاي شاقىرىلماي قالاتىن ەكەن. شاحانوۆ ايتقانىنان قايتپاي قويعان سوڭ عانا، بيلىك قۇرىلتايعا كەدەرگى جاساي المادى. سونىڭ ارقاسىندا، نۇرىپباەۆ ءوزىنىڭ ەل الدىنداعى ابىرويىن ساقتاپ قالدى.

اقىن دەگەن اڭعال حالىق ەمەس پە؟! ونىڭ ۇستىنە، سوڭعى جىلدارى «ۇلتتى بىرىكتىرەمىن دەگەن جاس بولسا، شىركىن، كومەگىمدى اياماس ەدىم» دەپ جۇرگەن شاحانوۆقا نۇرىپباەۆ «ىزدەگەنگە  سۇراعان» بولا قالدى. ال بۇل، شيرەك عاسىردان بەرى شاحانوۆتى «مۇلدەم زالالسىزداندىرىپ» تاستاۋعا مۇرشاسى جەتپەي جۇرگەن بيلىك ءۇشىن ەڭ ۇناماعان جاعداي ەدى. سەبەبى، بيلىكتىڭ «قۇرىلتاي جوباسى» ەڭ اۋەلى وسى شاحانوۆتىڭ ءوزىن «زالالسىزداندىرۋعا» ارنالعان-دى. ال ناتيجەسىندە، بيلىك كۇتپەگەن جاعداي ورىن الىپ، شاحانوۆ قۇرىلتايدى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ باسشىسى بولىپ شىعا كەلدى.

وسى كەزدەردە بيلىك نۇرىپباەۆتى ء«دىنشىل، سالافيت»، ال شاحانوۆتى ديكتاتور، ت.ب. دەپ، قارداي بوراتىپ قارالادى. بيلىك (ۇقك) نۇرىپباەۆتى جۇمىسىنان دا شىعارتىپ جىبەردى. دەگەنمەن، نۇرىپباەۆ ول كەزدە بيلىككە ەش يلىكپەدى. سول يلىكپەگەن كۇيى كەتۋى كەرەك ەدى. بىراق، امال نەشىك...

نۇرىپباەۆ مىرزانىڭ سوڭعى جاساعان ارەكەتى، ءوزى ءجيى ايتاتىن «ەر شەكىسپەي، بەكىسپەيدى» دەگەن ماقالدى «تۋ ەتىپ»، بيلىكپەن قايتا تابىسقانىن اڭعارتتى. مۇنى ونىڭ  «ساياسي بيۋرونى» قۇپيا تۇردە قۇرىپ، مۇشەلەرىنىڭ (ورىنباسارلار) جارتىسىن بيلىكپەن رۋحتاس ادامدارمەن تولتىرىپ تاستاعانىنان دا كورۋگە بولادى. بۇل جەردە باستاماشى توپقا قويىلعان بيلىكتىڭ باستى  تالاپتارى ورىندالدى: شاحانوۆتىڭ ماڭىنداعى ناعىز ۇلتشىلداردى بيلىكپەن قاشاندا ىمىراعا  كەلەتىن «ۇلتشىلدارمەن» الماستىرۋ جانە ونى وسى توپ ىقپالىمەن «تىرپ ەتكىزبەۋ» تەتىگى جاسالدى. سونداي-اق، ەلدەگى وزگە ۇلتشىلداردىڭ ودان ءارى ەرىكسىز بولشەكتەنۋىنە سوقتىراتىن جاعداي ورنادى. ياعني باستاماشى توپپەن العاشقى كەلىسىلگەن بارلىق شارتتار، كەشتەۋ بولسا دا، تولىقتاي جۇزەگە استى دەۋگە بولادى. سەبەبى جەتى ادامنىڭ ءبىرى قالىس قالسا بولدى، داۋىس بەرۋ ناتيجەسىندە شاحانوۆتىڭ دا ۇسىنىسى وتپەي قالاتىنداي جاعداي ادەيى، سانالى تۇردە جاسالىنعان.

بۇل قۇرىلعان «ساياسي بيۋرو» جونىندە ينتەرنەتتە، ونىڭ ىشىندە فەيسبۋكتە، كوپ تالقىلاۋ بولدى. ەل ء«يىستىڭ قايدان شىققانىن» بايقاپ-اق وتىر. مىسالى، اسلان امانگەلدىۇلى دەگەن فەيسبۋك قولدانۋشى مىناداي شۋماق جازىپتى:

«ۇلتشىلمىن!» دەپ ساتقىندار ۇران قاعىپ،

بولىپ جاتىر ەلىمىز، سوعان قارىق،

ارتىندا سول «ۇلتشىلدىڭ» جاۋىڭ تۇر-اۋ،

اقىرىن زەيىن سالشى، ارتىن باعىپ...

دەسە، ەندى ءبىرى («سەركە» سايتىندا، جەتى بىردەي ورىنباسارلارى تۋرالى):  

 ورىنىن قالاي باسادى؟

بارلىعى ىستەن قاشادى.

شاحانوۆتى قورشاعان،

اق وردانىڭ جاساعى!

دەپتى.

ءسوز سوڭىندا مەن مىنا ءبىر ءجايتتى ايتقىم كەلەدى. مارقۇم التىنبەك سارسەنباەۆ ءبىر سوزىندە «مىنا بيلىكپەن ەشقاشاندا، ەشقانداي جاعدايدا دا كەلىسىمگە بارۋعا بولمايدى!» دەپ ايتقان ەدى. وسى ءسوزدى سول كەزدە، ارتىنان ىزدەپ بارعانىمىزدا ء(تورت ادام بولاتىنبىز), شىدەرتى تۇرمەسىندە جاتقان عالىمجان جاقيانوۆتا ايتقان بولاتىن. ەكەۋى رۋحتاس، سىرلاس، دوستار ەمەس پە؟ مىنە، سودان بەرى ون شاقتى جىل وتسە دە، مەن وسى ءسوزدىڭ مۇلتىكسىز دۇرىستىعىنا الىگە دەيىن كوز جەتكىزىپ كەلەمىن. بۇل سوزدەر ماعان وتە قىمبات! وسى ۋاقىتقا دەيىن قانشا جەردە ارى تازا ادام بولىپ شىعا السام، سونىڭ بارلىعىندا وسى سوزدەر جادىمدا تۇردى مەنىڭ. ويتكەنى ۇقك مەن «ىشكى ساياسات» وكىلدەرى كىمدەرگە كەلىپ قولقا سالمادى دەيسىڭ؟! «ۇلدە مەن بۇلدەگە ورانىپ، حاننىڭ كۇنىن كەشەسىز!» دەدى دە. كونبەدىك. اعا بۋىن ۇلتشىلداردى «سىندىرا» الماعان سوڭ، ء«بيشىنى» بالا بۋىننان تاپقان ەكەن دە.

كەزىندە وپپوزيتسيا قاتارىندا بىرگە جۇمىس جاساپ، ارىپتەستەرىم بولعان وسى ەكى ازاماتتىڭ ۇستانىمىمەن ءومىر ءسۇرۋ، ماعان عانا ەمەس، بارىمىزگە، اسىرەسە جاستارعا ۇلگى، ونەگە بولۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن! ناعىز كۇرەسكەرلەر وسىنداي، تابانى ءبۇرلى بولادى!

مەنىڭ تۇيگەنىم: ءادىل ۇستانىمىڭا ادال، بەرىك بولساڭ، سەن بيلىككە ەمەس، كەرىسىنشە، قايدا جۇرسەڭ دە بيلىك ساعان تاۋەلدى بولادى ەكەن! سەنسىز شەشىم قابىلداي المايدى ەكەن. مۇنىڭ دالەلى – التىنبەك باۋىرىمىزدىڭ قىسقادا بولسا جارقىن ءومىرى! التەكەڭ وپپوزيتسياعا كەتىپ قالسا دا، ونىڭ كەلىسىمىنسىز ەشتەڭە جاساي الماعان بيلىك، اقىرىندا جابىلىپ ءجۇرىپ اتىپ ءولتىرىپ، ءوز «تاۋەلسىزدىكتەرىنە» قول جەتكىزگەندەي بولىپ ەدى، سويتسە جاڭىلىسىپتى. ءالى تاۋەلدى ەكەن! تاۋەلدى بولعاندا دا سۇمدىق! قازىر نە ىستەرىن بىلمەي، «ىشكەنى – ءىرىڭ، جەگەنى – جەلىم» بولىپ، ءبىر-ءبىرىن ساتىپ، كىنالاپ، ءوز ابىرويلارىن وزدەرى ايرانداي توگىپ جاتىر. التەكەڭنىڭ ارۋاعى توكتىرىپ جاتىر!

 Abai.kz